[size=16]دارا احمد
سه‌رجه‌م توێژینه‌وه زانستیه‌كان ئه‌وه‌یان ده‌رخستوه كه جۆرو چۆنیچتی بیركردنه‌وه‌ی مرۆڤ،كاریگه‌ریه‌كی ڕه‌های هه‌یه له‌سه‌ر ئێستاو داهاتووی هه‌موو جیهان.بۆیه كاتێك گرفتێك یاخود ته‌حه‌دیه‌ك ڕوبه‌ڕوی كه‌سێك ده‌بێته‌وه،زۆربه‌ی كه‌سانی ده‌وروبه‌ر سه‌رقاڵ ده‌كات.به‌تایبه‌ت له‌م سه‌رده‌می خێراییه‌دا كه هه‌موو شتێك به ئاراسته‌ی ته‌كنۆلۆژیا هه‌نگاو ده‌نێت .كوردیش بێبه‌ش نیه له‌م جۆره گرفتانه.هه‌ر له دابه‌زینی ئاستی زانستی ناوه‌نده‌كانی خوێندنه‌وه بیگره تا ده‌گاته به‌رزترین كایه‌و بواره‌كانی ژیان .هه‌موو دام و ده‌زگاكانی حكومه‌تی توشی شه‌له‌ل كردوه‌و كاریگه‌ری له‌سه‌ر هه‌موان به جێهێشتوه . بۆ وێنه له‌گه‌نده‌ڵی چاودێری خوێندگایه‌كی سه‌ره‌تای كه ناوی هاورێكه‌ی نانوسێت كاتێك ئاماده نابێت له پۆلدا تا ده‌گاته گه‌وره‌ترین به‌رپرس كه‌ماڵو سامانی نیشتیمانی و نه‌ته‌وه‌یی خه‌ڵكی به هه‌ده‌رده‌بات .ته‌نها ژماره‌یه‌كی كه‌م كه به په‌نجه‌كانی ده‌ست ده‌ژمێرێن له ناوماندا هه‌ست به گه‌وره‌ی ئه‌و كێشانه ده‌كه‌ن و ڕوبه‌ڕوی ده‌بنه‌وه‌و له هه‌وڵی چاره‌سه‌ریدان.دیاره گه‌لێك فاكته‌ر هه‌ن كه وای كردوه ئه‌م بارودۆخه ئالۆزتر بێت و به‌م ئاقاره‌دا بڕوات و رۆژ به‌ڕۆژ ئه‌م ڕێژه‌یه له زیادبوندا بێت .ئه‌گه‌ر ته‌نه‌نها له بواری خوێندن و په‌روه‌رده‌دا بدوێن ،ده‌بینین ساڵ له دوای ساڵ ڕێژه‌ی كه‌وتوو عبور له ناوه‌نده‌كاندا له زیاد بوندایه . بۆ یه ده‌بینین ئاستی زانستی خوێندگاكانی ئێمه زۆر كه‌مه و كاریگه‌ری سلبی هه‌یه له‌سه‌ر فێرخوازان و مامۆستایان و ته‌نانه‌ت پسپۆره‌كانیش.وایی كردوه هه‌موان هه‌ست به‌دڵه‌ڕاوكێیه‌كی زۆر بكه‌ین.ئه‌مه‌ش دووباره گرفتی یه‌ك له‌دوای یه‌ك ده‌خوڵقێنێت كه سه‌ره‌نجام هه‌مووان پێوه‌ی سه‌رقاڵ ده‌بین .كاتێك فێر خوازێك یا خود تاكێك ته‌نها له دیدگاو چوارچێوه‌یه‌كی ته‌سكدا ده‌ڕوانێته خۆی و داهاتووی كه‌وره‌ترین گورزی كوشنده له خۆی ده‌دات و كاره‌ساتی چاوه‌ڕواننه‌كراو ڕوده‌دات له ناخی ئه‌و تاكه‌دا .به‌وه‌ی كه گرینگی نادات به و پێكهاته ژینگه‌ییه‌ی كه له چوارده‌وریدان و ئه‌و كۆمه‌ڵگایه‌ی كه تیایدا ده‌ژین.هه‌ست ناكات كه ده‌توانێت له ڕێگه‌ی بیركردنه‌وه پۆزه‌تیڤه كانیه‌وه گه‌وره‌ترین كاریگه‌ری‌نه‌ك ته‌نها له‌سه‌ر له سه‌ر خۆی و هاوریێكانی دروست ده‌كات ،به‌ڵكو ته‌واوی كۆمه‌ڵگا سودمه‌ند ده‌بن.وه‌به پێچه‌وانه‌كه‌شیه‌وه .ئه‌مه ئه‌وه‌مان پێده‌ڵێت كه دوو جۆر تاك یان بیركردنه‌وه هه‌یه .جۆرێكیان ته‌نها بۆ خۆیان ده‌ژین و له بیری به‌رژه‌وه‌ندیه تایبه‌تیه‌كانی خۆیاندان.هه‌میشه لۆ كه‌ڵیانه ده‌ڕواننه ئاسۆی ژیانیان و به‌ڕاده‌یه‌ك بچوكترین كاریگه‌ریان له‌سه‌ر ده‌وروبه‌رین نیه .هه‌ست به گه‌وره‌ی ناخیان ناكه‌ن،بۆیه ئه‌سته‌مه گۆڕان و بیركردنه‌وه‌ی پۆزه‌تیڤانه له ئه‌فكارو هزری ئه‌م جۆرانه‌دا بكرێت.ئه‌گه‌ر بكرێت زۆر قورسه‌و ماندوبونی زۆری ده‌وێت.زۆر ته‌سك بینانه ده‌ڕواننه كێشه گشتی‌یه‌كان و هه‌میشه وه‌ك تاكێكی ته‌نیا ده‌ڕواننه گۆڕانكاریه‌كانی ژیان .پێیان وانیه هیچ گۆڕانكاری وكاریگه‌ریێكی به سودیان له ده‌ست بێت.زۆر جار ئه‌م جۆره هه‌ست به كه‌م زانین و سلبیانه بیركردنه‌وه‌یه واله مرۆڤ ده‌كات پێش واده‌ی خۆی شكست كۆتای به ژیانی بێنێت.چونكه هه‌رگیز ڕۆشناییه‌كی بۆ ژیان نبینیوه‌ته‌وه.جۆری دووه‌م ،یا خود تاكی به ئاگا ئه‌و جۆره مرۆڤانه‌ن كه باوه‌ریانبه‌م وتنه ئینگلیزیه‌یه هه‌یه" Eat locally and think globally "
واتا" لۆكه‌ڵیانه بخۆو جیهانیان بیر بكه‌ره‌وه". ئه‌م جۆره بیركردنه‌وه‌یه ته‌نها كاریگه‌ری له‌سه‌ر خودی خۆی نیه ،به‌ڵكو پیشانی ده‌دات ژیانی په‌یه‌نودی هه‌یه به هه‌موو جیهانه‌وه.ژیان به هاوكاری و هه‌ماهه‌نگی ماوه‌ته‌وه.ئه‌گه‌ر ڕونتر ئاماژه‌ی پێبده‌ن ـزۆرێك له كێشه‌كان جۆرێك له جیهانگیریان به‌خۆوه بینیوه.هه‌ر له كێشه نه‌ته‌وه‌ی و سیاسیه‌كانه‌وه تاده‌گاته كێشه‌كانی نه‌وت و چه‌كی ئه‌تۆمی و كێشه ژینگه‌ی و مه‌ترسی نه خۆشیه كوشنده‌كان،هتد.به شێوه‌یه‌كی گشتی كاریگه‌ریان له‌سه‌ر هه‌موان هه‌یه ئه‌گه‌ر چی له‌ڕووی ژینگه‌یشه‌وه له یه‌ك دوور بن.ئه‌گه تاكێك له ئێستادا توشی گرفتێك ببێته‌وه هه‌مووان لێی به‌پرسین و ده‌بێت له‌هه‌وڵی چاره‌سه‌ریدا بین . كێشه‌و ئازاره‌كانی‌به‌شێكن له ژیانی ئێمه‌و ده‌بێت به هی خۆمان بزانین چونكه ئۆتۆماتیكی ده‌گوێزرێتوه بۆ مان به مروری زه‌مه‌ن.بێكاری و نه‌خۆشی و برسێتی و ترس له‌و په‌ڕی دونیادا بونی هه‌بێت به‌دڵنییه‌وه ڕۆژێك دێت كاریگه‌ری له‌سه‌رمان هه‌بێت.ئیچمه نه‌ك ته‌نها له‌گه‌ڵ هه‌موو جیهاندا یه‌كین وه‌ك یه‌ك ده‌ژین، به‌ڵكو له‌سه‌ره‌تای دروست بونی مرۆڤایه‌تیه‌وه ،نه‌وه له دوای نه‌وه كاریگه‌ری له‌سه‌ر یه‌ك به جێدێڵێت و زنجیره‌كی داخراوه و هه‌مووان جه‌سته‌یه‌كی گه‌وره پێك دێنین كه یه‌كه‌م مرۆڤ سه‌رتایه‌تی و كۆتا مرڤ كۆتایی پێدێنێت.[/size]