دەبێ شاعیران بۆچی هەژار بن     هەردەم دڵتەنگ و وەڕز و غەمبار بن!!!

ئەمە پرسیارێكە و حەزدەكەم شاعیران و نوسەران یەكە یەكە بە گوێرەی بیر و راو بۆچوونی خۆیان وەڵامی بدەنەوە،، هۆی چیە كە زۆربەی شاعیران هەتا دەمرن هەر هەژار و نەدارو غەمبار و دڵ پڕ كەسەرن. زۆر بەكەمی خەندە و پێكەنین ئاشنای دەم و روویان دەبێت. نازانم بۆچی جیهانی شاعیران هەر خەزانە و چوار وەرزی ساڵ لە ناخیاندا گەڵاڕێزانە!!!

(حاجی قادر)ی شاعیری شۆڕشگێڕ و نیشتمانپەروەر لە تاراوگە و غوربەت و دوورە وڵات بێ منداڵ و كەسوكار بە هەژاری و كۆڵێك خەم و كەسەر سەری نایەوە،كە دڵی كوورەی پڕ جۆشی ئاخ و ئۆف و هەڵكێشانی هەناسەی سارد بوو.كە دەڵێ:

ئاگر لە خۆم ئاڵێنم وەك چنارۆك

لە چاوم گریە دەربێ وەك حەمامۆك

ئەوەتا (ئەحمەدی ناڵبەند) لە تەمەنی (70)حەفتا ساڵیدا خۆی كوشت و هەتا ئەوكاتە هەربرسی و موحتاج بوو، هەتا مرد ئۆخەی نەكرد و نانی بە دۆی رانەدەگەیشت.

خۆ (قانع)بە درێژایی ژیانی تێری نەخوارد و هەر ئاخر شەڕ و چەوساوە و رووت و بێپارە بوو، كە مرد تەنها چوار دەرهەمی لە باخەڵ بوو هەموو ژیانی بە كرێكاری و وردەواڵە فرۆشی و ئاشەوانی بردەسەر،كە خۆی لێرەدا دەڵێ:

لە تۆزی ئاشەدا غەرقم لە تەوقی سەر هەتا ئەژنۆم

بەڵام چەند خۆشە ئەو تۆزە كە هەر خۆم ئامێرم بۆ خۆم

(دڵدار) شاعیری جوانەمەرگ راستە پارێزەر بوو بەڵام هەموو ژیانی بە برسیەتی و كەم دەرامەتی بەڕێكرد، ئاخ و ئۆف هەردەم یاوەری بوون،هەتا مردنەكەشی بە خەم و خەفەت بوو، زۆر بە بێكەسی سەری نایەوە ئەوەتا لە وەڵامی نامەكەی بۆ (دلزار)ی شاعیر دەڵێ:

زرینگ و هۆڕی دەرهەم و پارە

لای من خەیاڵی خەونی بەهارە.

وە شاعیری پیر و كەنەفتی جەرگ سوتاو(ئەحمەد شێواو) كە بەر لە مردنی شەش كەسی خێزانەكەی بە كارەساتێكی جەرگبڕ تیاچوون و ئیتر خۆی بە دەمی پڕ لە گریان و چاوی بە فرمێسك و باغەڵی بەتاڵ و دڵی پڕ لە سفت و سۆ سەری نایەوە، دەربارەی شاری كۆیە دەڵێ:

من شاری كۆیەم بۆیە خۆشدەوێ

پیاوی مەردی زۆر لێهەڵدەكەوێ

(هێمن)و(هەژار) هەردوو شاعیری ناوداری گەلەكەمان كە زۆربەی ژیانیان لە دوورەوڵاتی و غوربەت و ئاوارەیی بەڕێكرد، كورد گوتەنی بە زگێك تێر و بە دەیان برسی هەناسەیان هەر دوكەڵ و بۆنسۆ بوو لە حەسرەت وەتەن و زێدی خۆیان، (هێمن)دەڵێ:

وا رووپەڕێكی تر دڕا لە رۆژئەژمێری تەمەنم

ئاخ دیسان شەو داهاتەوە من هەر وا دوورە وەتەنم.

دەربارەی خۆشەویستی شاری كۆیەش دەڵێ:

چلۆن بۆ سورمە ناشێ خاكی شارێك

كە حاجی پێی لەسەر دانابێ جارێك.

وە یا(هەژار) بە راستی نەدار و بێكار و هەژار هەرخۆی بوو، كە مردنی بە ئاوات دەخواست لەدەست كولەمەرگی ژیان،هەر هاوارهاواری بوو لە دەست چەوسانەوە و نەحەساوە و بێزاری و دەردەسەری، كە دەڵێ:

چەرخی چەپ گەردوون گەڕان كوشتمی

نەزان پەرستی بۆ نان كوشتمی

هەر چەوسانەوەی بێ حەسانەوە

ئەی مرن لە كوێی ژیان كوشتمی.

جارێ(دلزار)شاعیری چەوساوە و هەژاران، شاعیری پاڵە و رەنجدەران بە درێژی ژیانی نەیتوانی ماوەیەك لەگەڵ ماڵ و منداڵی خۆی بە دڵنیایی بژی و شەو بە بێ ترس و بێ دڵەڕاوكێ سەركاتە سەر سەرین، هەموو ژیانی بریتی بوو لە خۆشاردنەوە و حەشارگە و شاخ و خەبات و دووری و زیندانی و ئەشكەنجە و نەبوونی و .....هتد، كە دەڵێ:

ئەی دڵەبای بەحر و بەڕ ئەشكم وشك ناكاتەوە

باخی رەنگینی فەلەستین دڵگەشیم ناداتەوە

كێوەكەی قودسی موقەدەس مەینەتیم ناباتەوە

حەسرەتی دووری وەتەن خوێنی جگەر دەخواتەوە

ناعیلاجم غەم دەخۆم كەس خەم لە بۆ خۆی ناكڕێ.

گەر بێینە سەر باسی(عاصی) ی شاعیر ئەوە هەروەتر مرۆڤێكی تەمەندار و بێ سەروەت و سامان و بێ موچە و هیچ جۆرە دەرامەتێك، تەنها موچەی بە موچەی خانەنشینی كوڕە تاقانە كۆچكردووەكەی دەژیا كە كاتی خۆی مەلا بوو ئینجا كرێچی و سەر پەرشتی خێزانێكی گەورەی ئەم كوڕەی دەكرد لە گەڵ ئەوان دەژیا و بە كولەمەرگی ژیانیان دەگوزەراند، لە دێرە شیعرێكدا باسی خۆی دەكات و دەڵێ:

دەربەدەر بووم من لە دنیا من كەوتمە ناو شیعە و عەجەم

بێ حەواس و فیكر و هۆشم دڵ مەلول و پڕ لە غەم.

ئەدی(سامی عەوداڵ) كە چۆن رۆژگار بە درێژایی ژیانی دەستی لە قوڕگی گیر كردبوو نەیدەزانی خۆشی و ئاسودەیی و شادی و بەختەوەری و كامەرانی لە كوێوە دێن مانایان چیە، نەیدەزانی هەبوون و تێربوون و خۆشگوزەرانی و پێكەنین چۆنن.وە یا لە كوێوە دێن، سەیركە لێرەدا (سامی) دەڵێ چی:

من فەقیر و دڵ حەزینم بۆ هەژاریم خەم دەخۆم

ڕووت و برسی و دەردەدارم ساڵی جارێ خۆم دەشۆم.

لە دوایی دا دەڵێ :

ڕۆژ و شەو دەرد و فیراق و دەست لەسەر دەستی بەتاڵ

خۆ ئەرز زۆر و فەراحە من لە كۆیە بۆ نەڕۆم.

هەروەها (خالد دلێر) هەموو ژیانی بە موچەیەكی كەم بەڕێكرد، تا دوو ساڵ پێش مردنی هەر كرێ نشین بوو بێ ئۆتۆمبیل و بێ موڵك و زەوی وزار، بێ پلە وپایە و پۆست و بێ پارە و هەژار، ماندوو و دڵسۆز و ژیر و خەباتكار، پاڵپشتی چینی رەنجدەر و جوتیار .

خۆ (فائق بێكەس) ئەو شاعیرە مەزن و ناودارە، ئەو مرۆڤە بلیمەت و هۆشیارە كە خاوەنی دەیان شیعری جوان و بەپێزە، پیاوی سەردەمی خۆی و هەنوكەیە، ئەو شاعیرەی كە لە رووی ئەدەبەوە جێ ی شانازی گەلەكەمانە،كەچی وا بە هەناسە ساردی ژیا، مەگەر هەر خۆی بزانێ كە چەند بێمراد و بێناز بوو، جارێكیان لەگەڵ هاوڕێیەكی خۆی دەچن بۆ لای مەی فرۆشێك هەر دوو موفلیس و بێپارە،(بێكەس) دێتە قسە و دەڵێ:

دوو ئەفەندی رێكوپێك

نیمانە پارەی یەك پێك

واتە بەقەرز بماندەیە تا پارەمان دەبێت، ئیتر نازانم باسی كام شاعیر بكەم كە زووخاوی ژیانی نەچەشتبێ، فرمێسكی گەرم و سوێری نەڕشتبێ،كە خەم و پەژارە ئۆخەی دڵی نەكوشتبێ، من پڕ بە دڵ و قەناعەتەوە دەڵێم شاعیر مرۆڤێكی جیایە لە چاو خەڵكی ئاسایی، شاعیر كەسێكی هەستیارە، زۆر دڵسۆز و هۆشیارە، خەم لەبەر و بێدارە، بۆیە دەبوو حكومەتی هەرێم بە وردی حسابی بۆ شاعیر و نوسەرە رەسەنەكان و خامە بەپێزەكان بكردایە، ئاوڕێكی لە باری ژیان و گوزەانیان دابایەوە.ماوەیەك باش بوو مانگانە رێزلێنانێك هەبوو بە بڕە پارەیەك بۆ خەڵكی شیاو لە شاعیر و هونەرمەند و بەهرەداران،خۆشە مرۆڤ بە زیندویی رێزی لێبگیرێ و بزانێ كە سەنگی خۆی هەیە لەناو كۆمەلأ، چونكە دوای مردن چی بۆ بكرێ بە كەڵك نایە و بە هیچ ناچێت.كەچی ئەم هاوكاری رێزلێنانەش بەداخەوە هەر ماوەیەك بوو ئەویش بڕا، ئیتر شاعیران لەمەش بێئومێد و هیوابڕاو بوون، واتا من گلەیی چی بكەم لە دەسەڵاتەكانی پێشوو كە شاعیران بەم شێوەیە پەرێشان بوون، كەچی خۆ ئەمڕۆ حكومەتی خۆمانە و شاعیرانیش بەهەمان شێوەن!!!

سه‌رچاوه‌ :رێگار كوردستان