ئه‌گه‌ر شه‌وێك یادت نه‌كه‌م ،

واهه‌سته‌كه‌م تاوانبارم

ئه‌و شه‌وانه‌ى یادت ئه‌كه‌م ،

هێنده‌ى زامێ به‌ئازارم !.

***

ئه‌گه‌ر شه‌وێك بۆتۆ نه‌گریم ،

هه‌ورى چاوم ئه‌گرمێنێ

ئه‌و شه‌وانه‌ش كه‌ئه‌گریم بۆت ،

ده‌ریاى ئه‌شك ئه‌مخنكێنێ .

***

بــڕوابــكه‌ بیـرت ئـه‌كـه‌م ،

خَـۆشـه‌ویـستـه‌ تـاقـانه‌كـه‌م

تـۆ هه‌تـاكـه‌ى نـایـه‌یتـه‌وه‌ ...

بـۆ نـاو مـاڵـه‌ وێرانـه‌كـه‌م ؟.

***

من ناتوانم خامۆشت كـه‌م ،

ئـــه‌ى چـــراخـــانــى ئـاواتــم

له‌و كاته‌وه‌ى تۆم لێ ونى ...

ڕه‌شپۆشێكى كش و ماتم !.

***

بگه‌رِێوه‌ باوه‌ك جاران ،

ژیان له‌لام گه‌ش و جوان بێ

به‌تۆى ئازیز بۆ رِه‌وایه‌ ...

كه‌من به‌شم هه‌ر سوتان بێ ؟.

ئارام ئه‌بوو به‌کر

وێنه‌ى مه‌ككه‌ى پیرۆزى له‌ساڵى 1953
 
ئه‌م وێنانه‌ى خواروه‌ زیاتر له‌ 30 وێنه‌ى ناوازه‌ و جوانى شارى مه‌ككه‌ى پیرۆزن كه‌ له‌ساڵى 1953 ز له‌ گۆڤارى ناشناڵ جیۆگرافى ئه‌مریكى بڵاوى كردۆته‌وه‌ له‌ مانگى 7ى ساڵى 1953 ز بڵاوى كردۆته‌وه‌.
ئه‌م وێنانه‌ له‌لایه‌ن قوتابیه‌كى موسڵمانه‌وه‌ به‌ ناوى عه‌بدولغه‌فور شێخ كه‌ له‌ بنچینه‌دا خه‌ڵكى پاكستانه‌ و دواتر له‌گه‌ڵ باوكى چونه‌ته‌ باشورى ئه‌فریقا بۆ كاركدرن وه‌ دواتر ئه‌م كۆرِه‌ى ناردته‌ زانكۆى هارفاردى ئه‌مریكى بۆ ئه‌وه‌ى له‌بوارى به‌رێوه‌بردنى كار و كارگێرى بخوێنێت ، دواى ئه‌وه‌ عه‌بدولغه‌فور ده‌چێته‌ باره‌گاى ئه‌م گۆڤاره‌ له‌ واشنتۆن و پێیان ده‌ڵێت كه‌له‌شاره‌ مه‌ككه‌ى سعودى ساڵانه‌ خه‌ڵكێكى زۆر روو له‌و شوێنه‌ ده‌كه‌ن بۆ به‌جێهانى ئه‌ركێك به‌ناوى فه‌رزه‌ى حه‌ج ، دواى ئه‌وه‌ ئبه‌رِێوه‌به‌رانى ئه‌م گۆڤاره‌ش رازى ده‌بن و دواى كه‌میره‌ى ره‌نگاو ره‌نگ (ملون)ده‌ده‌ن به‌ك گه‌نجه‌ و ئه‌ویش به‌رێده‌كه‌وێت بۆ مه‌ككه‌ى پیرۆز،له‌خواروه‌ سه‌یرى وێنه‌ى زیاتر بكه‌

     ئه‌مه‌ وێنه‌ى ئه‌وز گۆڤاره‌ ئه‌مرمیه‌ كه‌ وێنه‌ى مه‌ككه‌ى پیرۆزى له‌ساڵى 1953 ز بڵاوى كردۆته‌وه‌.

سابتی یكگرتوو

دوای پازده‌ ساڵی تر مسوڵمانان زۆرترینی دانیشتوانی به‌لجیكا پێك ده‌هێنن!!

--------------------------------------------------------------------------------

به‌ پێی نووسینگه‌ی بڕۆكسل بۆ سه‌رژمێریی ئه‌وه‌ ئاشكرا ئه‌بێت كه‌وا له‌ بیست ساڵی داهاتوو نزیكه‌ی 250 هه‌زاركه‌سی تر له‌ دانیشتوانی پایته‌ختی به‌لجیكا (بڕۆكسل) زیاد ده‌كات، ئێستاش هه‌ڵمه‌تێكی گۆڕینی دیموگڕافی گه‌وره‌ له‌ پایته‌ختی به‌لجیكا له‌ بڕۆكسل به‌ ڕێوه‌یه‌، به‌پێی ڕۆژنامه‌ی (فایف ئیكسپرێس).
هه‌روه‌ها به‌ پێی قسه‌كانی باڵیۆزی مه‌غریبی له‌ بڕۆكسل ئه‌وه‌ ده‌رئه‌كه‌وێ‌ كه‌وا نزیكه‌ی 350 هه‌زار مه‌غریبی له‌ به‌لجیكا ده‌ژین، هه‌روه‌ها 250 هه‌زاری تر هه‌ر له‌ مه‌غریبییه‌كان به‌ شێوه‌یه‌كی نا یاسایی له‌م وڵاته‌ ژیان به‌ڕێ‌ ده‌كه‌ن!
[ أوليفيير سرفايس ] له‌ مه‌ڕسه‌دی زانستی مرۆیی ڕایگه‌یاند كه‌وا له‌ ساڵی 2008 ڕێژه‌ی مسوڵمانان له‌ بڕۆكسل 33.5% یان پێك ده‌هێنا، ئه‌مه‌ له‌ كاتێكدا كه‌ به‌لجیكییه‌كان ئه‌وانه‌ی كه‌ به‌ زمانی فه‌ڕه‌نسی قسه‌ ده‌كه‌ن 12% پێك ده‌هێنن، هه‌روه‌ك 75% مسوڵمانه‌كان به‌ پێی ته‌عالیمی ئیسلامییه‌وه‌ ژیان له‌ به‌لجیكا ده‌گوزه‌رێنن.
هه‌روه‌ها ڕایگه‌یاند كه‌وا له‌ 15 تا 20 ساڵی تر مسوڵمانان زۆرینه‌ی خه‌ڵك له‌ بڕۆكسل پێك ده‌هێنن!! (ده‌جا با هه‌ر دژایه‌تی په‌چه‌و چارشێوی ئافره‌ت بكه‌ن.. ئه‌و ده‌م ئه‌بێ‌ له‌ دادگاكانیشیان بیر له‌وه‌ بكه‌نه‌وه‌ كه‌ بنووسن: [ واذا حكمتم بين الناس ان تحكوا بالعدل ] !!

ده‌نگی ئیسلام

موسڵمان بوونی که‌شتیوانیکی ئاسمانی ئه‌مریکی...

--------------------------------------------------------------------------------

که‌شتیوانی ئاسمانی ئه‌مریکی(ئارمسترۆنگ) ، له‌ ساڵی 1999 دا بۆ گه‌شتیاری سه‌ردانی ووڵاتی میسر ده‌کات و به‌یانی‌یه‌کیان له‌ ده‌نگی بانگی به‌یانی له‌ خه‌و خه‌به‌ری ده‌بێته‌وه‌، ووشه‌کانی بانگه‌که‌ زۆر سه‌یر ده‌بێت به‌لایه‌وه‌، باشه‌ خۆ (30) ساڵ له‌وه‌وبه‌ر له‌ ساڵی 1969 دا هه‌مان شتی گوێ لێ بووه‌ کاتێک له‌سه‌ر مانگ بوو .. (دیاره‌ خوا ئیراده‌ی خێری پێی بووه‌ بۆیه‌ ئه‌و بانگه‌ هاتۆته‌ گوێی له‌سه‌ر مانگ)..

بۆیه‌ له‌به‌ر خۆیه‌وه‌ ووتی: تۆ گه‌وره‌ و به‌ده‌سه‌ڵاتی ئه‌ی په‌روه‌ردگار، تۆ پاک و بیگه‌ردی ئه‌ی په‌روه‌ردگار.. ئینجا هه‌ندێک دوعای کرد تا خه‌وی لێ بکه‌وێته‌وه خه‌وی لێ نه‌که‌وت، ناچار په‌ڕاوێکی له‌ جانتاکه‌ی ده‌رهێنا تا بیخوێنێته‌وه‌، چی خوێنده‌وه‌ هیچ حاڵی نه‌بوو.. حه‌زی ده‌کرد گوێی له‌و بانگه‌‌ بێته‌وه‌‌ .. ڕۆژ بووه‌وه‌ و هاته‌ خواره‌وه نانی به‌یانی خوارد .. ئینجا له‌گه‌ل هاوه‌ڵانیدا چون بۆ گه‌ڕان، له‌ناو مه‌تحه‌فێکی فیرعه‌وندا بوون، گوێی له‌ بانگێکی خۆش بوو له‌ ڕادیۆی یه‌کێک له‌ فه‌رمانبه‌ره‌کانی مه‌تحه‌فه‌وه‌، ئینجا له‌گه‌ڵ هاوه‌ڵانیدا چوون بۆ گه‌ڕان، له‌ناو مه‌تحه‌فێکی فیرعه‌وندا بوون، گوێی له‌ بانگێکی خۆش بوو له‌ ڕادیۆی یه‌کێک له‌ فه‌رمانبه‌ره‌کانی مه‌تحه‌فه‌وه‌، خێرا چووه‌ لایه‌وه و براده‌ره‌کانی بانگ کرد، وه‌رن وه‌رن گوێ بگرن .. ئه‌وانیش هاتن و خه‌ریک بوو قسه‌ بکه‌ن، بێده‌نگی کردن هه‌تا ته‌واو بوو.. ئینجا به‌ هاوه‌ڵانی ووت: گوێتان لێ بوو؟! ووتیان : به‌ڵێ! ووتی: ئه‌زانن که‌ی گوێم له‌مه‌ بووه‌ بۆ یه‌که‌م جار؟! من له‌ ساڵی 1969 دا له‌سه‌ر مانگ ئه‌م بانگه‌م بیستووه‌!
یه‌کێک له‌ هاوه‌ڵانی بردیه‌ ئه‌‌ه‌لاوه‌ و هه‌ندێک پرته‌ و بۆڵه‌یان بوو! پاش چه‌ند خوله‌کێک ئارمسترۆنگ براده‌ره‌کانی به‌ تووڕه‌یی به‌جێهێشت و به‌ تاکسیه‌ک گه‌ڕایه‌وه‌ هۆتێل .. له‌ ژووره‌که‌ی خۆیدا له‌سه‌ر جێگاکه‌ی ڕاکشاو بیری ده‌کرده‌وه‌، چۆن (سمیث) ی هاوه‌ڵم پێم ده‌ڵێت شێت بووی! چه‌ند سه‌عاتێک تێپه‌ڕی بۆ جارێکی تر گوێی له‌ بانگ بوو، له‌ جێگاکه‌ی هه‌ستاو په‌نجه‌ره‌ی ژووره‌که‌ی کرده‌وه‌ و گوێی گرت، ئینجا که‌ ته‌واو بوو هاواری کرد: نا من شێت نیم، نا من شێت نیم.. به‌خوا من ئه‌مه‌م له‌سه‌ر مانگ گوی لێ بووه‌!! دره‌نگانیک هاته‌ خواره‌وه‌ و نانی نیوه‌ڕۆی خوارد و ئه‌و چه‌ند ڕۆژه‌ی له‌ قاهیره‌ بوون خۆی به‌ دوور ده‌گرت له‌ هاوه‌ڵانی، تا گه‌ڕایه‌وه‌ ئه‌‌مریکا، ئینجا که‌وته‌ دیراسه‌ی ئیسلام و پاش ماوه‌یه‌کی که‌م موسڵمان بوو، له‌ چاوپێکه‌وتنێکی ڕۆژنامه‌وانیدا، موسلمان بوونه‌که‌ی و گوێ لێبوونی بانگی له‌سه‌ر مانگ ڕاگه‌یاند.. له‌ ئه‌نجامی ئه‌مه‌‌وه‌ پاش چه‌ند ڕۆژێک وه‌کاله‌تی فه‌زای ئه‌مریکی (ناسا) ئارمسترۆنگی له‌کار خست. جا که‌ رۆژنامه‌ نووسێک له‌باره‌ی ده‌ست له‌کار کێشانه‌وه‌ی پرسیاری لێکرد، له‌ وه‌ڵامیدا ووتی: ڕاسته‌ ئیشه‌که‌م له‌ ده‌ست چوو، به‌ڵام له‌ به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌دا خوام دۆزی‌یه‌وه‌..

خوای گه‌وره‌ش له‌ قورئانی پیرۆزدا ده‌فه‌رموێت: سَنُرِيهِمْ آيَاتِنَا فِي الْآفَاقِ وَفِي أَنفُسِهِمْ حَتَّىٰ يَتَبَيَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ ۗ أَوَلَمْ يَكْفِ بِرَبِّكَ أَنَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ. فصلت. 53
واته‌: ئێمه‌ له‌ ئاینده‌دا به‌ڵگه‌ و نیشانه‌ی سه‌رسوڕهێننه‌ریان نیشان ده‌ده‌ین له‌ ئاسۆکانی بوونه‌وه‌رداو له‌ خودی خۆیشیاندا (بێگومان ئاشکرایه‌ که‌ له‌سه‌رده‌می زانستیدا چه‌نده‌ نهێنیه‌کانی بوونه‌وه‌ر ئاشكرا بووه‌.. زاناکان به‌ گشتی و زاناکانی ئه‌ستێره‌ناسی سه‌رگه‌ردانن له‌ ورده‌کاری و دامه‌زراوی و گه‌وره‌یی و فراوانی ئه‌م گه‌ردوونه‌، هه‌روه‌ها له‌ ئاڵۆزی جه‌سته‌یی و عه‌قڵیی و ده‌روونی ئاده‌روونی ئاده‌میزاد)، ئه‌مه‌ش بۆ ئه‌وه‌ی تا چاک بۆیان ڕوون بێت و دڵنیابن که‌ ئه‌و زاته‌ حه‌ق و ڕاست و ڕه‌وایه‌، ئایا شایه‌تی په‌روره‌ردگارت به‌س نیه‌ که‌ بێگومان ئاگا و زانایه‌ به‌ هه‌موو شتێک؟!

له‌ کۆتاییدا: له‌ خوای گه‌وره‌ و باڵا ده‌ست داواکارین که‌ هیدایه‌تی هه‌موومان بدات و ئیمانمان بپارێزێت، آمین.

.............

سه‌رچاوه‌:
ئازادی

سەبریە)، كە سێ منداڵی لە (حەمە غەریب) هەبوو، ئەوجاش لەگەڵی نەدەحەوایەوە و هەموو رۆژێ شەڕ و ئاژاوە و تۆرانی بوو،(سەدرەدین)ی برای تووشی كێشەی خۆی هاتبوو لە دەست شەڕی نەبڕاوەی ئەو دووانە. ئەوان شەڕیان دەكرد، ئەوجا یان (سەبری) دەتۆرا و ماڵی بە جێدەهێشت و دەهاتە لای(سەدرەدین) و گلەیی و گازاندە و سكاڵای لە خوشكەكەی دەكرد، یانیش (حەمە غەریب) ماڵی جێدەهێشت و دەهاتە لای (سەدرەدین) و گلەیی و گازاندە و سكاڵای لە خوشكەكەی دەكرد. دواجار كە(حەمە غەریب) هاتە لای و گازاندەی لە دەست نەحەوانەوەی خوشكەكەی لێكرد.(سەدرەدین) پێی گوت: ئەو گلەیی و گازاندانەت لە چییە؟ ئاخر ئێوە بەیەك فێربوونە، بە كورتی دەمتان لەیەك سپی بۆتەوە، هیچ كامێكتان لەویتر قبوڵ ناكات، شەڕ و ئاژاوە رۆژێك، دووان، دەیان، بۆچی؟!
چیتر گلەیی و گازاندەتان لای من مەكەن، خۆتان بڕۆن، چۆن خۆتان لەگەڵ یەك دەگونجێنن بگونجێنن، نە كۆتایی بە كێشەكانتان دێنن، نە بە گوێی منیش دەكەن. (حەمە غەریب) ئێوارە چۆوە ماڵ و سیناریۆیەكە دیسان دووبارە بۆوە.
ئەو جنێوی بەم دەدا ئەم جنێوی بەو دەدا، كەسیان لە كەسی قبوڵ نەدەكرد.(سەدرەدین) برا گەورەی(سەبری)بوو، هەر ئەوی وەكو برا گەورەی مابوو، چونكە نە دایكی و باوكیان نەمابوون، خوشكەكانیشی خۆیان لە كێشەی(سەبریە و حەمە غەریب) نەدەگەیاند و پێیان چارەسەر نەدەكرا، بە كورتی كێشەی ئەو دووانە نەدەبڕایەوە و لێنەدەگەڕان(سەدرەدین) تاوێك بەسەری رەحەتەوە دابنیشێ، لەبەر هەندێ لەو دووانە زۆر بێزار و وەڕس ببوو، بۆیە بڕیاریدا چیتر خۆیان تێنەگەیەنێ، بە(سەبریە)ی گوت: ئەرێ تۆش بێتامت كرد، نە لەگەڵ كابرا ئیدارە دەكەی نەبێ ئەویش دادەسكێی، ئەگەر پێی رازی، ئەوە لەلای دانیشە و چ گۆبەندیش مەنێوە. ئەگەریش لەلای دانانیشی، بڕۆ دادگا و تەڵاقی خۆتی لێوەرگرە و لای من دانیشە، تا ئەو رۆژەی پێتخۆشە بەخێوت دەكەم.
هەرایەكی گەورە و سەر تیاچوون
(حەمە غەریب) كە زانی(سەدەردین) چیتر خۆی لە كێشەی خۆی و ژنەكەی، كە دەكاتە خوشكی(سەدرەدین) ناگەیەنێ، هەستی بە حاڵەتێكی دەروونی ناخۆش كرد، وای لێكدەدایەوە وەك ئەوەی بڵێ لە ماڵێ دەریكردبێ لەبەر ئەوە كەوتە ژێر گوشاری فشارێكی دەروونییەوە وەك دەڵێن پتت لێدابایە دەتەقی، دوو سێ رۆژان بەو حاڵەوەی گوزەراند، (سەبری)ش هەروا، دەیویست تۆڵەی بێباكی براكەی لە مێردەكەی بكاتەوە، لەسەر خەرجی ماڵ بوو كە شەو بووە دەمەقاڵیان، منداڵەكانیان كە سێ ساڵی و چوار پێنچ ساڵە بوون دەرپەڕینە دەرەوە و لە ترسان خۆیان لە ماڵی دراوسێیەكیان نا.
دەمە قاڵی و مشتومڕیان درێژەی كێشا هەتا درەنگانێك، ئەوجا كەوتنە سەر و پۆتەڵاكی یەكتر، دراوسێكان چوونە ناوبژیوانیان هێندەی دیكە لێكگردبوون و شەڕیان خۆشتر كرد، نە ئاگایان لە منداڵەكانیان مابوو، نە رێزێكیشیان بۆ ژن و مێردایەتیان دادەنا، (حەمە غەریب) قسەیەكی پێگوتبا(سەبریە) دووانی پێدەگوتەوە، ئەوجا كەوتنە شەڕە چەپەڵۆك و یەكتر هێنان و بردن و مست وەشاندن، یەكێ لە دراوسێكانیان تەلەفۆنی بۆ (سەدرەدین) كرد، دیار بوو، بەشێوەیەك تەلەفۆنی بۆ كرد كە(سەدرەدین) بێتە ئەوێ یەكسەر دەست بداتە تفەنگـ، پاش كەمێك(سەدرەدین) بە هەناسە سواری و توڕەییەوە گەیشتە ئەوێ، لە هەردووكیانی خوڕییەوە و تێری جوێن پێدان، بەو سەرزەشت كردنەیان خوشكەكەی هێندەی دیكە شتێگیر بوو، رایكردە ماڵەوە و هەراكەی گەورەتر كرد.
بەكورتی شەڕ كەوتەوە ناو حەوشەی ماڵەكە، نە ئەم وازی دەهێنا و نە ئەویش دەچووە دەرەوە و شەڕەكە بكوژێنێتەوە، ژنە تفێكی گەورەی لە دەمووچاوی(حەمە غەریب) كرد، ئەویش ئیتر لەوزەی دانەما و چاوی گێڕا، مقەسێكی گەورەی دوورمانی كەوتە دەست، هەتا هێزی تێدابوو بۆ(سەبریە)ی راوەشاند، بەڵام لە جیاتی ئەوەی بە(سەبریە) بكەوێت، لە سینگی(سەدرەدین) چەقی خوێن خوارەی كرد، (سەدرەدین) كەوتە سەر زەوی بەمە شەڕەكە راوەستا و چیتر ململانێی نێوان ژن و مێرد نەما، خەڵك و دراوسێ تەنیا چاویان بڕیە(سەدرەدین)كە دەتگوت بەئەنقەست خۆی خستۆتە سەر زەوی و دەستی لەسەر سینگی داناوە، دیاربوو یەك دووانێك لەوانەی لەوێ بوون تەلەفۆنیان بۆ پۆلیسی فریاكەوتن كردبوو، ئەوەندەی پێنەچوو پەیدابوون، ژن و مێردیان هاوێشتە ناو ئۆتۆمبێل و (سەدرەدین)یشیان بە هێواشی بڵند كرد و لە ناو ئۆتۆمبێلی دراوسێیەكی ماڵی خوشكەكەی دانا و بردیانە نەخۆشخانە.
مردنی(سەدرەدین) و سزادانی ژن و مێرد
كە(سەدرەدین) گەیەندرایە نەخۆشخانە، پزیشكەكان هەر زوو بردیانە هۆڵی نەشتەرگەری و داوای خوێنیان كرد، مانەوەی (سەدرەدین) لە ناو هۆڵی نەشتەرگەری زیاتر لە سێ كاتژمێری خایاند، پاشان پزیشكێكی نەشتەرگەری لە هۆڵەكە هاتە دەرەوە و گوتی: سوودی نەماوە، هەوڵی زۆرمان دا، مقەسەكە پەڕەی دڵی هەڵدڕی بوو، چاكبوونەوەی مەحاڵ بوو، بۆیە مرد، دیارە قسمەتی لە دنیا هەر هێندە بوو، كە پزیشكەكە وایگوت ژن و منداڵ كەوتنە لە خۆدان و قیژە(حەمە غەریب) دەستگیركرابوو، كە هەواڵیان پێدا ئەویش كۆستی كەوت و سەری خۆی كێشا بە دیواردا، چونكە لەسەرێكەوە(سەدرەدین)ی خۆشدەویست، لەسەرێكی ترەوە بە هەڵەی ئەو بوو مرد، كە هەرگیز لەو بڕوایەدانەبوو، ئەو ببێتە هۆی مردنی، تەنانەت مردنی ئەو شتێكی هەر زۆر چاوەڕواننەكراوبوو، بێجگە لەوەش كەوتە ناو دۆخێك ئیتر چاككردنەوەی نەبوو، هەرچۆنێك بێت، ماوەی هەفتەیەك ژنەكەشی دەستگیركرا و پاشان ئازادكرا.
دواتر دوای دوو مانگ و نیو، دۆسییەی(حەمە غەریب) رەوانەی دادگای تاوان كراو، دەست بە دادگاییكردنی كرا.
بۆ دادگاش روونبۆوە كە مەسەلەكە چی بووە، بۆیە پاش دادگایی كردن و روونبوونەوەی بەڵگەكان، دادگا بڕیاریدا ساڵێك زیندانی بكرێت، (حەمە غەریب) زۆری پێ سەیر بوو كە ئەو حوكمەی بۆ دەرچووە، ئەو لەو بڕوایەدا بوو كە ئازاد بكرێت و حوكمی بێ تاوانی بۆ بدرێت كەچی ساڵێك زیندانی بۆ بڕایەوە، ئیتر ئەویش لە توڕەییان لە هۆڵی دادگا هاتە دەرەوە لە پێش كەسوكاری هەردوولا، رووی لە(سەبریە) كرد و پێی گوت: دەبڕۆ ئەوە منیش تۆم سێ بە سێ تەڵاق دا.