دۆنكیشۆت و سروشتی مرۆڤ له سه‌رده‌می نوێدا
-بیرۆكه‌ی : علی وه‌ردی
-نووسینی : ئوسامه ئه‌نوه‌ر
دۆنكیشۆت یه‌كێكه له‌و چیرۆكه به‌ناوبانگ و گرنگانه‌ی دونیا كه تیایدا پێناسه‌یه‌كی گه‌وره‌ی یه‌كێك له هه‌ست و نه‌سته گه‌وره و گرنگه‌كانی مرۆڤی كرد ، دۆنكیشۆت یان دۆن كیۆتێ ، چیرۆكێكی ئیسپانیه له لایه‌ن (میگوێل دێ سێرڤانتێس) نووسراوه له سه‌ده‌ی 16 ،كه باس له پیاوێك ده‌كات به ناوی دۆن كیۆتێ كه خوێنه‌ری زۆرێك له كتێبه خه‌یاڵیه‌كانه ئه‌و كتێبانه‌ی داستانی سوارچاك و قاره‌مانه‌كانی تێدایه و باسی ئازایه‌تی و بوێری سوارچاكه‌كان ده‌كات به‌رامبه‌ر دڕنده و دوژمنه‌كان ، دۆن كیشۆت له ژێر كاریگه‌ری ئه‌و چیرۆكه خه‌یاڵیانه بڕیار ده‌دات ژیانی تایبه‌ت بكات بۆ بوون به سوارچاك و به‌ره‌نگاری دوژمنه دڕنده‌كان و دێوه زه‌به‌لاحه‌كان بێته‌وه ، به‌ڵام ئایه خه‌یاڵ ده‌توانرێت بهێنرێته سه‌ر شانۆی ژیانی واقعی ؟!
مرۆڤ له ئێستادا و له كۆمه‌ڵگایه‌كی دوور له خزمه‌تگوزاری گونجا و نقووم بوونی خه‌ونه‌كانی و ئه‌ندێشه كردنیان زۆر جار ده‌كرێ وه‌ك ئه‌م براده‌ره‌ی ئه‌م چیرۆكه‌ی لێبێت ، له كۆمه‌ڵگایه‌ك وه‌ك كۆمه‌ڵگای عێراقی به گشتی ئه‌گه‌ری درووستبوونی ئه‌م جۆره مرۆڤانه زۆره كه كاتێك ناتوانن بگه‌ن به پله‌یه‌ك یاخود شتێك كه حه‌زیان لێیه‌تی و پێی ناگه‌ن و ئه‌سته‌مه بۆیان ناچارن به خه‌یاڵ بیكێشن بۆخۆیان ، ئه‌وه‌ش مرۆڤ تووشی به‌تاڵی ده‌كات و زۆر جار ناچاری ده‌كات خۆی ئه‌م خه‌یاڵه تێكه‌ڵ به ژیانی ڕاسته‌قینه‌ی خۆی بكات ،
ئه‌وه‌ش له چه‌ند ڕوویێكه‌وه ڕووده‌دات ، كاتێك سرووشتێك له مرۆڤێك دا نیه جا چ له ڕووخسار بێت یان هه‌ر شتێكی تر ، هه‌ست به كه‌می ده‌كات له چاو ئه‌و كه‌سانه‌ی تر كه خاوه‌نین ، وه‌ك ئه‌وه‌ی بڵێت بۆچی ئه‌وان ده‌توانن وابن و منیش وانیم ، بۆچی ئه‌وان هه‌ست ده‌كه‌ن خودا پێیانی به‌خشیوه و منیش بێ به‌شم ، ئه‌م پرسیارانه گشتی وه‌ك گرێیه‌ك له نه‌ستی كۆده‌بنه‌وه ، وه هه‌ستیش به‌و كه‌م و كوڕیانه ده‌كات زۆربه‌ی كاته‌كان ،
بۆیه زۆرجار ناچار ده‌بێت به شێوه‌یه‌كی تر ده‌ری ببڕێت ، به تایبه‌ت له‌م كاته‌ی ئێستاده ، كه زۆر جیاوازه له‌گه‌ڵ سه‌ده‌یه‌ك پێش ئێستا بۆ نموونه ، مرۆڤ له‌م سه‌رده‌مه‌ی ئێستادا هۆكاری زۆر ده‌دۆزێته‌وه بۆ ده‌ربڕینی ئه‌وه‌ی له ناخیه‌تی و حه‌زی پێده‌كات ، بۆ پیشاندانی ئه‌وه‌ی ده‌توانێت بیكات و ئه‌وه‌ی ده‌یه‌وێت بیكات ، بۆ نموونه له كۆندا پێش هه‌بوونی ئینته‌رنێت ، مرۆڤ ده‌یتوانی چ شتێك بدۆزێته‌وه بۆ ده‌ربڕینی گشت ئه‌و شتانه‌ی باسمانكرد؟ ، هیچ ، مه‌گه‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌و حه‌زانه‌ی هه‌یه‌تی و ئه‌و گرێیانه‌ی نه‌ستی به باسكردن لای هاوسه‌ره‌كه‌ی یاخود هاوڕێیه‌كه‌ی باس بكات ، یاخود ده‌ربڕینی به‌و كارانه‌ی كه ده‌یكات ، یاخود ئه‌و هه‌ڵسوكه‌وته‌ی به‌كاری ده‌هێنێت ،
به‌ڵام له ئێستادا ، زۆر جیاوازه ، تۆڕه كۆمه‌ڵایه‌تیه‌كانی ئینته‌رنێت به‌كارهاتووه‌یه‌كی گه‌وره‌ی ئه‌و پرۆسه‌یه‌ن ، به تایه‌بت فه‌یس بووك له‌و كاته‌دا ، كاتێك كه‌سێك حه‌ز به گه‌یشتن به پله‌یه‌ك ده‌كات ، یاخود به هه‌ڵسوكه‌وت كردن له‌گه‌ڵی به‌و شێوه‌یه‌ی پێی خۆشه ، یاخود دووباره درووستبوونه‌وه‌ی كه‌سایه‌تی خۆی ، گشت ئه‌و ئامانجانه‌شی له هیچ دا نادۆزێته‌وه ، جگه له‌وه‌ی په‌نا بۆ جیهانێكی تر ببات ، ئه‌ویش جیهانی ئینته‌رنێته به گشتی ، فه‌یس بووك به تایبه‌تی ، وه‌ك ئه‌و قسه‌یه‌ی كه ده‌یكه‌ن ، (خه‌ڵك ده‌توانێـت ببێت به هه‌ر شتێك كه حه‌زی لێیه‌تی له فه‌یس بووك) ، وه‌ك ئه‌وه‌ی كاتێك كه‌سایه‌تیه‌كی نوێ بۆخۆی درووست ده‌كات ، خه‌ڵكانێك ده‌ناسێت كه به‌و كه‌سایه‌تیه‌وه له‌گه‌ڵی ده‌جووڵێنه‌وه ده‌بن به نزیكترین هاوڕێی ، ئه‌وه‌ش خاڵێكی تر له چیرۆكی دۆنكیشۆت نیشان ده‌دات ، كاتێك دۆنكیشۆت له گه‌شته‌كه‌یدا به كه‌سێ ئاشنا ده‌بێت به ناوی (سانچۆ) ، پێی ده‌ڵێت تۆ كێێ ، دۆنكیشۆتیش به لوتبه‌رزیه‌وه ده‌ڵێ : سوارچاك ! ، ئیتر سانچۆ له كوێوه بزانێت كه دۆنكیشۆت به‌دوای خه‌یاڵه‌كه‌ی كه‌وتووه و له ڕاستیدا سوارچاك نیه ، ! ، دۆنكیشۆت یش كه ده‌بینێ ئه‌و به‌و شێوه‌یه هه‌ڵسوكه‌وتی له‌گه‌ڵ ده‌كات ، ناچاره به نزیكترین هاوڕێی خۆی قبوولی بكات ، ئه‌وه‌ی له جیهانی ئینته‌رنێتیش ده‌یبینین هه‌مان شته ،
گه‌ر سه‌رنجتان دابێ ، زۆرینه‌ی ئه‌وانه‌ی له تۆڕه كۆمه‌ڵایه‌تیه‌كانن ، به تایبه‌ت ئه‌وانه‌ی له ته‌مه‌نی هه‌رزه‌كاری و گه‌نجین ، حه‌ز ناكه‌ن ئه‌و كه‌سانه ببیننه‌وه له‌وێ كه پێشتر ناسیویانه یان هاوڕێی كۆنن ،یان كه‌سانێكن به‌و كه‌سایه‌تیه كۆنه‌ی ئه‌وه‌وه سه‌یری ده‌كه‌ن ،
هه‌نێ كه‌سی تر هه‌ن ، به له‌یه‌كدانی هه‌ردوو جیهانی خه‌یاڵی و واقعی ناچارن ، ئه‌وه‌تا( د.علی وه‌ردی) ده‌گێرێته‌وه و ده‌ڵێ ، له یه‌كێك له میوانخانه‌كانی به‌غدای ئه‌وكات ، سه‌رنجم له گه‌نجێك دابوو ، به‌و شێوه‌یه هه‌ڵسوكه‌وتی ده‌كرد كه یه‌كێكه له جوانترین كوره‌كانی عێراق و وای ده‌زانی سه‌رنجی هه‌موو كچه‌كانی میوانخانه‌ی له‌سه‌ره ، هه‌ر چاوه‌ڕێی ئه‌وه‌بوو كچێ بێته لای و پێی بڵێ داوه‌تی بكات بۆ ئه‌و شه‌وه ، كه‌چی كه شه‌و دره‌نگ ده‌بوو و به ته‌نیا ده‌مایه‌وه ، ده‌یوت من زۆر گه‌وره و جوانتر و كه‌شخه ترم له‌وه‌ی ئه‌مانه‌ی ئێره داوا له‌من بكه‌ن له‌گه‌ڵیان بم ،
ئه‌م براده‌ره به شێوه‌یه‌ك وێنه‌ی خۆی كێشاوه كه باشترینی ئه‌و شوێنه‌یه ، كاتێكیش ئه‌وه‌ی مه‌به‌ستێتی ده‌ستی ناكه‌وێ ، گله‌ی له‌و كه‌سانه ده‌كات كه ناچنه لای ، نه‌ك خۆی كه شایه‌نی نیه ، مرۆڤ له‌و سرووشته‌ی خۆی ناكه‌وێ هیچ كات ، ته‌نها ئه‌وه‌ی له سه‌رده‌مه جیاوازه‌كاندا به شێوه‌ی جیاوازتر ده‌ری ده‌خات ، ئه‌مه‌ش شتێكه له گشت مرۆڤێك دایه ، به‌پێی پله و پێویستی ده‌گۆڕێت ، یان به پێی شوێن و كات درووست ده‌بێت .
naw