دةست خوش
تۆ له ژوورهوه نیت. تكایه بچۆژوورهوه یان خۆت تۆمار بكه.
یانەی سەرهەنگ موحسین » ههمهڕهنگ » خهونامهی کوردی بهشی (2) » وهڵامی نوێ بنووسه
هەموو خانە نووسراوەکان بە قەڵەوی پێویستە پڕبکرێنەوە پێش ناردنی فۆرم
دةست خوش
دةستةكانت خوش بيت بةراستى بةسودة هةربزيت
[size=24](1): لهدایك بوون :: ئهگهر پادشا له خهودا ببینێ هاوسهرهکهی کوڕێکی بوو بهمهرجێك هاوسهرهکهی دووگیان نهبێت پادشا سامان و موڵك و پارهی زۆری
دهست دهکهوێ ، ئافرهتی دووگیان له خهودا ببینێ کوڕی بوه به پێچهوانهوه کچی ئهبێت ، له خهودا لهدایك بوونی کوڕ غهم و خهفهته له دایك بوونی کچیش
خۆشی و کامهرانی و ڕزگار بوونه له گیرو گرفت ، نهخۆش له خهودا ببینێ لهدایك بوو ئهمرێ ، بهڵام ئهگهر هاوسهرهکهی دوو گیان بوو کوڕیان ئهبێت ،
ئهگهر پیاو لهخهودا ببینێ کوڕێکی بوو نهخۆش ئهکهوێت یان غهم و خهفهتی نامێنێ ، ئافرهتی دووگیان لهخهودا پشیلهی ببێت منداڵهکهی گهوره بێت دز
دهردهچیت ، ئهو کهسهی لهخهودا ببینێ منداڵی ئهبێت ئهگهر دهست کورت و ههژار بێت دهوڵهمهند ئهبێت ئهگهر دهوڵهمهندیش بێت ههژار ئهبێت . . . .
(2): مێش ههنگوین ::له خهودا مرۆڤیکی کاسبکار و به بهرهکهته و مهترسیشی ههیه ، ئهو کهسهی ههنگوین دهرکات پارهی حهڵاڵی دهست ئهکهوێ ، ئهگهر
ههموو ههنگوینهکهی بردو بهشی مێش ههنگوینهکانی به جێ نههێشت ئهو کهسه زوڵم له خهڵکی ئهکات ، مێش ههنگوین بۆ سهرباز مانای دوژمنه ، ئهو
کهسهی میش ههنگوین بکوژێ بهسهر دوژمن دا زاڵ ئهبێت ، کوشتنی مێش ههنگوین بۆ جوتیار باش نی یه ، چونکه سهرچاوهی ڕزقی یهتی ، ههروهها
مێش ههنگوین به مانای باج و زاناش دێت ، مێش ههنگوین له خهودا به مانای سوپای موسڵمانان دێت ، کولهش به مانای سوپای کافران دێت . . . . . . .
(3): شهم شهمه کوێره :: لهخهودا به مانای کویر بوون و تاریکی دێت لهوانهشه منداڵی زینا بێت چونکه شهم شهمه کوێرهش وهك ئادهمیزاد له خۆڵ بووهو
شیر دهره ، له وانهیه بینینی شهم شهمه کوێره خۆ پارازتن بێت له دزی و ههواڵی ناخۆش ، بینینی شهم شهمه کوێره رزق و بهرهکهت کهم ئهکاتهوه .
(4): مهسینه :: تۆبهی یاخی بوانه ، مهسینهی زۆر کردهوهی چاکه بهرهو ڕێگهی بهههشت ئهت بات ، ههروهها به مانای لهدایك بوونی کوڕ و خۆشی دێت.
(5): ڕووخان :: ڕووخانی خانو له خهودا مانای مردنی خاوهن خانوهکهیه ، مردنی خاوهن خانو لهخهودا مانای ڕووخانی خانوهکهیهتی، ئهو کهسهی له خهودا
ببینێ خانوێك یان بینایهکی کۆن ئهڕوخێنێ توشی شهڕو ئاژاوهو غهم و خهفهت ئهبێت ، یان له خهودا ببینێ خانوهکه یان بهشێکی خانوهکه ڕوخایه سهری
لهو خانوهدا یهکێك ئهمرێ یان خاوهن خانوهکه کارهساتێکی گهورهی بهسهر دێت ، ئافرهت له خهودا ببینێ خانوهکهی تهپخ بوه سهری میردهکهی ئهمرێ .
(6): پیسی ی :: له خهودا پیسی ی لهسهرگیان یان لهسهر جل وبهرگ یان لهسهر پرچ ببیندرێ غهم و خهفهته ، جل وبهرگی پیس تاوان و گوناهه ، ئهو
کهسهی جل و بهرگی بشوات و پاکی کاتهوه تۆبه ئهکات ، پاك کردنهوهی گوێچکه مانای مژدهی ههواڵێکی خۆشه ،مردو جل وبهرگی پیس بێت باش نی یه .
(7) : خواردن ::ههموو خواردنێکی زهرد لهخهودا بۆ ئهو کهسهی بیخوات نهخۆشی یه ، تهنها ئهو خواردنه نهبێت که به گۆشتی باڵنده دروست دهکرێت ، خواردنی سپی له خواردنی ترش باشتره ، خواردنی شایی مژدهیه و خواردنی پرسهش غهم و خهفهته ، ئهو خواردنهی کات و شوێنی تایبهتی نهبێت ڕزقه ، به ڵام ئهگهر شوێن و کاتی ههبێت وهك باینجان و کوولهگه ڕزقێکی دهست نیشان کراوه ، خواردنی زانا زانست و بهرهکهته ، خواردنی پۆلیسیش حهرامه ، خواردنی ههژار تۆبهیه ، ئهو خواردنهی به گۆشت دروست کرابێت بۆ ههژار دهوڵهمهند بوونه ، خواردنی بێ گۆشتیش خوا پهرستنه ، خواردنی تاڵ و ترش گۆڕینی هاوسهرو کار و پیشهیه ، خواردنی ترش ئهگهر نهخورێت نهخۆشی یه ئهگهر بخورێت و سوپاس و ستایشی خوای گهوره بکرێت ڕزگار بوونه له غهم و خهفهت ، ئهو کهسهی له ناو قابی زێڕ یان زیو خواردن
بخوات ئهگهر قهرزاربێت قهرزهکهی زیاد ئهکات ، خواردن لهگهڵ خهڵكی خۆشی یه ، ئهو خواردنهی قوت ئهدرێت و
له خهودا بجوێت مانای کهم تهرخهمی و تهمهڵی یه له کارکردن و قازانج دا ، ئهو خواردنهی بجوێت و له خهودا قوت
بدرێت مانای ئایین و نزیك بوونهوهی کۆتایی تهمهنه ، ئهو کهسهی بهدهستی ڕاست خواردن بخوات ، ڕێگهی سوونهو شهریعهت پهیڕهو ئهکات ، ئهو کهسهی له خهودا بهدهستی چهپ خواردن بخوات ڕیز له دوژمن ئهگرێت و هاوڕێکانی
پشت گوێ ئهخات ، ئهو کهسهی بهدهستی خهڵکی خواردن بخوات ، به یارمهتی خهڵکی ڕزق و پارهی دهست دهکهوێ
یان نهخۆش ئهکهوێت وناتوانێ به دهستی خۆی خواردن بخوات ، ئهو کهسهی له خهودا خواردنی خهراب بخوات ڕێزی
لێ ناگیرێ ، داوهت کردن بۆ خواردن مانای ههسانهوهیه ، ئهو کهسهی داوهت بکرێت بۆ خواردنی ئێواره فێڵ له یهکێك
ئهکات ، ئهو کهسهی گۆشتی خۆی بخوات پارهی کۆکراوهی خۆی ئهخوات ، ئهگهر گۆشتی کاڵی یهکێکی تر بخوات ئهو کهسه ههڵ ئهخهڵتێنێ یان یهکێکی تر، ئهگهر گۆشتهکه کوڵاو بێت یان برژاو پارهی خهڵکی ئهخوات
(8) : سه رما ::له خهودا دهست کورتی وههژاری یه ، ئهو کهسهی لهخهودا لهبهر سێبه ردا بێت و له سهرما بچێته بهر ههتاو ، له ههژاری یهوه دهوڵهمهند دهبێت ، ئهو کهسهی لهبهر ههتاو بچێته سێبهرله غهم و خهفهت رزگاری ئهبێت ،
له وهرزی هاوین دا خهو بینین به سهرما رزق و پارهیه ئهو کهسهی سهرمای بێت و بای بۆ بێت زیاتر دهست کورت و ههژار ئهبێت ، ئهو کهسهی به ئاگر خۆی گهرم کاتهوه کاروباری دهسهڵات دار بهڕیوه ئهبات ، خۆ گهرم کردنهوه به
ئاگری خهڵوز مانای خواردنی پارهی ههتیوه ، خۆ گهرم کردنهوه به دوکهڵ مانای گیرو گرفته ، سهرمای زۆرلهزستان
هیچ مانای نی یه ، ئهگهر لهزستان دا نهبێت مانای سهفهر نه کردنه
(9) : کاڵه ك ::له خهودا کهسێکی غهمباره ، ئهو کهسهی بیبینێ تووشی غهم و خهفهت ئهبێت ، ئهو کهسهی کاڵهك بخوات له زیندان دهردهچێت ، ئهو کهسهی له خهودا دهست بۆ ئاسمان بهرز کاتهوهو کاڵهگێك وهرگرێت ،داوای پارهو
ماڵ و موڵك ئهکات و خیرا دهستی دهکهوێ ، کاڵهك له خهودا باشه بۆ دڵداری و خۆشهویستی ، ههروهها کاڵهك به مانای
بێ کاری و دهست بهتاڵیش دێت ، ئهگهر کاڵهك فڕێ بدرێته ماڵێك چهند کاڵهك بێت لهو ماڵه ئهوهنده کهسه ئهمرێ ،
کاڵهك نهخۆشی یه ، کاڵهگی سهوزی پێ نهگهیشتوو کوڕه یان هاوسهر ، کاڵهگی زهرد ئافرهته یان پیاوێکی باشه
(10) : پرد ::له خهودا ڕێگهی ڕاست و ڕۆشنی ئایینه ، یان زانست و نوێژ و ڕۆژووه ، پرد لهخهودا ئهو کردهوانهیه که مرۆڤ بهرهو ڕێگهی ڕاست ئهبات وله ئازاری کاروباری دونیا ڕزگاری ئهکات ، به مانای پاسهوان و دهرگا وان و
دایك وکوڕو هاوسهر وپارهش دێت ، پردی دروست کراو له بهرد کهسێکی دهسهڵات داره ، ئهگهر پردهکه زۆر بچوك بێت پاسهوان و دهرگاوانه ، ئهگهر پردێکی دروست کراو لهبهرد له خهودا بگۆڕدرێ و ببێته بردێکی دروست کراو له
قوڕ و خۆڵ ئهو کهسهی خهوهکهی بینیوه باری ژیانی تێك ئهچێت ، ئهگهر به پێجهوانهوه پردێکی دروست کراو له قوڕ
له خهودا ببێته پردێکی دروست کراو له بهرد یان چیمهنتۆو ئاسن باری ژیانی زۆر باش ئهبێت ، ئهو کهسهی له خهودا
ببێته پرد پایه بهرز وشکۆمهند ئهبێت وخهڵکی پێویستی پێ ئهبێت
(11) : مۆرانه ::له خهودا کێشهی زانسته ، ئهو کهسهی له خهودا کیسهکهی یان گۆچانهکهی مۆرانهی لێدات ئهمرێ
(12) : زێڕ ::بینینی زێڕ لهخهودا باش نی یه و ئهڵێن غهم و خهفهته ، ئهو کهسهی ههندێ زێڕ به خۆوه بکات ههندێ
کهس خزمایهتی لهگهڵ دا ئهکهن و شایهستهی ئهو خزمایهتی یه نین ، ئهو کهسهی پارچهیهك زێڕ وهربگرێت ئهوهندهی
ئهو زێڕه غهم و خهفهتی بۆ دێت ، ئهگهر زێڕهکه زۆر بێت ئهو کهسه پایه بهرز ئهبێت ، ئهو کهسهی له خهودا ببینێ
ماڵهکهی له زێڕ دروست کراوه ئهو کهسه ئهسوتێ ، زێڕ تواندنهوه شهڕ وئاژاوهیه ، ئهو کهسهی ههردوو دهستی ببێته
زێڕ ههردوو دهستی ئیفلیج ئهبێت ، ئهو کهسهی چاوی زێڕ بێت کوێر ئهبێت ، جاری وا ش ههیه زێڕ به مانای خۆشی
و شادی و رزق و کردهوهی چاك دێت ، زیو ببێته زێڕ زۆر باشه ، زێڕ و زیو نی یهت پاکی یه
(13) : سه فه ر::له خهودا ڕهوشتی خهڵکی دهرئهبڕێ ، سهفهر مانای گۆڕینی باری ژیانه ، ههژار له خهودا سهفهر بکات دهوڵهمهند ئهبێت ، گهڕانهوهش له سهفهر تۆبهیه یان بهدی هاتنی نیاز و مهبهسته ، ئهو کهسهی بچێته خانوێکی نهناسراو
سهفهر ئهکات ، نهخۆش سهفهر کات بۆ جێ یهکی دوور یان بچێته خانوێکی نهناسراو ئهمرێ
(14) : کفن ::بینین و کڕینی کفن له خهودا مانای پاك و خاوێنی و ڕهفتار و ههڵس و کهوته ، بۆ ئهو کهسهی هاوسهری نهبێت خوازبینی و زهماوهنده ، ئهو کهسهی کفن لهبهر کات زینا ئهکات ، ئهو کهسهی کفنهکهی سهرو قاچی دانهپۆشێت
فسادو خراپه کاری له ئایین دا ههیه ، مردو ههرچهند کفنهکهی کهم بێت له تۆبه کردن نزیکه
(15) : شه کر ::له خهودا خۆشی و شادی وچاك بوونهوهی نهخۆش و نهمانی غهم و خهفهت و بهدی هاتنی نیازو مهبهسته ،
به مانای ئافرهتیش بێت ئافرهتێکی جوان و زیرهکه ، ئهگهر به مانای کوڕیش بێت کوڕێکی زاناو لێ هاتو و هونهرمهنده ،
ئهگهر پارهش بێت پارهیهکی حهڵاڵه ، شهکر فرۆشتن باش نی یه و شهکری زۆر شهڕ و ئاژاوهیه
(16) : به دیل گرتنی ئاده میزاد ::له خهودا مانای خێرو خۆشی و رزقه ، یان میز ڕاگرتن و ئاشکرا بوونی نهێنی یه ،
ئهو کهسهی له خهودا بهدیل بگیرێت ئهگهر شتێکی وون کردبێت لهوه چاکتری دهست دهکهوێ ، ئهو کهسهی له خهودا
بهدیل بگیرێت و هیچی پێ نهکرێت و دهسهڵاتی نهبێت تووشی غهم و خهفهت ئهبێت .
(17) : باڵنده :: له خه ودا سه ربه رزی و شکۆمه ندی و جوانی یه ، بۆ بازرگانیش قازانجه ، ئه گه ر له خه ودا باڵنده نه ناسراو بێت ئهو باڵندهیه
مهلائکهی ڕوح کێشانه ، ئه گه ر مالێك نه خوشی تیا بێت باڵنده یهك بێته ئه و ماڵه و کرمێك یان کاغه زێك له و ماڵه هه ڵگرێت و بفرێته ئاسمان
نه خوشه که ئه مرێ ، ئه و که سه ی بالنده بکه وێته سه ری سه فه ر ئه کات ، باڵنده له سه ر سه ر یان شانی یه کێك دا بنیشێته وه ئه وکه سه کاری
ده ست ده که ویت ، ئه گه ر بالندهکه سبی بوو کارێکی تایبه تی یه ئه گه ر ره نگاو ره نگیش بوو کاری جۆراو جۆره ، ئه و که سه ی هاوسه ره که ی
دووگیان بێت و بالنده ی نێره بێته سه رشانی یان له سه ر سه ری بنیشیته وه کوریان ئه بێت ، ئه گه ر مێ ینه ش بێت کچیان ئه بێت، بالنده ی گه وره
مانای پادشا وحوکم به ده ست و زاناو ده وڵه مه نده ، بالنده ی ئاو له بالنده کانی تر باشتره ، بالنده ی ده نگ خۆش گورانی وئاهه نگه ، چۆله گه و بولبل
مندالی بچووکن ، گۆشتی بالنده بو ئه و که سه ی بیخوات زور باشه چونکه پاره یه ، فرینی بالنده له ئاسمان به مانای مه لائکه ت دێت ، بالنده یه ك
له ئاسمانه وه بیته ناو ده ستی یه کێك ئه و که سه مژده یه کی بۆ دێت ، بالنده ی نه ناسراو له وانه یه ئاموژگاری بێت یان ئاگادار کردنه وه ، بالنده ی
جوان کارو باری رێك و پێك و رزق و خێر و خوشی یه ، بالنده ی ناشرین غه م و خه فه ته ، هه روه ها ووتراوه بالنده ی نه ناسراو رزقه بالنده ی
سپی چاکه یه بالنده ی ره نگاو ر ه نگیش کاری هه مه جوره .
(18) : گۆرانی :: له خه ودا قسه ی هیچ و پوچ و کاره ساته ، ده نگی خوش بازرگانیه تی یه و قازانجی به دواوه یه ، گۆرانی له خه ودا به مانای شه رو
ئاژاوه وناکوکی دێت ، گۆرانی ووتن به هۆنراوه یه کی جوان و ده نگێکی خۆش خێرو خۆشی یه ، گۆرانی ناخۆش ده ست به تالی یه، گۆرانی
ووتن له کاتی به رێوه رۆیشتن زور باشه ، گۆرانی ووتن له حه مام قسه ی به پێج وپه نایه ، گۆرانی ووتن له بازار زه ره رو زیانه هه روه ها
به مانای شه ڕ و ئاژاوه ش دیت .
(19) : سێبه ر:: له خه ودا هه سانه وه وقازانج و خۆشی یه ، له زستانیش غه م و خه فه ت و گیروگرفته ، ئه و که سه ی له خه ودا له به ر خۆردا بێت و
گه رمای بێت و بچێته به ر سێبه ر له غه م و خه فه ت رزگاری ئه بێت و رزقێکی حه لالی ده ست ئه که وێ ، سێبه ری ئافره ت مێرده که یه تی ،
ئافره تی بێ هاوسه ر بچێته به ر سێبه ر شوو به پیاوێکی ده وله مه ند ئه کات ، یه کێك له خه ودا له به ر سێبه ر بێت و سه رمای بێت و بچێته
به ر خور ده وله مه ند ئه بێت چونکه سه رما هه ژاری و ده ست کورتی یه .
(20) : زمان :: له خه ودا به ریوه به ری کارو باری خاوه نه که یه تی ، زمان په یوه ندی به هه له کردنه وه هه یه ، زمان له خه ودا دریژبیت یان پان
مانای هیزو تواناو زال بوونی ئه وکه سه یه به سه ر دوژمنانی دا یان دانایی و زیره کی ئه و که سه له گفتوگوو ئاخاوتن دا ده رده بری ، ئه و که سه ی
له خه ودا زمانی بگیرێت کاروباری دوا ده خرێت و ده ست کورت وهه ژار ده بێت ، مووی ره ش له زمان ده رچێت مانای ئه وه یه ئه و که سه
به زووترین کات توشی شه رو ئاژاوه ئه بیت ئه گه ر موی سپی له زمانی ده رچیت شه ره که بو ماوه یه ك دوا ده خریت ، پادشا له خه ودا ببینی زمانی
براوه ته وه نزیکترین وه زیری یان وه ر گیری واتا ته رجومانه که ی ئه مری ، ئه و که سه ی له خه ودا ببینی زمانی ژنه که ی براوه ته وه ئه و
ژنه ره وشت پاك و به شه ره فه ، ئه و که سه ی زمانی له ناو ده می دا بچه سپیت جی ی متمانه و باوه ره ، ئه و که سه ی زمانی خوی بخوات
له لیدوانیك په شیمان ئه بێته وه یان که سێکی بێ ده نگه ، ئه و که سه ی له خه ودا زمانی ره ش بێت که س و کاری توشی گیروگرفت ئه کات یان
که سێکی درۆزنه ، ئه و که سه ی زمانی ببێته دوو به ش درویه کی گه وره ئه کات ، ئه وکه سه ی له خه ودا ببینێ زمانی زۆری هه یه مندالی زۆری
ئه بێت ، خه لکی له خه ودا به زمان زمانی یه کێك بلێسنه وه سوود له زانیاری ئه وکه سه وه رده گرن ، هه روه ها زمان له خه ودا به مانای ده سه لات
و پاره ی کۆکراوه وزانست و پۆلیسیش دێت ، برینی زمان مانای مردنی خوشه ویسترین که سه له وانه شه ته لاق بێت ،هه روه ها زمان به ماناي
راستگویش دیت وه ك خوای گه وره له قورئانی پیرۆزدا ئه فه رموێ {{ واجعل لي لسان صدقٍ في الاخرين }} سوره تى الشعراء ئايه تى ژماره (84) .
(21) : باڵا :: ئه و که سه ی له خه ودا ببینی باڵای درێژ بووه ته مه نی درێژ ئه بێت و پاره و زانستی زیاد ئه کات ، ئه گه ربازرگانیش بیت قازانجێکی
باش ئه کات ، کورت بوونه وه ی باڵاش مانای کورت بوونه وه ی ته مه نه چونکه له زه وی نزیك ئه بێته وه ، کورته بالا له خه ودا بالای درێژ بێت
فیتنه و ئاژاوه یه .
[/size]
یانەی سەرهەنگ موحسین » ههمهڕهنگ » خهونامهی کوردی بهشی (2) » وهڵامی نوێ بنووسه
پشتبهسته به PunBB 1.4.6, پاڵپشتیی به كوردی له [مهكۆكانی وێبچن]