زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌تان ده‌ستی ئێوه‌ش خۆش بێت
تۆ له ژوورهوه نیت. تكایه بچۆژوورهوه یان خۆت تۆمار بكه.
گرنگ!
بەخێربێیت، جگە لەم چەند بەشەی خوارەوە سەرجەم بەشەكانی یانەمان بە مەبەستی چاككاری شاردۆتەوە! لەماوەیەكی نزیكدا یانە بەتەواوی بابەتەكانی خۆی لە 2008ی ساڵی دامەزراندنیەوە تاكو ئێستا دەكەوێتە كار. [2025\2\06]
هه‌ڵبژاردنه‌كانی گه‌ڕان (په‌ڕه‌ی 14 له 57)
یانەی سەرهەنگ موحسین » پهیامهكانی حسێن خۆشناو
په‌یام دۆزرایه‌وه [ 547 بۆ 588 له 2،365 ]
547 2012-03-01 19:56:46
وه‌ڵام: سێو ڕێگه له ڕه‌قبوونى خوێنبه‌ره‌كان ده‌گرێت (8 وه‌ڵام, نووسراو له زانیاری)
548 2012-03-01 03:08:48
وه‌ڵام: ماری کوبرایه که سێ سه‌ری هه‌یه (6 وه‌ڵام, نووسراو له ئه‌لبومی وێنه‌كان)
زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌تان ده‌ستی ئێوه‌ش خۆش بێت
549 2012-03-01 03:07:03
وه‌ڵام: سێو ڕێگه له ڕه‌قبوونى خوێنبه‌ره‌كان ده‌گرێت (8 وه‌ڵام, نووسراو له زانیاری)
زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌ت
550 2012-03-01 03:05:21
وه‌ڵام: هۆنراوه‌ی منداڵان ( كــارته‌كــه‌م ) (2 وه‌ڵام, نووسراو له شیعر)
زۆر سوپاس:)
551 2012-02-29 21:03:22
وه‌ڵام: ده‌بێ له هه‌موو شتێك پێشره‌و بێت (5 وه‌ڵام, نووسراو له هه‌مه‌ڕه‌نگ)
زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌تان ده‌ستی ئێوه‌ش خۆش بێت
552 2012-02-29 20:45:57
بابه‌ت: هۆنراوه‌ی منداڵان ( كــارته‌كــه‌م ) (2 وه‌ڵام, نووسراو له شیعر)
[center]( كــارته‌كــه‌م )
وه‌رم گرتووه كارته‌كه‌م
ده‌رچووم به‌پله‌ی یه‌كه‌م
ئه‌زموونی سه‌ری ساڵن
دایه‌و بابه خۆشحاڵن
نمره‌كانم گشت (ده)یه
له‌خۆشی ئه‌و موژده‌یه
مامۆستا به‌دڵخۆشی
خه‌ڵاتی به‌من به‌خشی
ئای له‌م سه‌ركه‌وتنه
كه بۆ من ڕێز گرتنه
منداڵان قه‌ت نه‌سره‌ون
به‌م چه‌شنه پێش بكه‌ون
له هۆنراوه‌كانی / حاته‌م باتاسی
[/center]
553 2012-02-29 20:35:33
وه‌ڵام: ده‌بێ له هه‌موو شتێك پێشره‌و بێت (5 وه‌ڵام, نووسراو له هه‌مه‌ڕه‌نگ)
زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌تان ده‌ستی ئێوه‌ش خۆش بێت
554 2012-02-29 20:34:33
وه‌ڵام: سێو ڕێگه له ڕه‌قبوونى خوێنبه‌ره‌كان ده‌گرێت (8 وه‌ڵام, نووسراو له زانیاری)
زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌تان ده‌ستی ئێوه‌ش خۆش بێت
555 2012-02-29 20:33:26
وه‌ڵام: هه‌ندێ حه‌ب گۆڕانكاری له كێشى له‌شی مرۆڤ دروست ده‌كه‌ن (3 وه‌ڵام, نووسراو له زانیاری)
زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌تان ده‌ستی ئێوه‌ش خۆش بێت
556 2012-02-29 20:32:16
وه‌ڵام: مایکرۆسۆفت زمانی کوردی بۆ ویندۆزی ٨ زیاد دەکات (7 وه‌ڵام, نووسراو له زانیاری)
زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌تان ده‌ستی ئێوه‌ش خۆش بێت
557 2012-02-29 20:31:14
وه‌ڵام: مێژووی ئێران به‌شی شه‌شه‌م (4 وه‌ڵام, نووسراو له مێژوو)
زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌ت هیوادارم که‌سودی هه‌بێت ده‌ستی تۆش خۆش بێت
558 2012-02-29 20:30:00
وه‌ڵام: ماری کوبرایه که سێ سه‌ری هه‌یه (6 وه‌ڵام, نووسراو له ئه‌لبومی وێنه‌كان)
زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌ت ده‌ستی تۆش خۆش بێت
559 2012-02-29 16:05:33
بابه‌ت: ماری کوبرایه که سێ سه‌ری هه‌یه (6 وه‌ڵام, نووسراو له ئه‌لبومی وێنه‌كان)
[center]جارێک بینیمان که مارێکی پێنچ سه‌ری هه‌بوو
به‌لام ئه‌م جاره جیاوازه ئه‌و ماره‌ی که ده‌ی بینین
مارێکی زۆر کوشنده‌یه جیاوه‌زه له‌گه‌ل ماره‌کانی تر
ئه‌ویش ماری کوبرایه که سێ سه‌ری هه‌یه 
[/center]
560 2012-02-29 15:10:29
بابه‌ت: مێژووی ئێران به‌شی شه‌شه‌م (4 وه‌ڵام, نووسراو له مێژوو)
[center]
مێژووی ئێران به‌شی شه‌شه‌م
سەردەمی دەسەڵاتی محمد شا 1835_1848
لە سەردەمی ئەو شایە سوپای ئێرانی لە هەوڵی ئەوەدا بوو كە فراوانخوازی بكات لە خاكەكانی ئەفغانی بەمەبەستی قەرەبووكردنەوەی شكستەكانی كەلەبەرامبەر رووسەكان دووچاری هاتبۆوە .هەروەها رووسەكانیش ڕۆلیان هەبوو لە هاندانی ئێرانیەكان بۆ هێرشكردنە سەر ئەفغانستان تاوەكو هەڕەشەیەكی جدی دروست بكەن لە سەر دەسەڵات و پێگەو بەرژەوەندیەكانی بەریتانیا لە هیند . بەریتانیاش بەرگری لە ئەفغانستان دەكردهەوڵی دەدا ئاراستەی فراوانخوازیەكانی ئێران لەو وڵاتە دوور بخاتەوە چونكە ئەفغانستانی بە هێلی بەرگری دەزانی بۆ پاراستنی هیند وە لەماوەی (1837_1838)ئێرانیەكان هێرشیان كردە سەر شاری هیرات بەڵام بەهۆی بەرگری ئینگلیزیەكان لەشارەكە لەلایەك وە لەلایێكی تریشەوە لەناوخۆ ی ئێران ئاژاوەوپەشێوی و جوڵانەوەیەكی یاخی بوونەوە كە لەلایەن لایەنگرانی تائیفەی اسماعیلی بڵاوكرایەوە بۆیە محمدشا ناچار بوو لە ئەیلولی (1838)سوپاكەی لە هیرات پاشەكشە پێ بكات تاوەكو یەكلابێتەوە بۆ سەر كوت كردنی جوڵانەوەكە .لەساڵی 1837والی بغداد { علی رچا پاشا } هەڵسا بەداگیركردنی شاری (المعمرە)لەبەرامبەریشدا ئێرانیەكان دەست درێژیان كردە سەرشاری سلێمانی وەتوانیان لە سالی (1841)شاری (المعمرە)داگیربكەنەوە هەروەها ناكۆكی وبارگرژی نێوان هەردوو لا زیاتر بوو لەو كاتەی كەوالی نوێ ی بغداد نجیب پاشا چووە شاری كربلا لە سالی 1843 و دەسەڵاتی حكومەتی گەڕاندەوە شارەكە . دوای ئەوەی لە شارەكە بارگرژی بلاوبوویەوە بە هۆی هەڵوێستەكانی ڕێگرو خراپكاران . بەڵام دواتر بەهۆی میانگیری هەریەك لە بەریتانیاو و رووسەكان لە ساڵی(31ئایاری 1847)پەیمانی ئەرزەڕۆمی دووەم لە نێوان ئێران و دەوڵەتی عوسمانی مۆركرا ئەوپەیمانەش لەرووی بایەخ وگرنگیەوە بە یەكێك لەپەیمانە سەرەكیەكانی نێوانیان دادەنرێ چونكە بووە بنچینەیێك بۆ ئەو پەیمانانە كە دەربارەی كێشە سنوورەیەكانی نێوان هەردوولا لە ماوەكانی دواتر دادەبەستران لەم پەیمانەشدا چەند بەندێكی تێداهاتبوو لەگرنگترینیان بریتی بوو لە داننانی دەوڵەتی عوسمانی بەشێوەیەكی فەرمی بە سەروەری ئێران بە سەر شاری (المعمرە ) و بەندەرەكانی لەگەڵ ئەوزەویانەی كە دەكەوتنە رۆژهەلاتی (شگ العرب) لەگەڵ لایەنگیری هۆزەكانی ئەم ناوچانە بۆ ئێران . هەروەها پەیمانەكە جەختی لەسەر ئازادی كەشتیە ئێرانیەكانیان دەكردەوە لە ڕۆیشتن لە (شگ العرب) جگە لەوەش دەبوایە ئێرانیەكان دەست بەرداری بانگەشە كردنەكانیان بوونایەوە لەسەروەری دەسەڵاتیان بە سەر شاری سلێمانی وشارەزوور دەبووا بەڵێنیش بدەن كەبەهیچ شێوەیەك دەستكاری سەروەری عوسمانیەكان نەكەن لەوناوچانە (واتە دەست نەخەنە كاروباری عوسمانیەكان لەوناوچانەی كە باسمان كردن)(سلێمانی و شارەزوور )
لەماوەكانی كۆتایی دەسەڵاتی محمدشا (جولانەوەی باب_الحركە البابیە)سەری هەڵدا دامەزرێنەرەكەش { علی محمد رچا شیرازی } (1819_1850) بوو .لەساڵی (1844) دەستی كرد بەجوڵانەوەكەی وەبانگەشەی ئەوەی دەكرد كە خەلك لەرێگای ئەوەوە دەتوانن چەیوەندی بە {مهدی المنتڤر } ەوەبكەن دوای كۆكردنەوەی خەڵكێكی زۆر لە دەوری خۆی بانگەشەی ئەوەی كرد كە ئەو { مهدی المنتڤر }ە سەر زەوی پڕدەكات لە عەدالەت هەروەها بانگەشەی ئەوەی كرد گوایە پیغەمبەرەو (سروش_وحی) بۆدێت وە دەیگوت من لە پێغەمبەر محمد(ص)چاكترم وە پەرتوكێكی دانابوو بەناوی(البیان) داوای لەخەلكی دەكردكە شوێن ئەو پەرتوكە بكەون نەك قورئان .تەنانەت كارگەیشتە ئەوەی كە لە كۆبونەوەیەك لە ساڵی 1848 ئاینی ئیسلام رەت بكەنەوە .كۆمەڵێك هۆكار بوونە هۆی ئاسان بڵاوبوونەوەی ئەو جوڵانەوەیە لەوانە خراپی بارودۆخی ئێران و سیاسەتی چەوتی قاجاریەكان جگە لەوەش جوڵانەوەكە لەماوەكانی (1845_1848) دووچاری رووبەڕووبوونەوەیەكی راستەقینە نەبۆوە لە لایەن دەوڵەتەوە جگە لە چەند كارێك نەبی كە قاجارەكان دژی ئەم جوڵانەوەیە لەوانە ڕەتدانەوەی بیروبۆچونەكانی {علی محمد رچا } لەڕیگای زانایانی ئایینی هەروەها دوور خستنەوەو سزادانی هەندێك لە لایەنگرانی جولانەوەكە لەوانە هەندێكیان دور خرانەوە بۆ شیراز هەرچەندە {علی محمد رچا } لەدیمانە لەگەڵ پیاوانی ئاینی دوچاری شكست دێ و وە تەوبە دەكات بەڵام دواتر دەگەڕێتەوە سەر بانگەوازەكەی لە بەرامبەریشدا پیاوانی ئاینی فتوای كوشتنی بۆ دەردەكەن وە لە سەردەمی ناصرالدین شا لە ساڵی 1850ز لەسێدارە دەدرێ .
ئێران لە سەردەمی دەسەڵاتی ناصرالدین شاە (1848_1849)
لە دوای مردنی باوكی واتە (محمدشا) لە ئەیلولی 1848ز كوڕە گەورەكەی ناصرالدین شاە دەسەڵاتی وەرگرت لەگرنگترین تایبەتمەندیەكانی سەردەمی دەسەڵاتی لەم پاشایە :
1.ململانێی نێوان بەریتانیاو رووسیالەسەر ئێران
لە دوای كوتایی هێنانی جوڵانەوەی (باب)وەلكاندنی شاری هیرات لە ئەفغانستان بە ئێرانەوە لە ساڵی 1852ئەوەبوو ناصرالدین شاە پەیمانیكی لەگەڵ بەریتانیەكان مۆركرد لەسالی 1853كە تێدا هێزەكانی كشانەوە لەهیرات بە پێ ی پەیمانەكە هەروەها بەڵینی دا كە هێزی سەربازی تر رەوانەی هیرات نەكات مەگەر لەكاتی پێویست نەبێ
لە سالی (1853-1856)شەڕی قرم لە نێوان دەولەتی عوسمانی رووسی ڕوویدا .دواتریش هەریەك لە بەریتانیا وفەرەنسا هاتنە پال دەوڵەتی عوسمانی.ئەمەش ناصرالدین شای هانداكە لەساڵی 1856ز دووبارە هیراتی داگیر كردەوە .لەبەرامبەر ئەم هەنگاوەی ئێرانیەكان وەك كاردانەوەیەك بەریتانیا هەستا بەداگیركردنی بەندەری بوشهر ومعمرە وە چەند ناوچەیەكی تر .بەڵام هەردوولا دەستیان كرد بەدانوستاندن لەسالی 1857ز پەیمانی پاریس لەنێوان بەریتانیاو وئێران مۆركرا كەتیایدا هاتبوو دەبێ هێزەكانی ئێرانی پاشەكشە بكەن لە ئێران لە بەرامبەریشدا پەیمانەكە جەختی كردبووەوە لەسەر ئاشتیەكی بەردوام لەنێوان هەردوو لا جگە لەوەش دەبوایە ئێرانیەكان هیزەكانی خۆیان پاشەكشە بكەن لەهیرات و هەموو خاكی افغانستان هەروەها بەپێی پەیمانەكە بەریتانیا جیاوكی بازرگانی وەك وڵاتانی تر لەئێران بەدەست هێنا.
لە سالی (1882)ئیران پەیمانیكی لەگەڵ رووسیا مۆركردكە تێدا ئێرانیەكان دانیان نابوو بەوەی ڕووسەكان مافی دەست بەسەر داگرتنی شاری (مرۆ) یان هەیە هەروەها لە كەنداوی عەرەبیش ناصرالدین شا هەولی دا كەهێزیكی دەریایی ئێرانی لێ دابنێ ئەوەبوو لەسالی (1883) ناصرالدین شا بنچینەی هێزیكی دەریایی لە كەنداو دامەزراند ئەویش بەكڕینی چەند كەشتیەكی زەبەلاح لە ئەلمانیا.
2.داهێنانی گەشتە پاشایەكان بۆئێران :
لەسەردەمی دەسەڵاتی ناصرالدین شاە دیاردەیەك پەیدابوو كە بریتی بوولە گەشت كردنی پاشاكان وخەڵكانی زۆری دەوروبەریان بۆ ئەوروپا لەم چوار چێوەیەشدا لە سالەكانی (1873_1878_1886)سێ گەشتی بۆ ئەوروپا كرد بێگومان ئەوسێ گەشتانە پارەیەكی زۆری تێ چوو هەروەها ئەم گەشتانە بوونە مایەی دروست كردنی قورسایەكی زۆر لە سەر خەزێنەی وڵات وە بۆ ئەم مەبەستەش لە سەر حوكمەتی ئێران پێویست بوو كە باجی سەرهاوڵاتیان زیادبكات .
3.سەردەمی دەسەڵاتی مڤفرالدین شا 1896_1907
كوڕی ناصرالدین شایە لە دوای باوكی لە سالی (1896)دەسەڵاتی وەرگرت لەوكاتەش دا هیچ هەوڵێكی وای نەدابوو بۆ باشتر كردنی باردۆخی ئێران وە بە بیانوی چارەسەری نەخۆشی گەشتی رێك دەخست بۆئەوروپاوسەردانی ولاتانی دەكرد وە ژیانی لاویەتی بەتەمبەڵی وسورانەوەبەسەر بردووە دیارە تێچونی ئەم گەشتانەش زۆر بوونەو بوونەتە بارگرانی لەسەر خەزێنەی وڵاتەكەی تەنانەت دەگوترێ خەزێنەی وڵاتەكەی دووچاری مایە پوچی (افلاس) هاتبوو بۆ چارەسەر كردنی ئەم گرفتەش { مڤفرالدین شا }دەستی كرد بە قەرزكردن لە هەردوو ولاتی رووسیاو بەریتانیا لە ئەنجامیشدا دەسەڵات و پێگەی هەردوو وڵات لە ئیران زیادی كرد یەكێك لە رووداوە گرنگەكانی مێژووی ئێران لەسەرەتایی سەدەی (20)م لەسەردەمی ئەم پاشایە ڕوودەدات ئەویش بریتی بووە لە (سەرهەڵدانی شۆڕشی دەستوری ) { مڤفرالدین شا } بە ناچاری رازی دەبێت لە سەر دامەزراندنی سیستەمێكی دستوری كە لە بەرواری 31كانونی یەكەم 1906دەردەچێت وە دوای دە رۆژ لەم بەروارەی كە ئاماژەمان پێیدا ئەم پاشایە كۆچی دوای دەكات.
پەرەسەندنە سیاسیەكان لە ئێران لە ماوەی دەسەڵاتی محمدعلی شاە 1907_1909
لە دوای مردنی { مڤفرالدین شا } كوڕەكەی محمد علی شا دەسەڵاتی وەرگرت بەڵام ئەوەی تێبینی دەكرێ هەرلەو سەردەمەی كە جێ نشینی باوكی بووە لەلای كەس خوشەویست نەبووە بەگشتی لە ژێر كاریگەری هەژموونی رووسەكان بووە وە لە ماوەی دەسەڵاتیشیدا هەوڵی دا كەكار بە دەستور نەكرێ وەكاریشی كرد بۆ ئەوەی پەرلەمان لە كاربخات ئەمەش سەری كێشا بۆسەرهەڵدانی ململانێ و شەڕی ناوخۆیی لەئێران وە لەئەنجامدا لە 16تموز1909لەسەر كار لادەدرێ لە گرنگترین روداوە پەرەسەندنەكانی سەردەمی دەسەڵاتی ئەم پاشایە ئەمانەن:
پەیمانی بەریتانی _رووسی ساڵی 1907
یەكێك لە سیما دیارەكانی مێژووی ئێرانی سەردەمی قاجارەكان بریتی بووە لەململانێی ئەم دوو وڵاتە ئەوەی تێبینی دەكرێ ئەم ململانێیە لە نیوەی یەكەمی سەدەی نوزدە شێوازیكی سیاسی و ستراتیژی بەخۆیەوە دیبوو بەڵام لە نیوەی دوومی سەدەی(19) قاڵب و فۆرمێكی ئابوریانەی بەخۆیەوە بینی لەو چوارچێوەیەشدا هەردوو ووڵات هەولیان دەدا كە (جیاوكی_امتیاز)ی ئابوری لە ئێران بەدەست بهێنن ، ئەمەش دەرئەنجامێكی ڕاستەوخۆی زیادبوونی چالاكی پیشەسازی بوو لە وڵاتانی خۆارئاوا كە بووە مایەی زیادبوونی بەرهەم و كەڵەكەبوونی سامان دیارە ئەمەش وای پێویست كرد بوو لە سەر وڵاتانی ئەوروپی كە بەدوای بازاردابگەرێن بۆ ساغ كردنەوەی ئەوبەرهەمانەی كە لەخۆیان زیادە هاوكات كەرستەی خاویشی لێ بەدەست بهێنن لەگەڵ دۆزینەوەی هەلی نوێ بۆ بەرهەم هێنانی سەرمایە.
دیارە كۆمەلێك هوكارهەبوون كەپاڵی بە هەردوو ووڵاتی بەریتانیاو رووسەكانەوە نابوو كەهەوڵی ئەوە بدەن كێشەكانی نێوانیان لە ئێران و ناوچەكانی دەوروبەری وەك (ئەفغانستان وتبت) یەكلا بكەنەوە لە پێشەوەی ئەم هۆكارانە بریتی بوو لە بەدیار كەوتنی المانیا وەك وڵاتیكی خاوەن هێزی سەربازی و ئابووری بەهێز لە كیشوری ئەوروپا لەدوای (یەكێتی المانی _اتحادی المانی 1870_1871)ئەوەبوو لە سالی 1898وەلەهەولی دامەزراندنی كەشتیگەلێكی دەریایی بە هێز بوو بە جۆرێك ركابەرایەتی كەشتیگەلی بەریتانیای پێ بكات كەلەو بوارەدا بەریتانیا زۆر بەهێزبووە تەنانەت دادەنرێ بە (سیدالبحار_گەورەی دەریاكان) بۆیەش المانیا لەدوای كرداری یەكێتی المانی لە هەولی ئەوەدا بوو كە (داگیرگەو_مستعمرات)ی ناوچەی نفوز لە هەموو جیهان بەگشتی و لە دەوڵەتی عوسمانی وئێرانی بەتایبەتی بەدەست بهێنی لەم چوارچێوەیەشدا چەند جیاوكێكی وەرگرتبوو لەوانە دامەزراندنی هێلی ئاسنی لە ئەنازۆل لەوەش گرنگتر لەساڵی 1902جیاوكی هێلی ئاسنی (بغداد_برلین) وەرگرت ئەمەش مانای نزیك بوونەوەی المانیای دەگەیاند لەناوچەی نفوز و دەسەڵاتی بەریتانیای دەگەیاند لەناوچەی كەنداوی عەرەبی ئەمەو سەرباری ئەوەی كە المانیەكان لە سالی (1898)وە لە هەوڵی ئەوەدا بوون كە پێگەیەك لەئێران پەیدابكەن كەبەناوچەیەكی داخراوی نفوزو دەسەڵاتی هەریەك لە بەریتانیا و رووسەكان دادەنرا لەم چوارچێوەشدا كۆمپانیا المانەكان هەندێك دەسكەوتیان بەدەست هێنابوو .
- هۆكارێكی تریش لەنزیك بوونەوەی بەریتانیا و رووسیا بریتی بوو لە شكستی رووسەكان لەشەڕی ساڵی 1904_1905ز =دلەگەڵ یابان ئەم شەڕەش لە سەر ناوچەی (منشوریا) بوو بۆیەش لەدەرەنجامی ئەم شكستە رووسەكان بەپێویستیان دەزانی لەم قۆناغەدا لەگەڵ وڵاتێكی زڵهیزی وەك بەریتانیانزێك ببێتەوە وەكیشەكانی لەگەڵی چارەسەر بكات.
بێگومان شكستی ڕووسەكان لە بەرامبەر یابانیەكان هاوكات بوو لەگەڵ روودانی دوو پەرەسەندنی سیاسی گرنگ كەئەویش كاری بەیەك گەیشتنی هەریەك لەڕووس وبەریتانیەكانی ئاسان كردبوو لەگەیشتن بە رێككەوتن یەكەمییان بریتی بوولە هاتنە سەركاری (پارتی ئازادەكان حزب الاحرار)بەسەرۆكایەتی (هێنری كامبل بانرمان )لەبەریتانیا لەكۆتایەكانی سالی 1905لە لایەنی خۆشیەوە ئەم پارتە بەلێنی چاكسازی دابوو لە بواری ناوخۆ لەگەڵ كەمكردنەوەی بەرپرسیاریەتی بەریتانیا لە دەرەوە .دوومیان بریتی بوو لەهەلسەنگاندنی شۆرشی دەستور بوو لەئێران ئەمەش ڕووس و بەریتانیەكانی هان دابوو بۆ ئەوەی هاوكاری یەكتری بكەن بە مەبەستی بەرگری كردن لە بنەمالەی قاجار وەبەستنەوەی بەرامبەر ئەو ئاراستە مللیەی كەهەڵسابوو بەو شورشە لەئێران .
ئەوهوكارانەی كە لە سەرەوە باسمان كرد بوونە هۆی مۆر كردنی پەیمانە كە لە 31ئابی ساڵی 1907 سەبارەت بە ناوچەكانی ئێران و ئەفغانستان وتبت ئەوی تایبەت بوو بە ئێران ئەوە بەگۆیرەی ئەو رێكەوتنە دابەش كرابوو بۆ دوو ناوچەی دەسەڵات بەریتانیەكان لە باشور و رووسەكان لە باكورەوە لە نێوان ناوچەكانی هەردوو لاش شوێنێكی بێ لایەنی هەبوو كە بریتی بوو لە ناوچەكانی كە دەیانڕوانیە كەنداوی عەرەبی كە لەبەردەم هەموو لایەك كراوە بوو لەلایەنی خۆشیەوە بەریتانیا بەڵینی دابوو كە هیچ هەوڵێك نەدات بۆ بەدەست هێنانی جیاوكی ئابووری وسیاسی لە ناوچەی ژیر دەسەڵاتی رووسەكان نەبۆ خۆی و نەبۆ هاوڵاتیەكانی نەبۆ هێزی سێ یەم لەبەرامبەریشدا روسەكانیش بەڵێنێكی لەم جۆرەیان دابوو بەڵام ئەوەی تێبینی دەكرا ئەو ناوچانەی بە گوێرەی پەیمانەكە بۆ رووسەكان دیار كرابوو زۆر فراوانتر و دەوڵەمەندتربوون لەوناوچانەی بۆ بەریتانیەكان دیاریكرابوو. وە ناوچەكانی رووس تارانی پایتەختیشی دەگرتەوە لەبەر ئەم هۆیەش پەیمانەكە رووبەڕووی رەخنەی زۆر بووە لە سەرئاستی پەرلەمان و رۆژنامە بەریتانیەكان و هەندێك لەبەرپرسانی ئەم وڵاتە . لەكاتێكدا لە رووسیا مۆركردنی پەیمانەكە جێگای رەزامەندی و خوشحاڵی دانیشتوانی ئەم وڵاتە بوو سەبارەت بەكاردانەوەی ئێرانیەكانیش لەبەرامبەر پەیمانەكە ئەوا بووە مایەی توڕە بوونی گەلانی ئێران بەگشتی ونیشتیمان پەروەرانی ئێرانی بەتایبەتی كەوا چاوەڕێیان دەكرد لە بەریتانیەكان هاوكاریان بكەن وەك وڵاتێكی دیموكراسی لە دژی دەسەڵاتی قاجاری كەلەلایەن رووسەكانەوە پشتگیری وپاڵپشتی دەكرا هەرچەندە لە 11ی ئابی ساڵی 1907ز هەردوو حكومەتی بەریتانی ورووسی لەیاداشتێكی هاوبەش دا كە دابوویان بە حوكمەتی ئێرانی هەوڵیشیان دابوو كە مەترسی ئێرانیەكان كەم بكەنەوە لە مۆر كردنی پەیمانەكە لە لایەنی خۆشیەوە بالوێزی بەریتانیاش لە تاران نامەیەكی تایبەتی لە 5ی ئەیلول ساڵی 1907ز ناردبوو بۆ وەزیری دەرەوەی ئێران كە تێدا وەزیرە ئێرانیەكەی دڵنیاكرد بۆوە كەوا پەیمانەكە كۆتای دەهێنێ بە دەست تێوەردانی وڵاتانی بێگانە لە كاروباری ئێران هەروها وەزیری دەرەوەی رووسیاش لە نامەیەكدا بۆ هاوشانە ئێرانیەكەی جەختی لەوەكردبۆوە كە هەردوو وڵات حەزناكەن دەست بخەنە ناو كاروباری ناوخۆی ئێران بەڵام روداوەكانی دواتر ناڕاستی ئەو بەڵێنانەی سەلماند كە هەردوو وڵات دابویان بە ئێرانیەكان .
شۆڕشی دەستوری ساڵی 1905
دەتوانین بڵێین سەرهەڵدانی شۆڕشی دەستوری بەرئەنجامی دوو هوكاری سەرەكی بووە یەكەمیان خراپی و زوڵمی دەسەڵاتی قاجاریەكان لەلایەك و بێزاری ئێرانیەكانیش لە لایەكی ترەوە لە بارودۆخی كۆمەڵایەتی و ئابووری وسیاسی لە ماوەی دەسەڵاتی قاجاریەكان ئەم وڵاتە دوچاری هاتبووە هۆكاری دوەمیش لەو پەیوەندیە بەردەوامەی نێوان ئێران وڵاتانی ئەوروپی لەسەدەی نۆزدەم دەدۆزرێتەوە ئەمەو سەرباری دزەكردنی بیرو باوەڕی هاوچەرخانە بۆ ئێران دیارە لەم بارودۆخەشدا ئێرانیەكان هەستێكی وایان لە لا دروست بوو كەپێویستە سیستەمی حوكمرانی وڵاتی ئێران ببێت بەپادشایەتی دەستوری .
- سەبارەت بەڕوڵی چین وتوێژەكانی كۆمەڵگای ئێرانی لەم شۆڕشە لەپێش هەموویانەوە دەبێت باس لە رۆشەنبیران بكرێت ئەوە بوو لە ئەنجامی ناردنی كۆمەلێك قوتابی ئێرانی بۆمەبەستی خوێندن بۆ ئەوروپا وەهەروەها كردنەوەی نوێنەرایەتی ئێران لە زۆرێك لە پایتەختەكانی وڵاتانی ئەوروپی و وفراوان بونی پەیوەندیە بازرگانیەكان هەموو ئەوهۆكارانە بوونە سەرەتای پەیدابوونی چینی رۆشنبیری ئێرانی ئەم چینەش تارادەیەكی زۆر كەوتبوونە ژێر كاریگەری شارستانیەتی ئەورپا بەتایبەتی لە بوارەكانی بیرو سیستەمی دەستوری بێگومان كاری ئەم چینەش تەنها بریتی نەبوو لەبڵاوكردنەوەی ئەم بڕەی كە باسمان كرد بەڵكو روڵی گرنگیان هەبوو لەوجوڵانەوەی كەدوای چاك سازی و بەرنگاربوونەوەی زوڵم وزۆرداری قاجارەكان ودامەزراندنی سیستەمێكی دەستوری لە ئێران دەكرد لەبەناوبانگترین ئەو رۆشنبیڕانەش بریتی بوون لە (فتح علی اخندوو) , (محمدخان مجدالملك) , (میرزامالكم خان) , (عبدالرحیم گالبوف) جگە لەوانەش (جمال الدین افغانی) (1838_1897) رۆڵی هەبووە لەباس كردنی چاكسازی و بەرەنگاربوونەوەی ستەم و زۆرداری لە ئێران بەتایبەتی لەدوای ئەوەی { ناصرالدین شاە } بانگی دەكات بۆ ئێران بەڵام بەهۆی كاریگەری بیروڕاكانی لە سەر كۆمەلگای ئێرانی دووجار لە لایەن { ناصرالدین شا }وە دووردەخرێتەوە لە ئێران تەنانەت دەگوتری كەئەوكەسەی ناصرالدین شای كوشت لایەنگیری جمال الدین افغانی بووە.
- جگە لەڕۆڵی چێنی رۆشنبیران لەشۆڕشی دەستوری دەبێ ئاماژە بە رۆژنامە ئێرانیەكانیش بكەین كەلە دەرەوەی ووڵات رۆڵیان هەبووە لە هاندان و وروژاندنی هەستی گەڵانی ئێرانی بۆ وەستان لە دژی زوڵم و خراپەكاریەكانی دەسەڵاتی قاجارییەكان , جێگای باسە بەهۆی توندكردنی چاودێری و سانسور خستنە سەر رۆژنامەكانی ناوخۆ ئەم رۆژنامانەی كە ڕۆڵیان هەبوو لەبێداركردنەوەی گەڵانی ئێران ئەوانە بوون كەلەدەرەوە دەردەچون وەك قاهیرە كلكتا (هیندستان) استنبول و لندن.
ڕووداوەكانی شۆڕش
لە سەرەتا تەنگەژەیەكی ئابووری هاتە كایەوە كە بووە هۆی بەرز بونەوەی نرخی كەلوپەلە خۆراكیە سەرەكیەكان ئەمەش لە بەرئەنجامی چەندهۆكارێكەوەبوو لەوانە پچڕانی كرداری بازرگانی لە ناوچەكانی باكووری ئێران لەگەڵ رووسیا بەهۆی بڵاوبوونەوەی نەخۆشی و بەرپابوونی شەڕی نێوان (ڕووس ویابان)ی ساڵانی 1904_1905ز ئەمەو سەرباری خراپی بەرووبوومەكانی ئەو ساڵە لە مانگی كانونی یەكەم 1905حكومەتی ئێران هەڵسا بەسزادانی هەندێك بازرگان بەبیانوی بەرزكردنەوەی نرخی شەكر لەدواتر كۆمەلێك لەبازرگانان (پەناگیرێك_اعتصام) واتە (بست) بەفارسیان راگەیاندن لەمزگەوتی گەورەی تاران پاشان كۆمەلێك لەگەورە پیاوانی ئاینی هاتنە پاڵیان لەوانە (محمد الگباگبای وعبدالله البهبهانی) دواتر لەو مزگەوتە دەرچوون چوونە مزگەوتێكی تر لە باشووری ئێران لەوێشدا كۆمەلێك لە بازرگان و پیشەوەران و خەڵكی تریشیان هاتە پاڵ ئەوەبوو پەناگیران چەند داوا كاریێكیان پێشكەش بەشای ئێران كرد لەوانە دەركردنی بەڕێوەبەری گومرگ كە بەلجیكی بوو ناوی (جوزیف ناوس) بوو لەگەڵ لەسەر كارلادانی سەرۆك وەزیران (عین الدولە ) وگەڕانەوەی ئەو قەرزانەی كەحكومەت لە بازرگانانی بە قەرز وەرگرتبوو لەگەڵ جێ بەجێ كردنی شەریعەت و دامەزراندنی خانەی دادگەری لە مانگی كانونی دووم ساڵی 1906ز ئەم پەناگیریە كۆتایی هات لە دوای ئەوەی مڤفرالدین شا بەڵێنی جێ بەجێكردنی داواكاریەكانیدا.
- دوای تێپەڕبوونی ماوەیەك بەسەر پەناگیریەكە ئەوە بوو داواكاریەكانیان جێ بەجێ نەكرا دووبارە بارودۆخ ڕووی لە گرژی كردەوە ئەوە بوو لە تەموزی ساڵی 1906ز پێكدادان لەنێوان خۆپێشاندەران و پۆلیس ڕوویدا لەم باردۆخەشدا دوو لە گەورە پیاوانی ئاینی (محمدالگباگبائی وعبدالله البهبهانی )و چەند پیاوێكی تری ئاینی و لەگەڵ (200) قوتابی ئایینی وخێزانەكانیان هاتنە شاری (قوم)و پەناگیریێَكیان ڕاگەیاند وەڕاشیانگەیاند كەتارانی پایتەخت بەبێ ڕێنموونی كەری ئایینی دەمێنێتەوە وە لەئەنجامیشدا هیچ چاڵاكیەكی ئایینی ومامەڵەیەكی شەرعیانەی لێ ئەنجام نادرێ تاوەكو داواكاریەكانیان جێ بەجێ نەكرێ .هەروەها پەناگیریێكی تریش لەلایەن بازرگان وپیشەوەران لە باخچەی ( مفوچیه )ی بەریتانیا لە تاران ئەنجام درا بەمەش چاڵاكی ئابووری لە پایتەخت پەكی كەوت .پەناگیرەكان جگە لەداواكاریەكانی پێشوو هەندێك داواكاری تریشیان ڕاگەیاند لەوانە دانانی دەستوور بۆ وڵات بێگومان ئەو داواكاریەی دواییشیان لە ژێر كاریگەری چینی ڕۆشنبیران بوو هەرچەند ئەم داواكاریانە لە لایەن پاشاوە رەتكرانەوە تانەت خۆپێشاندەران و پەناگیرانی بالێۆزخانەی بەریتانیان بە (كۆمەڵێك خائین وەبەكرێگیراوی بۆ بەریتانیا) وەسف كرد .بەڵام ئەو خۆپێشاندانە بەردەوام بوون لە تاران هەرووها بروسكەی پاڵپشتی وپشتگیری لەهەرێمەكانی ترەوەش بۆ پەناگیران و خۆنیشاندەرانی تاران دەهات تەنانەت لەباكۆو تفلیس هەڕەشەی ئەوە لەدەسەڵاتدارانی ئێران دەكرا كەوا كۆمەلێك خۆبەخت كەری چەكدار رەوانەی ئێران دەكرێ لە بەرامبەریشدا بە داواكاریەكەیان رازی بوو ئەوە بوو سەرۆك وەزیرانی (عین الدولە )ی لەسەر كارلادا و ( مشیر الدولە )ی لە شوێن دانا دواتر لە (5)ئاب 1906ڕازی بوو لەسەر دانانی دەستورێك بۆ ووڵات.
[/center]
561 2012-02-29 15:07:55
بابه‌ت: قاوه‌خانه‌یه‌ک تایبه‌ت بۆ گریان!! (5 وه‌ڵام, نووسراو له هه‌مه‌ڕه‌نگ)
[center]
zagros
له‌وڵاتی چین قاوه‌خانه‌یه‌کی تایبه‌ت کرایه‌وه که تایبه‌ته به‌و که‌سانه‌ی خه‌م و خه‌فه‌تیان هه‌یه‌و ده‌یانه‌وێت به‌گریان خۆیان له دڵته‌نگی رزگار بکه‌ن
بۆ هه‌ر کاتژمێرێک مانه‌وه له قاوه‌خانه‌که ته‌نها 6 دۆلاره تێیدا باشترین پێداویستییه‌کانی گریان بۆ موشته‌رییه‌کان پێشکه‌شده‌کرێت، وه‌ک ده‌سه‌سڕ، زه‌یتی نه‌عنا بۆ که‌مکردنه‌وه‌ی ئازار،له هه‌مووی سه‌یرتر ئه‌وانه‌ی که ده‌یانه‌وێت به‌کوڵ بگرین، پیازو به‌هاراتیان پێشکه‌ش ده‌کرێت بۆئه‌وه‌ی به‌خوڕ فرمێسک بڕێژن.
[/center]
562 2012-02-29 15:06:43
بابه‌ت: ده‌بێ له هه‌موو شتێك پێشره‌و بێت (5 وه‌ڵام, نووسراو له هه‌مه‌ڕه‌نگ)
[center]
وه‌ک چۆن له‌هه‌موو ساته‌کانی خۆشی پێشره‌وه ده‌بێ له ساته‌وه‌ختی ته‌نگانه‌ش پێشره‌وه بێت ئه‌م که‌ڵه‌شێره‌ش دیاره پێشره‌وی خۆی ده‌سلمێنێت وێنه‌که گوزرشتی زۆره بۆ ئێوه‌ی به‌رێز جێدێڵین. [/center]
563 2012-02-29 15:02:42
بابه‌ت: هه‌ندێ حه‌ب گۆڕانكاری له كێشى له‌شی مرۆڤ دروست ده‌كه‌ن (3 وه‌ڵام, نووسراو له زانیاری)
[center]
KTV ...
لێكۆلینه‌وه‌یه‌كى تازه‌ى پزیشكى ئاشكراى كردووه ، كه زیادبوون و كه‌مبوونه‌وه‌ى كێشی له‌شی مرۆڤ ته‌نها په‌یوه‌ست نییه به ماوه‌ى پابه‌ندبوون به سیسته‌مى خۆراكى ته‌ندروست و هاوسه‌نگى و یان ڕاهێنانى وه‌رزشیه‌وه ، به‌لكۆ هه‌ندێ حه‌بی پزیشكى كاریگه‌رى ئیجابی و سلبیان هه‌یه له‌سه‌ر حاله‌تى ته‌ندروستى نه‌خۆش له‌كاتى خواردنیدا .
به‌پێى هه‌والى ئاژانسی شه‌رق ئه‌لئه‌وسه‌ت ، هه‌ندێ حه‌بی پزیشكى گۆڕانكاریه‌كى ئاشكرا له تێكراى كێشى له‌شی مرۆڤ ڕووده‌دات وه حاله‌تێكى ئیجابی ، وه‌كۆ حه‌بی چاره‌سه‌رى نه‌خۆشی شه‌كره‌و به‌رزى پاله‌په‌ستۆى خوێن .
توێژه‌ران ده‌لێن" هه‌ولدان بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ى كێشی له‌ش سوودێكى ته‌ندروستى گرنگى هه‌یه ، به‌لام له‌وانه‌شه له هه‌ندێك حاله‌تدا مرۆڤ تووشی ژماره‌یه‌ك نه‌خۆشی ترسناك بكات ، چونكه هه‌ندێ كه‌س حه‌بی پزیشكى به‌كارده‌هێنن به‌بێ پێویستى ته‌ندروستى ، ته‌نها مه‌به‌ستیان كه‌مكردنه‌وه‌ى كێشی له‌شه ، ئه‌مه‌ش زیانى ته‌ندروستى به‌دواوه‌یه .[/center]
564 2012-02-29 14:58:54
بابه‌ت: سێو ڕێگه له ڕه‌قبوونى خوێنبه‌ره‌كان ده‌گرێت (8 وه‌ڵام, نووسراو له زانیاری)
[center]
KTV ...
ده‌رئه‌نجامى لێكۆلینه‌وه‌یه‌كى تازه‌ى فه‌ره‌نسی ئاشكراى كردووه ، كه خواردنى سێو یان شه‌ربه‌ته‌كه‌ى ، ده‌كرێت رێگه له مه‌ترسی تووشبوون به ڕه‌قبوونى خوێنبه‌ره‌كان بگرێت.
لێكۆلینه‌وه‌كه كه له‌لایه‌ن توێژه‌ر كیلى دیكۆردى له زانكۆى مۆنتلبیلییر له فه‌ره‌نسا له‌سه‌ر گیاندارى "هامستیر" ئه‌نجام دراوه ، بۆى ده‌ركه‌وتووه كه شه‌ربه‌تى سێو به‌هۆى پێكهاتنى له مادده‌ى ئه‌نتى ئۆكسیدى ، یارمه‌تى به‌رگرى كردن له مه‌ترسی تووشبوون به نه‌خۆشیه‌كانى دڵ و خوێنبه‌ره‌كان ده‌دات .
دیكۆردى وتیشی ، ئه‌و سیفه‌ته‌ى كه له میوه‌ى سێودا هه‌یه ، له‌هه‌مان كاتیشدا له ترێى ڕه‌نگ گۆڵدا هه‌یه .
به‌پێی لێكۆلینه‌وه‌كه كه له‌سه‌ر گۆڤارى "Molecular Nutrition and Food Research" بلاوكرایه‌وه ، هاتووه كه خواردنى سێو یان ئه‌م جۆره ترێیه ، یان خواردنه‌وه‌ى شه‌ربه‌ته‌كه‌یان ، ده‌كرێت رێگه له ڕه‌قبوونى خوێنبه‌ره‌كانى دڵ بگرێت .
دیكۆردى ئاماژه‌شی به‌وه‌دا ، كه ئه‌مه یه‌كه‌مین جاره كاریگه‌رى ئیجابی خواردنى ئه‌م دوو میوه‌یه له‌سه‌ر جه‌سته‌ى مرۆڤ ئاشكرابكرێت ، به‌هۆى ئه‌و پێكهاته ئه‌نتى ئۆكسیده‌ى كه تێیاندا هه‌یه ، به‌تایبه‌ت پێكهاته‌ى "فینۆلیك" .
[/center]
565 2012-02-29 14:43:50
وه‌ڵام: مایکرۆسۆفت زمانی کوردی بۆ ویندۆزی ٨ زیاد دەکات (7 وه‌ڵام, نووسراو له زانیاری)
ئه‌وه‌یان نازانم چۆن کار ده‌کات
566 2012-02-29 06:00:39
وه‌ڵام: له هندستان خێزانێكى تازه‌ى گینانله‌به‌رى "ووشكانى" دۆزرایه‌وه (8 وه‌ڵام, نووسراو له هه‌مه‌ڕه‌نگ)
حسێن خۆشناو نووسی:
زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌تان ده‌ستی ئێوه‌ش خۆش بێت
567 2012-02-28 23:24:27
وه‌ڵام: له هندستان خێزانێكى تازه‌ى گینانله‌به‌رى "ووشكانى" دۆزرایه‌وه (8 وه‌ڵام, نووسراو له هه‌مه‌ڕه‌نگ)
زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌تان ده‌ستی ئێوه‌ش خۆش بێت
568 2012-02-28 19:07:58
وه‌ڵام: مایکرۆسۆفت زمانی کوردی بۆ ویندۆزی ٨ زیاد دەکات (7 وه‌ڵام, نووسراو له زانیاری)
به‌لێ به‌رای منیش که‌مێک گۆرانکاری کراوه و به‌س به‌لام گرنگ ئه‌وه‌یه زمانی کوردی بۆ زیاد کراوه ئه‌وه‌ش زۆوره به‌لای ئێمه‌وه
569 2012-02-28 18:41:36
بابه‌ت: مایکرۆسۆفت زمانی کوردی بۆ ویندۆزی ٨ زیاد دەکات (7 وه‌ڵام, نووسراو له زانیاری)
[center]
zagrostv
کۆمپانیای مایکرۆسۆفت ویندۆز ڕایگەیاند سیستەمە نوێیەکەی بەناوی ویندۆز ٨ کە ماوەی چەند مانگێکە کەوتووەتە بازاڕ ١٠٩ زمان لە خۆ دەگرێت، لەوانە ١٤ زمانی نوێن کە زمانێ کوردیش یەکێکە لەو زمانە نوێیانە کە زیاد کراون.
له راپۆرتێکی ماڵپه‌ری ویندۆزدا هاتووە دوای ئەوەی سیستەمی (ویندۆز ٧) ٩٥ زمانی جیاوازی تێدا بوو، لە سیستەمی نوێدا جگە لە ٩٥ زمانە کۆنەکە بڕیاردرا بە زیادکردنی ١٤ زمانی نوێ بۆ سیستەمی ویندۆز ٨.
ئەو ١٤ زمانەی لە سیستەمی ویندۆز ٨ زیاد کراون ئەمانەن: زمانی کوردی(عیراق)، ئینگلیزی بۆ بریتانیا، بەنجابی(پاکستان)، سیندی(پاکستان)، ئویگور(کۆماری چینی میللی)، بیلاڕووسی(ڕووسیای سپی)، کینیارواندی(ڕواندا)، تیگرینیا(ئەسیوبیا)، تاجیک(تاجەکستان)، وولوف(سەنیگال)، کیچی(گواتیمالا)، گایلکی سکۆتلەندی(شانشینی یەکگرتوو)، چیرۆکیی (ویلایەتە یەکگرتووەکانى ئه‌مریکا)، ڤالانسیان (ئیسپانیا)).
[/center]
570 2012-02-28 18:39:28
بابه‌ت: کۆڵۆمبیا.. زۆرترین په‌پوله ره‌وانه‌ی ئه‌مریکاو ئه‌وروپا ده‌کات (0 وه‌ڵام, نووسراو له هه‌مه‌ڕه‌نگ)
[center]
kurdsat
کۆڵۆمبیا بەرزترین ئاستی ھەناردەکردنی پەپولە گرانبەھاو ناوازەکان تۆماردەکات‌و مانگانەش چەندین ھەزار جۆری پەپولە ھەناردەی ئەمریکاو ئەوروپا دەکات.
لەنێو تەنیا دە کۆمپانیای جیھانیدا، کۆمپانیایەکی تایبەت لە کۆڵۆمبیا ئەرکی کۆکردنەوەو بەخێوکردنی چەندین جۆری پەپولەی گرتۆتە ئەستۆ، و خانمێکیش پرۆژەیەکی تایبەتی خستۆتەگەڕ بۆ بەرھەمھێنان‌و ئامادەکردنی خۆراک بۆ جۆرە جیاکانی پەپولە لەو وڵاتەدا.
ئەو پرۆژەیە لە ناوچەیەکی پێدەشتەکانی (کۆکا) لە کۆلۆمبیا بەڕێوەدەچێت‌و خۆی دەبینێتەوە لە کۆکردنەوەو چاودێریکردنی کرمۆکەکان‌و پەروەردەکردنیان.
جێی ئاماژەیە، ولاتانی ئەمریکاو ئەوروپا بەگرنگییەوە تامەزرۆی کڕینی بڕێکی زۆری ئەو پەپولانەن، چونکە پیشەگەران‌و دیزاینەرانی بواری جوانکاری سود لە باڵە رەنگاورەنگەکانی پەپولە دەبینن بۆ دیزاینکردنی ئاڵتون‌و بابەتەکانی رازاندنەوە.
[/center]
571 2012-02-28 18:37:08
بابه‌ت: دۆزینەوەیەکی نوێ لەبواری شێرپەنجەدا (2 وه‌ڵام, نووسراو له زانیاری)
[center]
kurdsat
لە ھەوڵێک دا بۆ بەھێزکردنی سیستمی بەرگری لەش دژی نەخۆشی و ڤایرۆس، زانایانی بریتانیا جۆرێک شریتی ڤیدۆییان پەرەپێداوە کە لەڕێی ئەو شریتەوە بەئاسانی ئەو خانەنانەی ناو لاشەی مرۆڤ دەبینرێت کە خانە شێرپەنجەییەکان دەکوژێت و بەخانەکانی "تی" ناسراوە.
لەو توێژینەوەیەدا تواناو کاریگەری خانەکانی "تی" خراوەتەڕوو لە لەناوبردنی خانە شێرپەنجەیەکان و بەھێزکردنی سیستمی بەرگری خۆیی لەناو جەستەی مرۆڤ داو یارمەتیدانی ئەو سیستەمە لە زاڵبوون بەسەر نەخۆشی دا.
زانایانی بریتانیا ئاماژە بۆ ئەوە دەکەن کە خانەکانی "تی "وەک بەشێک لە سیستمی بەرگری لەش لەناو خوێن دا ھەیە کە یارمەتی سیستمی بەرگری لەش دەدات لە ڕوبەڕوبوونەوەی نەخۆشی و شێرپەنجەدا.
لەبارەی ئەو توێژینەوەیەوە پرۆفیسۆرێکی بەشدار لە توێژینەوەکە دەڵێت: "خانەکانی تی کە لەناو خوێنی مرۆڤ دا ھەیە پاسەوانی جەستەی مرۆڤ دەکات لە خانە شێرپەنجەییەکان، خانەکانی تی بەردەوام لە جوڵەدایە بەدوای ھەر خانەیەکی زیان بەخش دا دەگەڕێت کە زیان بەتەندروستی مرۆڤ دەگەیەنێت بۆ ئەوەی بیکوژێت".
لەگەڵ ئەوەی خانەکانی "تی" قەبارەیان زۆر بچوکە، بەڵام لە ڕاستی دا زۆر کاریگەرن لە پارێزگاری کردن لە تەندروستی مرۆڤ دا. بەڵام ھەندێکجار بەکاریگەری ھۆکارە جینیەکان وەک پێویست کار ناکات و ڕوبەڕووی نەخۆشی دەبێتەوە لەو حاڵەتەدا ئەو ئەرکە نابینێت کە خۆی لە بنەڕەت دا ھەیەتی کە پارێزگاری کردنە لە سیستمی بەرگری لەش بەڵکو خۆی ھێرش دەکاتە سەر خانە تەندروستەکان و لەناویان دەبات.
[/center]
572 2012-02-28 18:21:37
بابه‌ت: له هندستان خێزانێكى تازه‌ى گینانله‌به‌رى "ووشكانى" دۆزرایه‌وه (8 وه‌ڵام, نووسراو له هه‌مه‌ڕه‌نگ)
[center]
KTV ...
توێژه‌رانى زانكۆى نیوده‌لهى هیندى توانیان خێزانێكى تازه‌ى گیانله‌به‌رى ووشكاوه‌كى "البرمائیه" بدۆزنه‌وه ، كه تا ئێستا له هیچ شوێنێك نه بینراوه‌و نه‌ناسراوه .
پرۆفیسۆر ئیس دى بیگۆ سه‌ركرده‌ى تیمى زانستى ده‌لێت" پاش شیكرد‌نه‌وه‌ى ترشی ناوه‌كى ئه‌م جوره زینده‌وه‌ره كه له‌سه‌ر لێوارى ده‌ریاكان ده‌ژیت ، ده‌ركه‌وتووه كه سه‌ر به خێزانێكى ته‌واوى گیانله‌به‌رى ووشكاوه‌كین .
بیگۆ له لێدوانێكدا بۆ ڕۆژنامه‌ى "تایمز ئۆف ئه‌ندیا" وتى: ناوى "شیكیلیداى" بۆ ئه‌م گیانله‌به‌ره تازه‌یه دانراوه ، كه ئه‌ویش ناوێكى ناوخۆییه .
جێی باسه پرۆفیسۆر بیگۆ له بنه‌ره‌تدا زاناى بوارى ڕووه‌كه ، كه‌چى هه‌ندێ جار لێكۆلینه‌وه له‌سه‌ر گیاندارى وشكانى و ئاوى ده‌كات ، وه له ولاتى هیندستاندا به "پیاوى بۆق" ناسراوه ، هه‌روه‌ها زۆربه‌ى ژیانى خۆیشی بۆ لێكۆلینه‌وه له‌سه‌ر ڕووه‌ك و زینده‌وه‌ران ته‌رخان كردووه .
[/center]
573 2012-02-28 18:19:06
وه‌ڵام: نۆ فیلم كاندیدكراون بۆ خه‌ڵاتی ئۆسكار بۆ باشترین فیلمی بیانی (4 وه‌ڵام, نووسراو له هونه‌ری)
حسێن خۆشناو نووسی:
ده‌ستی تۆش خۆش بێت
574 2012-02-24 04:07:36
وه‌ڵام: خۆشه‌ویستی له نێوان پشیله‌و به‌باغایه‌کدا (2 وه‌ڵام, نووسراو له هه‌مه‌ڕه‌نگ)
زۆر سوپاس 
575 2012-02-23 18:33:35
وه‌ڵام: كـورتـه‌یه‌ك لـه ژیـانـی مــامــه ڕیــشـــه (5 وه‌ڵام, نووسراو له مێژوو)
ده‌ست خۆش سه‌رکه‌رده
یه‌کی به‌ناو بوو
576 2012-02-15 06:23:41
وه‌ڵام: خێراترین و سسترین هێڵی ئینته‌رنێت له جیهاندا (6 وه‌ڵام, نووسراو له زانیاری)
زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌تان
577 2012-02-15 06:22:41
وه‌ڵام: سه‌گێگ خێزانێك له مردن ڕزگار ده‌كات (4 وه‌ڵام, نووسراو له هه‌مه‌ڕه‌نگ)
زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌تان ده‌ستی ئێوه‌ش خۆش بێت
578 2012-02-15 06:18:58
وه‌ڵام: گۆرانیەکى فارسی بەژێر نووسى کوردى (2 وه‌ڵام, نووسراو له میوزیك و ڤیدیۆ)
زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌ت ده‌ستی تۆش خۆش بێت
579 2012-02-15 06:17:40
وه‌ڵام: تاكه‌ی ڕه‌خنه‌ی نه‌شیاو ئاراسته‌ی هونه‌ری زه‌كه‌ریا ده‌كرێت ؟ (4 وه‌ڵام, نووسراو له هونه‌ری)
زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌ت
580 2012-02-14 21:04:04
بابه‌ت: گۆرانیەکى فارسی بەژێر نووسى کوردى (2 وه‌ڵام, نووسراو له میوزیك و ڤیدیۆ)
[center][youtube]http://www.youtube.com/watch?v=IxIOu4TUvYI[/youtube][/center]
581 2012-02-14 20:44:41
وه‌ڵام: خێراترین و سسترین هێڵی ئینته‌رنێت له جیهاندا (6 وه‌ڵام, نووسراو له زانیاری)
زۆر سوپاس بۆ په‌یامه جوانه‌که‌ت کاکه ئاسۆ گیان
ئه‌وه‌ی راستی بێت هه‌موو خه‌تاکانی نێتم به‌کار هێناوه به‌لام وه‌ک پێویست سودم لێ نه‌بینیوه له به‌ر هۆی خاوی خه‌ته‌کان
582 2012-02-14 20:41:03
وه‌ڵام: تاكه‌ی ڕه‌خنه‌ی نه‌شیاو ئاراسته‌ی هونه‌ری زه‌كه‌ریا ده‌كرێت ؟ (4 وه‌ڵام, نووسراو له هونه‌ری)
به‌لای من هونه‌ر مه‌ندێکی ده‌نگ خۆشه به‌لام من گوێ له گۆرانیه‌کانی ناگرم
سوپاس بۆ بۆچونه جوانه‌که‌ت
583 2012-02-14 19:15:15
بابه‌ت: مێژووی ئێران _به‌شی دووه‌م (4 وه‌ڵام, نووسراو له مێژوو)
[center]
ئێران لەسەردەمی شا عەباسی صەفەوی 1588- 1629
لە تشرینی یەكەمی 1588 شا عەباس هاتە شوێنی باوكی كە لەوكاتەدا تەمەنی (17) ساڵ بووە حكومرانی ئێرانی كردووە, لە مانگی كانوونی دووەمی 1629 كۆچی دوای كردووە، لەماوەی 41 ساڵی حكومڕانیدا دەوڵەتی صەفەویگەیشتۆتە ئەوپەڕی بەهێزی كۆمەڵێك هەنگاوی چاكسازانەی ناوە وەكۆمەڵێك كاری گرنگی بۆ ئەو دەوڵەتە كردووە بۆیە نازناوی گەورەی وەرگرتووە، لەبەر گرنگی سەردەمی ئەو شایە مێژوو نووسان بەگشتی مێژووی دەوڵەتی صەفەویدابەشدەكەن بۆ سێ قۆناغ:
1- لە ساڵی 1501 تا 1588.
2- قۆناغی حكومڕانی شا عەبسای گەورە (1588 تا 1629).
3- قۆناغی دوای شا عەباس (1629 تا روخانی دەوڵەتی صەفەوی1722).
لەوكاتەی شا عەباس دەسەڵاتی وەرگرت بارودۆخی دەوڵەتی صەفەویزۆر دژواربوو لەلایەك (ئۆزبەك) لەلایەكی تریش (عوسمانیەكان) هەڕەشەی گەورەبوون لەسەر سنوورەكان لەلایەكی تریش دەسەڵاتی حكومەتی ناوەندی لە زۆرێك لە هەرێمەكان لاوازبوو، لەبەر بوونی پەشێوی و نائارامی هەروەها لە پایتەختیش كە شاری قەزوین بوو لە ساڵی 1585ز عوسمانیەكان تەورێزیان داگیركرد) هەروەها قزلباشەكان لە ملمانێی توندابوون لە نێو خۆیان بۆیە كاری یەكەمی شا عەباس ئەوەبوو گورزێكی گەورە ئاراستەی قزلباشەكان بكات و وەرزگاری بێت لەدەسەڵاتیان بۆ ئەم مەبەستە هەڵسا بە پیادەكردنی سیاسەتی (پەرتكە زاڵبە- فرق تسود)، وەهەلی ئەوەی قۆزتەوە كە قزلباشەكان ناكۆكی و ملمڵانێیان لەناوخۆیاندا هەیە، ئەوەبوو لەسەرتادا بووە پاڵپشتی یەكێك لە گەورەترین سەركردەكانی قزلباش كەناوی (مورشید قولی خانی ئیستاجلۆ) ئەوكەسەش ئەوكەسەبوو كە پیلانە سەربازیەكەی دارشت بۆ هاتنە سەركاری شا عەباس ئەو كەسایەتیەش هەڵسا بە كوشتنی (7) كەس لە قزلباشەكان بەبیانووی ئەوەی دەستیان لە كوشتنی (مەهدی عولیا) هەبووە كە خێزانی شا (محەمەد خودابەندە) بوو دواتر شا عەباس بە نهێنی هەڵسا بە پشتیوانی كردنی كۆمەڵێكی تر لە قزلباشەكان كە وایان تەماشای مورشید قولی خان دەكرد كە دەسەڵاتی جێگری شای بۆخۆی قۆرخ كردووە، ئەوەبوو لە تەمووزی 1589 شا عەباس پیلانی كوشتنی مورشیدی داڕشت و تیرۆری كرد، بەمەش رزگاری بوو لە گەورەترین سەركردەی قزلباشەكان دواتر بەردەوام بوو لەسەر ئەو سیاسەتەی ئەوەبوو لە هەندێك لە قزلباشەكانی تریش رزگاری بوو وەهەندێكی تریشی ناچاركردن كە وڵات جێبهێڵن و بچنە لای عوسمانیەكان. هەروەها رزگاربون لە دەسەڵاتی قزلباشەكان شا عەباس دەبوایە كۆمەڵێك هەنگاوی گرنگتر بگرێتەبەر لەوانە:
1- دابینكردنی بارودۆخێكی هێمن لە ناوخۆی وڵات.
2- دارشتنەوە و رێكخستنی سووپا و چاكسازی و سیستەمی دارایی.
3- دەركردنی ئۆزبەگەكان لە خوراسان.
4- وەرگرتنەوەی ئەو ناوچانەی كەلەلایەن دەوڵەتی عوسمانی داگیركرابوون .
دوای دابینكردنی بارودۆخێكی ئارام لەناوەوەی وڵات شاعەباس بیری لەوەكردەوە كە سوپایەكی بەهێزی وا دابمەزرێنێت كە هەموو سۆز و خۆشەویستیەكی ئەو سوپایە هەر بۆخۆی بێت وەتەنیا لەژێر سەرپەرشتی و فەرمانی ئەویشدا هەڵسوكەوت بكەن، چونكە دەوڵەتی صەفەوی پشتی بە سوپایەك دەبەست كەلە قزلباشەكان پێكهاتبوو وە ژمارەیان 60 هەزار كەس دەبوو سۆز و خۆشەویستیان بۆ سەركردەی هۆزەكانی خۆیان هەبووە بۆ ئەم مەبەستەش سوپایەكی نوێی دامەزراند كە لە دوو بەش پێكهاتبوون بەشی یەكەم سوارەكان- الفرسان كە ژمارەیان 15 هەزار كەس بوو بەشی دووەمیان ژمارەیان 12 هەزار كەس بوو كە بریتی بوون لە پیادەی چەكهەڵگر وە پێیان دەگوترا (تفەنگ چیان) زۆربەی سوارەكان لە رەگەزەكانی (جۆرجی و چەركەسی و ئەرمەنیەكان) پێكهاتبوون ئەوانەش بریتی بوون لەوكەسانەی كە لەكاتی هێرشەكانی صەفەویەكان بۆ ناوچەكانی دەرەوە وەكو دیل گیرابوون دواتر دەبوونە موسوڵمان و دەوڵەتی صەفەویلەناوریزەكانی سوپا پشتی پێ دەبەستن شایانی باسە شا عەباس بە زۆری پشتی بە بەشی یەكەم واتە سوارەكان دەبەست هەروەها مافی ئەوەشی پێدابوون كە كڵاوی سوور لەسەر بكەن كە ئەوەش دەسكەوتێكی گەورەبوو بەتێپەڕبوونی كاتیش ئەو رەگەزە غەیرە فارسیانە بوونە پێكهاتەیەكی سەرەكی لە سوپای صەفەویوە پۆستی سەركردەی هێزە سوارەكان كە لەگرنگترین پۆستە سەربازیەكانی پێكهاتەی سوپای صەفەویبوو كە كەسێكی بەرەگەز ئەرمەنی وەری گرت، لەسەردەمی شا عەباس كە ناوی (اللە وێردی خان) بوو كە ماوەی 18 ساڵ لەو پۆستە مایەوە دوای خۆیشی كوڕەكەی (ئیمام قلی خان) هاتە شوێنی هەروەها ئەو رەگەزانەش لەبواری كارگێری دەوڵەتی صەفەوی رۆڵی خۆیان هەبووە ئەوەبوو لە كۆتایەكانی ماوەی حوكمڕانی شا عەباس لە 20% پۆستە گرنگەكانی بواری كارگێڕی لەدەستی ئەو رەگەزانە دابووە , بەڵام سەبارەت بەبەشی دووەمی سوپای صەفەوی كە تفەنگ چیان (پیادەی چەك هەڵگر) بوون ئەوانە رۆڵێكی ئەوتۆیان نەبوو لە رووی بایەخ و گرنگیەوە لە دوای بەشی یەكەم دەهاتن وەدەسەڵات و پۆستی گەورەیان نەبووە زۆربەی ئەو چینەش لە جوتیارەكان و دانیشتوانی شارەكان بوون بەرەگەزیش ئێرانی رەسەن بوون .
دوای رزگار بوون لە دەسەڵاتی قزلباشەكان شا عەباس هەوڵەكانی چڕكردەوە بۆ بەهێزكردنی دەسەڵاـی دەوڵەت لە هەرێمەكان لەگەڵ ملكەچكردنی دەسەڵات دارە ناوخۆیەكان چونكە ئەو دەسەڵات دارانە لە قۆناغەكانی پێشوتر دا هەلی لاوازبوونی دەوڵەتیان قۆستبووەوە جۆرێك لە سەربەخۆیی ناوخۆییان وەرگرتبوو بێگومان ئەم هەنگاوەی شا عەباس نزیكەی 10 ساڵی خایاند (1590- 1600) زۆرجار بە شێوازی دیبلۆماسی و هەندێك جاریش بە بەكارهێنانی هێزی سەربازی ئەو هەنگاوەی پیادە دەكرد، یەكێكی تر لە هەنگاوەكانی شا عەباس ئەوەبوو لە دەورووبەری ساڵی 1598 پایتەختی لە قەزوینەوە گواستەوە بۆ (ئەسفەهان) كە دەكەوێتە ناوەڕاستی ئێران كەنزیكە لە سنووری وڵاتی ئێران لەلای رۆژهەڵاتەوە تا رادەیەكیش نزیك بووە لە كەنداوی عەرەبی و هەروەها دووریش بووە لە سنوورەكانی دەوڵەتی عوسمانی وەمەترسیەكانی دەوڵەتی عوسمانیش زۆربوون لەكاتێكدا شا عەباس لەو ماوەیەدا خۆی ئامادەدەكرد بۆ شەڕكردن لەگەڵیان هەروەها هۆكارێكی تریش لەوەدا خۆی دەدۆزیەوە كە شاری قەزوین مەڵبەندێكی گرنگی قزلباشەكان بوو بۆیە شا ویستی وڵات بەتەواوەتی لە هەژموونی (نفوز)ی ئەوان رزگار بكات. پێویستە بگوترێ كە شاعەباس بایەخێكی گرنگی بە پایتەختی نوێدا پارەیەكی زۆری بۆ ئاوەدانكردنەوەی تەرخانكرد، هەروەها ژمارەیەكی زۆری لە بازرگانەكان و پیشەساز كارانی زیرەكی گواستەوە بۆ ئەو شارە بەمەبەستی سوود وەرگرتن لە توانای ئەوانە تا وای لێهات ئەسفەهان بووە یەكێك لە شارە بەناوبانگەكانی رۆژهەڵات تەنانەت دەگوترا "ئەسفەهان نیوەی جیهان" هەروەها لەنێوان ئەوانەی كە گوساترانەوە بۆ پایتەختی نوێ هەزاران هاوڵاتی ئەرمەنی بوون كە لە ناوچەی (جولفا) كە دەكەوێتە باكووری رۆژئاوای شاری تەورێز لەسەر رووباری ئاراس، مەبەستیشی ئەوەبوو كەوا مەڵبەندی بازرگانی حەریر بگوازێتەوە بۆ ئێران هەروەها گۆرینی رێگای بازرگانی كردنی حەریر كە بەئەسفەهان بڕوات بۆ بەندەر عەباس لە سەر كەنداوی عەرەبی، چونكە ئەرمەنەكان سەرپەرشتی ئەو گواستنەوەیان دەكرد.
ئەوەی تایبەتیشە بە باری ئابووری دەوڵەتی سەفەوی لەو سەردەمەدا ئەوە شا عەباس زۆرگرنگی بە رێگای بازرگانی دەدا هەروەها چەندین خاڵی بازرگانی دانا كە وەك وێستگەیەك بوون بۆ گەشتیاران و كاروانە بازرگانیەكان تاوەكو پشووی لێبدەن، هەروەها شا عەباس زۆر سوور بوو لەسەر پاراستن و سەلامەتی ئەو رێگایانە لە هێرشی چەتە و رێگرەكان، هەروەها چەند پەیمانێكی بازرگانی لەگەڵ هەندێك وڵاتی ئەوروپی بەست بۆ كرینی حەریری ئێرانی، هەروەها فرمان و راسپاردەی توندی ئاراستەی دەسەڵاتدارانی هەرێمەكان دەكرد، كە هێرش نەكەنە سەر بازرگانە بێگانەكان و هەروەها شا عەباس لەوە گەیشتبوو بە پەیرەوكردنی سیاسەتی نەرمی نواندن بەرامبەر بە پیاوانی ئاینی مەسیحی هەلێك دەرەخسێنێ كە تیایدا بازرگانی كردن لەگەڵ وڵاتانی ئەوروپی دەتوانێ بەرەو گەشەسەندن ببات و هەروەها رێكخستن و دانانی (مەشهەد) بە شارێكی زیارەتگای شیعەكان رێگای دەگرت بە چوونەدەرەوەی بڕێكی زۆری پارە لە ئێران، چونكە ئەگەر وانەبوایە رەنگە ئەو پارەیە لە شوێنە پیرۆزەكانی دیكەی شیعە وەك (نەجەف، كەربەلا، كازمیە) خەرج بكرابایە، كە ئەو ناچانە هەموویان كەوتبوونە عێراق وەماوەیەكی زۆر لە رۆژگاری فەرمانرەوایی شاعەباس بەدەست عوسمانیەكانەوە بوو، لەم بارەیەوە بایەخی زۆر بە شاری (مەشهەددا) كە گۆڕی (هەشتەمین) ئیمامی شیعەكانی لێیە (ئیمام عەلی بن موسا الرچا)، هەروەها لەسەر كەنداوی عەرەبی بەندەرێكی دروستكرد بەناوی (بەندەر عەباس) كە پێشتر پێیان دەگوت (كمبرون) هەروەها گرنگیدا بە یەكخستن و جێگیركردنی سیستەمی دراو لە دەوڵەتی سەفەوی ئەمەش بەمەبەستی ئاسانكاری كردن بوو لە كرداری ئاڵوگۆڕكردنی بازرگانی، هەروەها هەندێك پیشەسازی و پیشەوەری ناوخۆیی زۆر گرنگی پێدا لەوانە پیشەسازی رستن و چنین دروستكردنی چەك هەندێك پیشەسازی نوێشی هێنایە ناو ئێران هەندێكی تریش پەرە پێدا لەوانە پیشەسازی شوشە و قاپ و قاچاخ بۆ ئەومەبەستەش هەندێك كرێكاری زیرەكی چینی بۆ ئێران هێنا.
وەك لە سەرەتادا ئاماژەمان پێدا كە دەوڵەتی سەفەوی دووچاری مەترسی عوسمانی و ئۆزبەكەكان بوەوە بەڵام ئەوەی تێبینی دەكرێ كە شا عەباس لەسەرەتادا دركی بەوەكرد كە ناتوانێت لەیەك كاتدا رووبەرووی هەردوولا ببێتەوە بەتایبەتیش لەوكاتەدا دەوڵەتی سەفەوی دووچاری كێشەی ناوخۆیی ببوەوە، بۆیە بڕیاریدا لەگەڵ عوسمانیەكان رێكبكەوێ دواتریش دەست بەكاربێت بۆ دژایەتی كردنی (ئۆزبەكەكان) لەرۆژهەڵات ئەوەبوو لە ساڵی 1590 پەیمانی (فرهاد پاشا)ی لەگەڵ عوسمانیەكان مۆركرد بەگوێرەی ئەو پەیمانامەیە دەوڵەتی سەفەوی دەستبەرداری ناوچەكانی (ئازربایجان و قەرەباغ و گەنجە و قەرجەداغ و جۆرجیا و هەندێك ناوچەی لۆرستان و كوردستان) بوو، بۆ دەوڵەتی عوسمانی بێگومان بەستنی ئەو پەیماننامەیەش رەنگدانەوەی لاوازبوونی دەسەڵاتی شا عەباس بوو بەرامبەر بە عوسمانیەكان.
دوای ئەو پەیمانەش (شا عەباس) دەست بەكاربوو بۆ رووبەرووبوونەوەی ئۆزبەكەكان، ئەوەبوو لە ماوەی ساڵانی (1594-1597- 1600-1602) چەند هەڵمەتێكی سەربازی كردە سەریان لە ئەنجامدا مەترسی ئۆزبەكیەكانی لەسەر ناوچەی خوراسان دوورخستەوە، هەروەها لە ساڵی (1600) شاری (مەڕۆ)ی بەدەوڵەتی سەفەویەوە لكاند لە (1602) گەمارۆیەكی خستە سەر شاری (بڵخ) هەرچەندە نەیتوانی ئەو شارە داگیربكات بەڵام ئەو هەڵمەتە سەربازیانەی بوونە هۆی پاراستنی سنووری دەوڵەتی سەفەوی لەلای رۆژهەڵاتەوە لە مەترسی و پەلامارەكانی ئۆزبەكیەكان بۆ ماوەی چەندین ساڵ، وەكۆتایی هەڵمەتی سەربازیشی بۆ ناوچەكانی رۆژهەڵات، لە ساڵی (1622) ئەوەبوو توانی شاری قەندەهار داگیربكات و دووبارە بیلكێنێتەوە بە دەوڵەتی سەفەویەوە.
دوای دوورخستنەوەی مەترسیەكانی ئۆزبەك ئەم جارەیان شا عەباس لە توانایدا هەبوو كە رووبەرووی عوسمانیەكان ببێتەوە بەتایبەتی لە بارودۆخێكی وادا كە دەوڵەتی عوسمانی سەرقاڵی شەڕكردن بوو لەگەڵ وڵاتی نەمسا وەلەناوبردنی ئەو ئاژاوە و پەشێویەی كەلەناوچەی (ئەنازۆڵ) روویدابوو، لەساڵی (1603) شا عەباس توانی چەندین ناوچە لە عوسمانیەكان وەربگرێتەوە تا گەیشتە شاری وان وە لەوماوەیەشدا شەڕ لەنێوان هەردوولا بەردەوام بووە بۆماوە ماوە پەیمانێك لەنێوانیان مۆردەكرا، بەڵام تەمەنی ئەو پەیمانانە درێژ نەبووە دوا پەیمانیش (پەیمانی سراو) بوو كەلە ساڵی (1618) مورَكرا، بەگوێرەی ئەو پەیمانەش سنووری هەردوولا دەگەڕێتەوە بۆ ئەو شوێنانەی كە لە پەیمانی (ئەماسیە) (1555) لەسەری رێك كەوتبوون.
بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا شا عەباس هەر هەلێكی بۆ رێككەوتبا دەیقۆستەوە بۆ شەڕكردن لەگەڵ دەوڵەتی عوسمانی و فراوانخوازیكردن لە سەرحسابی خاكەكانی، بۆ نمونە لە ساڵی (1623) لە بەغدا یاخیبونێك دژی والی عوسمانیەكان لەو شارە رویدا ئەوەبوو شا عەباس هێرشی كردە سەر شاری بەغدا و لە هەمان ساڵیش شارەكەی گرت، هەروەها لەماوەی (1623) تاوەكو (1626) سەفەویەكان شاری موسڵیشان گرت، هەروەها شاری بەسراش كەوتە بەر دوو هێرشی گەورەی صەفەویەكان لەنێوان ساڵانی (1625 تاوەكو 1629) بەڵام نەیانتوانی داگیری بكەن.
لەكەنداوی عەرەبیشدا شا عەباس رووبەرووی پورتوگالیەكان بووەوە كە وەكو هێزێكی كاریگەر لە سەدەی (16) بوونیان هەبووە لەناوچەكەدا، ئەوەبوو توانیان ناوچەكانی (بەحرێن و رەئس ئەلخەیمە و بەندەر عەباس) داگیربكەن، لەگەڵ (دورگەی هورمز) كە پێگەی سەرەكیان بوو لەناوچەكە، لەسەرەتای سەدەی (17) فراوانخوازی صەفەویەكان لە كەنداو دەستی پێكرد لە ساڵی (1602) (بەحرێن) و لە ساڵی (1615) ( بەندەر عەباس) و (1619) (رەئس ئەلخەیمە)یان لە پورتوگالیەكان وەرگرت و داگیریان كرد، بەڵام لەبەر بێهێزی سووپای دەریایی صەفەویەكان تووشی زەحمەتی زۆر هاتن لە كۆتایی پێهێنانی پورتوگالیەكان لە ناوچەی (هورمز) بۆ ئەو مەبەستەش داوای یاریمەتیان لە (بەریتانییەكان)كرد دواتر بەرامبەر بەدەستكەوتنی هەندێك (جیاوك) ئیمتیازات بە كۆمپانیای (هندی رۆژهەڵاتی ئینگلیزی) ئەوانیش رازی بوون بۆ یارمەتی دانی صەفەویەكان بەهێزی دەریایی ئەمەش بەپێی پەیمانی (میناب) (1622) كە لەنێوان هەردوولا مۆركرا دواتر بەیارمەتیدانی كەشتی گەلی بەریتانی هێزەكانی سەفەوی گەمارۆی قەڵای هورمزیان داو دوای مانگو نیوێك لە گەمارۆدان توانیان ناوچەكە داگیربكەن.
لەمانگی تشرینی دووەمی (1598) لە كۆشكی شاهانە (شاعەباس) چاوی كەوت بە شاندێكی بەریتانی بەسەرۆكایەتی (ئەنتۆنی شێرلی) و براكەی (رۆبەرت شێرلی) و ئەندامیەتی (26) پیاوی ئینگلیزی، ئامانج لە هاتنی ئەو شاندەش بەدەست هێنانی ئیمتیازات (جیاوك)ی بازرگانی و وەپێشكەشكردنی ئاسانكاری بوو بۆ بازرگانە ئینگلیزەكان و رازی كردنی شا عەباس بوو بە بەستانی هاوپەیمانیەتی لەگەڵ هێزە ئەوروپیەكان دژی دەوڵەتی عوسمانی، شا عەباس ئەو بیرۆكەی شاندەكەی پێچاكبوو لەبەر ئەوەی هاتنی شاندەكە هاوكاتبوو لەگەڵ ئامادەكاریەكانی شا عەباس بۆ ئەنجامدانی كردەی سەربازی دژ بە عوسمانیەكان بۆ ئەو مەبەستەش هەڵسا بەدەركردنی فرمانێك كە تیایدا بەڵێنی دابینكردن و پاراستن و پارێزگاری كردنی تەواوی ئەو بازرگانە رۆژئاوایانەی دەكرد كە ئاڵوگۆڕی بازرگانیان لەگەڵ وڵاتی ئێران دەكرد، هەر بەگوێرەی فرمانەكە شوێنی تایبەتی دابینكرابوو بەمەبەستی ئەنجامدانی دروشمە[سروتە] ئاینیەكانیان بەوپەڕی ئازادی.
بۆ ساڵی داهاتوو لە ساڵی (1599) (ئەنتۆنی شێرلی) بەنوێنەری یاخود نمایندەی (مفوچ) شا عەباس سەرپشك كرا كە بچێت هاوپەیمانیەتی لەگەڵ پاشاكانی ئەوروپا ببەستێت دژ بە عوسمانیەكان لەگەڵ ئەنتۆنی شێرلی و باڵیۆزی ئێرانی (حوسێن عەلی بەگ بەیات) وەهەندێك كارمەندی ئێرانی هاوسەفەری بوون، شا عەباس كۆمەڵێك نامەی بۆ پاپا و پاشاكانی ئەوروپا نووسی لەوانە (ئیمپراتۆری ئیمپراتۆریەتی رۆمانی پیرۆز و پاشای فڕەنسا و ئیسپانیا و پۆڵەندا و...هتد.) بەڵام ناردنی ئەو شاندە هیچ دەرەنجامێكی ئەوتۆی لێنەكەوتەوە ئەوەش لەبەر بوونی چەند هۆكارێك لەوانە بوونی جیاوازی و ناكۆكی لەنێوان (ئەنتۆنی شێرلی) و (باڵیۆزەكەی ئێران) لەسەر سەركردایەتی كردنی شاندەكە هەروەها هەندێك لەو كارمەندە ئێرانیانەی كە لەگەڵ شاندەكەبوون بوونە مەسیحی و لە ئەوروپا مانەوە، ئەنتۆنی شێرلی لە ئیسپانیا لە (1630) كۆچی دوایی كرد بەڵام براكەی رۆبەرت شێرڵی كەلەگەڵ پێنج ئەندامی شاندە ئینگلیزیەكە لە ئێران وەكو بارمتەیەك لەلای شا عەباس مابوونەوە تاكاتی گەڕانەوەی شاندەكە ئەوەبوو شا عەباس زۆر سوودی لە پسپۆڕی (رۆبەرت شێرلی) وەرگرت لە بواری سەربازی بەتایبەتی لەپەرەپێدانی چەكی مەدفەعی هەروەها شا عەباس متمانەی زۆری پێ هەبووە تاوەكو مردنی لە ساڵی (1628) جیا لەوەش رۆبەرت شێرلی لە هەندێك جەنگ لە دژی عوسمانیەكان بەشداری كردووە، شا عەباس دووجار رەوانەی ئەوروپای كردووە بۆ مەبەستی كاروباری بازرگانی (حەریری ئێرانی) لەگەڵ ئەوروپا، بەڵام لەم بوارە سەركەوتووە نەبووە.
ئەگەرچی سەردەمی شا عەباس دەوڵەتی صەفەوی لەو پەڕی بەهێزیدابوو بەڵام دەتوانین بڵێین كەسەرەتاكانی لێكهەڵوەشانەوەی دەوڵەتەكەش هەر لەو ماوەیەدا بەدیاركەوت، بەمەبەستی پاراستنی دەسەڵاتەكەی شا عەباس رێگایەكی زۆر توندوتیژی گرتە بەر ئەویش كوشتن و چاوكوێركردنی كەسانی ناوخێزانەكەی خۆی بووە هەموو ئەو كەسانەشی كە چاویان بڕیبووە كورسیەكەی، ئەوەبوو لەگەڵ هاتنە سەر كورسی پاشایەتی لە ساڵی (1588) براكانی خۆی لەژێر چاودێری توند دانا دواتر لە ساڵی (1590) چاوەكانیانی كوێركرد، هەروەها لە (1615) گومانی ئەوەی لە (محەمەد باقری) كوڕی كرد كە پیلان لە دژی دەگێڕێت ئەوەبوو بەبێ دوودڵی كوشتی، هەروەها كوڕێكی تریشی بەناوی (محەمەد خودابەندە) لەلایەن باوكیەوە چاوەكانی كوێركران، چونكە لەكاتی نەخۆش كەوتنی باوكی لە ساڵی (1621) لە هەوڵی ئەوەدابوو كە قزلباشەكان لە دەوری خۆی كۆبكاتەوە هەروەها كوڕی سێیەمیشی بەناوی (ئیمام قولی میرزا) لە ساڵی (1627) دووچاری هەمان چارەنووسی براكەی (محەمەد خودابەندە) بوەوە.
شایەنی باسە شا عەباس دوو كوڕی تری هەبووە بەڵام بەر لە مردنی باوكیان كۆچی دواییان كردووە، بۆیە هیچ كوڕێكی نەمابوو لە دوای خۆی دەسەڵات وەربگرێت، بەڵام لە دوای شا عەباس چەند پاشایەكی لاواز دەسەڵاتیان وەرگرت نەیانتوانی كاروباری دەوڵەتی سەفەوی بەچاكی بەڕێوەبەرن.
[/center]
584 2012-02-14 19:07:54
وه‌ڵام: به‌وێنه.. مه‌له‌وانگه ناوازه‌کانی جیهان (2 وه‌ڵام, نووسراو له ئه‌لبومی وێنه‌كان)
زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌ت ده‌ستی تۆش خۆش بێت
585 2012-02-14 19:06:32
بابه‌ت: تاكه‌ی ڕه‌خنه‌ی نه‌شیاو ئاراسته‌ی هونه‌ری زه‌كه‌ریا ده‌كرێت ؟ (4 وه‌ڵام, نووسراو له هونه‌ری)
[center]
هونه‌رمه‌ند زه‌كه‌ریا خاوه‌ن ده‌نگ و ستایلێكی جیایه له‌نێو هونه‌ری كوردیدا و تاكوئێستا خاوه‌نی حه‌وت ئه‌لبوم و نۆ كلیپه و هه‌روه‌ها له په‌یجی تایبه‌تی خۆی له تۆری كۆمه‌ڵایه‌تی فه‌یسبووك خاوه‌نی (105.000) هاورێیه، ئه‌مه‌ش ئه‌وه ده‌رده‌خات گوێگرێكی زۆری هه‌یه . كه‌چی ئه‌م هونه‌رمه‌نده له‌بڕی ئه‌وه‌ی هانبدرێت و بۆئه‌وه‌ی كاری جوانتر بكات، ڕۆژانه به‌رده‌وام ڕووبه‌روی ره‌خنه‌ی و قسه‌ی نه‌شیاو ده‌بێته‌وه زۆر جار ڕه‌خنه‌كان ده‌كه‌وێته قالبی ئه‌وه‌ی له‌كه‌سایه‌تی ئه‌و هونه‌رمه‌نده ده‌درێت، بۆ ژماره داهاتووی گۆڤاری گوڵاندا له ڕیپۆرتاژێكدا راوچوونی چه‌ند هونه‌رمه‌ندێكمان وه‌رگرتوه، بۆ ئه‌وه‌ی بزانین زه‌كه‌ریا شایه‌نی ئه‌م ڕه‌خنه‌و قسه نه‌شیاوانه‌یه یاخود هان بدرێت بۆكاری جوانتر چاوه‌روان بن .
gulan-media
[/center]
586 2012-02-14 18:50:42
بابه‌ت: سهگێک چهندین کاری مرۆڤ ده‌کات (0 وه‌ڵام, نووسراو له هه‌مه‌ڕه‌نگ)
[center]
بایرۆن ناوی ئه‌و سه‌گه به‌هره‌مه‌نده‌یه که ده‌توانێت 100 چالاکی جۆراوجۆر ئه‌نجام بدات.
سه‌گه‌که ته‌مه‌نی حه‌وت ساڵه‌و توانای ئه‌وه‌شی هه‌یه کارتی بانکی به‌کاربهێنێت، "کیت کروس"ی 49 ساڵان که خاوه‌نی سه‌گه‌که‌یه ده‌ڵێت: به‌جۆرێک هۆگری ئه‌و سه‌گه‌م ناتوانێت به‌بێ ئه‌و بچم ده‌ره‌وه‌و له‌ژیانی رۆژانه‌م زۆر هاوکاریم ده‌کات ، باشترین هاوڕێمه .
zagrostv
[/center]
587 2012-02-14 18:49:03
بابه‌ت: خێراترین و سسترین هێڵی ئینته‌رنێت له جیهاندا (6 وه‌ڵام, نووسراو له زانیاری)
[center]
هێڵی ئینته‌رنێت یه‌کێکه له‌و خزمه‌تگوزاریانه‌ی ته‌کنه‌لۆژیا که مرۆڤایه‌یه‌تی پێشکه‌شی کۆمه‌ڵگای کردوه، به‌ڵام هه‌ندێ له کۆمپانیانه‌ی ئیته‌رنێت ئه‌وه‌‌نده‌ی بیر له‌به‌رژه‌وه‌ندی خۆیان ده‌که‌نه‌وه بیر له به‌رژه‌وه‌ندی گشتی ناکه‌نه‌وه.
بۆیه له‌هه‌ندێ وڵات هێلی ئینته‌رنێت زۆر خێرایه له هه‌ندێکیش زۆر سسته،بەپێی ئامارێک لەبارەی خێرایی هێڵی ئینتەرنێتی ماڵەوە لە ئاستی هەموو دنیا دەرکەوتووە هاووڵاتییانی کۆریای باشوور تا ئێستەش خاوەنی خێراترین هێڵی ئینتەرنێتن و عێراق لە ریزی وڵاتانی کۆتای لیستەکەدا هاتووە.
بەپێی ئەو ئامارەی که ناوەندێکی ئەمەریکایی لە ماوەی 6 مانگی رابردوو ئەنجامی داوە، 152 وڵاتی خاوەن ئینتەرنێتی لە خۆ گرتووە وکۆریای باشوور خاوەن خێراترین هێڵی ئینتەرنێتی ماڵەوەیە کە پلەی یەکەمی هەیە، خێراییی هێڵی ئینتەرنێتی ماڵان لە کۆریای باشوور دەگاتە 34.31 مێگابایت لە یەک چرکەدا.
zagrostv
[/center]
588 2012-02-14 18:41:59
بابه‌ت: به‌وێنه.. مه‌له‌وانگه ناوازه‌کانی جیهان (2 وه‌ڵام, نووسراو له ئه‌لبومی وێنه‌كان)
[center]
ئەم وێنانەی خوارەوە بەشێکی کەمی مەلەوانگە سەرنجڕاکێشەکانی جیھانن، کە دەکەونە وڵاتانی جیاجیای جیھانەوە. لەوانە ئەمریکای لاتین و ئەوروپاو ئاسیا.
ئوردون
باشووری کالیفۆرنیا
سه‌نگاپوره
یۆنان
مایۆرکا، ئیسپانیا
توسکانی، ئیتاڵیا
لۆس کابۆس، مه‌کسیک
بالی، ئیندۆنیزیا
کوه‌یت
تایلاند
مه‌کسیک
بالی، ئیندۆنیزیا
گالاپگۆس، ئیکوادۆر
جامایکا
ئیندۆنیزیا
ساینت لویسیا
یۆنان
هندستان
به‌ڕازیل
که‌نه‌دا
ته‌نزانیا
جامایکا
یۆنان
بورما
کۆستاریکا
ئیتاڵیا
سریلانکا
دورگه‌کانی رانگالی
تایلاند
تورکیا
مه‌کسیک
ئیندۆنیزیا
ساردینیا
ئیسپانیا
kurdsat
[/center]
په‌یام دۆزرایه‌وه [ 547 بۆ 588 له 2،365 ]
یانەی سەرهەنگ موحسین » پهیامهكانی حسێن خۆشناو
پشتبهسته به PunBB 1.4.6, پاڵپشتیی به كوردی له [مهكۆكانی وێبچن]