سوپاست ده‌که‌م
تۆ له ژووره‌وه نیت. تكایه بچۆژووره‌وه یان خۆت تۆمار بكه.
یانەی سەرهەنگ موحسین » تهوهر و گفتوگۆ » گفتووگۆیهك له‌سه‌ر دیارده‌ی (ته‌لاق) » وه‌ڵامی نوێ بنووسه
هەموو خانە نووسراوەکان بە قەڵەوی پێویستە پڕبکرێنەوە پێش ناردنی فۆرم
سوپاست ده‌که‌م
DASTAKANT XOSH BE
BABATEKE BASHT XSTOTA RU
[size=16]هاورێیان ئه‌وکاته‌تان باش:
به‌راستی ئه‌وه‌ی ئێستا له کوردستان بۆته دیارده ئه‌ویش دیارده‌ی ته‌لاقه به‌راستی گه‌ر چاوێك به فایله‌کانی دادگاکانی کوردستان بخشێنین ئه‌وه‌مان بۆ روون ده‌بێته‌وه که ته‌لاق دیارده‌یه‌کی ترسناکی کۆمه‌لایه‌تی به‌راده‌یه‌کی زۆر زۆر له کوردستان په‌ره‌ی سه‌ندووه بۆیه پێم خۆش بوو ئه‌م بابه‌ته‌م وه‌رگرت لێره‌م هه‌لواسی بۆئه‌وه‌ی ئێمه‌ش گفتوو گۆ بکه‌ین له‌سه‌ر ئه‌م دیارده‌یه هیوادارم هه‌موتان به‌شداری بکه‌ن گه‌ر ته‌نها به وشه‌یه‌کیش بێت (حسین کوردۆ)
دیارده‌ی ته‌لاق ( جیابوونه‌وه )
نوسینی هیرو جمیل
ته‌لاق دیارده‌یه‌كی كومه‌لایه‌تی ترسناكه ده‌بیته هوی هه‌لته‌كاندنی خیزان و كومه‌ل . كه‌واته ئه‌و كرداره‌یه كه له ئه‌نجامی ره‌تكردنه‌وه‌ی ئه‌و هاوسه‌ر به‌ندی یه كه كری دراوه له نیوان زن و میرد یاخود بریتی یه له له‌ناوجونی به‌یوه‌ندی زه‌واج له‌نیوانیاندا .ته‌لاق ره‌ك و ریشه‌ی له قولایی میزودا داكوتاوه تایبه‌ت نیه به سه‌رده‌میكی دیاری كراو به‌لكو مه‌سه‌له‌یه‌كی جیهانی و هه‌تا هه‌تایی یه ریزه‌كه‌ی به‌ره‌و زیادی جووه ئه‌مه‌ش سه‌رنجی فه‌یله‌سوف و كومه‌لزان و روشنبیرانی راكیشاوه . به بروای نوسه‌ری به‌ناوبانكی فه‌ره‌نسی (فولتیر) ته‌لاق له‌كه‌ل دروست بوونی یه‌كه‌م خیزان سه‌ری هه‌لداوه .هوكاره‌كانی ته‌لاق ( جیابوونه‌وه )
به بی ی یاسا هوكاره‌كانی له كومه‌له جیاوازه‌كانداجوراو جور بووه جا ج هوكاری ساده بن یاخود هوكاری ئالوز بن ، به‌لام جه‌ندین هوكاری كشتی هه‌ن كه له زوربه‌ی كومه‌له‌كاندا ده‌رده‌كه‌ون. به‌لام جه‌ندین هوكاری تایبه‌تیش هه‌ن كه له‌كومه‌لیكه‌وه بو كومه‌لیكی تر ده‌كوریت له هه‌ندی كومه‌ل كرنكیان ب ده‌دریت كه‌جی له هه‌ندیكی تر بشت كوی ده‌خریت . بو نمونه له ولاتی جین جه‌نه بازی واته زور بلی هویه‌كه بو جیابونه‌وه ، له ولایه‌ته یه‌ككرتوه‌كانی ئه‌مریكا یه‌كه‌مین یاسای جیابونه‌وه له ولاتی (به‌نسلفانیا) له سالی (1785) ده‌ركرا كه زینا تاقه هوكارو بیانویه‌ك بووه ، به‌لام له‌سالی (1875) جه‌ندین هوكاری دیاری كرد وه‌كو : مامه‌له‌ی توندو تیز ، به‌جیهیشتن ،ناباكی هاوسه‌ریتی .
كرنكترین هوكاره‌كانی جیابوونه‌وه:
1-هوكاری بایولوجی : نه‌زوكی ، نه‌خوشی دریز خایه‌ن .
2-هوكاری كومه‌لایه‌تی و ئابوری : زن هینان و شوكردن به‌زوره ملی، ده‌ست تیوه‌ردانی كه‌سانی تر له كاروباری خیزان، هه‌زاری، زیناكردن و ناباكی هاوسه‌ریتی (ره‌وشتی نابه‌جی).
3-هوكاری ده‌رونی : ئه‌میش ئه‌و نه‌خوشیه ده‌رونیانه ده‌كریته‌وه وه‌كو (شیزوفرینیا ، خه‌موكی دورودریز ، كریی ده‌روونی، هتد.............) كه یه‌كیك له زنه‌كه یاخود بیاوه‌كه توش بووه ئه‌وه‌كه‌ی تریان ناتوانیت لی ی تی بكات و مامه‌له‌ی له‌كه‌لدا بكات .
هه‌روه‌ها ره‌فتاری درنده‌یی و ده‌ست دریزی كردن یاخود توندو تیزی جه‌سته‌یی . له روزكاری ئه‌مرودا شیوازی زیان هوكاریكه بو له یه‌ك جیابونه‌وه . له سالی 2006 ته‌نیا له شاریكی هه‌ریمی كوردستان ریزه‌ی ته‌لاق زیاتر بووه له ریزه‌ی هاسه‌ركیری.شیوازه‌كانی ته‌لاق :
هه‌ر له‌كونه‌وه جله‌وی جیابونه‌وه‌ی زن و میرد به‌ده‌ست بیاو بووه هه‌ركاتیك بیویستایه ئه‌یتوانی زنه‌كه‌ی ته‌لاق بدات به‌لام جه‌ند شیوه‌یه‌كمان هه‌یه :
1-ته‌لاق به‌ته‌لاق: توشی ئه‌و كه‌سانه ده‌بیت كه زن به زنیان كردووه . شوكر ئیسته باوی نه‌ماوه
2-ته‌لاق به ره‌زامه‌ندی یه‌ك لا : واته زن یاخود بیاو بریاری لیك جیابوونه‌وه ده‌ده‌ن له‌به‌ر هه‌ر هویه‌ك بیت.
3-ته‌لاق به‌ره‌زامه‌ندی هه‌ردولا : واته زنه‌كه‌و بیاوه‌كه هه‌ردوكیان له‌م زیانه بیزارن و بریاری لیك جیابونه‌وه ده‌ده‌ن .زیانه‌كانی ته‌لاق :
ته‌لاق یاخود جیابونه‌وه به‌راستی كاره‌ساته هه‌رجه‌نده له ئاینی ئیسلام حه‌لاله به‌لام ناخوشترین حه‌لاله له‌لایه‌ن خودا. جونكه جه‌ندین زه‌ره‌رو زیانی مادی و مه‌عنه‌وی لی ده‌بیته‌وه ج به زنه‌كه یا بیاوه‌كه یاخود مندال ئه‌كه‌ر هه‌یان بیت وه به كومه‌لیش. به‌لام مندال زورترین زه‌ره‌ری ده‌بیت كه باجی هه‌ردولا ده‌دات.
مندال بونه‌وه‌ریكی لاوازه ته‌نها له باوه‌شی دایك و باوكی هه‌ست به دلنیایی و ئارامی ده‌كات , تویزینه‌وه‌كان ده‌ریان خستووه لیك ترازانی خیزان ده‌بیته هوی لاساری و لادانی زور له مناله‌كان جونكه مناله‌كه له‌لایه‌ن یه‌كیكیان به‌خیو ده‌كریت جا (دایك یا باوك) بیت ئه‌مه‌ش سوزو خوشه‌ویستی یه‌كی له راده‌به‌ده‌ری بی ده‌به‌خشن و به‌شیوه‌یه‌كی نازداری به‌خیو ده‌كه‌ن . هه‌روه‌ها زنیش بیبه‌ش نیه له‌م زه‌ره‌ره جونكه تاكه‌كانی كومه‌لكه‌ی ئیمه به جاوی كومانه‌وه ده‌رواننه ئه‌و زنه‌ی ته‌لاق دراوه, ئه‌مه‌ش زیانیكی زیانیكی زوری لی ده‌كه‌ویته‌وه به‌تایبه‌تی لایه‌نی ده‌رونی .
زیان به كومه‌لكه‌ش ده‌كه‌یه‌نی جونكه كومه‌ل له‌سه‌ر بته‌وی و شیرازه‌ی خیزان بنیات ده‌نریت.
به‌راستی ته‌لاق شمشیریكه هه‌ردو سه‌ری تیزه جه‌ند زیان به زن بكه‌یه‌نیت ئه‌وه‌نده‌ش به بیاو له‌به‌ر ئه‌وه ئیسلام له ناجاریدا نه‌بیت ته‌لاق به كاریكی ناشایسته ده‌زانیت.خو باراستن له ته‌لاق:
1-بیویسته منال به جاكی به‌روه‌رده بكریت بو ئه‌وه‌ی كه‌سایه‌تیه‌كی جاكی لی ده‌ربجیت تاكو له دواروزدا بتوانیت خوی جاره‌نوسی خوی دیاری بكات هه‌رجه‌نده جاره‌نوسی مروفه‌كان به‌ست خودلیه.
2-بیویسته ئازادی له نیوان تاكه‌كانی خیزان به‌یره‌و بكریت بو ئه‌وه‌ی كج یا كور بتوانن خویان هاوسه‌ری زیانیان هه‌لبزیرن .
3-ئه‌و كج و كوره‌ی كه نیازن زیانی هاوسه‌ریتی بیك بینن بیویسته جوره هاوسه‌نكیه‌ك له نیوانیاندا هه‌بیت.
4-بیویست ناكات كه‌سو كاری كج یا كور ده‌ست بخه‌نه زیانی هاوسه‌ریتی , ئه‌م دوانه با خویان بریار بده‌ن .
5-ئه‌و كج و كوره‌ی كه یه‌كدی هه‌لده‌بزیرن بیویسته له‌سه‌ر هه‌ندی بنه‌مای د یاری كراو بیت وه‌كو ئاین , خوشه‌ویستی ، راستكویی ، ریزكرتن , له‌یه‌ك تیكه‌یشتن هتد........
[/size]
یانەی سەرهەنگ موحسین » تهوهر و گفتوگۆ » گفتووگۆیهك له‌سه‌ر دیارده‌ی (ته‌لاق) » وه‌ڵامی نوێ بنووسه
پشتبهسته به PunBB 1.4.6, پاڵپشتیی به كوردی له [مهكۆكانی وێبچن]