هه‌ولێر دةيباتةوة
big_smile:D:D

زۆر جوانه‌:

وَنَادَىٰ أَصْحَابُ النَّارِ أَصْحَابَ الْجَنَّةِ أَنْ أَفِيضُوا عَلَيْنَا مِنَ الْمَاءِ أَوْ مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ ۚ قَالُوا إِنَّ اللَّهَ حَرَّمَهُمَا عَلَى الْكَافِرِينَ (( الأعراف ٥٠ ))
(دۆزه‌خیان به‌ده‌م ئاهو ناڵه‌و غه‌م و په‌ژاره‌وه‌) هاواریان له‌ به‌هه‌شتیان کردو لێیان پاڕانه‌وه‌و وتیان: نه‌ختێک ئاومان به‌سه‌ردا بڕێژن، یان به‌شمان بده‌ن له‌و ڕزق و ڕۆزیانه‌ی که‌ خوا پێی به‌خشیوون (به‌هه‌شتیه‌کان له‌ وه‌ڵامیاندا) وتیان: به‌ڕاستی خوا خواردن و خواردنه‌وه‌ی به‌هه‌شتی له‌سه‌ر بێ باوه‌ڕان حه‌رام کردووه‌...

الَّذِينَ اتَّخَذُوا دِينَهُمْ لَهْوًا وَلَعِبًا وَغَرَّتْهُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا ۚ فَالْيَوْمَ نَنْسَاهُمْ كَمَا نَسُوا لِقَاءَ يَوْمِهِمْ هَٰذَا وَمَا كَانُوا بِآيَاتِنَا يَجْحَدُونَ (( الأعراف ٥١))
ئه‌وانه‌ی که‌کاتی خۆی ئاینه‌که‌یان به‌گه‌مه‌و گاڵته‌ گرتبوو، ژیانی دنیا غه‌ڕاو سه‌رگه‌ردانی کردبوون و خه‌ڵه‌تاندنی، جا ئێمه‌ ئه‌مڕۆ ئه‌وانه‌ فه‌رامۆش ده‌که‌ین، هه‌روه‌کو ئه‌وان ئه‌م ڕۆژه‌یان فه‌رامۆش کرد و له‌بیر خۆیان بردبۆوه‌، هه‌روه‌ها به‌هۆی ئه‌وه‌شه‌وه‌ که‌ دژی ئایه‌ته‌کانی ئێمه‌ ده‌وه‌ستان و ئینکاری و به‌ربه‌ره‌کانیان ده‌کرد.

وَلَقَدْ جِئْنَاهُمْ بِكِتَابٍ فَصَّلْنَاهُ عَلَىٰ عِلْمٍ هُدًى وَرَحْمَةً لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ (( الأعراف ٥٢ ))
سوێند بێت به‌خوا به‌ڕاستی ئێمه‌ کتێبێکمان بۆ هێنان هه‌موو شتێکمان له‌سه‌ر بنچینه‌ی زانستی و زانیاری تێدا ڕوون کردۆته‌وه‌، هیدایه‌ت و ڕه‌حمه‌ت و ڕێنموویشه‌ بۆ ئه‌و که‌سانه‌ی که‌ باوه‌ڕی پێده‌هێنن.

هَلْ يَنْظُرُونَ إِلَّا تَأْوِيلَهُ ۚ يَوْمَ يَأْتِي تَأْوِيلُهُ يَقُولُ الَّذِينَ نَسُوهُ مِنْ قَبْلُ قَدْ جَاءَتْ رُسُلُ رَبِّنَا بِالْحَقِّ فَهَلْ لَنَا مِنْ شُفَعَاءَ فَيَشْفَعُوا لَنَا أَوْ نُرَدُّ فَنَعْمَلَ غَيْرَ الَّذِي كُنَّا نَعْمَلُ ۚ قَدْ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَضَلَّ عَنْهُمْ مَا كَانُوا يَفْتَرُونَ (( الأعراف ٥٣ ))
ئایا (بێ باوه‌ڕان) چاوه‌ڕێی چی ده‌که‌ن جگه‌ له‌ پێشهاتن و ڕوودانی هه‌ڕه‌شه‌ قورئانیه‌کان نه‌بێت؟ جا ئه‌و ڕۆژه‌ی که‌ (به‌ڵێن و هه‌ڕه‌شه‌کان) دێته‌ دی، ئه‌وانه‌ی پێشتر فه‌رامۆشیان کردبوو ده‌ڵێن: به‌ڕاستی پێغه‌مبه‌رانی په‌روه‌ردگارمان حه‌قیقه‌ت و ڕاسته‌قینه‌یان هێنابوو (که‌چی ئێمه‌ بڕوامان پێنه‌کردن و به‌که‌ساسیه‌وه‌ ده‌ڵێن): ئایا ئه‌وه‌ که‌سێک نیه‌ تکامان بۆ بکات؟ (به‌ڵکو خوا بمانبه‌خشێت)، یاخود بگه‌ڕێینه‌وه‌ بۆ دنیاو کارو کرده‌وه‌ی چاک بکه‌ین نه‌ک ئه‌وه‌ی که‌ ئه‌وسا ده‌مانکرد، به‌ڕاستی ئه‌وانه‌ خۆیان دۆڕاندو هه‌رچیان هه‌ڵبه‌ستبوو و باوه‌ڕیان پێی هه‌بوو، لێیان ون بوو

بێ بەهەشت و جەهەننەم باس بكەین بۆمناڵەكانمان و پێیان بڵێین بەهەشت جێگای چاكەكاراوە وە جەهەننەم جێگای خراپەكارانە وە باسی بەڵَگەكانی قورئان و سوننەتیان بۆ بكەین لە سەر بەهەشت و جەهەننەم بۆ نموونە باسی سوكترین سزای جەهەننەم و نزم ترین پلە لە بەهەشت :پێغەمبەری خوا صلی الله علیه وعلی اله وسلم ئەفەرموێ( ان اهون اهل النار عذابا يوم القيامة لرجل توضع في اخمص قدميه جمرة يغلي منها دماغه ) واتە : ( ئەو كەسەی سووك ترین سزای هەیە لە ئەهلی ئاگر لە ڕۆژی قیامەت پیاوێكە پشكۆیەكی ئاگری ئەخەنە ژێر پێی دەماغی پێ ئەكوڵێ و قڵپە ئەكات ) ئەمە بوخاری و موسلیم ریوایەتیان كردووە بە چەند لەفزێكی جیاواز ئەمە لەفزی بوخاریە .وە پێغەمبەری خوا صلی الله علیه وعلی اله وسلم ئەفەرموێ ( اني لاعلم اخر اهل النار خروجا منها واخر اهل الجنة دخولا رجل يخرج من النار كبوا فيقول الله اذهب فادخل الجنة فياتيها فيخيل اليه انها ملأى فيرجع فيقول يا رب وجدتها ملأى فيقول اذهب فادخل الجنة فياتيها فيخيل اليه انها ملأى فيرجع فيقول يا رب وجدتها ملأى فيقول اذهب فادخل الجنة فان لك مثل الدنيا وعشرة امثالها او ان لك مثل عشرة امثال الدنيا فيقول تسخر مني او تضحك مني وانت الملك فلقد رايت رسول الله صلى الله عليه وعلى اله وسلم ضحك حتى بدت نواجذه وكان يقول ذاك ادنى اهل الجنة منزلة )

واتە ( من ئەزانم كێیە ئاخیر كەس لە ئاگر دێتە دەرەوە وە ئاخیر كەس كە ئەچێتە بەهەشتەوە پیاوێكە بە گاگۆڵە و لە سەر ئەژنۆ دەر ئەچێ لە ئاگر خوا پێی ئەفەرموێ : بڕۆ بۆ ناو بەهەشتەوە ئەم پیاوە ئەچێ بۆ بەهەشت وا ئەهێنرێتە پێش چاوی كە بەهەشت پڕ بۆتەوە ئەگەڕێتەوە ئەڵێ ئەی پەروەردگارم بینیم بەهەشت پڕ بۆتەوە خواش ئەفەرموێ : بڕۆ بۆ ناو بەهەشتەوە ئەم پیاوە دووبارە ئەچێ بۆ بەهەشت وا ئەهێنرێتە پێش چاوی كە بەهەشت پڕ بۆتەوە ئەگەڕێتەوە ئەڵێ ئەی پەروەردگارم بینیم بەهەشت پڕ بۆتەوە  خواش ئەفەرموێ : بڕۆ بۆ ناو بەهەشتەوە بۆ تۆ هەیە لە بەهەشت ئەوەندەی دونیا وە دە جاری تر ئەوەنەی دونیا یان بۆ تۆ هەیە لە بەهەشت ئەوەندەی دە دونیا پیاوەكە ئەڵێ گاڵتەم پێ ئەكەی یان پێم پێ ئەكەنی تۆش الملك  =پادشاو خاوەنی هەموو شتێكی عبدالله ی كوڕی مسعود كە فەرموودەكە ئەگێڕێتەوە خوای لێ ڕازی بێ ئەفەرموێ : پێغەمبەری خوام بینی صلی الله علیه وعلی اله وسلم پێكەنی تا ددانە كاچیلەكانی دەر كەوتن وە ئەیفەرموو ئەوە نزمترین پلەی ئەهلی بەهەشتە !) بوخاری ریوایەتی كردووە وە لای موسلیمیش و بو خاریش بە لەفزی تر ریوایەت كراون .

با بەخۆمانا بچینەوەو سوود وەربگرین لەم فەرموودانە سەیری سوكترین سزا بكەن ئەی ئەبێ سزای گەورەو توندی كە خوا بۆ كافران و مونافیق و موشریكان ئامادەی كردووە چۆن بێ !؟

761

(7 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ته‌كنه‌لۆژیا)

شه‌ره‌فخان نووسی:

ده‌ستت خۆش بۆ ئه‌م هه‌واڵه‌ .....

به‌ڵام با ئه‌كید بن پێیان هاك ناكرێ

برام له‌بیرم نه‌ بوو  جایبكـــــــــم به‌ڵی سه‌ردیره‌كه‌م هه‌ڵه‌یه‌ دۆزه خ

762

(2 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

(عبدالله) (خوای لێ ڕازی بێت) ده‌ڵێ: پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله عليه وسلم) فه‌رموویه‌تی: (دۆزه‌خ ده‌هێنرێت حه‌فتا هه‌زار جڵه‌وی هه‌یه‌، له‌گه‌ڵ هه‌رجڵه‌وێكدا حه‌فتا هه‌زار فریشته‌ هه‌ن ڕایده‌كێشن).

(ابی هریره‌)(خوای لێ ڕازی بێت) ده‌ڵێ:
(نعمان)ی كوڕی (بشیر) (خوای لێ ڕازی بێت) ده‌ڵێ: پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله عليه وسلم) فه‌رموویه‌تی: (سووكترین سزای ئه‌هلی دۆزه‌خ سزای كه‌سێكه‌ كه‌ جووتێ نه‌علی ئاگرینی له‌پێدایه‌، مێشكی سه‌ری پێیانه‌وه‌ ده‌كوڵێ وه‌ك چۆن مه‌نجه‌ڵی ئاو ده‌كوڵێ، به‌ڵام له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌یشدا وانابینێت كه‌كه‌س له‌و سزای سه‌ختتر بێت، كه‌چی ئه‌و له‌هه‌موویان سزای سووكتره‌).
له‌كاتێكدا ئێمه‌ له‌ خزمه‌ت پێغه‌مبه‌ردا بووین (صلی الله عليه وسلم) گوێی له‌ گرمه‌یه‌ك بوو، پێغه‌مبه‌ریش (صلی الله عليه وسلم) فه‌رمووی: (ده‌زانن ئه‌وه‌ چی بوو) وتمان: خوا و پێغه‌مبه‌ری خوا زاناترن، فه‌رمووی: (ئه‌وه‌ به‌ردێك بوو فڕێدرایه‌ ناو دۆزه‌خه‌وه‌، حه‌فتا پایزه‌ ڕۆده‌چێت ئێستا دای له‌ بنه‌كه‌ی
(أبی هریره‌)(خوای لێ ڕازی بێت) ده‌ڵێ: پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله عليه وسلم) فه‌رموویه‌تی: (به‌هه‌شت و دۆزه‌خ مشت و مڕیان بوو، دۆزه‌خ وتی: من تایبه‌ت كراوم به‌ خۆبه‌زل زان و مل هوڕه‌ سته‌مكاره‌كان به‌هه‌شتیش وتی: باشه‌ من چیمه‌ وا هه‌ركه‌سانی زه‌بوون و لاواز و بێسه‌رو ساخته‌ و ڕازونیاز نه‌بێت نایه‌ته‌ ناوم؟ خوای باڵا ده‌ستیش به‌ به‌هه‌شتی فه‌رموو: ئه‌ی به‌هه‌شت تۆ به‌زه‌یی منی به‌تۆ به‌زه‌یی ده‌نوێنم بۆ هه‌ر كه‌س بمه‌وێت له‌ به‌نده‌كانم. به‌ دۆزه‌خیشی فه‌رموو: ئه‌ی دۆزه‌خ تۆیش سزای منی، هه‌ر كه‌س بمه‌وێت له‌به‌نده‌كانم به‌ تۆ سزای ده‌ده‌م، هه‌ر یه‌ك له‌ ئێوه‌ پڕ به‌پڕی خۆی هه‌یه‌، به‌ڵام ئاگر: پڕ نابێت تاوه‌كو خوای به‌رز و بڵند پێیه‌كی [قودره‌تی] پیاده‌نێت. ئینجا دۆزه‌خ ده‌ڵێت: به‌سمه‌، به‌سمه‌، ئیتر له‌وێدا دێته‌وه‌ یه‌ك و پڕبه‌پڕی، خوایش سته‌م له‌ هیچ كام له‌دروست كراوه‌كانی ناكات. به‌هه‌شتیش پڕ نابێت تا خوا جۆره‌ دروست كراوێكی بۆ به‌دی ده‌هێنێ).
نوسین فقێ احمدیوسف

763

(7 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

ناوی ( خـوا ) لە هەموو زمانەكاندا (3)ێ‌ پییتە

سەیرە ... لەهەموو زمانێكدا ناوی ( خــوا ) سێ‌ پیتە

ناوی ( خــوا ) لە سێ‌ پیت دا !!
تەماشای ئەم ناوانەی ووشەی پیرۆزی (الله )بكە كەهەموویان بەپیتی لاتینی نوسراون و ( سێ‌ پیتن ) و ناوی زمانەكانیشیان بەرامبەر نوسراوە ....

كاتولینی Due
ئینگلیزی God
كورنیشی Dui
ئەسكەندەنافی God
مەكسیكی Teo
ئیتاڵی Dio
یۆنانی Kot
ڕوسی Bog
ئیسلەندی Tyr
پۆلۆنی Bog
وەڵشی Duw
چیكی Buh
ئەڵمانی سەروو Zeo
سلوفاكی Boh
قوتی Tiv
هۆڵەندی God
چینی Tao
بوژی Fuh
بابلی Sin


سەرچاوە : موسوعە ایات ومعجزات

764

(1 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

ڕۆژی 1شه‌ممه‌ له‌ هه‌ڵه‌بجه‌ی شه‌هید دوو ئافره‌ت هه‌ستان به‌ ئه‌نجامدانی نانكردن بۆ خێزانه‌كه‌یان
دوای ئه‌وه‌ی نانی یه‌كه‌م و دووه‌م و سێهه‌میان كرد له‌نانی چواره‌مدا كه‌ دایان به‌ ساجه‌كه‌دا ورده‌ ورده‌ موعجیزه‌ ده‌رده‌كه‌وت

شایه‌نی باسه‌ یه‌كێك له‌و دوو ئافره‌ته‌ به‌ناوی(ڕوخۆش تۆفیق عبدالله) بوو  تایبه‌ت به‌ مه‌كۆی ڕوگه‌ش ڕایگه‌یاند:
من و باجی خانم نانمان ده‌كرد له‌نانی چواره‌مدا ده‌نوسرا الله به‌ڵام جوان دیاره‌ نه‌بوو واته‌ یه‌ك دوو پیتی  مابوو به‌ڵام له‌نانی پێنجه‌مدا به‌ ئاشكرا ده‌ركه‌وت

وه‌ له‌نانی شه‌شه‌م و حه‌وته‌میشدا نوسرا محمد كه‌ به‌جوانی ده‌خوێنرایه‌وه‌
شایه‌نی باسه‌ زۆر هه‌وڵماندا كه‌ تصویری ئه‌و نانه‌ بكه‌ین به‌ڵام هیچ كه‌سێك له‌وێدا ئاماده‌ نه‌بوو

بوونی ئه‌و موعجیزانه‌ هه‌ندێكی خه‌ڵك باوه‌ڕی پێ ناكات مه‌گه‌ر به‌چاوی خۆی بیبینێت

تێبینی
زۆر هه‌وڵمدا بۆ ده‌ستكه‌وتنی ئه‌و 4 نانه‌ به‌ڵام وتیان خستوماننه‌ته‌ ژێره‌وه‌ و منداڵه‌كانیان پێیان وتوون كه‌ نابێت ئه‌و نانانه‌ بخۆین بۆ ئه‌وه‌ی موعجیزه‌كه‌ بمێنێته‌وه‌ و نه‌فه‌وتێت
سه‌رچاوه‌
كوردیش لۆف

ئه‌م دوعایه‌ بخوێنه‌ لە كاتی بەربانگ كردنەوەدا

===============================

(( ذَهَبَ الظّمَأُ وَابتَلّتِ العرُوقُ. وَثَبَتَ الأجْرُ إن شاءَ الله )).

واتە: تینوویەتی ڕۆیشت ودەمارەكان ڕەوینەوەو پاداشتەكەشمان چەسپاوەو مسۆگەرە بە ویستی خوای گەورە.

===========================================================

766

(1 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

أ- سودەكانى ب- هۆكارەكانى دابینكردنى ج-هۆكارى بەردەوام بوونى
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمد لله رب العالمين والصلاة والسلام على نبينا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين ومن تبعهم باحسان الى يوم الدين،أما بعد:
[أ- سودەكانى]
لە ژیاندا مرۆڤ پیویستى بەدوو شتى گرنگ هەیە بۆ ئەوەى بە ئاسودەیى و ئارامى ژیان بەسەر بەرێت،یەكێك لەم دووشتە بۆ لاشەكەیەتى كە بریتى یە لە خواردن، چونكە مرۆڤ به بێ خۆراك دەمرێت و ژیانى نامێنێت.
وە دووەم شتیش بریتى یە لە نیعمەتى ئەمن و ئاسایش و ئارامى و ئاسودەیى، چونكە مرۆڤ هەرچەندە خۆراكى باشیشى هەبێت بەڵام كەلە ژیانێكى پڕمەترسیدا بوو ئەوە ئیسراحەت ناكات و ئاسودە نابێت و سوود لە خۆراكەكەیشى نابینێت و ژیانى بەرەو هەڵدێر و نەمان دەچێت.
وە ئەم دوو پێداویستى یە هى گشت كەسێكە تاك بن یان كۆمەڵ، وە پێویستە هەموو لایەك هەوڵى دابین كردنى ئەم دوو شتە بدەن چ لەسەر ئاستى تاك یاخود دەوڵەت.
وە پێویستە هەموولا هاوكارى یەكترى بكەن بۆ دابینكردنیان بە شێوەیەكى ڕێك وپێك و ڕەوا.
وە پێویستە هەموو لایەك بەرپەرچى ئەو شاڵاوانە بدەنەوە كە ئەمن و ئاسایش تێك دەدەن و فیتنە وئاژاوە وئاشوب دروست دەكەن.
چونكە ئاسایش وئاسودەیى وخێروخۆشى هەمووچاكەكارێكى تێدایە وخراپەكارانیش دەیانەوێت لە ئاوى لێڵدا ڕاو بكەن.
بەڵام پێویستە بە وردى بیربكەینەوە و وردبینەوە و بزانین ئایا هۆكارە سەرەكی یەكانى دەست كەوتنى ئەمن و ئاسایش و ئاسودەیى چین بۆ ئەوەى دەستەبەریان بكەین، وە ئەو هۆكارانەیش كە ئاسایش ناهێڵن چین تا خۆیان لێ بەدوور بگرین.
[ ب- هۆكارەكانى دابینكردنى]
ئیمانیكى ڕاست و تەواو بەخواى پەروەردگار و نێردراوەكەى و كردنى كردەوەى چاك بە گوێرەى قورئان و سوننەت:
بێ گومان ئەم مرۆڤ وبونەوەرە پەروەردگارێكى هەیە كە یاسا و دەستورێكى بۆ داناوەو بە هێز و توانا و بە دەسەڵاتە لەسەر هەموو شتێك و خۆشى و ناخۆشى و مردن و ژیانى ئیمەى بەدەستە.
جا هەركەسێك بیناسێت و باوەڕى پێ بێت و لە ڕێبازەكەى لانەدات و سپڵە نەبێت بەرامبەرى، ئەوە خۆشحاڵ دەبێت، وەك پەروەردگار خۆى فەرموویەتى: [ وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آَمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا يَعْبُدُونَنِي لَا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا] (النور /55)
واتە / خواى گەورە وەعدە وپەیمانى داوە بەوكەسانەى كە باوەڕیان هێناوە و كردەوەى چاك دەكەن بەوەى كە:
* بیانكاتە جێنیشینى سەر زەوى (واتە دەسەڵات دار دەبن)، هەروەكو چۆن ئەوانەى پێش ئەمانى دەسەڵات دارو جێنیشین كردووە.
* وەئەو دینەیشیان بۆ جێگیرو دامەزراو دەكات كە كارى پێ بكەن و حوكمى پێ بكەن كە خۆى ڕازى بووە لێی بۆیان.
* وەترس ونائاسایشیان بۆدەگۆڕێتەوە بە ئەمن و ئاسایش وئاسودەیى و ئارامى.
بەڵام بەمەرجێك كەبەتاك وتەنها خواى گەورە بپەرستن وهیچ هاوبەشێكى بۆ دانەنێن.
كەواتە یەكێك لە بەرهەمە گرنگەكانى ئیمان و كردەوەى چاك بریتى یە لە ئەمن وئاسودەیى وهێمنى و ئاسایش.
وە لە ئایەتێكى تردا پەروەردگار فەرموویەتى: [ فَمَنْ تَبِعَ هُدَايَ فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ] (البقرة / 38).
واتە / هەركەسێك شوێن ڕێنمایى و بەرنامەى خوا بكەوێت ئەوا نەترسى لە سەرە بۆ داهاتووى وە نەغەم و خەفەتیش دەخوات لە ڕابردووى.
2- هاوبەش دانەنان بۆ خواى گەورە لە پەرستنى دا:
وەكو خواى گەورە دەفەرمێت: [ فَأَيُّ الْفَرِيقَيْنِ أَحَقُّ بِالْأَمْنِ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ، الَّذِينَ آَمَنُوا وَلَمْ يَلْبِسُوا إِيمَانَهُمْ بِظُلْمٍ أُولَئِكَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَهُمْ مُهْتَدُونَ] (الأنعام /81-82)
واتە / كام لە دوو گروپەكە شایستە ترە بە ئەمن و ئاسایش …. گروپى ئیمانداران یان بێ باوەران ؟ !
بێ گومان ئەوانەى باوەڕیان بە تەنهایەتى خوا هەیە و هاوەڵ و شەریكى بۆ دانانێن ئەوانە ئەمن و ئاسایشیان بۆهەیە و ئەوان ڕێنمایى كراون.
3- بڵاوبوونەوە وسەقامگیربوونى ئیسلام لەناو خەڵكیدا:
وەكو لەم فەرموودەیەدا پێغەمبەرى خوا (صلى الله علیەوسلم) فەرموویەتى: [واللهِ لَيُتِمَّنَّ اللهُ هذا الدينَ – او هذا الامرَ – حَتَّى يَسِيرَ الرَّاكِبُ مِنْ صَنْعَاءَ الى حَضْرَمَوْتَ لايَخافُ الا اللهَ أوالذِّئْبَ على غَنَمِهِ،وَلكِنَّكُمْ تَسْتَعْجِلُون] (رواه البخاري في صحيحه)،(3612 و3852 و6943)
واتە / خواى گەورە ئەم دینە تەواو دەكات (دینى ئیسلام) تەواو سەقامگیر دەبێت تاواى لێ دێت ڕێبوار لە سەنعاوە دەڕوات بۆ (حَضْرَمَوْتَ)لەم هەموو ڕێگا دوورە ترسى هیچى نابێت تەنها ترسى خوانەبێت، وەهەروەها مەگەر مەترسى
گورگى ببێت لەمەڕەكەى بەڵام ئێوە پەلەدەكەن.
كەواتە ئەمن و ئاسایشى تەواو بەندە بە دیندارێتى تەواو و سەقامگیر بوونى تەواوى ئاینى ئیسلام.
وەتاوەكو ئیسلام بەڕاستى وتەواوێتى بڵاوببێتەوە ئەوە ئەمن و ئاسایش زیاتر بڵاودەبێتەوە، وەتاوەكو ئیسلامەتى لاواز بێت لەناو كۆمەڵگادا ئەوا ڕێگرى و كوشتار ودزى وفیتنە و ئاژاوە و ئاشوب بڵاودەبێتەوە و ئاسایش نامێنێت.
[ ج- هۆكارى بەردەوام بوونى]
بەڵام نیعمەتى ئەمن و ئاسایش بەوە زیاد دەكرێت و پارێزگارى لێ دەكرێت كە سوپاسى خوا بكەین و پەرستنى بۆ بكەین، وە بەكوفر و دوورى لەخوا لەدەست دەچێت.
خواى گەورە دەفەرمێت: [لِإِيلَافِ قُرَيْشٍ  إِيلَافِهِمْ رِحْلَةَ الشِّتَاءِ وَالصَّيْفِ فَلْيَعْبُدُوا رَبَّ هَذَا الْبَيْتِ الَّذِي أَطْعَمَهُمْ مِنْ جُوعٍ وَآَمَنَهُمْ مِنْ خَوْفٍ ] (قريش /1-4).. واتە / قورەیش لەسەردەمى نەفامى یاندا بۆ بازرگانى لەزستاندا دەردەچون بۆ یەمەن ولە هاویندا بۆ شام، وە لەو كاتەدا عەرەب دەیاندا بەسەر یەكتردا وماڵى یەكتریان بەتاڵان دەبرد ویەكتریان دەكرد بە كۆیلە،بەڵام ئەم شتانەیان لەگەڵ قورەیشدا نەدەكرد لەبەر ڕێزو پلەو پایەى كەعبەى ماڵى خوا، خواى گەورەیش پێیان دەفەرمێت با پەروەردگارى ئەو كەعبەیە بپەرستن كە بەهۆیەوە پارێزراو بوونە لەدەست درێژى خەڵكانى تر، ئەو پەروەردگارەى كە بەهۆى ئەم دوو كاروانەوە تێریانى كردووە لەبرسێتى یەكى سەخت، وەئەمینیانى كردووە ولەهێمنى وئاسایشدا دەژین وترسى خۆیان وماڵ وسامانیان نى یە بەهۆى كەعبەوە، لەكاتێكدا كەخەڵكانى تر لەترس ودڵەڕاوكێ ونائارامى دا دەژین، هەروەكو چۆن پێشتریش ئەمینیانى كرد لەترسی حەبەشەو فیلەكانیان.
كەواتە پێویستە لە سوپاسى ئەو دوو نیعمەتە گەورەیە بەندایەتى و پەرستنى پاك و تەنها بكەن بۆ پەروەردگارى خاوەن دوو نیعمەتەكە.
بەڵام بە پێچەوانەوە نیعمەتێك كە لە ئاراشدا بێت ومەوجودیش بێت لەدەستمان دەچێت ئەگەر سوپاسى خواى گەورەى لەسەر نەكەین، خواى گەورە دەفەرمێت:   [وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا قَرْيَةً كَانَتْ آَمِنَةً مُطْمَئِنَّةً يَأْتِيهَا رِزْقُهَا رَغَدًا مِنْ كُلِّ مَكَانٍ فَكَفَرَتْ بِأَنْعُمِ اللَّهِ فَأَذَاقَهَا اللَّهُ لِبَاسَ الْجُوعِ وَالْخَوْفِ بِمَا كَانُوا يَصْنَعُونَ] (النحل /112)
واتە / خواى گەورە نمونەى دێیەك (مەككە) بۆ خەڵكى مەككە دەهێنێتەوە كە لە ئارامى هێمنى وئاسایشدا دەژیان، وەخواى گەورە ڕۆزى فراوانى دەڕژاند بەسەریاندا لە هەموو شوێنێكەوە،بەڵام كاتێك كوفریان كرد بەبەخششەكانى خواى گەورەو سوپاسگوزاریان نەكرد،خواى گەورە توشى برسێتى وترسێكى زۆرى كردن بەهۆى كردەوەى خراپى خۆیان.
كەواتە سوپاس گوزارى بۆ خواو پابەند بوون بە شەرعەكەى نیعمەتى ئەمن و ئاسایش و خۆشگوزەرانیمان بۆ دابین دەكات، وە بۆمان پارێزگارى لێ دەكات، بەڵام سپڵە بوون بەرامبەر خوا نیعمەتەكانمان لەدەست دەدات و وەزعمان تێك دەدات(*).
وە بەزەبرى هێزیش ئاسودەیى و ئاسایش بەرپا نابێت كە پیادەكردنى ئیسلامى ‌لەگەڵ نەبێت.
هەڵبەتە مەبەستیش لە ئیسلام ئەو ئیسلامەیە كە پێغەمبەر (صلى الله علیە وسلم) وهاوەڵانى لەسەرى بوون، نەك ئیسلامى توندڕەوێتى و حیزبایەتى و ڕەشەكوژى.
یا ئیسلامی خورافێتى و شەخس پەرستى و لاسایى كردنەوەى كوێرانە.
وصلى الله وسلم على نبينا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين. نووسەر: مامۆستا عبداللطيف سه‌رچاوه‌ttp://www.amozhgary.com

767

(7 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

ده‌سته‌كانت خۆشبی

دةست خؤش

769

(2 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی نوێ دووپاتیده‌كاته‌وه‌، كه‌ تێڕادانی ئاو له‌ ده‌م له‌ نه‌خۆشییه‌كانی پووك و هه‌وكردنی وهه‌روه‌ها كلۆربوونی ددانه‌كان ده‌مانپارێزێت، هه‌روه‌ها ماسولكه‌كانی ده‌موچاو به‌هێزده‌كات‌و بۆری هه‌ناسه‌ له‌ هه‌وركردن ده‌پارێزێت. شتنی لووت هه‌ڵمژینی ئاو بۆ ناو لووت له‌ میكرۆبه‌كانی ناوی ڕزگاری ده‌كات. هه‌تا ئه‌و كه‌سه‌ی به‌شێوه‌یه‌كی ڕێكوپێك پابه‌ند بێت به‌ ده‌ستنوێژه‌وه‌ به‌ته‌واوی لووتی له‌ میكرۆب پاكده‌بێته‌وه‌، ئه‌مه‌ش لووت له‌ نه‌خۆشییه‌كان ده‌پارێزێت و ڕێگه‌ له‌ گوێزانه‌وه‌ی میكرۆب بۆ ناو بۆری هه‌وا ده‌گرێت. سه‌باره‌ت به‌ شتنی ده‌موچاو ڕۆشنیی به‌ پێستی ده‌موچاو ده‌به‌خشێت‌و له‌ میكرۆب ‌و ته‌پوتۆز ڕزگاری ده‌كات. خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت: ( إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ) [البقره‌: 222]. (خوای گه‌وره‌ تۆبه‌كاران و كه‌سانی پاكی خۆشده‌وێت، ئه‌وانه‌ی ڕواڵه‌ت‌و ناوه‌ڕۆكیان پاكه‌) هه‌روه‌ها پزیشكه‌كان ده‌ڵێن شتنی ده‌ست و قاچ له‌گه‌ڵ ده‌ستلێخستنیان پێست له‌ تووشبوون به‌ كه‌ڕووی قاچ و ژماره‌یه‌ك له‌ نه‌خۆشیی پێست له‌و شوێنانه‌ی‌ له‌شدا ده‌پارێزێت. هه‌روه‌ها شتنی ده‌موچاوو ده‌ست و قاچ وده‌ستلێخستنی ئه‌م شوێنانه‌ وه‌ك چالاككردنێكی ده‌ماره‌كانی خوێن داده‌نرێت، بۆیه‌ ئه‌م حاڵه‌ته‌ كاردانه‌وه‌ی له‌سه‌ر باری ده‌روونی ده‌بێت‌و دڵنیایی و ئارامیی زیادده‌كات، به‌هۆی ئه‌مه‌شه‌وه‌ له‌ زۆر هه‌ڵچوونی ده‌رونی ناپه‌سه‌ند ڕزگاری ده‌بێت. ڕاستی فه‌رمووه‌ پێغه‌مبه‌ر(صلی الله علیه‌ وسلم) كه‌ فه‌رموویه‌تی: (من توضأ فأحسن الوضوء خرجت الخطايا من جسده حتى تخرج من تحت أظافره) [رواه مسلم].(هه‌ر كه‌سێك ده‌سنوێژی به‌باشی گرت،ئه‌وا هه‌ڵه‌وتاوان له‌ جه‌سته‌ی دێته‌ده‌ره‌وه، ‌ ته‌نانه‌ت له‌ژێر نینۆكه‌كانیشیه‌وه)
http://lawaniislam.com

770

(2 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله ، أما بعد : یه‌كێك له‌و خاڵه‌ گرنگانه‌ى كه‌ پێویسته‌ مرۆڤ تێدا بوه‌ستێت و بیرى لێبكاته‌وه‌ نیشانه‌ و به‌ڵگه‌ و موعجیزاتى خواى په‌روه‌ردگاره‌ ، كه‌ له‌ خودى مرۆڤ و زه‌وى و ئاسمانه‌كان و شتى تر به‌دى ده‌كرێن ، ته‌نانه‌ت ناوى زاتى ( الله ) یش بێ موعجزه‌ نیه‌ ئه‌وه‌تا زاناى هۆله‌ندى ( ڤان دیر هۆڤین ) سه‌لماندوویه‌تى كه‌ خوێندنه‌وه‌ى قورئان به‌تایبه‌تى پیتى ( الهاء ) له‌ ووشه‌ى ( الله ) چاره‌سه‌ركارى گرانترین نه‌خۆشیه‌ ده‌رونیه‌كانه‌ و ئارامى ده‌به‌خشى به‌ مێشك . هه‌روه‌ها رِوونى كرده‌وه‌ كه‌ ووشه‌ى ( الله ) به‌ پێنج پیته‌كه‌یه‌وه‌ كاریگه‌ریه‌كى سه‌رسوورِهێنه‌رى هه‌یه‌ ، و زۆریش گه‌وره‌تره‌ له‌ تواناى بیركردنه‌وه‌ى مرۆڤ به‌چه‌ند پله‌یه‌ك ، له‌كاتى ووتنى پیتى ( الألف ) كه‌ به‌رامبه‌ر پیتى ( A ) ى هۆله‌ندیه‌ كه‌ له‌سه‌رووى سنگه‌وه‌ ده‌رده‌چێت ، كه‌ سه‌ره‌تاى گێرِانه‌وه‌ى بارى ئاسایى هه‌ناسه‌دانه‌ ، دواى ئه‌ویش پیتى ( اللام ) دێت ده‌بێته‌ هۆى هێمن بوونه‌وه‌ و بێ ده‌نگى بۆ ماوه‌ى چركه‌یه‌ك ، ئه‌مه‌ش بۆ ووتنى به‌هێزترین پیت كه‌ ( الهاء ) ى عه‌ره‌بیه‌ ، كه‌ زۆر له‌ پیتى ( H ) هۆله‌ندى ده‌چێت و لێدانى دڵ رِێك ده‌خات ، دوا ووته‌ى پرۆفیسۆر ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئه‌و كه‌سه‌ى تووشى نه‌خۆشى ده‌روونى و مێشك و نه‌خۆشى تر ده‌بێت به‌ ووتنى ووشه‌ى ( الله ) له‌ نێوان ( 100 ـ 1000 ) ئارام ده‌بێته‌وه‌ و چاك ده‌بێت ، ئه‌م لێكۆڵینه‌وه‌ چه‌ند ساڵێكى خایاندووه‌ .
پاكى و بێگه‌ردى و گه‌وره‌یى بۆ ( الله ) ، ئه‌مه‌ نابێت به‌ نامۆ بزانرێت له‌لاى موسڵمانان چونكه‌ خواى گه‌وره‌ ده‌فرمووێت :[ الَّذِينَ آمَنُواْ وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِكْرِ اللّهِ أَلاَ بِذِكْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ > ( الرعد : 28 ) ، واته‌ : برِواداران ئه‌وانه‌ى كه‌ به‌ یاد و زیكرى خوا دڵه‌كانیان ئارام ده‌بێت ، به‌ دڵنیاییه‌وه‌ دڵه‌كان به‌ یاد و زیكرى خوا ئارام ده‌بن . جا موسوڵمانى خواناس ئه‌گه‌ر دیقه‌ت بده‌ى له‌ ووته‌كانى رِۆژانه‌ت ده‌بینیت ئایینه‌كه‌ت واى فێركردووى كه‌ ئه‌م ووشه‌یه‌ زۆر دوباره‌ بكه‌یته‌وه‌ ، بۆ نموونه‌ ئایا له‌كاتى بینینى دیمه‌نێكى جوان چى ده‌لێیت ؟ بێ گومان ( الله ) یان ( ما شاء الله ) ، وه‌ ئاشكراشه‌ زۆربه‌ى زیكره‌كان یان هه‌موویان وشه‌ى ( الله ) یان تێدایه‌ كه‌واته‌ ناوى جوانى ( الله ) مرۆڤ به‌خته‌وه‌ر ده‌كات ، ده‌ى دڵ و ده‌روونى خۆت شادومان و زیندوو بكه‌ره‌وه‌ به‌ زیكرى خوا بۆ ئه‌وه‌ى هه‌میشه‌ به‌ زیندویى بمێنێته‌وه‌ و نه‌مرێت هه‌روه‌كو پێغه‌مبه‌رى خوا صلى الله عليه وسلم فه‌رموویه‌تى : " مثل الذي يذكر ربه والذي لاذكر ربه كمثل الحي و الميت " ( متفق عليه )
http://lawaniislam.com

771

(2 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

خەونی خۆش و چاك لە لایەن خواوەیەو خەونی ناخۆش لە شەیطانەوەیە. ئەگەر یەكێك لە ئێوە خەونی خۆشی بینی با لە لای خۆشەویستی خۆی نەبێ‌ باسی نەكات... فەرموودەكە وە كورتەی ئەو شتانەی كە دەیكات لەكاتی بینینی خەونی ناخۆش دا ئەمانەن:
1- سێ‌ جار تف دەكات بە لای چەپیدا.
2- سێ‌ جار پەنا دەگرێ‌ بەخوای گەورە لە شەیطان و لە خراپەی ئەوەی كە بینوویەتی.
3- لە لای كەس باسی ناكات و نایگێڕێتەوە.
4- لەسەرئەو لایە وەردەگەڕێ‌ كە لەسەری بووە.
5- هەڵدەستێ‌و نوێژ دەكات ئەگەر ویستی.


http://lawaniislam.com

ده‌یبه‌ینه‌وه‌ ئیشالا

***** سڵاوى خوداتان لێبێت *****



هیچ كه‌سىَ پارێزراو نیه‌ له‌ فێڵ و ته‌ڵه‌كه‌ى شه‌یتان جگه‌ له‌ پێغه‌مبه‌ران ( درودى خوایان لێبێت ) , وه‌ شه‌یتان هه‌موو كاتێك ووتوێژ له‌ گه‌ڵ ئاده‌میزاد ده‌كا , به‌ هه‌موو توانایه‌كى خراپه‌كان جوان ده‌كات , مرۆڤى ژیر له‌ خشته‌ ده‌بات , ئیتر هه‌ر بیرێكت بۆ هات پێچه‌وانه‌ى په‌یامى خوا بێت خۆتى لىَ بپارێزه‌ و گوێرِایه‌ڵ مه‌به‌ بۆ هه‌واو هه‌وه‌ست ,
جا مامۆستا ( قه‌ره‌نى ) باسى ئه‌م وتو وێژه‌ى نیوان خۆى و شه‌یتان كردویه‌تى بۆمان باس ده‌كات .
به‌ هیواى ئه‌وه‌ى ببێته‌ په‌ند به‌ر له‌وه‌ى ئه‌زمونمان بكات .

بابه‌یه‌كه‌وه‌ بچینه‌ ناو ئه‌م وتووێژه‌ى مامۆستا قه‌ره‌نى له‌ گه‌ڵ شه‌یتاندا //

له‌ شه‌وێكدا ووتووێژم له‌گه‌ڵ شه‌یتانى ده‌ركراودا كرد , كاتێك گوىَ بیستى بانگى به‌یانى بوو ویستم برِۆم بۆ مزگه‌وت ,
ووتى : شه‌وێكى درێژت له‌ پێشه‌ جارىَ بخه‌وه‌ .
ووتم : ده‌ترسم نوێژى فه‌رِزم له‌ده‌ست بچىَ .
ووتى : هێشتان كات درێژه‌و فراوانه‌ .
ووتم : ده‌ترسم نوێژى به‌ كۆمه‌ڵم له‌ ده‌ست بچىَ .
ووتى : گوىَ رِایه‌ڵى له‌سه‌ر خۆت توند مه‌كه‌ له‌ .http://mklove.net
ئیتر هه‌ڵنه‌ستام تا رِۆژ هه‌ڵهات .
به‌ چرپه‌ پێى ووتم : په‌شیمانى ده‌رمه‌برِه‌ له‌وه‌ى له‌ده‌ستت دا , رِۆژ هه‌مووى كاته‌ تۆڵه‌ى بۆ بكه‌وه‌ .

دانیشتم ووتم با هه‌ندێك زیكرو یادى خودا بكه‌م , ده‌فته‌رى فیكرو خه‌یاڵاتى بۆ كردمه‌وه‌ .
ووتم : سه‌رقاڵت كردم .
ووتى : لێى گه‌رِىَ با بۆ شه‌و بىَ .

نه‌خشه‌م دانا بۆ تۆبه‌ كردن .
پبَى ووتم : تام و چێژ له‌ گه‌نجایه‌تى وه‌ربگره‌ .
ووتم : له‌ مردن ده‌ترسم .
ووتى : جارىَ ته‌مه‌نت بچوكه‌ , له‌ده‌ستى ناده‌ى .

چوم قورئان له‌به‌ر بكه‌م .
ووتى : رِوحت گه‌ش بكه‌وه‌ به‌ گۆرانى .
ووتم : حه‌رِامه‌ .
ووتى : هه‌ندێك له‌ زانایان رِێیان پىَ داوه‌ .
ووتم : فه‌رموده‌كانى حه‌رام بوونم له‌ ژێر ده‌ستدایه‌ .
ووتى : هه‌مووى بێهێزه‌ .

ئافره‌تێكى جوان رِه‌ت بوو , چاوم داخست .
ووتى : چى یه‌ له‌ سه‌یر كردنى هیچ هه‌یه‌ ؟
ووتم: سه‌یركردنى مه‌ترسیداره‌ .
ووتى : ده‌باشه‌ بیر له‌ جوانیه‌كه‌ى بكه‌وه‌ , خۆ بیر كردنه‌وه‌ رِێپێدراوه‌ .

چووم ئامۆژگارى خه‌ڵك بكه‌م .
ووتى : خۆت مه‌تۆقێنه‌ .
ووتم : سودى بۆ به‌نده‌كان تیایه‌ .
ووتى : ده‌ترسم به‌ناوبانگ بیت , ئه‌مه‌ش خراپترینى خراپه‌یه‌ .

ووتم : هه‌ڵوێستت چى یه‌ به‌رامبه‌ر هه‌ندێك كه‌سایه‌تى ؟
ووتى : وه‌ڵامت ده‌ده‌م به‌ گشتى و به‌ تایبه‌تى .
ووتم : ئه‌حمه‌دى كورِى حه‌نبه‌ل ؟
ووتى : كوشتمى به‌ به‌و ووته‌ى كه‌ ده‌ڵىَ / ده‌ست به‌ سوننه‌و قورئان بگرن جگه‌ له‌مه‌ نیه‌ هیچ حه‌ل .
ووتم : ئیبن ته‌یمیه‌ ؟
ووتى : رِۆژانه‌ لێدانه‌كانى له‌سه‌ر سه‌رمه‌ .
ووتم : بوخارى ؟
ووتى : ماڵم سوتاوه‌ به‌ په‌رتوكه‌كانى.
ووتم: حه‌جاج ؟
ووتى : ژیاننامه‌ى دڵخۆشیه‌ و به‌رنامه‌و په‌یرِه‌وى بۆ ئێمه‌ چاره‌ سه‌ره‌ رِیزى زۆره‌ وه‌ك سه‌رى تاج .
ووتم : فیرعه‌ون ؟
ووتى : له‌سه‌ر ئێمه‌یه‌ بۆ ئه‌و هه‌موو یارمه‌تى و عه‌ون .
ووتم : ێلاح الدین ؟
ووتى : لێى گه‌رِىَ قورِى به‌سه‌ر ئێمه‌كرد به‌ سه‌رخستنى دین.
ووتم : موحه‌ممه‌دى كورِى عه‌بدول وه‌هاب ؟
ووتى : به‌ هۆى بانگ خوازیه‌كه‌ى سینگمى گرِگرت , سوتاندمى به‌ هه‌موو ئه‌ستێره‌ى پرژان .
ووتم : ئه‌بو جه‌هل ؟
ووتى : له‌ گه‌ڵى برایه‌تى و خزمایه‌تیمان هه‌یه‌ , كارى ده‌كه‌ین بۆ سه‌هل .
ووتم : ئه‌بو له‌هه‌ب ؟
ووتى : ئێمه‌ له‌ گه‌ڵیدان بۆ هه‌ر كوێیه‌ك برِوات .
ووتم : لینین ؟
ووتى : له‌ ئاگر به‌ستومانه‌ته‌وه‌ له‌ گه‌ڵ ستالین .
ووتم : گۆڤارى داوێن پیس و خراپه‌ ؟
ووتى : ئه‌وه‌ بۆ ئێمه‌ شه‌ریعه‌ته‌ .

ووتم : زیكرى ئێوه‌ چى یه‌ ؟
ووتى : گۆرانى .
ووتم : كرده‌وه‌تان ؟
ووتى : ئاسایش و, دڵنیایى .
ووتم : رِات چیه‌ به‌رامبه‌ر بازارِ ؟
ووتى : دڵى خه‌ڵكى بۆ لێده‌ده‌ین , وه‌ براده‌ران له‌وىَ كۆ ده‌كه‌ینه‌وه‌ ده‌یانگه‌یه‌نین به‌ نیاز و رِاز .

ووتم: چۆن خه‌ڵك گومرِا ده‌كه‌ى ؟
ووتى : گومان , تیاترۆ , دڵنیایى , گۆرانى , به‌ شه‌هوه‌ته‌كه‌ى .
ووتم : چۆن ئافره‌تان گومرِا ده‌كه‌ى ؟
ووتى : لاسایى كردنه‌وه‌ , ته‌رك كردنى فرمانه‌كان , كردنى حه‌رامه‌كان , سفوریه‌كه‌ى .
ووتم : زاناكان چۆن گومرِا ده‌كه‌ى ؟
ووتى : به‌ ئاره‌زوى ناو ده‌ركردن , سه‌رسورِمان , حه‌سودى , لوتبه‌رزیه‌كه‌ى .
ووتم : ئه‌ى خه‌ڵكى به‌ گشتى چۆن گومرِا ده‌كه‌ى ؟
ووتى :  به‌ قسه‌ى وا كه‌ هیچ نرخێكى نیه‌ , به‌باس كردنى خه‌ڵكى , به‌ قسه‌ هێنان و بردن له‌ نێو خه‌ڵك و هاورِێیه‌كه‌ى .
ووتم : گه‌نجان چۆن گومرِا ده‌كه‌ى ؟
ووتى : به‌ گاڵته‌و گه‌پ , شاردنه‌وه‌ى یاساكان و كردنى حه‌رامه‌كان , خۆشه‌ویستى , ئه‌ڤینى له‌گه‌ڵ دڵداره‌كه‌ى .
ووتم : چۆن بازرگانه‌كان گومرِا ده‌كه‌ى ؟
ووتى : به‌ قه‌ده‌غه‌ كردنى خێرو به‌خشین , زیاده‌رِۆیى له‌ ماڵ سه‌رف كردن , به‌ رِِیبا له‌ كرِین و فرۆشتندا له‌ دوكانه‌كه‌ى.

ووتم : هه‌ڵوێستت به‌رامبه‌ر حوكمرِانى جوله‌كه‌ ( إسرائیل )چى یه‌ ؟
ووتى :ئاگات له‌ خۆت بىَ له‌ باس كردنى خه‌ڵك غه‌یبه‌ته‌ , غه‌یبه‌ت كردن كاره‌ساته‌ , ئیسرائیل وڵاتێكى خۆشه‌ویسته‌ و له‌ دڵ نزیكه‌ .
ووتم : عیلمانیه‌ت ؟
ووتى : دڵنیاكردن و فرِوفێڵه‌ , هه‌ر كه‌سێك ناوى نان ئه‌وه‌ ناوى له‌ من ناوه‌ , برِوامان گێرِاوه‌ به‌ عیلمانیه‌ت .
ووتم : هه‌ڵوێستت به‌رامبه‌ بانگ خوازان ؟
ووتى : سزایاندام , ماندویان كردوم , پیریان كردوم , ئه‌وه‌ى من دروستى ده‌كه‌م ده‌یرِوخێنن , كاتێك گۆرانى ده‌ڵێم قوئان ده‌خوێنن , كاتێك دێم په‌نا ده‌گرن .

ووتم : ده‌باره‌ى ئیزاعه‌ى به‌ریتانى چى ده‌ڵێى ؟
ووتى : ژه‌هرى له‌ ناو چه‌ورایى ده‌كه‌ین , جه‌نگ ده‌كه‌ین له‌ نێوان عه‌ره‌ب و عه‌جه‌م ( جگه‌ له‌ عه‌ره‌ب ) , هه‌ڵى ده‌كێشین له‌سه‌ر سته‌ملێكراو و له‌ سه‌ر سته‌م .

ووتم : چیت له‌ قه‌له‌ رِه‌شه‌كه‌ كرد ( ئه‌و قه‌له‌رِه‌شه‌ى بووه‌ پێشه‌نگ , بۆ قابیل كه‌ هابیلى كوشت )؟
ووتى : به‌سه‌ر براكه‌یماندا زاڵ كرد تا كوشتى و ناشتى له‌ ژێر خۆڵ تا بزرى كرد .
ووتم : چیت له‌ قارون كرد ؟
ووتى : پێم ووت ئه‌م گه‌نجینه‌ بپارێزه‌ ئه‌ى كورِى پیر , ده‌به‌یه‌وه‌ خاوه‌ن نیشانه‌و كه‌سێتى وبیر.
ووتم : چیت به‌ فیرعه‌ون ووت ؟
ووتى : ئه‌ى گه‌وره‌ى كۆشك , بڵىَ ئایا سامانى میێرم نیه‌ , مسۆگه‌ره‌ سه‌ركه‌وتنت .
ووتم : چى ده‌ڵێى ده‌رباره‌ى مه‌ى خۆر ؟
ووتى : پێم ووت بخۆره‌وه‌ ... لابه‌رى غه‌م و په‌ژاره‌یه‌ , ده‌رگاى ته‌وبه‌ش دیاره‌ هه‌موو كات واڵایه‌ .

ووتم : چى ده‌تكوژىَ ؟
ووتى : ئایه‌تى كورسى , دڵم پێى ته‌نگ ده‌بىَ , به‌ند كردنه‌كه‌م درێژه‌ ده‌كێشىَ .
ووتم : خۆشه‌ویستترینى خه‌ڵكى به‌لاى تۆ كێن ؟
ووتى : گۆرانى بێژه‌كان , شاعیره‌كان فریو دراوه‌كان , سه‌رپێچى كاره‌كان , شێته‌كان , هه‌موو پیسه‌كى ئاژاوه‌ گێرێنِ .
ووتم : زیاتر رِقت له‌ كىَ ده‌بێته‌وه‌ له‌ خه‌ڵكى ؟
ووتى : ئه‌هلى مزگه‌وته‌كان , كرِنۆش به‌ره‌كان , سوژده‌ به‌ره‌كان , زاهیده‌كان , په‌رستیاره‌كان , جه‌نگاوه‌ره‌كان .

ووتم : په‌نا به‌خوا له‌ تۆ , بزر بوو نه‌ما , هه‌روه‌ك بڵێى رِۆچوبىَ له‌ خۆڵدا , ئه‌مه‌ پاداشتى درۆزنانه‌ .

دوا داوامان سوپاس و ستایش بۆ كردگار

774

(4 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

Hussien_Kurdo نووسی:

توخوا ئه‌وه‌ پرسیارێکه‌؟
ئه‌وه‌ 5 پرسیارت کردووه‌

ئه‌وسورته‌ چ سوره‌ تكه‌ خویندنی به‌هه‌زارئایه‌ت هه‌ یه‌
ده‌ست خۆشـــــــــــــــــــــ بیت

[ووتەى زانایانى پێشین]
*(باوكى حازم سەلەمەى كوڕى دینار) فەرمویەتى:
((هەركەسێك پەیوەندى نێوان خۆى و خواى چاك بكات ئەوە خواى پەروەردگار پەیوەندى نێوان ئەو مرۆڤەو خەڵكى چاك دەكات، وەبەپێچەوانەوە هەركەسێك پەیوەندى نێوان خۆى و خوا تێك بدات ئەو خواى پەروەردگار پەیوەندى نێوان ئەو و خەڵكى تێك دەدات.
وە ئەگەر خواى پەروەردگار یەكێكى خۆش بوێت ئەوە خەڵكیش ئەو كەسەیان خۆش دەوێت وەهەركەسێكیش خوا ڕقى لێ بێت ئەوە خەڵكیش ڕقیان لێ دەبێت.
*(معتمر كوڕى سلێمان) دەفەرموێت: ((مرۆڤ لەنهێنى شەودا تووشى تاوان دەبێت بەڵام كەڕۆژ بوویەوە كەساسى و داماوى تاوانەكەى پێوە ئاشكرایە)).
*(ابن الجوزي) دەفەرموێت: ((مرۆڤ زۆرجار تاوانێك بەنهێنى ئەنجام دەدات خوا پێى ناخۆشە، خواى گەورە ئەو تاوانە ئاشكرا دەكات ئەگەر دواى ماوەیەكى زۆریش بێت وەخەڵكیش باسى تاوانبارەكە دەكەن ئەگەر بەرچاویشیان نەكەوتبێت.
وە ڕەنگە هەندێك جار خواى پەروەردگار لەنێو خەڵكدا ئابڕووى مرۆڤى تاوانبار ببات بۆ ئەوەى هەرچى تاوانى هەیە ئاشكرابێت وەبۆ ئەوەى بزانرێت خواى پەروەردگار كردەوەى هیچ كەسێك وون ناكات تاوانبار بێت یان چاكەكار، خۆ ئەگەر چاكەكاریش بێت ئەوە خواى پەروەردگار چاكەى ئەو كەسە ئاشكرا دەكات بۆ ئەوەى خەڵكى خۆشیان بوێت)).
*(ابن الجوزي) دەفەرموێت: ((كردەوەى كەنارگیرى زۆرجار سەرئەنجام ئاشكرا دەبێت.چەندەها خواپەرست هەیە لەپەنهانى و نهێنى دا لەبەر سزاى خوا یان لەبەر گەورەى خوا واز لەئارەزووەكانى دەهێنێت بۆنى خۆشى چاكەى ئەو كەسە لەنێو خەڵكدا بڵاودەبێتەوە بێ ئەوەى بزانن ئەو كەسە لەكوێیە!!
وەهەرچەندە ئەو مرۆڤە لەتاوان دووربكەوێتەوە ئەوەندە بۆنى خۆشى چاكەكانى زۆرتر دەبن، وەهەندێ جار دواى مردنى پیاوێكى چاك بۆنى خۆشى هەر دەمێنێتەوە وەخەڵكى بەچاكە باسى دەكەن و ناوى دەبەن نموونەى زانایانى خواناس هەندێكیان دواى سەدساڵ لەمردنیان باس دەكرێن وەهەندێكى تریان ناویان هەر دەمێنێتەوە تاوەكو ڕۆژى دوایى بەپێى كردەوە چاكەكانیان.
بەڵام ئەگەر مرۆڤێك تاوانباربوو ئەوە بۆنى ناخۆشى تاوان بەنێو خەڵكدا بڵاودەبێتەوە تاوەكو خەڵكى ڕقیان لێ دەبێت)).
*(ابو الدرداء) دەفەرموێت: ((مرۆڤ تاوانێك دەكات لەنهێنى دا خواى پەروەردگار ڕق دەخاتە دڵى ئیماندارانەوە بەرامبەر بەو مرۆڤە بێ ئەوەى ئەو مرۆڤە هەست بكات)).
*(ابن الجوزي) دەفەرموێت: ((هەرچەندە مرۆڤ خواى پەروەردگار بەگەورە بزانێ و ڕێز لەپەرستشەكانى بگرێ ئەوەندەش خەڵك ئەو مرۆڤە بەگەورە دەزانن و ڕێزى لێ دەگرن)).
* * * *
[كۆتایى]
كەواتە ئەى ئیماندار ئەبێت ئاگادارى زیانەكانى ئینتەرنێت بیت بەڵام ئەمەش ماناى ئەوە نیە بۆ كاروبارى چاكەكارى بەهەمان تێڕوانین بۆى بڕوانین بەڵكو هەركەسێك تواناى هەبێت دەتوانێت لەكاروبارى بانگەوازو چاكەكاریدا بەكارى بهێنێ وەسوود لەئینتەرنێت وەربگرێ بەدوور لەهەر تاوانێك.
براى بەڕێزم بەچەند پرسیارێك ماڵئاوایت لێ دەكەم:
ئایا هەست بەدڵتەنگى و لاوازى ناكەیت كاتێك چاوت بڕیوەتە ئافرەتێكى ڕووت؟
ئایا هەست بەڕەشبینى و دوورى لەخوا ناكەیت كاتێك جنێو بەكەسێك دەدەیت؟
ئایا هەست بەبێزارى ناكەیت كاتێك چەند كاتژمێرێك بەبێ سوود كات لەئینتەرنێت بەسەر دەبەیت؟
بەپێچەوانەوە
ئایا هەست بەئارامى ناكەیت كاتێك ئەنتەرنێت بۆ كارى چاكە بەكاردەهێنى و دووریت لەتاوان؟
ئەمانەو چەندین پرسیارى تر كە پێویست دەكات بەهێمنى و ژیرى تێبفكرى و بەدواى وەڵامێكى دروست دا بگەڕێى بۆیان.
والسلام عليكم ورحمة الله وربكاته سه‌رچاوه‌ به‌هشت

الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه اجمعين
[دەروازە]
ئینتەرنێت گەورەترین شۆڕشێكە سەرى هەڵدابێت لەجیهانى زانستدا وەبەربڵاوترین گۆڕەپانە بۆ تاقى كرنەوەى ((باوەڕ و ڕەوشت و ژیرى)).
چاكەكردن دەرگاى واڵایە وەهەروەها خراپەكاریش دەرگاى واڵایە.
ئەو كەسەى كەئالوودەى ئینتەرنێتەو بەكارى دەهێنێ ئازادە لەهەر ووتەیەك كەدەیڵێ و بەئارەزووى خۆى ئەڕوانێ، نەچاودێر هەیە و نەبەربەست و نەسنوور !!
بەڵام ئەگەر هاتوو ئەو كەسە ئارەزوو خوازبوو بەچاكە، و ودووربین بوو وەپاشەڕۆژى لەیادبوو ئەوە خوا دەكات بەچاودێر و تووشى تاوان نابێت، وەبەپێچەوانەوە:
ئەگەر سنوورى بۆ ئارەزووەكانى دانەنا وشوێن ئارەزوو و مەبەستەكانى كەوت وەپاشەڕۆژى لەیادنەبووئەوە بێ گومان دەكەوێتە داوى تاوانەوە وەسەرئەنجام تووشى سەرشۆڕى و زەبوونى و زەلیلى ئەبێت.
بۆیە مرۆڤى ژیر ئەو كەسەیە ئینتەرنێت بۆ كارى چاكەخوازى بەكاردەهێنێت. وەپشت بەخۆى نابەستێت بەڵكو خودا دەكاتە چاودێرو پاڵپشتى تاوەكو نەكەوێتە نێو گێژاوى تاوانەوە كەسەرفرازبوون لەو گێژاوە زۆر ئەستەمە.
بۆیە پێویستەو جێى بایەخە هەركاتێك بەشدارى ئینتەرنێت دەكەیت دەبێت هاوكارى و بەشدارى كرنەكەت شەرعى بن و قەدەغەكراو نەبن وەكو ((نووسینى بابەتى ناڕەواو نابەجێ _ جنێودان و فریودانى خەڵك _ بڵاوكردنەوەى دەنگوباس و هەواڵى بێ بناغە و درۆ _ كردنەوەى سایتە بەدڕەوشتیەكان...))، وەهەركاتێك ڕەخنەیەكت لەبابەتێك هەبوو پێویستە ڕەخنەكانت زانستى بن.
[زەنگى ئاگاداركردنەوە]
مرۆڤى ژیر دەبێت ئاگادارى هەنگاوەكانى شەیتان بێت، كەشەیتان بەردەوام لەهەوڵى لەخشتەبردنى مرۆڤە بەرەو تاوان و خراپەو دووركەوتنەوە لەخوا، وەكو خواى پەروەردگار دەفەرموێت: [.....وَلاَ تَتَّبِعُواْ خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُّبِينٌ ] البقرة168 واتە:شوێن هەنگاوەكانى شەیتان مەكەون چونكە بێگومان ئەو دوژمنێكى ئاشكراتانە.
پێویستە متمانە بەم دوژمنەمان نەكەین باچەند خاوەنى دین و ئاین و زانستیش بین بەڵكو تەنها پشت بەخوا ببەستین بۆ ئەوەى پارێزراومان بكات لەكارى تاوان و خراپەكارى، وەهەر مرۆڤێك پشتى بەخۆى بەست ئەوە سەرئەنجام تووشى تاوان دەبێت وەهەركەسێك پشتى بەخودا بەست ئەوە بێ گومان خودا لەتاوان دەیپارێزێت.
[تاقى كردنەوە]
ئینتەرنێت گەورەترین قوتابخانەیە بۆ تاقى كردنەوەى ئارەزووەكان، ئەگەر چاوێك بەقورئاندا بخشێنین بۆمان دەردەكەوێت كەیوسف _علیه السلام_ كەیەكێكە لەپێغەمبەرەكان كاتێك تووشى تاقى كردنەوە بوو لەلایەن (زوڵەیخا) وە لەبەرامبەر ئارەزووەكانى بەپەلە هەڵهات و متمانەى بەخۆى نەكردو پەناى بردەبەر خودا وەپاشان فەرمووى: ئەگەر خودا پارێزەرم نەبوایە ئەوە تووشى داوێن پیسى دەبووم.
بڕوانە ئەى ئیماندارى خۆشەویست قوتابخانەى (یوسف) قوتابخانەى باوەڕو ڕەوشتە وەخواى گەورە ئەم بەندە خۆشەویستەى خۆى دەربازكرد لەگێژاوى ئەو تەڵەكەیە چونكە پەناى بۆ خوا برد.
[بەربەستەكانى تاوان لە ئینتەرنێت دا]
١ـ بەكارهێنانى ئینتەرنێت بۆ مەبەستێكى دیارى كراو:
پێویستە كاتێك ئینتەرنێت بەكاردەهێنى ئامانجێكى دیارى كراوت هەبێت و لەكاتێكى دیارى كراوداو بۆ مەبەستێكى ڕوون و ئاشكرا بەكارى بهێنیت، بەڵام لەكاتى بەبێ مەبەست گەڕان بەئینتەرنێتدا بێ گومان تووشى تاوان دەبیت و كاتیش بەفیڕۆ دەدەیت.
٢ـ لەخواترسان (التقوى):
لەخواترسان گەورەترین قەڵغان و بەربەستە لەبەرامبەر تاوان وەكو ئیمامى (ابن الجوزي) فەرمویەتى: ((ئەى ئەو كەسەى لەخوا دەترسیت و خاوەنى باوەڕیت، باوەڕو كردەوە چاكەكانت مەگۆڕە بەكەساسى تاوان و خراپە، و ئارام بگرە، و لەشوێن ئارەزووەكانت هەنگاو هەڵ مەگرە)) پاشان دەفەرموێت: ((زاڵ بوون بەسەر تاواندا گەورەترین چێژوەرگرتنە، باشە نابینى ئەو كەسەى تاوان بەسەریدا زاڵبووە چەندە داماوو كەساسە)).
پێویستە مرۆڤى موسڵمان كاتێك ئینتەرنێت بەكاردەهێنێ دووربكەوێتەوە لەو سایت و ماڵپەڕانەى كەووروژێنەرن، هەروەها لەو پێگانەى كە وتەى ناشرینى تێدا بڵاودەكرێتەوە هەروەها لەو بابەتانەى كەئارەزووت ئەبزوێنن وەلەو وێنانەى كەئابڕووبەرن.
ئەگەر مرۆڤ ئارەزووەكانى دوورنەخاتەوە لەكارى خراپە ئەوە بێ گومان شوێنى دەكەوێ و ئەنجامى ئەدات، وەنموونەى ئارەزووى مرۆڤ وەكو كەرەستە داگیرساوەكانە وەكو (نەوت_ بەنزین...هتد)، كەهەرچەندە لەئاگرەوە دووربێت ئەوەندە پارێزراوتر دەبێت، وەبەپێچەوانەوە هەرچەندە نزیك بێت ئەوەندە ئارەزووەكان زیاتر دەبزوێن.
٣ـ نەزەرنەكردن: هۆكارێكى تر بۆ سەرفرازبوون و دەربازبوون لەتاوان (نەزەرنەكردن)ە.
لەبەرئەوە ئینتەرنێت چەندەها وێنەى ئابڕووبەرى تێدایە پێویستە مرۆڤ چاوى خۆى لەو وێنانە بپارێزێت بۆ ئەوەى دڵى هەست بەئارامى بكات چونكە چاو ئاوێنەى دڵە وەچاوپۆشین دەبێتە مایەى بەربەستكردنى ئارەزووەكان، وەخواى پەروەردگار دەفەرموێت: [قُل لِّلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَيَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذَلِكَ أَزْكَى لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا يَصْنَعُونَ] النور30
واتە: ئەى پێغەمبەر بە پیاوانى ئیماناران بڵێ: با چاویان بپارێزن (لەسەرنجدانى ئافرەتانى نامەحرەم) هەروەها نامووس و عەورەتى خۆیان لەحەرام بپارێزن بێگومان ئەوە پاكترو پوختترە بۆیان (بۆ دڵ و دەروون ورواڵەت و رۆح و لاشەیان) بەڕاستى خوا ئاگادارە بەو هەڵسوكەوت و ڕەفتارانەى كە دەیكەن.
وەشێخ الاسلام (ابن تيمية‌) دەربارەى ئەم ئایەتە فەرمویەتى: خواى پەروەردگارە نەزەرنەكردن و داوێن پاكى بەگەورەترین هۆكار دەژمێرێت بۆ پاك كردنەوەى دەروون، وەپاك كردنەوەى دەروون پاك كردنەوەیەتى لەهەموو تاوانێك وەكوزوڵم و درۆو هاوەڵ بڕیاردان و...هتد
٤ـ ووردبوونەوە و جەخت كردنەوە:
مرۆڤ لەئینتەرنێت زۆر هەواڵ و بابەت دەخوێنێتەوە یان دەیبیستێ بۆیە پێویستە ووردبێتەوە لەو بابەتانە نەوەك درۆبن وەپێویستە بەڕاستەوخۆى بڵاویان نەكاتەوە تاوەكو دڵنیا دەبێت لەڕاست و دروستى هەواڵەكە. ئەگەر هاتوو هەواڵەكە چاكەو خێرى تێدابوو بۆ موسڵمانان. ئەوكاتە پێویستە لەسەر موسڵمان ئەو هەواڵانە پشت ڕاست بكاتەوە و پاشان بڵاویان بكاتەوە وەچەندەها مرۆڤ ئینتەرنێت وەكو سەرچاوەیەك بەكاردەهێنێ وائەزانێ سروشەو هەڵەى تێدانى یە.
وەپێغەمبەرى خوا (صلى الله عليه وسلم) دەفەرموێت: ((كفى بالمرء كذبا أن يحدث بكل ما أسمع)) رواه مسلم، واتە: بەسە بۆ كەسێك بە درۆزن بناسرێ ئەوەى كە دەیبیستێ بیگێڕێتەوە.
وەخواى پەروەردگار فەرموویەتى:{وَإِذَا جَاءهُمْ أَمْرٌ مِّنَ الأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذَاعُواْ بِهِ وَلَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ وَإِلَى أُوْلِي الأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِينَ يَسْتَنبِطُونَهُ مِنْهُمْ وَلَوْلاَ فَضْلُ اللّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ لاَتَّبَعْتُمُ الشَّيْطَانَ إِلاَّ قَلِيلاً }النساء83
وەزاناى پایەبەرز (عبدالرحمن السعدى) دەربارەى ئەم ئایەتە دەفەرموێت: ((لەم ئایەتە خواى پەروەردگار فێرى ئیمانداران دەكات كەهەر هەواڵ و دەنگ و باسێكیان بیست پێویستە ڕاستەوخۆ بڵاوى نەكەنەوە بۆیە هەرهەواڵێك كەپەیوەستە بەموسڵمانانەوە پێویستە بگەڕێتەوە بۆلاى زانایانى ئایینى و پاشان ئەوانەى كەخاوەنى هزرو بیرو زانست و ڕاوبۆچوونن، كەدەتوانن چاكسازى و چاكەخوازى جیابكەنەوە لەگەندەڵى و خراپەكارى بەشێوەیەك كەبیر دەكەنەوە ئەگەر ئەو هەواڵانە دڵخۆشكەر بێت بۆ ئیمانداران و سوودى تێدابێت بڵاوى دەكەنەوە بەپێچەوانەوە ئەگەر تاوان و زیانى تێدابوو بۆ موسڵمانان ئەوە دایدەپۆشن و بڵاوى ناكەنەوە.
بۆیە خواى پەروەردگار فەرموویەتى: [...لَعَلِمَهُ الَّذِينَ يَسْتَنبِطُونَهُ مِنْهُمْ...] سورة النساء(83)، واتە: ئەوانە خاوەنى زانست و بیروڕان دەگەنە ئەنجام بەهۆى ژیرى و زانستیانەوە.
وەهەروەها ئەم ئایەتە بەڵگەیە لەسەر ئەوەى كەسى شیاو بۆ جێگەى شیاو بێت وەبەڵگەیە لەسەر قەدەغەكردنى ئەو هەواڵانەى كەجیێ گومانەوجێى متمانە نین.
وەپێویستە مرۆڤى موسڵمان لەهەموو باس و خواسێكدا بڕیارنەداو قسە نەكات ئەگەر خاوەن زانستیش بوو بەڵكو باشتروایە بەرژەوەند پارێزبێت چونكە هەندێك جار خاوەن زانست ڕاى جیاوازى هەیە كەلەگەڵ ڕاستیدا یەك ناگرێتەوە و دەرئەنجامى خەمڵاندنێكى نادروست كەزۆر دوورە لەڕاستى و واقیعەوە، بەڵكو دەبێت ووردبین و لەسەرخۆبین چونكە مرۆڤى بزێو (هەڵەشە) زۆر هەڵە دەكات وەكو ووتوویانە [الخطأ زاد العجول] ، واتە: هەڵە تێشووى بزێوانە.
دانایى ئەوەیە مرۆڤ ڕاوبۆچوونى خۆى بپارێزێ و ئاشكراى نەكات تاوەكو ڕووداوێك پێویستى دەكات وەپێویستە دووربین و ڕاوێژكاریش بێت.
كەسى بزێوو هەڵەشە پێش ئەوەى زانستى بێت ووتە دەردەبڕێ و پێش ئەوەى تێ بگات وەڵام ئەداتەوە و پێش ئەوەى تاقى بكاتەوە ستایشى خەڵك دەكات وەسەرزەنشتى خەڵك دەكات دواى ئەوەى سوپاس كراون. وەبزێوى و هەڵەشەیى پەشیمانى لەدوایە وەلەسەرخۆى و هێمنى بێوەى و سەلامەتى لەدواوەیە.
٥ـ خواى پەروەردگار چاودێرە:
جوانترین ئامۆژگاریەك بۆ مرۆڤ ((چاودێرى خودایە)). هەركەسێك خودا بكات بەچاودێر بەسەر خۆیەوە ئەوە سەلامەت و پارێزراو دەبێت لەتاوانى ئینتەرنێت.
مرۆڤى موسڵمان بەجوانى لەم ناوەڕۆكە تێ دەگات و بیرى لێ دەكاتەوە چونكە پەنهانى هەموو لاى خوا ئاشكرایە وەهەركاتێك مرۆڤ كارێكى بەنهێنى ئەنجامدا (چاك بوو یان خراپ) خواى پەروەردگار ئاشكراى دەكات.

777

(4 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

1-شاري وق وق لة كووية
2-5سيفةتي پيغه مبه ران لة گة ل خةلك جياوزوزبوون
سة
3-كئ پيش كئ هيجرتي كرد ئيمامي ابوبكر يان ئيمامي عـومه ر
4-ئه‌وصحابة ناوى  چبوو كه‌یه‌كێك له‌غه‌زاكاند چاوی له‌سه‌رده‌ستی دانه‌ به‌ردی بۆ پیغمبه‌ر پیغمبه‌ردوعای بۆ كرد ئه‌و چاوی چابۆوه‌
5- ئه‌وسورته‌ چ سوره‌ تكه‌ خویندنی به‌هه‌زارئایه‌ت هه‌ یه‌

778

(5 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئه‌لبومی وێنه‌كان)

]:جوانهD:D:D

779

(19 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

ده ست خؤش

780

(2 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

چیرۆكی 18 كورو كچ له‌مه‌له‌وانگه‌
ئه‌م روداوه‌ له‌یه‌كێك له‌ولاته‌ عه‌ره‌بیه‌كان رویداوه‌ كه‌ ئه‌مه‌په‌یامێكی تایبه‌تتره‌ بۆ گه‌نجانمان كه‌ نه‌كه‌ونه‌ داوی شه‌یتانه‌وه‌ به‌هۆی تێكه‌لاوی له‌كۆلیژو خوێندنگاكان وشوێنه‌ گشتیه‌كاندا نه‌وك خوا نه‌خواسته‌ دووا ساته‌كانی ته‌مه‌نمان له‌ ناو تاواندا به‌سه‌ربردبێت وه‌ به‌ تاوانه‌وه‌ بگه‌رێینه‌وه‌ لای په‌روه‌ردگاره‌وه‌ ..چونكه‌بێگومان له‌سه‌ر چ كارێك بمرین هه‌ر
له‌ سه‌ر ئه‌و كاره‌ش زیندوو ده‌كرێینه‌وه‌ بۆیه‌ پێغه‌مبه‌ر(درودی خوای لێبێت)زۆر له‌ دوعاكانی ده‌یفه‌رموو (اللهم انی اسالك حسن الخاتمه‌).وه‌ به‌بیر براو خوشكی به‌رێزم ئه‌هێنمه‌وه‌ كه‌ كه‌رابواردن وله‌زته‌كانی دونیا چه‌ند چركه‌و ساتێكن له‌ بیر ده‌كرێت و ده‌روات به‌لام سزاو شه‌رمه‌زاری لای خوا هه‌تا هه‌تایی و نه‌براوه‌یه‌..به‌لێ 18 كورو كچ له‌ ته‌منی 20تا 25 سالیدا كاتێك به‌یه‌كه‌وه‌ گه‌شتێكیان سازدابه‌ مه‌به‌ستی كات به‌فیرۆ دان و رابواردن وه‌ له‌م گه‌شته‌دا هه‌ر به‌یه‌كه‌و ده‌مانه‌وه‌ هه‌موو هه‌لسان ودانیشتنێكیان هه‌ر به‌ یه‌كه‌وه‌ بوو .به‌لام چۆن به‌یه‌كه‌وه‌ بونێك. چونكه‌ نیه‌ت ومه‌به‌ستیان خراپه‌ بوو شه‌یتانیش كرده‌وه‌كانیانی بۆ ئه‌رازاندنه‌وه‌ وه‌ك خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت(وزین لهم الشیگن اعمالهم) تائه‌وه‌ بوو روژێكیان چون بۆ مه‌له‌وانگه‌بۆ مه‌له‌كردن ئه‌وه‌ بوو بۆ به‌یانیه‌كه‌ی ..كه‌سانێك چوون بۆ شوێنی مه‌له‌وانگه‌كه‌ كه‌ هیچ هه‌ست وده‌نگێك نه‌بوو كه‌چی به‌ درێژایی شه‌و ده‌نگی گۆرانی ده‌هات به‌لام كاتێك كه‌ چون بۆ ئه‌وه‌ی ده‌رگای مه‌له‌وانگه‌كه‌ بكه‌نه‌وه‌ كاتێك ده‌رگاكه‌یان كرده‌وه‌ كه‌ سه‌یریان كرد هه‌ر كوره‌و كچێكی له‌گه‌له‌ په‌نا به‌خوا به‌لام چۆن دیتنێك ئه‌و مه‌شهه‌ده‌ی كه‌ توشی سه‌دمه‌ی كردن له‌وكاته‌یدا كه‌هه‌ر 18 كه‌سیان مردبوون..به‌یه‌كه‌وه‌ ئایا ده‌بێت چی روی دابێت؟؟؟؟؟؟به‌لێ له‌و كاته‌یدا كه‌ كه‌ له‌ناو مه‌له‌وانگه‌كه‌دابون ستریۆیه‌كی گه‌وره‌شیان له‌ لێوی مه‌له‌وانگه‌كه‌ دانابو بۆ ئه‌وه‌ی گوێ بیستی گۆرانی بن به‌ ده‌نگێكی به‌رز بۆیه‌ یه‌كێك له‌وان نزیك ده‌بێته‌وه‌ له‌ ستریۆكه‌ بۆ ئه‌وه‌ی ده‌نگی گۆرانیه‌كه‌ به‌رز كاته‌وه‌ له‌ناكاو موسه‌جه‌له‌كه‌ به‌رده‌بێته‌وه‌ ناو مه‌له‌وانگه‌كه‌ یه‌كسه‌ر ئاوه‌كه‌ یه‌ك پارچه‌ ئه‌بێته‌ كاره‌با له‌ئه‌نجامدا ده‌بێته‌ هۆی مردنی هه‌موویان ..خوا په‌نامان بدات چ جۆره‌ كۆتا مردنێكه‌ به‌م شێوه‌یه‌ وه‌ ئه‌مه‌یه‌كێكه‌ له‌ ده‌رئه‌نجامه‌كانی تێكه‌لاوی .

بگری‌ بۆ خۆت كاتێ‌! ده‌بینی‌ به‌رامبه‌ر ئاره‌زوو و شه‌هه‌وات لاوازی‌

دیمه‌نێكی‌ كاریگری‌ فلیمێك ده‌بینی‌ و چاوت هۆن هۆن فرمێسك ده‌ڕێژێ‌، له‌كاێكدا به‌ خوێندن یابیستنی‌ ئایه‌ته‌كانی‌ قورئان هیچ كاردانه‌وه‌یه‌كت نابێ‌، بگری‌ بۆ خۆت كاتێ‌!
كاتێ‌ هه‌ڵدێی‌ و راده‌كه‌ی‌ به‌دوای‌ دونیاو سه‌روه‌ت و سامانێكدا كه‌ هه‌رگیز نایگه‌یتێ‌،به‌ڵام هیچ كات كێبڕكێ‌ ناكه‌ی‌ له‌سه‌ر تاعه‌ت و گوێ‌ رایه‌ڵی‌ خوای‌ گه‌وره‌ و ئه‌نجامدانی‌ عیبادات، بگری‌ بۆ خۆت كاتێ‌!

بگری‌ بۆ خۆت كاتێ‌! ده‌بینی‌ به‌رامبه‌ر ئاره‌زوو و شه‌هه‌وات لاوازی‌،
به‌ڵام به‌رامبه‌ر گوناهو تاوانكردن گه‌وره‌و جه‌ریئی‌،
بگری‌ بۆ خۆت كاتێ‌!
مونكه‌رو خرابه‌ ده‌بینی‌ و خۆتی‌ لێكه‌ڕ ده‌كه‌یتو به‌لایدا به‌ بێده‌نگی‌ هه‌نگاو ده‌نێیت ده‌رۆیت،
وه‌ به‌ری‌ كاری‌ چاكه‌و خێریشدا تێده‌په‌ڕی‌ و به‌لایه‌نی‌ كه‌میشه‌و ده‌ست باریان ناده‌یت،
بگری‌ بۆ خۆت كاتێ‌!
دیمه‌نێكی‌ كاریگری‌ فلیمێك ده‌بینی‌ و چاوت هۆن هۆن فرمێسك ده‌ڕێژێ‌، له‌كاێكدا به‌ خوێندن یابیستنی‌ ئایه‌ته‌كانی‌ قورئان هیچ كاردانه‌وه‌یه‌كت نابێ‌، بگری‌ بۆ خۆت كاتێ‌!
كاتێ‌ هه‌ڵدێی‌ و راده‌كه‌ی‌ به‌دوای‌ دونیاو سه‌روه‌ت و سامانێكدا كه‌ هه‌رگیز نایگه‌یتێ‌،
به‌ڵام هیچ كات كێبڕكێ‌ ناكه‌ی‌ له‌سه‌ر تاعه‌ت و گوێ‌ رایه‌ڵی‌ خوای‌ گه‌وره‌ و ئه‌نجامدانی‌ عیبادات،
بگری‌ بۆ خۆت كاتێ‌!
ده‌ینی‌ نوێژه‌كانت هێنده‌ ساردو سڕن وه‌ك عاده‌ت و له‌كۆڵ‌ خۆ كردنه‌وه‌ ئه‌نجامیان ده‌ده‌ی‌،
له‌كاتێكدا به‌گه‌رمو گوڕی‌ به‌دوای‌ شتی‌ تردا را ده‌كه‌ی‌،
بگری‌ بۆ خۆت كاتێ‌!
كاتێ‌ حیجابه‌كه‌ت ته‌نها رووكه‌شێ‌ بێ‌ یاحاڵه‌تێكی‌ كۆمه‌ڵایه‌تی‌ بێت و نابێته‌ په‌یامێك و هه‌ده‌فێك،
بگری‌ بۆ خۆت كاتێ‌!
كاتێ‌ ده‌بینی‌ نه‌فست ئاماده‌ی‌ وه‌رگرتنی‌ گوناهو تاوانه‌و ، به‌حه‌زو حوبه‌وه‌ رۆ ده‌چێت له‌اویاندا،
‌واماده‌شه‌ به‌كردار دژایه‌تی‌ خوای‌ گه‌وره‌ و فه‌رمانه‌كانی‌ بكات،
بگری‌ بۆ خۆت كاتێ‌!
كاتێ‌ ه‌بینی‌ چێژ له‌ عیباده‌ت وه‌رناگری‌،و نازانی‌ له‌زه‌ت و خۆشی‌ گوێڕایه‌ڵی‌خوای‌ گه‌وره‌ له‌چیدایه‌،
بگری‌ بۆ خۆت كاتێ‌!
ده‌بینی‌ خه‌مو خه‌فه‌ت دایگرتوی‌و رێی‌ ده‌رباز بوونت نیه‌، له‌كاتێكدا تۆ سێیه‌كی‌ شه‌وت هه‌یه‌ و ده‌توای‌ ئه‌و خه‌مانت له‌و كاتانه‌دا بڕه‌وێنیته‌وه‌،
بگری‌ بۆ خۆت كاتێ‌!
كاتێ‌ بێهووده‌ كاته‌كانت به‌سه‌ر ده‌به‌یت و ده‌شزانی‌ لێپێچینه‌وه‌ت له‌گه‌ڵ‌ ده‌كرێ‌ به‌رامبه‌ر ئه‌و كاتانه‌،
بگری‌ بۆ خۆت كاتێ‌!
له‌كاتێكدا ده‌زانی‌ رێت به‌هه‌َه‌ بڕیوه‌و ئه‌مرَ هه‌ستت به‌و هه‌ڵه‌یه‌ كردووه‌،
په‌شیمان نیت له‌و ساته‌ به‌نرخانه‌ی‌ ته‌مه‌نت كه‌له‌و هه‌ڵه‌دا به‌سه‌رت بردوون.
بگری‌ بۆ خۆت كاتێ‌!
زۆر به‌كۆڵ‌ له‌سه‌ر هه‌ر گوناهو تاوانێك كه‌ ئه‌نجامت داوه‌ به‌رله‌وه‌ی‌ دوه‌رگاكانی‌ ته‌وبه‌ت له‌روو دابخرێن و هاواربكه‌ی‌( ارجعونی‌ لعلی‌ اعمل صالحا فیما تركت) ئه‌ وه‌ڵامه‌ ره‌قه‌ت بدرێته‌وه‌ (كلا) چونكه‌ ته‌مه‌نت رۆیی‌ و نه‌تتوانی‌ توێشوویه‌ك ساز
بكه‌ی‌ بۆ ئه‌و رۆژه‌.www.amozhgary.com

781

(2 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

حه‌زبه‌چ ده‌نگی قوران خوینیك ده‌كیت

782

(1 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

.؟ان النبی صلی الله علیه وسلم : رأی خاتما من ژهب فی ید رجل فنزعه فگرحه فقال یعمد أحدكم الوە..؟ان النبی صلی الله علیه وسلم : رأی خاتما من ژهب فی ید رجل فنزعه فگرحه فقال یعمد أحدكم الی جمرە من نار فیجعلها فی یده) رواە مسلم : واتە. پێغەمبەر ئەنگوستیلەیەكی زێڕی لە دەستی پیاوێك دا بینی . خێرا لەدەستی داكەندو فڕێی دا ئنجا فەرمووی هەریەكێك لە ئێوە ئەم ئاڵتونە بەكار بهێنێ‌ وەكو ئەوە وایە كە پشكۆیەكی ئاگرینی لەسەر دەستی دانابێت...بە پێی فەرموودەی پێغەمبەر صلی الله علیە وسلم .. بەكارهێنانی زێڕ بۆ پیاوان حەرامەو ڕێگا پێنەدراوە .. لە لێكۆڵینەوەیەكی زانستی كە لە زانكۆی (ساوپ هامبتن) ئەنجم درا دەریانخست كە لە ڕوانگەی زانستی دا ئاڵتون بۆ پیاوان بەكار هێنانی كاریگەری سلبی دەنێتەوە چونكە لە ئەنجامی دروست كردنی گۆشەی (65) پلە لەلایەن تیشكەكانی یەوە بۆ سەر خانە زیندوەكامی ڕەگەزی (نێرینە) دەبێتە هۆی زیا گەیاندن بە خڕۆكە سپی و سورەكان و  سست بونی بەشەكانی گورچیلە و كاریگەری خراپ لەسەر مێشك دروست دەكات وەهەروەها ئەوەی كە دان بەوەدا دەنێت كە ماددەی ناوەوە بۆ خانە زیندوەكان یەكسانە بەو وزەیەی كە بەرهەم دەهێنرێ‌ جگە لەو زیادەیەی كە فڕێ‌ دراوە ئەو كاتەش هەڵدەستێ‌ بە زیاد كردنی خانە نێرینەكان ئەمەش دەبێتە هۆی دروست كردنی چەندین برین كە هەندێك جۆریان كوشندەن ...بەڵام ئەوانەی لە بواری شیكاری و بایولوجی دا كار دەكەن ئەوە دوپات دەكەنەوە كە ماددەی زێڕ كاریگەریەكی ئەو تۆی  بۆ سەر ئافرەت نابێت چونكە تیشكەكانی ماددەی زێڕ بۆ سەر خانە زیندوەكانی ڕەگەزی (مێینە) بە گۆشەی (180) پلە بۆ دەرەوە پێچەوانە دەبنەوە ئەمەش وادەكات كاریگەری و زیانی هیچ نەبێت و (سفر) بێت...بەڵام بۆ پیاوان دەبێتە هۆی زیا پێگەیاندنیان .ئەمەش بە ڕێژەیەكە دەگاتە كە دەگاتە ئەو ئەندازەی كە بەكارهێنانی ئەو ماددەیە قەدەغە بكرێت جگە لەمەش ئاڵتون توانایەكی زۆری لە بەرگری كردن لە ماددەی تۆكسان و هۆكارە كیمیاویە جیاوازەكان دا هەیە ئەمەش دەبێتە هۆی لەناو بردنی ئەو كەسەی كە بۆ ماوەیەكی درێژخایەن بەكاری دەهێنێ‌ ....لەهەمان كاتیش دا كاریگەریەكی بەرچاوی لە گوێزانەوەی هیمۆگڵۆبینی خوێن وهەڵگری ئۆكسجین دەبێت كەوا ئەم هیمۆگڵۆبینە ئۆكسجین بۆ سەرجەم بەشەكانی لەش دەگوێزێتەوە ئەم گوێزانەوەیەش بە شێوەیەك دەبێت كە خێراییەكەی بگاتە چەند ئەوەندەی كاتی ئاساسی خۆی ئەم حاڵەتەش دەبێتە هۆی لاوازبونی نفرۆنەكانی بۆڕیچكەی میز  گورچیلە بێ‌ توانا دەكات لەسەر پاڵفتە كردنی خوێن لە میزی زیانبەخش كە سەر ڕادەكێشێ‌ بۆ زۆربونێكی لە ڕادە بەدەری تەنی كلسی بچوك لە ڕێرەوی میزدا ئەمەش چالاكیەكانی گورچیلە لاواز دەكات و لەپاشە ڕۆژدا دەبێتە هۆی سست بونی گشت بەشەكانی گورچیلە
ئەم زانیاریانەش لە بڵاوكراوەكانی كۆمەڵەی مەلەكی بەریتانیە...
ئەوەیە گەورەیی و ڕاستێتی پێغەمبەرمان كە بەر لە سەدان ساڵا بەر لە ئێستا فەرمویەتی: (احل الژهب والحریر لڵاناپ امتی وحرم علی ژكورها) رواە النسائی...
سرچاوه‌ ئامۆشگاری

له‌شی... به‌م جۆره‌ تا ئێستا ئه‌وه‌ ڕاستییه‌ ده‌ركه‌وتووه‌ كه‌ نوێژی به‌یانی زیاتر له‌مه‌یه‌ كه‌ باسی ده‌كه‌ین

...
له‌ تازه‌ترین، لێكوڵینه‌وه‌ی زانستی ده‌ركه‌وتووه‌... به‌ ئه‌نجامگه‌یاندنی نوێژی به‌یانی، باشترین هۆكاره‌ بۆ پێشگرتن له‌ نه‌خۆشییه‌كانی دڵ و، بۆڕییه‌كانی خوێن. له‌سه‌ر ئه‌ساسی ئه‌و لێكوڵینه‌وانه‌ی كه‌ ئه‌نجامدراوه‌ له‌ لایه‌ن په‌یمانگای دڵ له‌ ئوردن... كه‌ خه‌وی زۆر له‌ ماوه‌ی شه‌و و رۆژدا هۆكارێكی سه‌ره‌كییه‌ بۆ سه‌ره‌تای نه‌خۆشییه‌كانی دڵ...ئه‌م لێكۆڵه‌ره‌وانه‌ ده‌ریان خستووه‌ كه‌ ئه‌گه‌ر كه‌سێك له‌شه‌و و رۆژێكدا بۆماوه‌ییه‌كی زۆر بخه‌وێت ئه‌وا لێدانی دڵی له‌ ده‌قیقه‌یه‌كدا په‌نجا جار كه‌متر لێ ی ده‌دات...كه‌ ئه‌مه‌ش وا ده‌كات كه‌ به‌ هێواشی خوێن به‌ بۆڕییه‌كان خوێن و خوێنبه‌ره‌كاندا بڕاِوات...وه‌ له‌ ئه‌نجامدا بۆڕییه‌كان تووشی گیران ده‌بن... وه‌ جه‌ڵته‌ی دڵی به‌ دوادا دێت. ئه‌م لێكۆله‌ره‌وانه‌ به‌ پێویستی ده‌زانن كه‌ چه‌ند كاتژمێرێك دوای خه‌و نزیكه‌ی (15 ) پانزه‌ خوله‌ك بجوڵێن(وه‌رزش بكه‌ن)... له‌ كۆتاییدا ئه‌م لێكۆله‌ره‌وانه‌ ڕوونیان كرده‌وه‌ كه‌ به‌جێگه‌یاندنی نوێژی به‌یانی بۆ ئه‌م فرمانه‌ به‌سه‌، له‌ش ساغی و ته‌ندروستی دڵی مووسڵمانان كه‌ به‌یانان زوو هه‌ڵده‌ستن بۆ نوێژی به‌یانی و به‌جێگه‌یاندنی ئه‌ركێكی خوای...ئاماژه‌یان پێ ی داوه‌... ئه‌گه‌ر ئه‌م كاره‌ له‌ مزگه‌وت یان به‌ كۆمه‌ڵ بكرێ ئه‌وا سه‌ره‌نجامی باشترده‌بێ ةw.amozhgary.com

یه‌كێك له‌ گه‌وره‌ بێباوه‌ڕه‌كان له‌ ئه‌ڵمانیا بڕیاریدا لێكۆڵینه‌وه‌ له‌باره‌ی قورئانه‌وه‌ بكات بۆ ئه‌وه‌ی ‌ هه‌ڵه‌ی زانستیی تێدا بدۆزێته‌وه‌و له‌ ڕێیانه‌وه‌ هێرش بكاته‌ سه‌ر موسڵمانان و به‌م هۆیه‌شه‌وه‌ له‌دین وه‌ریانبگێڕێت، به‌ڵام ویستی خوای گه‌وره‌ وابوو كه‌ خه‌ونێك ببینێت، له‌ خه‌ویدا بینی كه‌ خه‌ریكه‌ نوقم ده‌بێت له‌و چركه‌ساته‌ی نزیكی خنكانی بوو هاواری كرد: یا الله!! به‌ترسه‌وه‌ خه‌به‌ری بووه‌و و ده‌یگوت چۆن ده‌بێت دانبنێم به‌ هه‌بوونی الله دا له‌ كاتێكدا من بێباوه‌ڕم!! به‌ڵام قورئانی كرده‌وه‌و ویستی خوا وابوو چاوی كه‌وته‌ سه‌ر ئه‌و ئایه‌ته‌ی تێیدا خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت:

(وَإِذَا مَسَّكُمُ الضُّرُّ فِي الْبَحْرِ ضَلَّ مَنْ تَدْعُونَ إِلَّا إِيَّاهُ)

(كاتێك له‌ ده‌ریادا تووشی ناخۆشی و ته‌نگانه‌ده‌بن، هه‌رچی په‌رستراو هه‌یه‌ له‌بیروهۆشتاندا نامێنێت، جگه هاناو هاوار هه‌ر بۆ زاتی خوا، تا ڕزگاریان بكات) [الإسرا‌ء: 67]
ئه‌نجا گوتی: سوێند به‌ خوا ئه‌م وته‌یه‌ ناكرێت له‌ مرۆڤه‌وه‌بێت، به‌ڵكو ئه‌مه‌ وته‌ی خوای مرۆڤه‌ بۆیه‌ ده‌ڵێم:

(أشهد ألا إله إلا الله وأن محمداً رسول الله)!


رَبَّنَا إِنَّنَا آَمَنَّا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَقِنَا عَذَابَ النَّارِسر سه‌ رچاوه‌/www.amozhgary.com

785

(5 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

بسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحيمِ

إِنَّ الْحَمْدَ لِلَّهِ نَحْمَدُهُ وَنَسْتَعِينُهُ وَنَسْتَغْفِرُهُ وَنَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْ شُرُورِ أَنْفُسِنَا وَسَيِّئَاتِ أَعْمَالِنَا مَنْ يَهْدِهِ اللَّهُ فَلاَ مُضِلَّ لَهُ وَمَنْ يُضْلِلْ فَلاَ هَادِىَ لَهُ وَأَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ. أَمَّا بَعْدُ ...

باوه‌ڕدارى خۆشه‌ویست:  به‌دڵنیایى ڕۆژوو پله‌و پایه‌یه‌كى زۆر گه‌وره‌ی هه‌یه‌ له‌ ئاینى پیرۆزى ئیسلامدا، وه‌ هه‌موو كرده‌وه‌كانى ئاده‌میزاد پاداشتى دیاریكراوى هه‌یه‌ جگه‌ له‌ ڕۆژوو، هه‌روه‌ها ڕۆژوو قه‌ڵغانه‌ (واته‌: قه‌ڵاَیه‌كه‌ به‌رامبه‌ر ئاه‌زووه‌كان)، وه‌ پارێزه‌ریشه‌ له‌ ئاگرى دۆزه‌خ، ئه‌مانه‌و چه‌ندین فه‌زڵء پاداشتى تر، به‌پشتیوانى خواى په‌روه‌ردگار باسیان ده‌كه‌ین:



یه‌كه‌م: ڕێگایه‌كه‌ به‌ره‌و به‌هه‌شت.



هاوه‌ڵى خۆشه‌ویست ئه‌بو ئومامه‌(رضی الله) عنه ده‌فه‌رمووێت: ووتم ئه‌ى پێغه‌مبه‌رى خوا(صلی الله علیه وسلم) كرده‌وه‌یه‌كم پیشانده‌ به‌هۆیه‌وه‌ بچمه‌ به‌هه‌شته‌وه‌، پێغه‌مبه‌رى خوا(صلی الله علیه وسلم) فه‌رمووى:  (عَلَيْكَ بِالصَّوْمِ فَإِنَّهُ لاَ مِثْلَ لَهُ) صَحِيح الْجَامِع للشَّيْخ الأَلْبَاني (4044) .

واته‌: به‌ڕۆژوو به‌ ڕۆژوو هاوشێوه‌ى نییه‌.



دووه‌م: ڕۆژوو شه‌فاعه‌ت ده‌كات بۆ خاوه‌نه‌كه‌ى.



پێغه‌مبه‌رى خوا(صلی الله علیه وسلم) فه‌رموویه‌تى:   (الصِّيَامُ وَالْقُرْآنُ يَشْفَعَانِ لِلْعَبْدِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ يَقُولُ الصِّيَامُ أَىْ رَبِّ مَنَعْتُهُ الطَّعَامَ وَالشَّهَوَاتِ بِالنَّهَارِ فَشَفِّعْنِى فِيهِ. وَيَقُولُ الْقُرْآنُ مَنَعْتُهُ النَّوْمَ بِاللَّيْلِ فَشَفِّعْنِى فِيهِ. قَالَ فَيُشَفَّعَانِ) صَحِيح الْجَامِع للشَّيْخ الأَلْبَاني (3882)  .

واته‌: ڕۆژوو قورئان شه‌فاعه‌ت ئه‌كه‌ن بۆ خاوه‌نه‌كانیان له‌ڕۆژى دواییدا، ڕۆژوو ده‌ڵێت: په‌روه‌ردگار من خواردنء ئاره‌زوه‌ كانم لێ قه‌ده‌غه‌ كردبوو له‌دونیادا، خوایه‌ له‌به‌ر من لێى خۆشبه‌و تكام لێ وه‌رگره‌ بۆى، وه‌ قورئانى پیرۆزیش ده‌ڵێت: په‌روه‌ردگار منیش شه‌وان خه‌وم لێ قه‌ده‌غه‌كردبوو خوایه‌ له‌به‌ر من لێى خۆشبه‌و تكام لىَ وه‌رگره‌ بۆى، جا خواى په‌روه‌ردگاریش له‌به‌ر ئه‌وان له‌و به‌نده‌یه‌ خۆش ده‌بێت، وه‌ هه‌ردووكیان شه‌فاعه‌تى بۆ ده‌كه‌ن.



سێ یه‌م: ڕۆژوو پاداشتى دیارى نه‌كراوى هه‌یه‌.



خواى په‌روه‌ردگار له‌ فه‌رمووده‌ى قودسیدا فه‌رموویه‌تى:  (كُلُّ عَمَلِ ابْنِ آدَمَ لَهُ، إِلاَّ الصَّوْمَ فَإِنَّهُ لِى، وَأَنَا أَجْزِى بِهِ) رَواهُ الْبُخَارِيّ (5927) .

واته‌: هه‌موو كرده‌وه‌كانى ئاده‌میزد بۆ خۆیه‌تى, جگه‌له‌ ڕۆژوو, وه‌ ڕۆژوو بۆ منه‌و ته‌نها منیش پاداشتى ده‌ده‌مه‌وه‌.



چواره‌م:  ڕۆژو قه‌ڵغانه‌ بۆ باوه‌ڕدار ئه‌یپارێزێت له‌ ئاگرى دۆزه‌خ.



خواى په‌روه‌ردگار له‌فه‌رمووده‌یه‌كى قودسیدا فه‌رموویه‌تى:  (إِنَّمَا الصِّيَامُ جُنَّةٌ يَسْتَجِنُّ بِهَا الْعَبْدُ مِنَ النَّارِ) صَحِيح الْجَامِع (4308)

واته‌: ڕۆژوو پارێزه‌ره‌و مرۆڤى موسڵمان خۆى پێ ده‌پارێزێت له‌ ئاگر. وه‌ فه‌رموویه‌تى:  (مَنْ صَامَ يَوْمًا فِى سَبِيلِ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ بَاعَدَ اللَّهُ وَجْهَهُ مِنْ جَهَنَّمَ سَبْعِينَ عَامًا) صَحِيح الْجَامِع(6331) .

واته‌: هه‌ركه‌سێك ڕۆژێك به‌ڕۆژوو بێت له‌پێناوى خوادا، ئه‌وا خواى په‌روه‌ردگار ده‌مووچاوى ئه‌و كه‌سه‌ حه‌فتا(70) ساڵ دوور ده‌خاته‌وه‌ له‌ ئاگرى دۆزه‌خ.



پێنجه‌م: بۆنى ده‌مى ڕۆژووان له‌ لاى خواى په‌روه‌ردگار له‌بۆنى میسك خۆشتره‌.



پێغه‌مبه‌رى خوا (صلی الله علیه وسلم) فه‌رموویه‌تى:  ( وَالَّذِى نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِيَدِهِ لَخُلُوفُ فَمِ الصَّائِمِ أَطْيَبُ عِنْدَ اللَّهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مِنْ رِيحِ الْمِسْكِ) صَحِيح الْجَامِع للشَّيْخ الأَلْبَاني (4328).

واته‌: سوێند بێت به‌و زاته‌ى كه‌ نه‌فسى محمدى(صلی الله علیه وسلم) به‌ده‌سته‌ بۆنى ده‌مى ڕۆژووانان له‌ لاى خواى په‌روه‌ردگار له‌ڕۆژى دواییدا خۆشتره‌ له‌بۆنى میسك..



شه‌شه‌م: ئه‌وكه‌سه‌ى به‌ ڕۆژوو ده‌بێت دووخۆشی بۆ هه‌یه‌.



خواى په‌روه‌ردگار له‌ فه‌رمووده‌ى قودسیدا فه‌رموویه‌تى:  (لِلصَّائِمِ فَرْحَتَانِ فَرْحَةٌ عِنْدَ فِطْرِهِ وَفَرْحَةٌ عِنْدَ لِقَاءِ رَبِّهِ) رَواهُ مُسْلِم (2763).

واته‌: بۆ ڕۆژووانان دوو خۆشى هه‌یه‌، كاتێك به‌ربانگ ده‌كاته‌وه‌و ڕۆژووه‌كه‌ى بشكێنێت ئه‌وا دڵخۆش ده‌بێت، وه‌ كاتێك به‌ خواى په‌روه‌ردگارى ده‌گاته‌وه‌ له‌ڕۆژى دواییدا  خۆش حاڵه‌ به‌ ڕۆژوو گرتنه‌كه‌ى.



حه‌وته‌م: په‌روه‌ردگار لاى مه‌لائیكه‌ته‌كان مه‌دحى ئه‌و كه‌سانه‌ ده‌كات كه‌ پارشێوان هه‌ڵ ئه‌ستن و به‌ڕۆژوو ده‌بن.



پێغه‌مبه‌رى خوا(صلی الله علیه وسلم) فه‌رموویه‌تى:  (إِنَّ اللَّه وَمَلاَئِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى الْمُتَسَحِّرِين) صَحِيح الْجَامِع (1844).

واته‌: به‌ڕاستى خواى په‌روه‌ردگار لاى مه‌لائیكه‌ته‌كان مه‌دحى ئه‌وكه‌سانه‌ ده‌كات كه‌ پارشێوان هه‌ڵ ده‌ستن بۆ به‌ڕۆژوو بوون، وه‌ مه‌لائیكه‌ته‌كانیش داواى لێخۆش بوونیان بۆ ده‌كه‌نء بۆیان ده‌پاڕێنه‌وه‌.



هه‌شته‌م: هۆكاره‌ بۆ سڕینه‌وه‌ى تاوان و گوناه .



پێغه‌مبه‌رى خوا(صلی الله علیه وسلم) فه‌رموویه‌تى:  (فِتْنَةُ الرَّجُلِ فِى أَهْلِهِ وَمَالِهِ وَجَارِهِ تُكَفِّرُهَا الصَّلاَةُ وَالصِّيَامُ وَالصَّدَقَةُ) رَواهُ الْبُخَارِيّ (1895) .

واته‌: تاقیكردنه‌وه‌ى پیاو له‌ خێزانء ماڵء دراوسێكانیدا, نوێژو ڕۆژوو خێرو ێه‌ده‌قه‌ ده‌یسڕێته‌وه‌و لای ده‌بات و نایهێڵێت.



نۆیه‌م: پاڕانه‌وه‌ى ڕۆژووان قه‌بووڵه‌و وه‌لێم ده‌درێته‌وه‌.



پێغه‌مبه‌رى خوا (صلی الله علیه وسلم) فه‌رموویه‌تى:  (ثَلاَثُ دَعَوَاتٍ مُسْتَجَابَاتٍ: دَعْوَةُ الصَّائِمِ) صَحِيح الْجَامِع للشَّيْخ الأَلْبَاني (3030). 

واته‌: سىَ پاڕانه‌وه‌ وه‌لێم ده‌درێنه‌وه‌: پاڕانه‌وه‌ى ڕۆژووانان.



ده‌یه‌م: ده‌رگایه‌ك له‌ ده‌رگاكانى به‌هه‌شت تایبه‌ته‌ به‌ ڕۆژووانان(ئه‌وانه‌ى به‌ڕۆژوو ده‌بن).



پێغه‌مبه‌رى خوا(صلی الله علیه وسلم) فه‌رموویه‌تى:  (إِنَّ فِى الْجَنَّةِ بَابًا يُقَالُ لَهُ الرَّيَّانُ، يَدْخُلُ مِنْهُ الصَّائِمُونَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ، لاَ يَدْخُلُ مِنْهُ أَحَدٌ غَيْرُهُمْ يُقَالُ أَيْنَ الصَّائِمُونَ فَيَقُومُونَ، لاَ يَدْخُلُ مِنْهُ أَحَدٌ غَيْرُهُمْ، فَإِذَا دَخَلُوا أُغْلِقَ، فَلَمْ يَدْخُلْ مِنْهُ أَحَدٌ) رَواهُ الْبُخَارِيّ (1896) ومُسْلِم (2766).

واته‌: به‌ یه‌كێك له‌ده‌رگاكانى به‌هه‌شت ده‌ووترێت:  (الرَّيَّان)  ته‌نها ڕۆژووانان لێوه‌ى ده‌چنه‌ ژووره‌وه‌، له‌ڕۆژى دواییدا، جگه‌ له‌ ڕۆژووانان كه‌سى تر لێیه‌وه‌ ناچێته‌ژووره‌وه‌، دواى چوونه‌ ژووره‌وه‌ى ئه‌وان ده‌رگاكه‌ داده‌خرێتء كه‌سى تر لێیه‌وه‌ ناچێته‌ ژووره‌وه‌.

له‌كۆتایدا... ئه‌مه‌ گوڵ بژێرێك بوو له‌ فه‌زڵء گه‌وره‌یى پاداشتى  ڕۆژوو گرتن.

ســـــــــــه‌رچاوه‌ به‌هشت

وَآخِرُ دَعْوانا أَنِ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمينَ

وَ الصَّلاة وَالسَّلامُ عَلَى نَبِيّنَا مُحَمَّد وَعَلَى آلهِ وَصَحْبهِ  أَجمَعين.

786

(2 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

[ هۆكارە یارمەتیدەرەكانی ئافرەتان لە پەرستشدا ]
(باشترین هۆكار كە یارمەتیدەرە لە ڕۆژوودا)
پرسیار: باشترینی ئەو هۆكارانەی كە یارمەتی ئافرەت دەدەن لە سەر تاعەت لە مانگی ڕەمەزاندا چین ؟
وەڵام: ئەو هۆكارانەی كە یارمەتی موسڵمان دەدەن پیاو بێت یان ئافرەت لە سەر تاعەت لە ڕەمەزاندا ئەمانەن:
1 ـ ترسی خوای پاك وبیگەرد، و بیروباوەڕبوون بەوەی كە بەئاگایە لە هەموو كردار و گوفتار و نیەتێكی بەندەكانی، و بەوەش كە ڕۆژێك دێت كە موحاسەبەشی دەكات لەسەری، جا ئەگەر موسڵمان هەستی بەوە كرد ئەوا سەرقاڵ دەبێت بە تاعەتەوە و وازدەهێنێت لە تاوان و سەرپێچیەكان، و دەست پێشخەری دەكات لە تەوبەكردن لە سەرپێچیەكانی.
2 ـ زۆركردنی زیكر و یادی خوای پەروەردگار و قورئان خوێندن، چونكە ئەوە دڵ نەرم دەكات، هەروەكو خوای باڵادەست ئەفەرموێ‌: [ الَّذِينَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ ] (الرعد: 28).
وە خـــوای گـــەورە ئەفەرموێ‌: [ إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ ] (الأنفال: 2).
3 ـ دووركەوتنەوەی لەو هۆكارانەی كە دڵ ڕەق دەكەن، و دووری دەكەنەوە لە خوای گەورە، كە هەموو سەرپێچیەكان، و تێكەڵ بوونی خراپەكاران و خواردنی حەرام، و بێئاگابوون لە زیكر و یادی خوای گەورە و سەیركردنی فیلمە خراپ و تێكدەرەكان.
4 ـ مانەوەی ئافرەت لە ماڵەكەیدا و دەرنەچونی لێی، جگە لە زەرورەت نەبێت و لەگەڵ گەرانەوەی خێرا بۆی كە كارەكەی تەواوبوو.
5 ـ خەوتن لەشەودا، چونكە یارمەتی زوو هەستان دەدات لە كۆتایی شەودا، وە كەم خەوتن لە ڕۆژدا بۆ ئەوەی بتوانێت نوێژەكانی لەكاتی خوێدا جێ‌بەجێ‌ بكات، و پڕكردنەوەی كاتەكانی بە ئەنجامدانی تاعەت.
6 ـ پاراستنی زمان لەغەیبەت و هێنان و بردنی قسەی ئەم و ئەو بۆ یەكتر و ووتەی درۆ و قەدەغەكراو، و خۆخەریككردن بەزیكر.
(صالح الفوزان: المفيد في مجالس شهر رمضان وأحكام الصيام وآدابه، للعلامة الشيخ عبدالعزيز بن باز، و يليه فتاوى الصيام، لأصحاب الفضيلة: محمد بن صالح العثيمين، صالح بن فوزان الفوزان، ص: 85).سه‌رچاوه‌www.ba8.org

787

(6 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

ده‌ست خۆش بیت

788

(4 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

1-رۆژی كه‌ی فه‌رزكر
رمضان ماني چه‌ یه‌
روكنه‌كانی چه‌یه‌
2-صلاحدین ایوبی قبری له‌كوێه‌

789

(2 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

ووتەی هاوەڵان لەسەر قورئانی پیرۆزو قورئان خوێن
1_ عبدالله ی كوڕی مسعود رضي الله عنه  ئەفەرمێت:ئەبێت لەسەر قورئان خوێن كەشەو بزانێت كاتێ‌ كەخەڵك خەوتوون،وەڕۆژیش ئاگای لێ‌ بێت كاتێ‌ خەڵك زیادەڕۆیی ئەكەن و بێ‌ ئاگان، وەبگرێت كاتێ‌ خەڵك پێ ئەكەنن،وەوەرعی بێت كاتی كەخەڵك حەرام و حەڵاڵ تێكەڵ بكەن،وەبێ‌ دەنگ بێت كاتی كەخەڵك قسە لەهەموو شتێكا ئەكەن، وەمل كەچ بێ كاتێ‌ كەخەڵك لووتیان بەرز ئەكەنەوەو فیزئەیان گرێت،وە دڵتەنگ بێت ( بۆ قیامەت) كاتێ‌ كەخەڵك دڵخۆشن

2- ئیمامی عومەری كوڕی خەتتاب رضي الله عنه  دەفەرموێت : ئێمە كە (دە) ئایەتمان لەبەر دەكرد نەدەچووین هیچی تر لەبەر بكەین هەتاوەكو ئیشمان بەو (دە) ئایەتە نەكردایە ،

وە دەگێڕنەوە كە سورەتی (البقرة) ی بە نۆ ساڵ لەبەر كردووە ،وەئەمەش نەك لەبەر ئەوەی كە لەبەر كردنی لاواز بێت و خراپلێی ێ‌ تێبگات بەڵكو بە هۆی ووردبینی و جێ بە جێ‌ كردنی فەرمانەكانی ئەوەندەی پێ‌ چووە .
3- عبد الله ی كوڕی مسعود (رضي الله عنه ) دەفەرموێت : لەبەر كردنی قورئان بەلامانەوە قورس و گران بوو ، بەڵام جێ‌ بەجێ‌ كردن و ئیشكردنی زۆر لامان ئاسان بوو ، بەڵام ئەوانەی دوای ئێمە لەبەر كردنیان بەلاوە ئاسانە بەڵام جێ‌ بەجێ‌ كردنیان بەلاوە قورس و گرانە
4- ئیمامی عوسمانی كوڕی عەففان و حوزەیفەی كوڕی یەمان ڕەزاو ڕەحمەتی خوایان لێ‌ بێ‌ دەفەرموون sad لو طهرت القلوب لم تشبع من قراءة القرآن .... )  واتە : ئەگەر دڵەكان پاك بن ئەوا تێر ناخۆن لە خوێندنی قورئان .
5- عبد الله ی كوڕی مەسعود (رضي الله عنه ) فەرموویەتی : ( إذا أردتم العلم فانثروا القرآن فإن فيه علم الأولين والآخرين) .
واتە : ئەگەر زانستان دەوێت لە قورئاندا بگەڕێن ، چونكە زانستی پێشینان و دوای پێشینانی تێدایە .
6- ئەنەسی كوڕی مالیك (رضي الله عنه ) فەرموویەتی sadرب تال للقرآن والقرآن يلعنه  )  واتە : زۆر قورئان خوێن هەیە قورئان نەفرەتی لێ‌ دەكات .
7_ عومەری كوڕی خەتاب (رضي الله عنه ) ئەفەرمێت:سەردەمێكی زۆر ژیایین وەیەكێ‌ لەئێمە ئیمانی پێئەدرا پێش قورئان جاسورەتێ‌ دائەبەزی بۆ پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم) حەڵاڵ و حەرام ئەمرو نەهی و ئەوەش كەئەبێت تیایدا بوەستی و بیری لێ‌ بكەیتیەوە ئەیزانی.پاشان من پیاوانێكم بینی هەریەكێ‌ لەوان قورئان پێش ئیمان فێر ئەبوو،جا لەفاتحەوە بۆ كۆتایی ئەیخوێندەوەو حەڵاڵ و حەرام ئەمرو نەهی و ئەوەش كەئەبێت تیایدا بوەستی و بیری لێ‌ بكەیتەوە نەیئەیزانی،وەكو ئەوەی كەشتێك هەڵ لوشێ‌ ئاوا قورئانی ئەخوێندەوە.
8- عبد اللهی كوڕی  مەسعود (رضي الله عنه ) فەرموویەتی : قورئان بە پەلە مەخوێننەوە وەك خوێندنەوەی شعر ، وە بە خاویش مەیخوێننەوە وەك خواردنی خورمایەكی خراپ كە زۆر بەبێتاقەتی بیخۆی ، بوەستن لەئاستی سەرسوڕهێنەرەكانی ، دڵەكانی پێ بجوڵێنن ، وە با هەوڵتان هەر ئەوە نەبێ كە كەی بگەنە كۆتایی سورەتەكە .                 سه‌رچاوه‌ http://www.quran-kurd.com

790

(4 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

١٠%   ئه‌و خوێنه‌ى دڵ پاڵى ده‌دات بۆ به‌شه‌کانى له‌ش به‌ته‌نها بۆ ده‌زگاى هه‌رس ده‌چێت بۆ ئه‌نجامدانى کردارى هه‌رسکردن ، له‌ کاتى به‌ڕۆژووبوون ده‌زگاى هه‌رس ئه‌م ڕێژه‌یه‌ى ناوێت و ڕێژه‌که‌ زۆر که‌م ده‌بێته‌وه‌ ،ئه‌مه‌ش ئه‌وه‌ ده‌گه‌یه‌نێت دڵ کارێکى گه‌وره‌ى له‌ ئه‌ستۆ نامێنێت و تا ڕادده‌یه‌ک پشوو ده‌دات.
له‌لایه‌کى تر به‌هۆى سوتانى به‌شێک له‌ چه‌ورى هه‌ڵگیراوى ناو له‌ش

به‌ هۆى به‌ڕۆژوو بوون ڕێژه‌ى کۆلیسترۆلى خراپی ناوخوێن که‌م ده‌بێته‌وه‌، ئه‌م چه‌وریه‌ش کۆلیسترۆلى خراپی ناوخوێن: 
١-    له‌ سه‌ر دیوارى خوێن ده‌نیشێت و دیوارى خوێنبه‌ره‌کان ته‌سک ده‌کاته‌وه‌.
٢-    دیوارى خوێنبه‌ره‌کان ڕه‌ق ده‌کات
٣-     په‌ستانى خوێن به‌رز ده‌کاته‌وه‌
٤-    خوێن ده‌مه‌یه‌نێت و دڵ و مێشک و به‌شه‌کانى له‌ش توشى جه‌ڵته‌ ده‌کات.  سه‌رچاوه‌ www.quran-kurd.com

دةست خؤش

باوڕم پی نیه‌

به یانیان
ئه نجام دانی نويژی به یانی پاشان زیکره کانی دوای نويژ پاشان زیکره کانی به یانیان دانیشتن دوای نويژ هه تا کاتی خؤر هه لهاتن ئه ویش بؤ ئه نجام دانی زیکرو خويندنه وه ی قورئان پاشان دوو رکات نويژ

پاشان خه وتن
هه ستان له خه و نزیکه ی کاتژمير یازده بؤ ئه جام دانی نويژی چيشته نگاو الضحی ئه نجام دانی کارو باری ماله وه یان هیتر به لام به بئ بیر چونی زیکرو ئیستیغفار و پارانه وه

نیوه روان
نويژ کردنی نیوه رؤ له کاتی خؤیداو خويندنی زیکره کان له دواییدا ته رخان کردنی کاتيک بؤ خويندنی قورئانی پیرؤز که م تر نه بيت له یه ک جزء پاشان گه ر پيویستی به حه وانه وه بوو یان کاريکی خؤی ئه نجام بدات بیکات

عه سران العصر
نويژه که له کاتی خؤیدا پاشان زیکره کانی دوای نويژ گوئ گرتن له کاسيتيکی باش ئیتر قورئانی پیرؤز بيت یان ووتاره به سووده کانی مامؤستایان ئاماده کردنی خواردنی به ربانگ وه زؤر مه سره ف نه کردن تيیدا له گه ل سوود وه ر گرتن له کات بؤ زیکرو پارانه وه و ئیستیغفار

ئيواره
زیکره کانی ئيواران و خؤ ئاماده کردن بؤ به ربانگ کردنه وه وه پارانه وه له خوای گه وره چونکه دوعاء کردن له کاتی به ربانگدا وه رده گیريت وه زؤر نه خواردن له کاتی به ربانگ کردندا که ده بيته هؤی ته مبه لی له عیباده ته کاندا نويژ کردنی ئيواره له کاتی خؤیداو زیکره کانی پاش نويژ وه کؤبونه وه له گه ل خيزانه که یداو اسه و باس کردنی به سوود یان ته واو کردنی به ربانگه که ی

عیشاء
نويژی عیشاء له کاتی خؤیداو پاشان زیکره کانی دوای نويژ پابه ند بوون به نويژی ته راویحه وه له ماله وه یان له مزگه وت دوای ئه وه ده توانيت سه ردانی خزم و که س و کار بکات وه هه ول نادات بؤ ووتنی قسه ی خراپ وه زوو نووستن له شه ودا که خير و به ره که تی تيدایه که سوننه تيکی پيغه مبه ریشه صلی الله علیه وسلم وه له سه ر لای راست ده خه ويت وه زیکرو پارانه وه یشی له بیر ناجيت وه هه لده ستيت بؤ نويژ کردن و دوعاو پارانه وه له سئ به شی کؤتایی شه ودا پاشان به ر بانگ کردنه وه و دوو باره بونه وه ی خشته که تا کؤ تایی مانگی پیرؤ زی ره مه زان
www.islam-kurd.wen9.org

1-ڕۆژووگرتن هۆى ڕزگاربوونه‌ له‌ زۆرێك له‌ ژه‌هره‌كانى له‌ش كه‌ به‌هۆى ئه‌وخواردنانه‌وه‌ دێن بۆ له‌ش كه‌ مرۆڤ به‌ ڕێژه‌یه‌كى زۆر ده‌یانخوات .
2- به‌ڕۆژوو بوون ڕزگار بوونه‌له‌ چه‌وریه‌كان.
3- هۆكارێكى باشه‌ بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ى قه‌ڵه‌وى.
4-   ڕۆژوو گرتن ده‌بێته‌هۆى نوێ بوونه‌وه‌ى خانه‌كانى له‌ش به‌وه‌ش له‌ش چالاكترو ته‌ندروست تر ده‌بێت
5- تینوویه‌تى له‌ كاتى ڕۆژوودا سودى ڕاسته‌وخۆ یان ناڕاسته‌وخى هه‌یه‌ ،چونكه‌ تینویه‌تى له‌ كاتى ڕۆژوودا تواناو چالاكى خڕۆكه‌كانى باشتر ده‌كات ،له‌ش ده‌پارێزێت له‌ قورحه‌ى گه‌ده‌ ،كارى گورچیله‌ باشتر ده‌كات .
6-ڕۆژوو گرتن هێزى ژیرى و بیركردنه‌وه‌و ته‌نانه‌ت یاده‌وه‌ریش به‌هێز ده‌كات.
7-ڕۆژووگرتن تواناى ڕۆحى  به‌هێز ده‌كات   وه‌ك هه‌ستكردن به‌ سۆزو خۆشه‌ویستى وهێزى لیكدانه‌وه‌.
8-   ڕۆژووگرتن ده‌بێته‌ هۆى باشتر كردنى هه‌سته‌كان    به‌ گشتى و هه‌ستى بیستن و بینین  به‌ تایبه‌تى تواناى بینین باشتر ده‌كات.
9-تواناى كۆ ئه‌ندامى به‌رگرى له‌ش زیاتر ده‌كات .
-10ڕۆژووگرتن ده‌بێته‌ هۆى زیادبوونى ڕێژه‌ى خوێن و به‌رهه‌م هێنانى خڕۆكه‌  سووره‌كانى خوێن.
11- ڕۆژووگرتنى به‌رده‌وام كاریگه‌رى باشى هه‌یه‌ له‌ سه‌ر نه‌خۆشیه‌كانى هه‌وكردنى شیوه‌ ڕۆماتیزمى جومگه‌كان .
12ده‌بێته‌ هۆى كه‌مكردنه‌وه‌ى یان نه‌هێشتنى قورحه‌ى گه‌ده‌.
13-ڕۆژوو چالاكتروو گه‌نجترت ده‌كاته‌وه‌.
14- ڕێگایه‌كى ئاسانه‌ بۆ واز هێنان له‌ مه‌ى خواردنه‌وه‌و جگه‌ره‌ كێشان.
-15ڕۆلێكى گه‌وره‌ى هه‌یه‌ له‌ چاره‌ سه‌ركردنى نه‌خۆشیه‌ ده‌روونیه‌كاندا.
16-ڕۆژووگرتن كارى كۆ ئه‌ندامى هه‌ناسه‌ باشتر ده‌كات و زیانه‌كانى نه‌خۆشى هه‌ناسه‌ كه‌م ده‌كاته‌وه‌.
سةرچاوه‌ www.quran-kurd.com

795

(4 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

ئه‌و میوه‌یه‌یه‌ که‌له‌قورئانى پیرۆز ناوى به‌گرنگه‌وه‌ هێنراوه‌
خورما ڤیتامینى  A و B١ و B٢  و PP  تیایه‌،
هه‌روه‌ها شه‌کرى میوه‌ Fructose فرۆکتۆز و شه‌کرى Glucose گلۆکۆزو شه‌کرى Sucrose سوکرۆز ى تیایه‌،وه‌هه‌روه‌ها تووخمه‌کانى ئاسن و و کالیسۆم و مه‌نگسیۆم و فسفۆرو چه‌ورى سلیۆز.....هتد
وه‌له‌ فه‌رمووده‌یه‌کدا هاتووه‌ پێغه‌مبه‌ر [صلى الله علية وسلم ] ده‌فه‌رمووێت:(لةكاتى رؤذوو شكاندن بة خورما يا قصب رؤذوو بشكيَنريَت)، وه‌خورما باشترین خۆراکه‌ بۆئه‌و که‌سانه‌ى کۆئه‌ندامى هه‌رسیان لاوازه‌،چونکه‌ خورما که‌مترله‌نیو کاتژمێر ووزه‌که‌ى ئاماده‌ ده‌بێت بۆ مژین له‌لایه‌ن ریخۆله‌کانه‌وه‌، هه‌روه‌ها ڕۆلێکى گرنگ ده‌بینێت بۆ به‌خشینى ووزه‌ى پێوست بۆله‌ش به‌که‌مترین ماوه‌،
سووده‌کانى خوورما
١.     ڕۆلێکى گرنگ ده‌بینێت بۆ به‌خشینى ووزه‌ى پێوست بۆله‌ش به‌که‌مترین ماوه‌،
٢.     ڕێگه‌ له‌شه‌و کوێرى ده‌گرێت و بینین به‌هێز ده‌کات و تانه‌ى چاو لاده‌بات و ته‌ڕى و بریقه‌ و جوانى چاو ده‌پارێزێت
٣.     نه‌خۆشیه‌کانى سینگ ناهێلێت و هه‌سته‌وه‌ره‌کان چلاک و به‌هێز ده‌کات و یارمه‌تى  مێشک ده‌دات بۆ خێرا ڕاپه‌ڕاندنى ئه‌رک و کاره‌کانیه‌وه‌
٤.     خورما ده‌ماره‌کان چالاک ده‌کات و ڕێگه‌ له‌ ئیفلیج بوونیان ده‌گرێت
٥.     ڕێگه‌ له‌ شه‌ق بوونى پێست و شکانى نینۆک و هه‌ڵوه‌رینى قژ ده‌گرێت
٦.     به‌هۆى مادده‌ فسفۆریه‌که‌ى ڕۆلێکى گرنگ ده‌بینێت له‌ به‌هێزکردنى ئێسک و ددان و چالاکى مێشک و سووڕى خوێنى مێشک چالاک ده‌کات
٧.     کۆئه‌ندامى زاوزێ چالاک ده‌کات ،به‌تایبه‌ت یارمه‌تى ماسوولکه‌کانى مناڵ بوون ده‌دات
٨.     شه‌کره‌که‌ى ناو خورما میز هێنه‌ره‌و لم لاده‌بات و گورچیله‌ ده‌شواته‌وه‌ قه‌بزى ناهێڵێت، به‌تایبه‌ت بۆ ئه‌وانه‌ى نه‌خۆشى قۆڵۆنیان هه‌یه‌
٩.     بۆنى ناخۆشى ئاره‌قه‌ که‌م ده‌کات و  بۆنى خۆش به‌ هه‌ناسه‌ ده‌به‌خشێ
١٠.یارمه‌تى نه‌خۆشى که‌م خوێنىده‌دات و کێشى مناڵ زیاده‌کات
سةرچاوه‌ به‌لینک قه‌ده‌غه‌یه‌(به‌رێوبه‌رایه‌تی)

ده‌ست خۆش بیت

797

(3 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

ابن قیم ده‌فه‌رمووئ داوين پاكی چيژيكی زؤر زیاتر به‌ مرؤف ده‌به‌خشيت له‌ داوين پیسی و خؤدامركاندنه‌وه‌ به‌ حه‌رام، به‌لام چيژی داوين پاكی پيشه‌كی ئيشی ئارام گرتنی ده‌ويت.. ئینجا دوای ئارامگرتنه‌كه‌ هه‌ست به‌ چيژی داوين پاكی ده‌كريت، كه‌چی چيژی داوين پیسی و خؤدامركاندنه‌وه‌ به‌ حه‌رام، به‌ پيچه‌وانه‌وه‌ سه‌ره‌تا هه‌ست به‌ چيژ ده‌كات، به‌لام دواتر تووشی ئازار و دل ته‌نگی وناخؤشی ديت

١- به‌هه‌شتی بؤ هه‌یه‌ ،پيغه‌مبه‌ر صلى الله عليه وسلم گرنتی داوه‌ به‌و كه‌سه‌ی ئارام ده‌گريت له‌سه‌ر داوين پاكی كه‌ ده‌فه‌رمووئ مَنْ يَضْمَنْ لِى مَا بَيْنَ لَحْيَيْهِ وَمَا بَيْنَ رِجْلَيْهِ أَضْمَنْ لَهُ الْجَنَّةَ ،صحيح رواه البخاري ٦٤٧٤ ، واته‌ هه‌ر كه‌سيك زمان و دامينی بپاريزيت له‌ حه‌رام، من گرنتی به‌هه‌شتی پئ ده‌ده‌م

٢- دل ئارامه‌ و چيژ له‌ عباده‌ت وه‌رده‌گرئ، چونكه‌ پيغه‌مبه‌ر صلى الله عليه وسلم ده‌فه‌رمووئ النظرة سهم من سهام إبليس من تركها خوفا من الله آتاه الله إيمانا يجد حلاوته في قلبه ،ضعيف: "الترغيب والترهيب " للمنذري ١٠٦/٤. "مجمع الزوائد " للهيثمي ٨/ ٦٣. "تلخيص المستدرك " للذهبي ٣١٤/٤)، و "مسند الشهاب" ١٩٥/١ ، واته‌ سه‌یركردنی ئافره‌تان تیريكی ژه‌هراوی شه‌یتانه‌ له‌ دلی مرؤف ده‌دات، هه‌ر كه‌سيك له‌به‌ر خاتری خوا وازی لئ‌ بهينيت، ئه‌وه‌ خوای گه‌وره‌ چيژی ئیمان ده‌خاته‌ دلیه‌وه

٣- له‌ ژير سيبه‌ری خوا ده‌بئ‌، پيغه‌مبه‌ری خوا صلى الله عليه وسلم باسی حه‌وت چین كه‌س ده‌كات كه‌ رؤژی قیامه‌ت له‌ ژير سيبه‌ری خوا دانه‌، یه‌ك له‌وانه‌ ئه‌و كه‌سه‌یه‌ ئارام ده‌گريت له‌سه‌ر داوين پاكی كه‌ ده‌فه‌رمووئ وَرَجُلٌ طَلَبَتْهُ امْرَأَةٌ ذَاتُ مَنْصِبٍ وَجَمَالٍ فَقَالَ إِنِّى أَخَافُ اللَّهَ ،صحيح رواه البخاري ٦٦٠ ومسلم ١٠٣١ ، واته‌ پیاويكه‌ ئافره‌تيكی جوان و خانه‌دان بانگی ده‌كات بؤ ئه‌وه‌ی كاری بئ ره‌وشتی له‌گه‌لدا بكات، به‌لام ئه‌و ره‌تی ده‌كاته‌وه‌ ده‌ليت من ئه‌و كاره‌ له‌ ترسی خوا ناكه‌م

٤- له‌ نه‌خؤشی به‌ دوور ده‌بيت، چونكه‌ به‌ هؤی داوين پیسی خوای گه‌وره‌ نه‌خلی وناخؤشه‌ ده‌نيريت وه‌ك پيغه‌مبه‌ر صلى الله عليه وسلم ده‌فه‌رمووئ لم تظهر الفاحشة في قوم قط حتى يعلنوا بها إلا فشا فيهم الطاعون والأوجاع التي لم تكن مضت في أسلافهم ، صحيح ، الستدرك على الصحيحين، ٣٥٨/٤. وفتح الباري،١٩٣/١٠، واته‌ هه‌ر كات به‌د ره‌وشتی و فاحشه‌ له‌ناو گه‌ليك به‌ئاشكرا بلاو بؤه‌ ئه‌وا خوای گه‌وره‌ ئيش وئازارو تاعونیان بؤ ده‌نيرئ‌ كه‌ پيشتر ئه‌و نه‌خؤشیانه‌ له‌ ناویان نه‌بووه

٥- ده‌رگای خيری لئ‌ ده‌كريته‌وه‌، پيغه‌مبه‌ر صلى الله عليه وسلم باسی سئ‌ كه‌س ده‌كات كه‌ سئ كه‌س كؤچبه‌ر بوون به‌ ريگه‌یه‌كدا ده‌رؤیشتن. باران لئ داكردن و ناچاری كردن به‌وه‌ی كه‌ په‌نا به‌رنه‌ به‌ر ئه‌شكه‌وتيك له‌ شاخيكدا، كه‌چی به‌رديك له‌ شاخه‌كه‌وه‌ به‌ر ده‌بيته‌وه‌ و ده‌می ئه‌شكه‌وته‌كه‌یان لئ ده‌گريت، له‌ ناو خؤیاندا به‌یه‌كتری ده‌لين تيفكرن بزانن و كاريكی چاكتان له‌به‌ر خوا ئه‌نجامداوه‌ له‌مه‌وبه‌ر، بانگی خوای گه‌وره‌ی پئ بكه‌ن. سا به‌لكو خوا ده‌روومان لئ بكاته‌وه‌... یه‌كيكیان له‌و سیانه‌ ئارامی گرتبوو له‌سه‌ر داوين پاكی بؤیه‌ ووتی خوایه‌ خؤت ئه‌زانی كه‌ من كچيكی ئامؤزام هه‌بوو حه‌زم ليی بوو زؤرم خؤش ئه‌ویست زیاد له‌ هه‌موو كه‌سيك كه‌ ئافره‌تی خؤش بويت، داوام ليكرد كه‌ بئ شه‌رعیم له‌گه‌لدا بكات، به‌لام رازی نه‌بوو هه‌تا سه‌د دیناری نه‌ده‌مئ، منیش ماندوو بووم هه‌تا سه‌د دینارم كؤكرده‌وه‌ و بؤم هينا و ویستم كاره‌كه‌ ئه‌نجام بده‌م ووتی ئه‌ی به‌نده‌ی خوا له‌ خوا بترسه‌ و مؤری كچينیم مه‌شكينه‌ به‌ حه‌قی خؤی نه‌بئ، منیش وازم لئ هينا، جا ئه‌گه‌ر من ئه‌مه‌م له‌به‌ر خاتری تؤ ئه‌نجام داوه‌. كه‌لينيكی ترمان بؤ بكه‌ره‌وه‌... دواتر ده‌رگای ئه‌شكه‌وته‌كه‌یان لؤ ده‌بيته‌وه

٦- مال و مندال ده‌پاريزرئ‌، هه‌ر كه‌سيك ئارام بگريت له‌سه‌ر داوين پاكی ئه‌وه‌ خوای گه‌وره‌ مال ومندالی ده‌پاريزيت له‌ دوين پیسی پيغه‌مبه‌ر صلى الله عليه وسلم ده‌فه‌رمووئ احفظ الله يحفظك ،صحيح رواه الترمذى ٢٥١٦ ، واته‌ تؤ دوركه‌وه‌ له‌ حه‌رام وسنووره‌كانی خوا بپاريزه‌ خواش ده‌تپاريزئ

٧- دوور ده‌بيت له‌ توره‌ی و سزای خوا، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی پيغه‌مبه‌ر صلى الله عليه وسلم ده‌فه‌رمووئ ما ظهر فى قوم الزنا أو الربا إلا أحلوا بأنفسهم عذاب الله ،حسن رواه أبو يعلى بأسناد جيد، صحيح الجامع ،واته‌ له‌ ناو هه‌ر گه‌ليك زینا یان ریبا بلاوبيته‌وه‌، ئه‌وه‌ سزا وتووره‌ی خوایان بؤ خؤیان به‌ ده‌ست هيناوه

٨- پاداشتيكی زؤر گه‌وره‌ی هه‌یه‌، هه‌ر كه‌سيك ئارام بگريت له‌سه‌ر داوين پاكی له‌ كاتوكدا خراپه‌كاری بلاوبؤته‌وه‌، ئه‌وه‌ پاداشتيكی زؤر گه‌وره‌ی هه‌یه‌ پيغه‌مبه‌ر صلى الله عليه وسلم ده‌فه‌رمووئ العبادة في الهرج كهجرة إليّ ، صحيح رواه مسلم ٢٩٤٨، و أحمد ٢٠٢٩٨، والترمذي ٢٢٠، واته‌ ئارام گرتن له‌سه‌ر عباده‌ت له‌ كاتی فیتنه‌ و ناخؤشی، وه‌ك كؤچ كردنه‌ له‌به‌ر خاتری من

www.islam-kurd.wen9.org

798

(10 وه‌ڵام, نووسراو له‌ شیعر)

ده‌ستخۆشبیت