تۆ له‌ ژووره‌وه‌ نیت. تكایه‌ بچۆژووره‌وه‌ یان خۆت تۆمار بكه‌.

گرنگ!

بەخێربێیت، جگە لەم چەند بەشەی خوارەوە سەرجەم بەشەكانی یانەمان بە مەبەستی چاككاری شاردۆتەوە! لەماوەیەكی نزیكدا یانە بەتەواوی بابەتەكانی خۆی لە 2008ی ساڵی دامەزراندنیەوە تاكو ئێستا دەكەوێتە كار. [٢٠٢٣\٢\١٥]

وه‌ڵامی نوێ بنووسه‌

یانەی سەرهەنگ موحسین » ئایین » نوێژه‌ واجبه‌كان » وه‌ڵامی نوێ بنووسه‌

وه‌ڵامی نوێ بنووسه‌

وه‌ڵامه‌ نوێكه‌ی بنووسه‌ و بینێره‌

ده‌توانیت: BBCode وێنه‌ خه‌نده‌ به‌كار ببه‌یت

هەموو خانە نووسراوەکان بە قەڵەوی پێویستە پڕبکرێنەوە پێش ناردنی فۆرم

زانیارییه‌ مه‌رجه‌كان بۆ میوانان


زانیاریی پێویست / مه‌رج

لێكۆڵینه‌وه‌ی بابه‌ت / نوێترین یه‌كه‌م

4

بۆچی نويژ ناکەی   


ئایا دەزانیت كەخوای گەورە فەرمانی پێكردوویت نوێژ بكەی؟... خوای گەورە دەفەرموێت: [حَافِظُواْ عَلَى الصَّلَوَاتِ والصَّلاَةِ الْوُسْطَى وَقُومُواْ لِلّهِ قَانِتِينَ] (سورة البقرة: ٢٣٨)، واتە پارێزەری لەنوێژەكانتان و نوێژی عەسر بكەن و گوێڕایەڵی خوا بكەن.



*ئایا دەزانیت نوێژ ڕاسپاردەی پێغەمبەرە (صلى الله عليه وسلم) لەكاتێكدا دونیای بەجێهێشت و وەفاتی كرد؟... پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) لەدوا هەناسەكانی دا فەرمووی: {الصلاة، الصلاة، وما ملكت أيمانكم}، واتە: نوێژ، نوێژ، وەئاگاتان لەجارییەكانتان بێت.



*ئایا دەزانیت نوێژ كلیلی هەموو چاكەیەكە؟... إبن القیم الجوزية (ڕەحمەتی خوای لێ بێت) دەڵێت: [الصلاة: مجلبة للرزق، حافظة للصحة، رافعة للأذى، طاردة للأدواء، مقوية للقلب، مبيضة للوجه، مفرحة للنفس، مذهبة للكسل، منشطة للجوارح، مملة للقوى، شارحة للصدر، مغذية للروح، مندرة للقلب، حافظة للنعمة، رافعة للنقمة، جالبة للبركة، مبعدة من الشيطان، مقربة من الرحمن] ، واتە: (نوێژ: هۆی بەدەست هێنانی ڕزقە، پارێزەرە بۆ تەندروستی، خراپە دوور دەخاتەوە، دوورخەرەوەی دەرمانە، بەهێزكەرە بۆ دڵ، ڕوخسار ڕۆشن دەكاتەوە، شادی هێنەرە بۆ دەروون، تەمەڵی لەناو دەبات، چست و چالاكی دەبەخشێ، هێزو توانا بەردەوام دەكا، سینە فراوان دەكا، ئاوی پاكە بۆ گیان، دڵ ڕووناك دەكاتەوە، پارێزەرە بۆ نیعمەت، دوورخەرەوەی ڕق و كینەیە، خۆشی و بەختەوەری دەهێنێت، دوورخەرەوەیە لەشەیتان،و نزیك كەرەوەیە لەپەروەردگار).



*ئایا دەزانیت پەروەردگار حاشا دەكات لەو كەسەی كەواز لەنوێژ دێنێت؟... پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) دەفەرموێ:{لاتترك الصلاة متعمدا، فإنه من ترك الصلاة متعمدا فقد برئت منه ذمة الله ورسوله، أي ليس له عهد ولا أمان}، واتە: واز مەهێنە لەنوێژ بەئەنقەست، چونكە هەركەسێك بەئەنقەست واز لەنوێژ بهێنێت پەیمان و بەڵێنی خواو پێغەمبەرەكەی حاشای لێ دەكەن، واتە نەپەیمانی هەیەو نەپارێزەرو ئەمانەتی هەیە.



*ئایا دەزانیت ئەو كەسەی كەواز لەنوێژ دەهێنێت پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) بەبێ باوەڕ وەسفی دەكات؟... پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) دەفەرموێ: {بين الرجل وبين الكفر ترك الصلاة}، واتە: ئەوەی لەنێوان مرۆڤ و بێ باوەڕدایە وازهێنانە لەنوێژكردن.



*ئایا دەزانیت ئەو كەسەی نوێژ نەكات ژنی بۆ مارەناكەن، وەعەقدكردنی لەسەر هەر ئافرەتێكی موسڵمانی نوێژكەر پڕوپووچ (باطل)ە؟



*ئایا دەزانیت كەسی نوێژنەكەر ئەگەر بمرێت لەگۆڕستانی موسڵمانان ناینێژن؟



*ئایا دەزانیت كەسی نوێژنەكەر بەچ جۆرێك سزا دەدرێت لەگۆڕەكەی؟... پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) دەفەرموێ: {أتينا على رجل مضطجع، وإذا أخر قائم عليه بصخرة، وإذا هو يهوى بالصخرة لرأسه فيثلغ رأسه _أي يشدخه_ فيتدهده الحجر_ أي يتدحرج_ فيأخذه فلا يرجع أليه حتى يصبح رأسه كما كان، ثم يعود عليه فيفعل به مثل مافعل مرة الأولى، فقلت: سبحان! ماهذان؟ قال جبريل عليه السلام (... إنه الرجل ينام عن الصلاة المكتوبة...)}، واتە: گەشتین بەپیاوێكی پاڵ كەوتوو، وەپیاوێكی دی بەردێكی بەدەستەوە بوو وەستابوو لەسەری، بەردەكەی فڕێ دەدا بۆ سەری، وەسەری دەشكاندو دەیقرنجاند، تا بەردەكەی هەڵدەگردەوە سەری وەك پێشتری لێ دەهاتەوەو چاك دەبووەوە، پاشان وەك جاری پێشوو بەردەكەی دەدا لەسەری، وتم: سبحان الله! ئەم دووانە كێن؟ جبریل ڕەزای خوای لێ بێت، ووتی: ئەوە ئەو پیاوەیە كەلەكاتی نوێژی فەرزدا دەخەوێت.



*ئایا دەزانیت یەكەم شت كەلێپرسینەوە دەكرێیت لەسەری نوێژە؟... پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) دەفەرموێ: {أول مايحاسب عليه العبد يوم القيامة عن الصلاة، فإن صلحت، صلح سائر عمله، وإن فسدت، فسد سائر عمله}، واتە: یەكەم شت كەبەندە لێپرسینەوەی لەسەر دەكرێ لەڕۆژی قیامەتدا نوێژە، ئەگەر باش بوو ئەوا هەموو كردەوەكانی تری باش دەبێت، وەئەگەر خراپ بوو ئەوا هەموو كردەوەكانی تری خراپ دەبێت.



*ئایا نوێژنەكەر لەڕۆژی قیامەتدا لەگەڵ فیرعەون حەشر دەكرێ؟... پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) دەفەرموێ: {من حافظ عليها _أي الصلاة_ كانت له نور وبرهانا يوم القيامة مع قارون وفرعون وهامان وأبي بن خلف} واتە: هەركەس پارێزگاری لێ بكات و بەباشی ئەنجامی بدات، واتە نوێژ لەڕۆژی قیامەتدا ڕووناكی و بەڵگەی پێیە، وەئەوەی پارێزگاری لێ نەكات نەڕووناكی و نەبەڵگەی پێیە وەنەدەربازبوون، وەلەڕۆژی قیامەتدا لەگەڵ قارون و فیرعەون و هامان و ابی بن خلف دەبێ.



*ئایا دەزانیت كەنوێژنەكەر لەگەڵ تاوانباران لەدۆزەخدایە؟... خوای گەورە دەفەرموێت: [ كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ رَهِينَةٌ* إِلَّا أَصْحَابَ الْيَمِينِ* فِي جَنَّاتٍ يَتَسَاءلُونَ* عَنِ الْمُجْرِمِينَ* مَا سَلَكَكُمْ فِي سَقَرَ* قَالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ] (سورة المدثر: ٣٨_٤٣)، واتە:هەموو كەسێك بەرپرسە لەكردەوەكانی یان لەوەی ئەنجامی دەدا تەنها خەڵكی (یمین)\'١\' نەبێت، لەبەهەشتدان پرسیار لەتاوانباران دەكەن چی ئێوەی هێناوە بۆ (سقر)\'٢\' ووتیان لەنوێژكەران نەبووین.



دوای ئەمە هەمووی.. لەبەرچی نوێژناكەی؟!

خۆت سەربەستی چی هەڵدەبژێری، یان ڕێگای ڕەحمان یان ڕێگای شەیتان.

3

زؤرسوباس

2

دةستت خؤش بيت

1

به‌ناوی خوای گه‌وره‌ی میهره‌بان

***** سڵاوو ڕه‌حمه‌تی خواتان لێبێت *****

*** په‌رتوكی نوێژه‌كان ***

1-    نوێژه‌ واجبه‌كان :

نوێژه‌ واجبه‌كان پێنجن :

بنچینه‌ی واجب بوونی نوێژ له‌ قورئان و فه‌رموده‌دایه‌ :

خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێ‌ : { إن الصلاه‌ كانت علی المۆمنین كتابا موقوتا } النسا‌و/103
واته‌ : نوێژ له‌سه‌ر باوه‌ڕداران به‌ كاتی دیاری كراو واجبه‌ .
له‌ ئیسراو میعرج نوێژ واجب كرا هه‌روه‌ك پێغه‌مبه‌ر ( درودی خوای لێبێت ) ده‌فه‌رموێ‌ { ففرض الله علی أمتی خمسین صلاه‌ ... فراجعته قفال هی خمس , هی خمسون ... } رواه الشیخان .
واته‌ خودا نوێژی له‌سه‌ر ئوممه‌ته‌كه‌م واجب كردووه‌ به‌ ( 50 ) نوێژ ... گه‌ڕامه‌وه‌ لای تا بوو به‌ ( 5 ) نوێژ , كه‌ خێری 50 نوێژی هه‌یه‌ .


1)    نیوه‌ڕۆ :

یه‌كه‌م كاتی نوێژی نیوه‌ڕۆ كاتێكه‌ كه‌ خۆر له‌ ناوه‌ڕاستی ئاسمان لار ده‌بێته‌وه‌ , وه‌ كۆتا كاتی گه‌ر سێبه‌ری گشت شتێك هێنده‌ی خۆی لێهات ( واته‌ تا كاتی عه‌سر )
عن أبی موسی اڵاشعری ( رضی الله عنه ) , عن رسول الله ( صلی الله علیه وسلم ) : أنه أتاه سائل یسأله عن مواقیت الصلاه‌ , فلم یردعلیه شیئا . قال : .... فقام بالظهر حین زالت الشمس ,....} رواه مسلم .
واته‌ : له‌ پێغه‌مبه‌ره‌وه‌ ( درودی خوای لێبێت ) پرسیاركارێك هات پرسیاری كرد ده‌رباره‌ی كاته‌كانی نوێژ , پێغه‌مبه‌ر ( درودی خوای لێبێت ) وه‌ڵامی نه‌دایه‌وه‌ , فه‌رموی : .... هه‌ستایه‌وه‌ بۆ نوێژی نیوه‌ڕۆ كاتێك خۆر له‌ ناوه‌ڕاستی ئاسمان بوو .


2)    عه‌سر :

یه‌كه‌م كاتی نوێژی عه‌سر كاتێكه‌ كه‌ سێبه‌ری گشت شتێك له‌ هێنده‌ی خۆی زیاد ده‌بێ‌ , وه‌ كۆتا كاتی له‌ فه‌رموده‌ی هه‌ڵبژارده‌ كاتێكه‌ كه‌ سێبه‌ری گشت شتێك دوو هێنده‌ی خۆی لێهات , له‌ فه‌رمووده‌ی دروستیش تا خۆر ئاوا ده‌بێ‌ .
عن أبی هریره‌ ( رچی الله عنه ) أن رسول الله ( صلی الله علیه وسلم ) قال : { ... ومن أدرك ركعه‌ من العصر قبل أن تغرب الشمس فقد أدرك العصر } رواه البخاری .
واته‌ : پێغه‌مبه‌ر ( درودی خوای لێبێت ) ده‌فه‌رموێ‌ : هه‌ركه‌سێك بگات به‌ نوێژی عه‌سر پێش خۆر ئاوا بوون ئه‌وه‌ به‌ نوێژی عه‌سر گه‌یشتووه‌ , واته‌ نوێژی عه‌سری بۆ به‌ده‌كه‌وێ‌ به‌ ئه‌دا .


3)    مه‌غریب :

یه‌ك كاتی هه‌یه‌ , ئه‌ویش ئاوا بوونی خۆره‌ , وه‌ نوێژی مه‌غریب ده‌مێنی به‌ ئه‌ندازه‌ی بانگ دان و ده‌ستنوێژو , داپۆشینی عه‌وره‌ت و, ڕاوه‌ستان بۆ نوێژ و , كردنی پێنج ڕه‌كعات نوێژ ,
ئه‌مه‌ له‌ سه‌ر ڕێڕه‌وی فه‌رمووده‌ی نوێی شافعیه‌ , به‌ڵام له‌ فه‌رموده‌ی كۆنیدا نوێژی مه‌غریب ده‌مێنێ‌ تا كاتی ڕه‌نگی سۆراتی ئاسۆ له‌ ئاسمان نامێنێ‌ .
عن ابن عباس ( رضی الله عنه ) : ان جبریل علیه السلام صلی بالنبی ( صلی الله علیه وسلم ) المغرب فی الومین حین أفطر الصائم . أی فی وقت واحد وهو بعد الغروب .
واته‌ : جبریل نوێژی مه‌غریبی به‌ پێغه‌مبه‌ر كرد ( درودی خوای لێبێت ) دوو ڕۆژ كاتێك كه‌ ڕۆژوه‌وان ڕۆژوی ده‌شكێنێ‌ . واته‌ له‌ یه‌ك كاتدا ئه‌ویش دوای مه‌غریبه‌ .


4)    عیشا , خه‌وتنان :

یه‌كه‌م كاتی نوێژی خه‌وتنان كاتێكه‌ كه‌ ڕه‌نگی سۆری ئاسۆیی له‌ ئاسمان بزر ده‌بێ‌ , وه‌ كۆتا كاتی له‌ سه‌ر فه‌رمووده‌ی هه‌ڵبژارده‌ تا سێیه‌كی شه‌و , له‌ فه‌رمووده‌ی دروست تا نوێژی به‌یانی .
عن أبی موسی اڵاشعری ( رچی الله عنه ) , عن رسول الله ( صلی الله علیه وسلم ) : أنه أتاه سائل یسأله عن مواقیت الصلاه‌ , فلم یردعلیه شیئا . قال : ....فقام العشا‌و حین غاب الشفق } رواه مسلم .
واته‌ : له‌ پێغه‌مبه‌ره‌وه‌ ( درودی خوای لێبێت ) پرسیاركارێك هات پرسیاری كرد ده‌رباره‌ی كاته‌كانی نوێژ , پێغه‌مبه‌ر ( درودی خوای لێبێت ) وه‌ڵامی نه‌دایه‌وه‌ , فه‌رموی : .... هه‌ستایه‌وه‌ بۆ نوێژی عیشا كاتێك كه‌ ئاسۆی سۆر له‌ ئاسمان بزر بوبوو .

5)    به‌یانی :

یه‌كه‌م كاتی كاتێكه‌ كه‌ ڕوناكی دووه‌م دێت واته‌ دونیا ساف ده‌بێ‌ , وه‌ كۆتا كاتی كه‌ دونیا ته‌واو ڕوناك ده‌بێت , له‌ فه‌رمووده‌ی دروست تا خۆر هه‌ڵاتن .
عن أبی هریره‌ ( رضی الله عنه ) أن رسول الله ( صلی الله علیه وسلم ) قال : { من أدرك من الصبح ركعه‌ قبل أن تطلع الشمس فقد أدرك الصبح ... } رواه البخاری .
واته‌ : پێغه‌مبه‌ر ( درودی خوای لێبێت ) ده‌فه‌رموێ‌ : هه‌ر كه‌سێك بگات به‌ یه‌ك ڕه‌كعات له‌ نوێژی به‌یانی پێش خۆر هه‌ڵاتن ئه‌وه‌ به‌ نوێژی به‌یانی ڕاگه‌یشتوه‌ , واته‌ نوێژه‌كه‌ی به‌رده‌كه‌وێ‌ به‌ ئه‌دا .

•    مه‌رجه‌كانی واجب بوونی نوێژ سێ‌ مه‌رجن ده‌بێ‌ :
1.    ئیسلام بێت .
2.    ئاقڵ بێت .
3.    باڵغ بێت , داواكراو بێت له‌ شه‌ریعه‌ت .

نوێژه‌ سوننه‌ته‌كان پێنجن : جه‌ژنه‌كان , مانگ و خۆر گیران , داواكردنی باران .

یانەی سەرهەنگ موحسین » ئایین » نوێژه‌ واجبه‌كان » وه‌ڵامی نوێ بنووسه‌