بسم الله الرحمن الرحيم
الحمدالله الصلاة والسلام على رسول الله صلى الله عليه وسلم
زيان بريتيية لةو كاتةى كةئيمةى مرؤف تييدا دةزين جا ئةمةش خواى كةورة بؤمانى ديارى كردووة هةر لةبةر ئةمةش ئةم بابةتةت  ئةنوسم ببيتة ئاكادارييةك بؤ هةموو ئةندامان ان شاءالله سود مةند دةبن .
كاتيك كةمرؤف دةكاتة تةمةنيكى تةواو كة ئيستا ئيمةى تيداين واتا جاكة و خرابةى خؤمانى تيدا جيا دةكةينةوة كرنكة ئامانجى خؤمان ببكين نةك تةعةصوب و خؤشةويستى بؤ يةكيك ريرةوى زيانمان بكؤريت.
ئيسلام ئةو بةرنامة جوانةية كة كةلى ئيمةى تيدا بةيوةستةو موسلما نين ئةوةش شوكرانة بزيرى دةويت لةسةرةتاى هةموو دوعايةك وة ئيسلام بريتيية لة تةسليم بوونى مرؤف بةم ئاينة بةلام بةداخةوة ئةمرؤ سةيرى ولاتى موسلمانان دةكةين وةك و بيويست تةسليم نةبوونة وة جؤرةها كوناه و تاوان ئةكةن دةلين ئيسلام كةى وةها بووة بؤ نموونة شيعرو وينة يةكيكة لةم نموونانة كاتيك كةسيك شيعريك دةنووسيت جوان نية بةسةر بةزن و بالاى ئافرةتيك يان سيفةتى كةسيك دا هةلبليت جا ئةندامانيش دةست خؤشي لئ ئةكةن بئ ئةوةى بزانين ماناو واتاكةى جية ياخود وينة دانان لةم يانةية جةندةها كةس خؤى بةبابةتى ئاينيةوة مةشغول كردووة كةجى وينةى ئافرةتى داناوة ئةندامانيش دةست خؤشي لئ دةكةن بةبئ ئةوةى بزانن ئةم وينةية حةرامة بةكورتى دةيليم با هةموومان ئةمر بةجاكةو نةهى لةخرابة بكةين كة جيهادى سةردةمة وة با لةحةرام و حةلال بكةين و جييان بكةينةوة بةبئ ئةوةى خؤشةويستيمان بؤ هيج كةسيك هةبيت.
والحمدالله رب العالمين.

داواكردن لە غەیری خوا دوو جۆرە:
[جۆری یەكەمی داواكردن لە غەیری خوا:]
داوای شتێك لەغەیری (الله) بكات كە تەنها لەدەسەڵاتی (الله) دابێت وەك داوای شیفای نەخۆشی لە یەكێك بكات یا داوای منداڵ بونی لێ‌ بكات، وەیاخود داوا لە شەخصێكی غایب و نا ئامادە بكات، بۆ نمونە هاوار بكاتە شەخصێكی دور لەشاری خۆی یا كەسێكی مردو.
ئەم جۆرە داواكاریانە لە غەیری خوا شەریك و هاوەڵ دانانە بۆی لەوەدا كە ئیعتیقادی وای بەو كەسە داوا لێ‌ كراوە هەیە كە توانای وەڵامدانەوەی هەیە لەوشتانەدا كە تەنها لەتوانای خوادان، وە ئیعتیقادی وایە كە لەدوریشەوە وە بەمردوییش داواكاریەكەی دەبیستێت و توانای وەڵام دانەوەشی هەیە ـ پەنا بەخواـ ئەمە شیركی گەورەیە لە چەند لایەنێكەوە:
(1) لەلایەنی ئیعتیقاددا.
(2) وەهەروەها لەلایەنی داوا لێ‌ كردن و پەرستن وپشت پێ‌بەستنیشدا.
(3) وە هەروەها لەلایەنی تەشبیە كردن و چواندنیشی بەپەروەردگار لە سیفاتەكانی بیستن و وەڵامدانەوە و بەهاناهاتن !.
وە بەڵگەش لەسەر ئەوەی كە ئەم جۆرە داواكاریە شیركی گەورەیە چەندەها ئایەتی قورئانە وەك:
(1) [وَإِذَا مَسَّ الْأِنْسَانَ ضُرٌّ دَعَا رَبَّهُ مُنِيباً إِلَيْهِ ثُمَّ إِذَا خَوَّلَهُ نِعْمَةً مِنْهُ نَسِيَ مَا كَانَ يَدْعُو إِلَيْهِ مِنْ قَبْلُ وَجَعَلَ لِلَّهِ أَنْدَاداً لِيُضِلَّ عَنْ سَبِيلِهِ قُلْ تَمَتَّعْ بِكُفْرِكَ قَلِيلاً إِنَّكَ مِنْ أَصْحَابِ النَّارِ] (الزمر:8).
واتە: موشریكەكان كاتێك كەلێیان قەومابا یا كەوتبانە تەنگانەو ناڕەحەتیەكەوە ئەو بەتەنها هاواریان دەكردە الله و دەگەڕانەوە بۆ لای ئەو چونكە دەیان زانی كە تەنها ئەو توانای لادانی ئەو ناڕەحەتییەی هەیە بۆیە بەتەنها داوای بەفریاكەوتنیان لەودەكرد.
بەڵام دوای ئەوە كە ڕزگاری دەكردن و لە ناڕەحەتییەوە دەیهێنانە خۆشی و ئاسودەییوە ئەو پەروەردگارەیان لە بیر دەچوو كە لەتەنگانەدا هاواریان دەكردێ‌و بەفریایان دەهات. بۆ یە ئەم جار هاواریان دەكردە غەیری خواو وێنەو شەریكیان بۆ دادەنا لە داواو هاوار لێكردندا.بۆ ئەوەی خەڵكیش گومڕا بكەن هەروەك چۆن خۆیان گومڕا بوون.
خوای گەورەش بەهەڕەشە فەرمووی: بەو جۆرە موشریكە سپڵانە بفەرموو: ڕابوێرن بەكوفرو شیرك و گومڕاییەكەتان كەمێك، لەو ژیانە كورتەی دنیادا وەبزانن كە ئێوە ئەهلی ئاگری دۆزەخن ئەوێ‌ شوێنتانە و ڕابواردنی دونیاتان لەیاد دەباتەوە.
كەواتە لەم ئایەتەدا پەروەردگار هاوار كردنە غەیری خۆی بە شەریك و هاوەڵ دانان دانا كە فەرمووی (وَجَعَلَ لِلَّهِ أَنْدَادا) وەبەكوفری دانا كە فەرمووی (تمتع بكفرك) وەبە ئەهلی ئاگری دانان فەرمووی (إنك من أصحاب النار). واتە: تۆ لە دۆست و هاوەڵە بەردەوامەكانی ئاگری.
2- [ فَإِذَا رَكِبُوا فِي الْفُلْكِ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ فَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَى الْبَرِّ إِذَا هُمْ يُشْرِكُونَ] [العنكبوت:65] .
3- [ وَإِذَا مَسَّ النَّاسَ ضُرٌّ دَعَوْا رَبَّهُمْ مُنِيبِينَ إِلَيْهِ ثُمَّ إِذَا أَذَاقَهُمْ مِنْهُ رَحْمَةً إِذَا فَرِيقٌ مِنْهُمْ بِرَبِّهِمْ يُشْرِكُونَ] [الروم:33] .
4- [ وَالَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ مَا يَمْلِكُونَ مِنْ قِطْمِيرٍ   إِنْتَدْعُوهُمْ لا يَسْمَعُوا دُعَاءَكُمْ وَلَوْ سَمِعُوا مَا اسْتَجَابُوا لَكُمْ وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يَكْفُرُونَ بِشِرْكِكُمْ وَلا يُنَبِّئُكَ مِثْلُ خَبِيرٍ] (فاطر:13-14).
5- [ وَمَنْ أَضَلُّ مِمَّنْ يَدْعُو مِنْ دُونِ اللَّهِ مَنْ لا يَسْتَجِيبُ لَهُ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَهُمْ عَنْ دُعَائِهِمْ غَافِلُونَ.وَإِذَا حُشِرَ النَّاسُ كَانُوا لَهُمْ أَعْدَاءً وَكَانُوا بِعِبَادَتِهِمْ كَافِرِينَ] (الأحقاف:6).
واتە: كێ‌ گومڕاترە لەو كەسەی لە غەیری خوا هاوار دەكاتە ئەوانەی كە وەڵامی هاوارەكەی نادەنەوە و بێ‌ ئاگاشن لە هاوارو داواكەی. وە كاتێكیش خەڵكی كۆكرانەوە لە ڕۆژی دوایی دەبن بە دوژمنیان. وە بێ‌ باوەڕ دەبن بەو بەندایەتییەی بۆیان دەكردن و، بەو هاوارەی كە دەیان كردنێ‌.
كەواتە دوعا بە هەردوو ماناكەیەوە تەنها حەقی ئەو پەروەردگارەیە كە دروست كارمانەو ڕزق و ڕۆزیمان دەدات و ژیان و مردن و خۆشی و ناخۆشی و سودو قازانج و بەهەشت و دۆزەخی بەدەستەو، بیسەری هەموو داواكاریەكە و بەتوانایە لەسەر ئەنجامدان و وەڵام دانەوەی هەموو داخوازیەك و داواكاریەك. وە ئەوەی بیەوێت هەر ئەوە دەبێت و ئەوەش نەیەوێت ببێت كەس ناتوانێت بیهێنێت..ئەو زاتە بەتوانایە پەروەردگارەش تەنها (الله) یە كە تەنهایەو شەریكی نییە (الله أحد) و جێگای ڕازو نیازو ئومێدە (الله الصمد)، وە وێنەو هاوشێوەی نیە (ولم یكن له كفواً احد).
[جۆری دووەمی داواكردن لە غەیری خوا]
ئەم جۆرەیان داواكردنی شتێكە كە لە توانای مرۆڤدا هەیە لە كەسێكی زیندوی ئامادەو مەوجود. بۆ نمونە داوا لەهاوڕێ‌یەكی دەكات بارێكی لەگەڵ باركات یا ڕێگایەكت نیشان بدات، یا وەڵامی پرسیارت بداتەوەو یا یارمەتییەكت بدا یا…هتد ئەم جۆرەیان دروستەو گوناح نیە.
لةسايتى بةهةشت وةركيراوة.

1- سوێند خواردن بەغەیری خوا بەمەرجێك مەبەستی ئەوە نەبێت كە ئەو كەسەی یا ئەوشتەی سوێندی پێ‌ خوارد گەورەو مەزن و پیرۆز بێت وەكو خوا؛ ئەگینا دەبێت بە شیركی گەورە.
2- وتنی (أحكم الحاكمین) و (قاضی القضاة)(شاهنشاه) بەحاكمێك جگە لەالله.
3- ناونان بە (عبدالنبی) و (عبدالرسول).
4- وتنی خوا بیەوێت وتۆ بتەوێت! (ما شا‌و الله وشئت)! (لەپەنای خواو تۆدا)!. (لە سایەی خواو سەری تۆدا)!. (لە خواو ئێوە بەزیاد بێت)!. (خواو پێغەمبەر بتپارێزن)!. (بەناوی خواو پێغەمبەر)!. (بەیارمەتی خواو پێغەمبەر)!.
وە لە چەند حەدیسێكدا هاتوە كە :
(1) عن قُتَیْلە بنت صفیّ امراە من جهینە قالت: (إن حبرا جا‌ء إلی النبی rفقال: إنكم تشركون! تقولون: ما شا‌ء الله وشئت، وتقولون: والكعبە، فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم
قولوا ما شا‌ء الله ثم شئت، وقولوا: ورب الكعبە)( ).
واتە: ئافرەتێكی جوهەینە كە ناوی قوتەیلەی كچی صەیفی یە ڕەزای خوای لێ‌ بێ‌ وتی: زانایەكی جولەكە هاتە لای پێغەمبەر وە وتی: (ئێوە شەریك و هاوەڵ بۆ خوا دادەنێن؛ دەڵێن: خوا بیەوێت و تۆ بتەوێت (وەیا دەڵێن: خوا حەز كات و تۆش حەز كەیت)).
وە پێغەمبەرr فەرموی: بڵێن: ئەگەر خوا حەزكات و لە پاشان تۆش حەز كەیت. وە بڵێن :سوێند بە پەروەردگاری كەعبە.
(2) عن الطفيل بن سخبرة أخي عائيشة لأمها: ((أنه رأى فيما يرى النائم، كأنه مرّ برهط من اليهود فقال: من أنتم ؟ قالوا نحن اليهود.
قال: إنكم أنتم القوم لولا أنكم تزعمون أن عزيرا ابن الله فقالت اليهود: وأنتم القوم لولا أنكم تقولون: ما شاء وشاء محمد‍!
ثم مر برهط من النصاري، فقال من أنتم؟ قالوا: نحن النصارى.
فقال: إنكم أنتم القوم، لولا أنكم تقولون: المسيح ابن الله!
قالوا: وإنكم أنتم القوم لولا أنكم تقولون: ما شاء الله و ما شاء محمد.
فلما أصبح أخبر من أخبر، ثم أتى النبي r فأخبره فقال :هل أخبرت بها أحدا ؟
قال: نعم. فلما صلوا خطبهم، فمحمد الله،وأثنى عليه، ثم قال:
(إن طفيلا رأى رؤيا، فأخبر بها من أخبر منكم، وإنكم كنتم تقولون كلمة كان يمنعني الحياء منكم أن أنهاكم عنها؛ قال: ((ألا تقولوا: ما شاء الله وما شاء محمد))( )
[فقولوا: ماشاء الله ثم شاء محمد]( )

واتە: یەكێ‌ لە هاوەڵانی پێغەمبەرصلى الله عليه وسلم بە ناوی طوفەیل كە دایك برای عائیشەیە ڕەزای خوایان لێ‌ بێت. لە خەونیدا وای بینی كە بەلای كۆمەڵێك لە جولەكەدا ڕۆیشت، وەپێی وتن: ئیوە كێن ؟ وتیان: ئێمە: جولەكەین. ئەویش پێی وتن: ئێوەن قەومێكی باش ئەگەر ئەو گومان و بیرو باوەڕە شیركییە پوچەڵەتان نەبوایە كە دەڵێن: پێغەمبەر عوزیر كوڕی خوایە :
ئەوانیش وتیان: ئێوەش ئەی موسڵمانان قەومێكی باش ئەگەر نەتان وتبا: خوا حەزكات و محمد حەزكات .
لەپاشان بەلای كۆمەڵێك لە گاورەكاندا ڕۆیشت وە وتی: ئێوە كێن ؟. وتیان: ئێمە گاورین (نصاری) ئەویش پێی وتن: ئێوەن گەلێكی باش ئەگەر ئەو باوەڕە شیركییە پوچەڵەتان نەبوایە كە دەڵێن عیسی كوڕی خوایە!
ئەوانیش وتیان: ئێوەش ئەی موسڵمانان قەومی باشن ئەگەر نەتان وتبایە: خوا حەزكات و محمد حەزكات !
وەكە (گفیل) بەیانی كردەوە خەونەكەی لای هەندێ‌ كەس باس كرد. ودوایی هاتە لای پێغەمبەرصلى الله عليه وسلم وە خەونەكەی بۆ گێڕایەوە.
پێغەمبەر صلى الله عليه وسلم فەرموی:
ئایا بەكەست راگەیاندووە؟ فەرمووی: بەڵێ‌، ئەویش كاتێك نوێژیان كرد وتاری بۆ خەڵكەكەدا بەم شێوەیە كە سەرەتا حەمدو سوپاس و ستایشی پەروەردگاری كردوو دوایی فەرموی:
بەڕاستی (طوفەیل) خەونێكی بینیوە. وە بەهەندێكتانی ڕاگەیاندوە. وە ئێوە لە ڕابردوودا قسەیەكتان دەكرد و وشەیەكتان بەكار دەهێنا كە من ڕقم لێی بوو بەڵام لەشەرمی ئێوە نەمدەتوانی لێتان قەدەغە بكەم و بە ڕووتاندا بدەم كە وشەیەكی خراپ دەڵێن.
بەڵام ئەوە ئێستا پێتان دەڵێم:
مەڵێن: خوا حەزكات و محمد حەزكات. بەڵكو بڵێن: خوا حەزكات لە پاشان محمد))
واتە ناوی من لەگەڵ خوا بەیەكەوە كۆمەكەنەوەو یەكسان مەكەن، چونكە ئەوە شیركە. بەڵكو ئەگەر ناوی منتان هێنا ئەوە لە دوای ناوی خوا بڵێن لەپاشان محمد.
(3) عن ابن عباس قال: جاء رجل إلى النبي r فراجعه في بعض الكلام، فقال: ما شاء الله وشئت!.
فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم أجعلتني مع الله عدلا ؟! (وفي لفظ: نِدّا ؟!).لا؛ بل ما شاء الله وحده)( ).

واتە: (عبدالله)ی كوڕی عەباسt فەرمووی: پیاوێك هاتە لای پێغەمبەر صلى الله عليه وسلموە هەندێ‌ دوا لەگەڵیداو وتی: خوا حەزكات و تۆ حەزكەیت. پێغەمبەریش صلى الله عليه وسلم فەرمووی:
ئەوە تۆ منت كردە هاوەڵ و یەكسان و شەریكی ؟!
نەخێر جارێكی تر وا نەڵێیت بەڵكو بڵێ‌: گەر خوا حەزكات بەتەنها).
چونكە هەر شتێك خوا بیەوێت هەر ئەوە دەبێت؛ ئێمە بمانەوێت یان نا!!.
كەواتە ئێمە شیاوی ئەوە نین ناومان بخرێتە پاڵ ناوی خوا لەم شتانەدا یا خود بكرێینە شەریكی ئەو.
لةسايتى ئامؤزكارى وةركيراوة.