بارك الله فیكم خوا ڕێگای راست پیشان بدات
تۆ له ژووره‌وه نیت. تكایه بچۆژووره‌وه یان خۆت تۆمار بكه.
گرنگ!
بەخێربێیت، جگە لەم چەند بەشەی خوارەوە سەرجەم بەشەكانی یانەمان بە مەبەستی چاككاری شاردۆتەوە! لەماوەیەكی نزیكدا یانە بەتەواوی بابەتەكانی خۆی لە 2008ی ساڵی دامەزراندنیەوە تاكو ئێستا دەكەوێتە كار. [٢٠٢٣\٢\١٥]
وه‌ڵامی نوێ بنووسه
یانەی سەرهەنگ موحسین » ئایین » بیدعهیهكی (السیئه)ی سلفیهكان » وه‌ڵامی نوێ بنووسه
وه‌ڵامه نوێكه‌ی بنووسه و بینێره
هەموو خانە نووسراوەکان بە قەڵەوی پێویستە پڕبکرێنەوە پێش ناردنی فۆرم
لێكۆڵینه‌وه‌ی بابه‌ت / نوێترین یه‌كه‌م
ده‌ست خۆش براكه‌م كاك FaqeAhmed من و تۆ براین پێویست ناكات له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌یه‌ك رقمان له یه‌كتر ببێته‌وه ده‌ست خۆش
ره‌زوان نووسی:
(توحید الربوبية =بەیەك دانانی پەروەردگار) (توحید الألوهية =بەیەك دانانی پەرستراو) (اسماء سفات = ناو و سیفاته‌كانی )
استمبات له م ئایتاته وه‌رده‌گیرت
[1] سورة الفاتحة الآية 5.
[2] سورة البقرة الآية 21.
[3] سورة البقرة الآية 163.
[4] سورة آل عمران الآية 18.
[5] سورة الذاريات الآيات 56 – 58.
[6] سورة الأعراف الآية 54.
[7] سورة يونس الآية 31.
[8] سورة الشورى الآية 11.
[9] سورة الإخلاص كاملة.
[10] سورة آل عمران الآية 31.
[11] سورة النور الآية 54.
[12] فتح المجيد شرح كتاب التوحيد باب فضل التوحيد وما يكفر من الذنوب، ص 33، طبع ونشر الرئاسة العامة لإدارات البحوث العلمية والإفتاء والدعوة والإرشاد ط – 1403هـ.
برۆ تفسیری ئه م ئایته بیخوینه‌وه
چیان لێ دەبیتەوە ؟ {{{كێ ئەو جیاوازیەی خستە نێوانیان ؟ }}}وە بەڵگەی ئەو دابەشكردنە چیە ؟
(توحید الربوبية =بەیەك دانانی پەروەردگار) (توحید الألوهية =بەیەك دانانی پەرستراو) (اسماء سفات = ناو و سیفاته‌كانی )
to jare jwab bdawa
الوهی ربوبی اسماء سفات یانی چی
براكه‌م من ده‌لیم بۆ -پێغه‌مبه‌ر(صلی الله علیه وسلم) یان صحابه به‌رێزه‌كان (رضی الله عنهما) یان سه‌له‌ف صالح(رحمه الله تعالی) ئامازه‌یان به‌م شته نه‌داوه ---------
ره‌زوان نووسی:
پیغه‌مبه‌ر(صلی الله علیه وسلم )له فه‌رموده‌یه‌ك یان صحابه به‌رێزه‌كان نه‌یانزانی ؟؟؟
به‌لگه‌ی چی؟؟ ---منیش ده‌توانم به‌لگه بێنم به ئایه‌ت كه مه‌ولود دروسته به‌لام كه هێنام یه‌كسه‌ر ده‌لێن بۆ پێغ ه‌مبه‌ر ئه‌م ئایه‌ته‌ی نه‌بینی ؟؟؟
فه رموو بزانه عولمی زۆر گه‌وه‌ر چی ده‌ڵیت
هذا مأخوذ من الاستقراء؛ لأن العلماء لما استقرءوا ما جاءت به النصوص من كتاب الله وسنة رسوله ظهر لهم هذا، وزاد بعضهم نوعا رابعا هو توحيد المتابعة، وهذا كله بالاستقراء.
فلا شك أن من تدبر القرآن الكريم وجد فيه آيات تأمر بإخلاص العبادة لله وحده، وهذا هو توحيد الألوهية، ووجد آيات تدل على أن الله هو الخلاق وأنه الرزاق وأنه مدبر الأمور، وهذا هو توحيد الربوبية الذي أقر به المشركون ولم يدخلهم في الإسلام، كما يجد آيات أخرى تدل على أن له الأسماء الحسنى والصفات العلى، وأنه لا شبيه له ولا كفو له، وهذا هو توحيد الأسماء والصفات الذي أنكره المبتدعة من الجهمية والمعتزلة والمشبهة، ومن سلك سبيلهم. ويجد آيات تدل على وجوب اتباع الرسول صلى الله عليه وسلم ورفض ما خالف شرعه، وهذا هو توحيد المتابعة، فهذا التقسيم قد علم بالاستقراء وتتبع الآيات ودراسة السنة، ومن ذلك قول الله سبحانه: إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ[1]، وقوله عز وجل: يَا أَيُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ وَالَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ[2]، وقوله عز وجل: وَإِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ لا إِلَهَ إِلا هُوَ الرَّحْمَنُ الرَّحِيمُ[3]، وقوله سبحانه: شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لا إِلَهَ إِلا هُوَ وَالْمَلائِكَةُ وَأُولُو الْعِلْمِ قَائِمًا بِالْقِسْطِ لا إِلَهَ إِلا هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ[4]، وقوله سبحانه: وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلا لِيَعْبُدُونِ * مَا أُرِيدُ مِنْهُمْ مِنْ رِزْقٍ وَمَا أُرِيدُ أَنْ يُطْعِمُونِ * إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتِينُ[5]، وقوله سبحانه: إِنَّ رَبَّكُمُ اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ يُغْشِي اللَّيْلَ النَّهَارَ يَطْلُبُهُ حَثِيثًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَالنُّجُومَ مُسَخَّرَاتٍ بِأَمْرِهِ أَلا لَهُ الْخَلْقُ وَالْأَمْرُ تَبَارَكَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ[6]، وقوله سبحانه: قُلْ مَنْ يَرْزُقُكُمْ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ أَمَّنْ يَمْلِكُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَمَنْ يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَيُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَيِّ وَمَنْ يُدَبِّرُ الْأَمْرَ فَسَيَقُولُونَ اللَّهُ فَقُلْ أَفَلا تَتَّقُونَ[7]، وقال سبحانه: لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ وَهُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ[8]، وقال عز وجل: قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ * اللَّهُ الصَّمَدُ * لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ * وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوًا أَحَدٌ[9]، وقال سبحانه: قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ[10]، وقال سبحانه: قُلْ أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّمَا عَلَيْهِ مَا حُمِّلَ وَعَلَيْكُمْ مَا حُمِّلْتُمْ وَإِنْ تُطِيعُوهُ تَهْتَدُوا وَمَا عَلَى الرَّسُولِ إِلا الْبَلاغُ الْمُبِينُ[11]، والآيات فيما ذكر من التقسيم كثيرة.
ومن الأحاديث: قول النبي صلى الله عليه وسلم في حديث معاذ رضي الله عنه المتفق على صحته: ((حق الله على العباد أن يعبدوه ولا يشركوا به شيئا))، وقوله صلى الله عليه وسلم: ((من مات وهو يدعو لله ندا دخل النار)) رواه البخاري في صحيحه، وقوله صلى الله عليه وسلم لجبريل لما سأله عن الإسلام قال: ((أن تعبد الله ولا تشرك به شيئا، وتقيم الصلاة المكتوبة، وتؤدي الزكاة المفروضة)) الحديث، متفق عليه، وقوله صلى الله عليه وسلم: ((من أطاعني فقد أطاع الله ومن عصاني فقد عصا الله)) متفق على صحته، وقوله صلى الله عليه وسلم: ((كل أمتي يدخلون الجنة إلا من أبى)) قيل: يا رسول الله ومن يأبى؟ قال: ((من أطاعني دخل الجنة ومن عصاني فقد أبى)) رواه البخاري في صحيحه.
والأحاديث في هذا الباب كثيرة. قال شيخ الإسلام ابن تيمية رحمه الله: (الإله هو المعبود المطاع فإن الإله هو المألوه، والمألوه هو الذي يستحق أن يعبد، وكونه يستحق أن يعبد هو بما اتصف به من الصفات التي تستلزم أن يكون هو المحبوب غاية الحب، المخضوع له غاية الخضوع). وقال: (فإن الإله هو المحبوب المعبود الذي تألهه القلوب بحبها وتخضع له وتذل له وتخافه وترجوه وتنيب إليه في شدائدها وتدعوه في مهماتها وتتوكل عليه في مصالحها وتلجأ إليه وتطمئن بذكره وتسكن إلى حبه، وليس ذلك إلا لله وحده، ولهذا كانت لا إله إلا الله أصدق الكلام، وكان أهلها أهل الله وحزبه، والمنكرون لها أعداءه وأهل غضبه ونقمته، فإذا صحت صح بها كل مسألة وحال وذوق، وإذا لم يصححها العبد فالفساد لازم له في علومه وأعماله)[12].
ونسأل الله أن يوفق المسلمين جميعا من حكام ومحكومين للفقه في دينه والثبات عليه والنصح لله ولعباده، والحذر مما يخالف ذلك، إنه ولي ذلك والقادر عليه، وصلى الله وسلم على نبينا محمد وآله وصحبه أجمعين.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] سورة الفاتحة الآية 5.
[2] سورة البقرة الآية 21.
[3] سورة البقرة الآية 163.
[4] سورة آل عمران الآية 18.
[5] سورة الذاريات الآيات 56 – 58.
[6] سورة الأعراف الآية 54.
[7] سورة يونس الآية 31.
[8] سورة الشورى الآية 11.
[9] سورة الإخلاص كاملة.
[10] سورة آل عمران الآية 31.
[11] سورة النور الآية 54.
[12] فتح المجيد شرح كتاب التوحيد باب فضل التوحيد وما يكفر من الذنوب، ص 33، طبع ونشر الرئاسة العامة لإدارات البحوث العلمية والإفتاء والدعوة والإرشاد ط – 1403هـ.
پیغه‌مبه‌ر(صلی الله علیه وسلم )له فه‌رموده‌یه‌ك یان صحابه به‌رێزه‌كان نه‌یانزانی ؟؟؟
به‌لگه‌ی چی؟؟ ---منیش ده‌توانم به‌لگه بێنم به ئایه‌ت كه مه‌ولود دروسته به‌لام كه هێنام یه‌كسه‌ر ده‌لێن بۆ پێغ ه‌مبه‌ر ئه‌م ئایه‌ته‌ی نه‌بینی ؟؟؟
برافه رموو به‌ڵگه‌له سه ر له‌سه‌رهه‌رسێ توحید
--------------------------------------------------------------------------------
[1] سورة الفاتحة الآية 5.
[2] سورة البقرة الآية 21.
[3] سورة البقرة الآية 163.
[4] سورة آل عمران الآية 18.
[5] سورة الذاريات الآيات 56 – 58.
[6] سورة الأعراف الآية 54.
[7] سورة يونس الآية 31.
[8] سورة الشورى الآية 11.
[9] سورة الإخلاص كاملة.
[10] سورة آل عمران الآية 31.
[11] سورة النور الآية 54.
[12] فتح المجيد شرح كتاب التوحيد باب فضل التوحيد وما يكفر من الذنوب، ص 33، طبع ونشر الرئاسة العامة لإدارات البحوث العلمية والإفتاء والدعوة والإرشاد ط – 1403هـ
بئ كومان واية بةلام ئةوةى ئيستا بةربلاوى دةسةلاتى حيزبة ئيسلاميةكانة كة وةهاى كردووة.
توحيد نووسی:
كاك سةرهةنك ديارة تؤ هيشتا زؤرت ماوة لة رةكى ئاين بكةى؟ ئةى عةقيدةى ئةشعةرى و عةقيدةى سؤفي و عةقيدةى قةدةرى و عةقيدةى ماترودى و حةدادى و ....هتد نةتبيستووة؟؟؟؟؟؟؟
- من پرسیارم نه‌كردووه مامه ته‌وحید، نووسینه‌كه‌م بخوێنیته‌وه لێم تێده‌گه‌ی!
جاران یه‌ك جۆر بوو ئه‌وی ناكۆكی دروست كردبوو لای حیزبی ئیسلامی و گروپه‌كان (كار كردن به به‌شێكی دین)، (ئایین سوڵحاندن بۆ زه‌مه‌ن، نه‌ك سه‌پاندنی و جێ به‌جێ كردنی)، كه‌چی ئه‌مڕۆ شتگه‌لێكی تر له‌ئارادان و هه‌وڵێكی زۆری دژانی ئیسلام بۆ به‌ش به‌ش بوونی موسڵمانان له ئارادایه! خوا په‌نامان بدا.
كاك سةرهةنك ديارة تؤ هيشتا زؤرت ماوة لة رةكى ئاين بكةى؟ ئةى عةقيدةى ئةشعةرى و عةقيدةى سؤفي و عةقيدةى قةدةرى و عةقيدةى ماترودى و حةدادى و ....هتد نةتبيستووة؟؟؟؟؟؟؟
توحيد نووسی:
تؤ عةقيدةت ديارى بكة ئينجا با قسةت لةكةل بكةم.
- كار كه‌یشتۆته ئه‌وه‌ی عه‌قیده‌ش لق و پۆپی زیاتری لێ ببێته‌وه. .
ده‌ی به‌ردوام بن تا ٧٢ فرقه‌كه ته‌واو ده‌كه‌ن!
والله ئةوة ئيوةن دةسست ناكرن بة حةبلى خواوة ئةكةر نا ئيمة لةميزة باس و تةفسيرى ئةم ئايةتةمان براندؤتةوة بةلام ئةوةتؤى بانكةوازى تيك دةكةى كة ديار نية ,تؤ عةقيدةت ديارى بكة ئينجا با قسةت لةكةل بكةم.
جواب بده‌وه جواب ئه‌وه چیه ئه‌و بیدعه‌یه‌ی خۆتان------------------------------واعتصموا بحبل الله جمیعا ولا تفرقوا
هاى لةبةر بابةتةكان و مالبةرة كومراكةتان والله شتى باشتان بلاو كردؤتةوة تؤ هةر قورئانت نةخويندؤتةوة ئةكةر خوينديتةوةش زةحمةت لةماناكةى بكةي؟يان تيكةيشتبي ؟باشة ئةو هةموو ئايةتة جية باسي كةورةيي خوا دةكةن ؟ئةى ئةو هةموو ئايةتة جية باس لة ئةحكامةكانى دين دةكةن؟ ئةى خواى كةورة سيفاتى نية لة قورئان باسي سيفاتى خؤى ناكات ؟ كورة نةمزانى ئةوها غةريبي؟
سه‌رچاوه:ماڵپه‌ری مه‌دینه
بسم الله الرحمن الرحیم--- الحمدلله ، والصلاة والسلام على رسول الله ، وعلى اله وصحبه ومن والاه
یەكێك لەو بیدعە ترسناكەی كە لەسەر دەستی (موجەسیمەكان)هاتە كایەوە بریتی بوو لە بیدعەی دابەشكردنی (توحید)بۆ سێ بەش (الألوهية، الربوبية، الأسماء والصفات )كە هیچ ئەصل و ئەساسێكی نیە نە لەقەرئان نە لەسوننەتی رسول الله (صلی الله علیە والە وسلم)وە گوتاری هەموو زانایانی سەلەفی صالح بگەرێێت نابینیت كەسێك توحیدی دابەش كردبێت ،ئەم بیدعەیە لەسەر دەستی(ابن بطە)لەسەدەی حەوتەمی كۆچی سەریهەڵدا لەدوای ئەویش (ابن تیمیە) پەرەو بایەخی بەم بیدعە ترسناكە داو بۆ پێكانی بەرژەوەندییە مەزهەبیەكەی كە بریتی بوو لە تكفیر و تضليل !!
ئا لەم سەردەمەی ئێستاشمان موجەسیمەكان كە بە درۆ و بوهتان خۆیان بە (سەلەفی)ناوزەندكردوە ،ئاڵاهەڵگری ئەم عەقیدە ترسناكەن .
لە دوای سەرهەڵدانی (محمد بن عبدالوهاب)و بزوتنەوەی سیاسی وەهابیەت ئەم فكرەیە بۆ جارێكی تر سەری هەڵدایەوە و رەواجی پێدرا ، ئامانجی سەرەكی ئەمانەش لەم دابەشكردنە بریتیە لە تەكفیركردنی ئەوكەسانەی (تەوەسول) بە پێغەمبەر(صلی الله علیە وسلم)و پیاوچاكان دەكەن بەگشتی و ئەهلی تصوف بەتایبەتی!!
جا زانایانی دڵسۆزی رێبازی ئەهلی سوننە كاتێ دركیان بە ترسناكی ئەم بیروباوەرە كرد ،كەوەك نەصرانییەكان تەوحیدیان دابەشكردوه بۆ سێ باڵ ،هەستان بە بەرپەرچدانەوەی ئەم نەزان و تێنەگەیشتوانە ،یەكێ لەم زانایانە شێخی (دجوی)ییە كە مامۆستای (ئیمام كوثرى)زانای ناوداری ئەهلی سوننە بووە ، وە شێخی ئەزهەری شەریف بوە ،لەم سەردەمەش زۆرێك لەزانایانی ئەهلی سوننە لەسەر ئەم بابەتە كتێبیان نووسیوە و فەتوایان داوە ،لەوانیش 
العلامة محمد سعید رمضان البوطي ، العلامة السید محمد بن علوی المالكي ، السید حسن بن علی السقاف ، الشیخ عمر كامل…)ئێمەش لە پرۆژەی گەیلانی ،بە پێویستمان زانی دەفی فەتواكەی شێخی (دجوی) ئامادە و تەرجەمەی بكەین بۆ زوبانی شیرینی كوردی تاوەكو گەنجەكانمان هۆشیار ببنەوە و چاوساغ بن و بە قسەی زلی ئەم موجەسیمانە فریونەخۆن.
ڕەخنە گرتن و هەڵوەشاندنەوەی ئەو بیرۆكەیەی كە دەڵێ توحید دابەش دەبێ بۆ دوو بەشی (توحید الألوهية ) و ( توحید الربوبية ) لەلایەن : شێخ یوسف دەیجوي
عەلامە أبو المحاسن جمال الدین یوسف ی كوری ئەحمەد كە لەساڵی 1365 وەفاتی كردووە دەڵێ :
چەندین نامەمان بۆ هاتووە دەپرسن لە (توحید الربوبية ) و (توحید الألوهية) واتە بەیەك دانانی پەروەردگار و بەیەك دانانی پەرستراو . كە دەپرسن واتایان چیە وە چیشیان لێ دەبیتەوە ؟ وە كێش ئەو جیاوازیەی خستە نێوانیان ؟ وە بەڵگەش لەسەر ڕاستی و بێ بنەمایی ئەو دابەشكردنە چیە ؟
لەوەڵامدا بە پشتیوانی خودا دەڵێین :
خاوەنی ئەو بیرۆكەیە إبن تیمیە یە كە بەو ڕایەی شاذ بووە ، دەڵێ : (( پێغەمبەران تەنها بۆ {توحید الألوهية } نێردراون كە ئەویش بەتاك دانانی خودایە لە پەرستندا هەرچی {توحید الربوبية } شە ، كە باوەر بوونە كە خودا خوای هەموو جیهانیانە و هەڵسوڕێنەری كار و باریانە ، لەوەدا كەس جیاوازی نەبووە لەگەڵی بە بەڵگەی : { و لئن سألتهم من خلق السماوات و الأرض ليقولن الله } واتە : ئەگەر لێیان بپرسی كی َ هەموو ئاسمانەكان و زەوی دروست كردووە دەڵێن خوا .
دواییش ووتیان : ئەوانەی كە لە خودا دەپارێنەوە بە خاتری پێغەمبەران یان كەسێكی پیاو چاك واتە (توسل) دەكەن ئەوا ئەوان دەپەرستن و و كافر بوون لەبەر ئەوەی باوەڕیان بە بوونی {ربوبیە } واتە پەرستراویەتی هەیە لەوانەدا كە چ بت بێت و چ مەلائیكەت و چ مەسیح بێت هەموویان وەك یەكن لەبەر ئەوەی ئەوانە كافر نەبوون بەوەی وابزانن ئەو شتانە خودان بەڵكوو كافر بوون بەوەی كە پەرستراویەتیان بۆ ئەو شتانە كردووە وە ئەوەش جێبەجێ دەبێت لەسەر سەردانیكەرانی گۆڕەكان كاتێك توسل یان پێ دەكەن و داوای شتانێك دەكەن كە جگە لە خودا كەس ئەو شتەی پێ ناكرێ
تا وای لێ هات محمد ی كوڕی عبدالوهاب ووتی : ((كوفری وانە خراپترە لە هی بت پەرستەكان !!)
وەئەگەر دەشتەوێ دەستەواژەكەشت بۆ دەهێنمەوە ، ئەوە كورتكراوەی مەزهەبەكەیانە لەگەڵ ڕوونكردنەوە ، با بەكورتی ڕەددیان بدەینەوە و كۆمەڵێك ڕەخنەی لیِ بگری نوە هەردوو شێوازی بەلگەش بەكار بێنین لەسەرەتادا با بچینە سەر بەڵگەی عەقلی و دواتر دەچین نەقل دەكەینە حەكەم ، دەلێین :
ئەو ووتەیان كە دەڵێن : یەكتاپەرستی دوو جۆرە { الربوبية } و { الألوهية} ئەو دابەش كردنە لە پێش ابن تیمیە لای هیچ زانایەك نەكراوە وە مەعقولیش نیە هەر وەك لەمەو دوا دەیزانی ، وە پێغەمبەر (صلى الله عليه واله وسلم) بە كەسی نەدەووت كاتێك داخلی ئیسلام دەبوو: دوو یەكتا پەرستی هەیە { الربوبية } و وە تەنها بە ووشەیەكیش ئاماژەی پێ نەكردووە وە ئەوەش لە كەس لە سەلەفی ئوومەت نەبیتراوە { الألوهية } ە خۆیان خۆشحاڵ دەكەن بە شوێن كەوتنیان لە هەموو شتێكدا ، ئەو دابەشكردنە هیچ واتای نیە چونكە خاوەندار ی بە حەق پەرستراویشە بە حەق وە پەراستراوی بەناحەقیش خاوەنداریشە بە ناحەق ، وە كەس شایەنی پەرستن نابێت تا خاوەندار نەبێت ، وە هیچ واتای نیە كە پەرستراوێك بپەرستین كە وانەزانین سودمان پێ دەبەخشێ و زیانمان پێ دەگەیەنێ ، خودای گەورە دەفەرموێ : (رب السماوات وما بينهما فاعبده و اصطبر لعبادته ) پەرستنی بەستەوە بە ربوبیەت ، واتە ئێمە هەروەك و گوتمان هیچ مانای نیە كە بیپەرستین و واش دانەنێین كە سود و زیانی هەیە خودای گەورە دەفەرموێت : (ألا يسجدوا لله الذي يخرج الخبء في السموات والأرض )) )ئاماژەی بە وە كرد كە نابێت سەجدە ببرێت تەنها بۆ ئەوە نەبێت كە تەواوی هێوی بەدیار كەتووە ، وە مانی سوجدە بردن نیە بۆ جگە لەو ، ئەوە لەگەڵ عەقل دەگەنجێ و قورئان و سوننەتیش هەر ئەوها دەڵێن )
هەرچی قورئانە ، ((ولا يأمركم أن تتخذوا الملائكة والنبيين أربابا)) بە ئاشكرایی ئاماژە بە زۆری (رب) دەكات لەلای ئەوان ، سەڕەڕای ئەوەی كە قورئان ئەوە دەڵێ بە ئاشكرایی إبن تیمیە و محمد ی كوڕی عبدالوهاب دەڵین : ئەوانە (رب) یان بە یەك زانیوە وە تەنها یەك (رب) شك دەبەن بەڵام ئەوانە لە ( الألوهية) مشرك بووینە !!) واتە خاوەنداریان بە یەك زانیوە بەڵام زیاتر لەپەرستراوێكیان هەبووە و هەر لەبەر ئەوەش بوونە بە كافر !!
حەزرەتی یوسف ( عليه السلام) كاتێك دوو هاوەڵەكەی بانگ دەكات بۆ یەكتا پەرستە دەفەرموێت : ((أأرباب متفرقون خير أم الله الواحد القهار)) وە خودای گەورە دەفەرموێت : (( وهم يكفرون بالرحمن قل هو ربي )) بەڵام كافرەكان بە (رب) یان نەزانیوە .
نمونەی ئەوە ووتەی خودا : ((لكنا هو الله ربی)) لەگەڵ ئەوانەیتی كە ئینكاری ( ربوبية) ت بۆ خودا دەكەن ، وە ((تالله إن كنا لفي ضلال مبين إذ نسويكم برب العالمين)) واتە لەیەكسانكردنتات بە خودا ، وەتەماشای ئەو ووتەیەی خودا بكە : (( إذا قيل لهم اسجدوا للرحمن قالوا وما الرحمن أنسجد لما تأمرنا)) ئایا خاوەنی ئەو ووتەیە خودا بەیەك دەزانیًً و دانی پێ دادەنێ ؟!
وەئەو ئایەتەش : (( وهم یجادلون فی الله)) وە چەندین ئایەتی تریش كە لە قورئان زۆرن باسیان ناكەین ، ئەگەر وابێت لای ئەو كافرانە (توحید الربوبية) نیە هەر وەك چۆن إبن تیمیە وا دەڵێ ، وە حەزرەتی یوسفیش داوای ئەوەی لێ نەدەكردن كە (رب) بە یەك بزانن چونكە شتێك نیە لای یوسف (عليه السلام) ناوی (توحید الربوبية ) ( توحید الألوهية ) بێت ، ئایا ئەوان لە حەزرەتی یوسف باشتر دەزانن و ئەو بەهەڵە دادەنێن لەو دەربڕینەی كە بە (رب ) دەریبڕیوە لەزیاتی (الإله ) ؟!
خودا لە وەرگرتنی پەیمان دا دەفەرموێت : ((ألست بربكم قالوا بلی )) وە ئەگەر دەربڕین بە ( الربوبية ) بەس نەبا و هاتبادیش لای موشریكەكان و سودی پێ نەگەیاندبان – هەر وەك إبن تیمیە وا دەڵێ – ئەوا ڕاست نەدەبوو پەیمانیان بەو جۆرە لێ وەربگیرێت وە ڕاستیش نەدەبوو كە ڕۆژی قیامەت بڵێن : (( إنا كنا عن هذا لغافلین )) وە واجب بوو كە خودای گەورە دەستەواژەی پەیمان وەرگرتنەكە بگۆرێت بە جۆرێك كە دانیان پێ بنێ بە یەكتاپەرستی چونكە بەیەك دانانی خاوەندار ( الربوبية ) بەس نیە – هەروەك ئەوانە دەڵێن – ئەوەش دیارە و ڕوونە كە پێویست ناكات بچینە ناوی زیاتر ، بەهەر حاڵ بە بەیەك زانینی خاوەندار (توحید الربوبية) دەری بڕی وە ئەگەر ئەو دوو توحیدە بەیەكەوە پەیوەست نەبووبان ئەوا دەبوو دانیان پێدابنێ بە (توحید الألوهية ) ش .
نمونەی ئەوش :
((وهو الذي في السماء إله وفي الأرض إله)) خودا خودای زەویە ئەگەر چی كەسیشی تێدا نەبێت بیپەرستێت هەروەك لە ئاخیر زەماندا ڕوودەدات ، ئەگەر ووتیان : ئەو پەرستراوە تێیدا واتە شایەنی پەرستنە ، ئەگەر وایانوت ئێمە دەڵێین : كەواتە جیاوازی لە نێوان (إله ) و (رب) دا نیە ، چونكە هەر (رب) شایەنی پەرستنە ، وە ئەو دایلۆگەی كە لە نێوان موسی ( عليه السلام) و فیرعەونیش دا ڕووی دا هەر لەباسی (ربوبیە ) دا بوو ، كاتێك فیرعەون گوتی : ((أنا ربكم الأعلى)) دواتر گوتی : ((لئن اتخذت إلها غيري لأجعلنك من المسجونين)) وە پێویست ناكات درێژی بكەینەوە .
هەرچی بەڵگەكانە لە سوننەت :
كاتێك دوو مەلائیكەتەكە دێن و پرسیاری ناو گۆر دەكەن پرسیار لە (رب) دەكەن نەك (إله ) لەبەر ئەوەی ئەوان جیاوازی ناكەن لەنێوان (رب ) و (إله ) چونكە ئەوان لێیان تێك نەچووە و لە شوێنكەوتوانی (چونكە ئەوان لێیان تێك نەچووە و لە شوێنكەوتوانی (إبن تیمیە ) نینە . وە وا پێویست بوو بە گوێرەی مەزهەبی ئەوان كە ئەو دوو مەلائیكەتە لە ناو گۆر بپرسن : كێ ( إله ) ی تووە نەك بلێن كێ (رب ) تە .یان لە هەردووك لێی بپرسن .
ئینجا ئەو ووتەیان كە دەڵێن : : (ولئن سألتهم من خلق السموات والأرض ليقولن الله) ئەوا ئەوانە بە زمانشتێك دەڵێن كە لە دڵیاندا نیە بە پێی ئەو پێویستیەی كە لەو كاتەدا هاتۆتە ئاراوە ، بەناچاری وا دەڵێن چونكە بەڵگەی ڕوون و ئاشكرا هەیە لەسەری ، لەوانەشە ئەو ووتەیە لە دڵیان جێگیر نەبووبێ و نەگەیشتبێتە ناخیان ، بە بەڵگەی ئەوەی كە ئەوان ئەو ووتەیەیان پەیوەست دەكەن بەو شتەی كە بەڵگەی درۆیەكەیانە ، وە ئەوان خراپەو باشە دەدەنە پاڵ غەیری خوا ، بەبەڵگەی ئەوەی كە ئەوان بەتەواوی لەخوا ناشارەزان و جگە لەخوا بەپێش خودا دێخن هەتا لە شتە بچوكەكانیش ن وەئەگەر ویستت تەماشای ئەو ووتەیان بكە كە دەڵێن دةلَيَن ((إن نقول إلا اعتراك بعض آلهتنا بسوء)) پاش ئەوە إبن تیمیە چۆن دەڵێت كە ئەو كافرانە وا تێناگەن كە ئەو بتانەی كە دەیانپەرستن زیان و سوودیان نیە ؟!
وە دواتر تەماشای چاندنەكان و لەوەڕەكانیان بكە : : ((هذا لله بزعمهم وهذا لشركائنا فما كان لشركائهم فلا يصل إلى الله وما كان لله فهو يصل إلى شركائهم)) شەریكەكانیان بەپێش خودا هێخست لە بچوكترین و بێقیمەت ترین شتدا .
خودای گەورە دەفەرموێت لە ڕوونكردنەوەی بیر و باوەڕیان لە بتەكان : ((وما نرى معكم من شفعائكم الذين زعمتم أنهم فيكم شركاء)) وتی كە ئەوان باوەڕیان وابوو كە بتەكان شەریك بوون ، وە لەو جۆرەش ووتەی أبو سفیانە لە ڕۆژی ئوحددا كە گوتی : ((أعل هبل)) وە پێغەمبەر ( صلى الله عليه وسلم) وەڵامی دایەوەو ووتی : ((الله أعلی وأجل)) تۆ تەماشای ئەوە بكەو بزانە چۆن تێدەگەی لە ووتەی إبن تیمیە كاتێك جۆری (توحید الربوبیە ) یان وەپاڵ دەنێ و دەڵێ لەگەڵ مسوڵماناندا هاوبەشن لەو جۆرەدا بەڵام جیاواز بوینەوە لەگەڵ مسوڵمانان لە (توحید الألوهية ) .؟!
خودای گەورە دەفەرموێت : ((ولا تسبوا الذين يدعون من دون الله فيسبوا الله عدوا بغير علم)) وە چەندین ئایەتی تریش كە درێژەی پێ نادەم.
لەپاش ئەوەدا هیچ بەیەك زانین (توحید)ـێك بۆ ئەوانە دیار دەكەیت ؟
هەرچی شوێنكەوتوانی إبن تیمیەیە پاش هەموو ئەوە دەڵێن : ئەوان (توحید الربوبية ) لایان هەیە و پێغەمبەرەكان لەگەڵیان نەجەنگاون تەنها لەبەر كافربوونیان بە (توحید الألوهية ) نەبێت !! وەناشزام ئەوە مانای چیە ؟ لەگەڵ ئەوەی كە ئەوان پێغەمبەریان بە درۆ خستۆتەوە و ئەوەی كە بۆیان هاتۆتە خوارەوە ڕەتی دەكەنەوە و شتە حەرامەكانیان حەلال كردیەو حەشر و ڕۆژی دوواییان ئینكرار كردوە و گوتویانە كە خودا خێزانی هەیە و مەلائیكەت كچانی خوان – وەلەبەر ئەو شتانە پێغەمبەران لەگەڵیان نەجەنگاون بەڵكوو تەنها لەبەر (توحید الالوهیە ) هەروەك ئەوان دەڵێن ، وەئەوان لەپاش ئەوەدا وەك مسوڵمانانن ! بەڵكوو مسوڵمانان لەوان كافرترن هەروەك محمد ی كوڕی عبدالوهاب وا دەڵی.
باواز لەوە بێنین ، لەپاشان بڵێین : ئەوە گوتیشمان جیاوازیەك هەیە لەنێوان (توحید الألوهية) و (توحید الربوبية) هەروەك وا دەڵێن ، ئەوا توسل هیچ ڕەتی (توحید الألوهية ) ناكاتەوە لەبەر ئەوەی عیبادەت نیە ، نەلەزمانی عەرەبدا و نە لە شەرعدا و نەلەعورفیشدا ، وە كەسیش (توسل ) و ( إستغاثة ) ی بە عیبادەت دانەناوە ن وە پێغەمبەریش ( صلى الله عليه واله وسلم) پێی ڕانەگەیاندووین ، وە ئەگەر عیبادەت با یان بە عیبادەت چووبا ئەوا نە بە مردی و نەبەزیندووش دروست نەدەبوو
وەئەگەر كەسێك بەوە خۆی پەنادا كە خودا ی گەورە لە (حبل الورید ) لێمان نزیكترە وە پێویست ناكات هیچ بەیەكگەنێك لەنێوان بەندەو خودادا هەبێت ئەوا پێی دەڵێین ( شتێكت لەبەر كردووە و چەندین شتیشت پێ نیە ) ئەو قسەیەت ئەوە دەگەیەنێت كە لە هەمووشتدا هۆكارەكان وبەیەكگەیەنەرەكان واز لێ بهێنین ، لەگەڵ ئەوەی كە دونیا هەمووی بەحیكمەتی ئەوە داندراوە كە هۆكار و هۆكار لێكراوەكان بەیەكەوە پەیوەستن ، وە ئەوەشی لێدەكەوێتەوە ئەو ووتەتان كە كە لەڕۆَژی قیامەتدا شەفاعەت نەمێنێت – كە پێویستە لە دین( ) – ئەوا لەسەر ئەو ڕایە پێویست نیە چونكە خودا پێویستی بە بەیەكگەیەنەر نیە چونكە خودا نێزیكترە لە بەیەكگەیەنەر .
وە دەبێ بشڵێن كە ئیمامی عومەر ( رضى الله عنه) هەڵەی كردووە لەو ووتەیەی كە گووتی ((إنا نتوسل إلیك بعم نبیك العباس إلخ..)) وە پێویسشتە دەرگای هەموو هۆكار و بەیەكگەیەنەرەكان ببەستینەوە ، وە ئەوەش لەگەڵ سوننەتی خودا دا ناگونجێت كە هەموو دونیای بە و جۆرە بونیات ناوە ، وەئەوەش دێتە سەر ئەو كەسانەی كە وادەڵێن كە خۆشیان بچنە ژێر ئەو حوكمەی كە بەسەر مسوڵمانان دا دەیسەپێنن ، چونكە ئەوان ناتوانن هۆكارەكان و بەیەكگەیەنەرەكان واز لێبهێنن كە ئەوان لە هەموو كەس زیاتر پێیانەوە پەیوەەستن .
وە پێویستیشە ئەوە لەبیر نەكەین : كە جیاوازی كردن لەنێوان مردوو و زیندوو لەو بارەدا هیچ مانایەكی نیە ، چونكە ئەوەی كە (توسل ) دەكا هیچ شتێكی لە مردوو داوا نەكردووە ، بەڵكوو داوای لەخودا كردووە بەخاتری ئەو پیاوە چاكە و كارە باشەكانی یان خۆشەویستی ئەو كەسە لای خودا ، ئایا ئەوە مردوو پەرستنە ؟؟یان ڕاستیەكی حاشا هەڵنەگرە ؟
بەڵام ئەوان گرۆهێكن كە بێ لێكۆلینەوە بڕیار دەدەن ، لەكاتێك كە بەخاتر گرتن لای هەموو مسوڵمانان بەكارێكی باش دەزانرێت ، تەماشای كتێبی چوار مەزهەبەكە بكە هەتا كتێبی حەنبەلیەكانیش لە ئادابەكانی زیاڕەتی گۆڕی پێغەمبەر ( صلى الله عليه وسلم) بەخاتر گرتنی پێغەمبەریان لا كارێكی باشە تا إبن تیمیە هات و لە إجماعی لاداو موخالەفەی عەقل و نەقل ی كرد .
وەڵامەكەی شێخ دەیجوی كۆتایی پێهات.
تێبینی/بەڵگەی زۆر و گوتاری تری زانایانمان زۆر لەبەر دەستە بۆ روونكردنەوەی ئەم بابەتە ،بەڵام وادەبینین كە فەتواكەی ئیمام (یوسف الدجوی) رحمه الله شێخی ئەزهەر كافیە بۆ ئەم باسە .
تكا دەكەین لەو بەرێزانەی كە ئەم بابەتە نەقل دەكەن با ناوی ئامادەكار و ماڵپەرەكەمان بنوسن ،چونكە ئم بابەتە تایبەتە بە ئێمە و مافی بۆ هەموو موسڵمانێكە كەبڵاوی بكاتەوە بە مەرجێ ناوی پرۆژە و ماڵپەرەكەمان لانەبرێت.
یانەی سەرهەنگ موحسین » ئایین » بیدعهیهكی (السیئه)ی سلفیهكان » وه‌ڵامی نوێ بنووسه
پشتبهسته به PunBB 1.4.6, پاڵپشتیی به كوردی له [مهكۆكانی وێبچن]