بابه‌ت: له بـــاره‌ی شــیعره‌وه
[size=24]له باره‌ی شیعره‌وه[/size]
[size=10]* مافی بڵاو كردنه‌وه‌ی بابه‌ت پارێزراوه بۆ YSM21.NET[/size]
هه‌موو ئه‌و شتانه‌ی پێم وابوو ئه‌گه‌ر لێیان دوور بم، هه‌ڵناكه‌م، یه‌كه یه‌كه نه‌ك
هه‌ر له‌به‌ر چاوم كه‌وتن، به‌ڵكو هه‌ندێكییان ژیانیشیان لێ تاڵ كردم، ته‌نیا
شیعر نه‌بێت كه ئێستایش هێنده‌م خۆش ده‌وێت، هه‌ر ده‌ڵێیت سه‌ره‌تای
چیڕۆكی دڵداریمانه. متمانه‌م ته‌نیا به شیعر ماوه، ئاخر با هه‌موو نووسینێك
ڕه‌نگدانه‌وه‌ی ژیاننامه‌ی نووسه‌ره‌كه‌یشی بێت، وه‌لێ هیچ به‌رهه‌مێك وه‌ك
شیعر ڕاستگۆیانه، بیۆگرافیای خاوه‌نه‌كه‌ی به‌رجه‌سته ناكات. ئه‌وه درۆیه‌كی
زل بووكه ده‌یانگوت، شیعر ئاوێنه‌ی واقیعه، ئاخر ئه‌گه‌ر شیعر ئاوێنه بێت،
ئه‌وا ئاوێنه‌ی خودی شاعیره. شیعر هاوزه‌مان ڕازی دڵی شاعیر ئاشكرا
ده‌كات و خوێنه‌ریش خۆی تێدا ده‌بینێته‌وه. ئه‌گه‌ر خودی شاعیر زه‌ریا بێت،
شیعر شه‌پۆڵه‌كانییه‌تی.
(شیعری جوان بۆ ئه‌وه ده‌ست پێ ناكات، بگاته كۆتایی، بۆ ئه‌وه كۆتایی
دێت، ده‌ست پێ بكاته‌وه.) شیعری جوان چونكه نه‌وه له دوای نه‌وه شتی نوێی
تێدا ده‌بیننه‌وه، بۆیه به نه‌مرییی ده‌مێنێته‌وه. شیعری جوان نه به توێكڵه‌وه
سه‌رقاڵ ده‌بێت و نه باس له ڕووكه‌ش ده‌كات، دیالۆگ نییه له‌گه‌ڵ ئه‌م و ئه‌ودا،
مۆنۆلۆگی نێو خودی شاعیره، كه شیعرێكی جوان ده‌خوێنینه‌‌وه، ده‌ڵێیت
سه‌یری تریفه‌ی مانگ یان جریوه‌ی ئه‌ستێره ده‌كه‌ین، ده‌ڵێیت بۆنی خۆڵی
دوای باران یان گوڵێكی كێوی ده‌كه‌ین، كه شیعرێكی جوان ده‌بیستین،
سه‌رسام ده‌بین، هه‌ر ده‌لێیت تووشی كوتوپڕییه‌ك هاتووین.
شیعری جوان هه‌ر ده‌ڵێیت ئینسانێكه به منداڵی ژیانێكی دژواری به‌سه‌ر
بردووه، بۆیه هه‌میشه یاخی ده‌بێت و باس له‌و شتانه ده‌كات كه له ڕوانگه‌ی
زۆربه‌‌وه، بڤڤه و تابوون. شیعر چونكه گیاندارێكه سه‌رچڵ، بێ ئه‌وه‌ی سڵ له
مه‌ترسییه‌كان بكاته‌وه، به‌رده‌وام خه‌ریكی تاقیكردنه‌وه‌ی ڕێگه‌ی نوێیه.
شیعری جوان نه مل بۆ دابونه‌ریت كه‌چ ده‌كات و نه سنوور و به‌ربه‌رست
ده‌ناسێت. شیعری جوان چونكه له سه‌رچاوه‌ی خودی یاخیبووی شاعیره‌وه
هه‌ڵده‌قوڵێت، هه‌میشه له گۆڕاندایه، نه گوێڕایه‌ڵی ڕێساكانی گوتنی باو
ده‌بێت و نه له قالبی شێوازه دێرینه‌كاندا گیر ده‌خوات. ئه‌گه‌ر شاعیر سازش
بكات، ته‌نیا له پێناوی جوانتر كردنی زمانی شیعردا ده‌یكات، ڕێبازه
شیعرییه‌كانیش وه‌ك كێش و پاشبه‌ند، جۆرێكن له زیندان، شاعیر
بوونه‌وه‌رێكی یاخییه و له هیچ چوارچێوه‌یه‌كدا قه‌تیس نا بێت.
شیعری جوان به خه‌م ده‌ڵێت خه‌م و به شادی ده‌ڵێت شادی، نه شادی
ده‌شێوێنێت به خه‌م بچێت، نه خه‌م جوان ده‌كات، تا له‌شادی بچێت.
شیعری جوان نه ناپاكی له خۆی ده‌كات، نه له خوێنه‌ر، شاعیر كه‌سێك نییه
بۆ گه‌یشتن به خوێنه‌ر، ناپاكیی له هونه‌ری شیعر بكات، وه‌لێ كه‌سێكیش
نییه، به پاساوی دڵسۆزیی بۆ هونه‌ر، دیوارێكی به‌رزی به‌ردین له نێوان خۆی
و خوێنه‌ردا هه‌ڵبچنێت. شاعیر خه‌ریكی كوشتنی باوكیش نییه، (گۆران) كه
شۆرشێكی نوێی له شیعری كوردیدا هه‌ڵگیرساند، (نالی)ی نه‌كوشت، به‌ڵكو
له بناری چیای وییه‌وه به‌ره‌و لووتكه‌یه‌كی دیكه‌ی شیعری كه‌وته ڕێ.
شیعر به پله‌ی یه‌كه‌م زمانه، هه‌ر به هۆی زمانه‌كه‌شیه‌وه، چێژ له
جوانییه‌كانی دیكه‌ی وه‌رده‌گرین. به‌رهه‌مهێنانی زمانێكی شیعری، یه‌كه‌مین
ئه‌ركی شاعیره. ئه‌گه‌ر شیعر ئه‌ركێكی دیكه‌ی هه‌بێت، ته‌نیا ئه‌وه‌یه كارێك
بكات، ئینسان هه‌ست به ئینسانبوونی خۆی بكات. یه‌كێك له جیاوازییه‌كانی
نێوان شاعیری نوێ و كادیری حیزبی دێرین ئه‌وه‌یه، یه‌كه‌میان به هۆشیارمان
ده‌زانێت و دووه‌میان به نه‌فام، ئه‌وه نه‌بوو كادیر هه‌میشه ڕێنوێنیی ده‌كردین.
ده‌شێت جیاوازی نێوان شاعیر و واعیزیش هه‌ر ئه‌وه بێت، ئه‌میان گومانمان
له كن دروست ده‌كات و ئه‌ویان گه‌ره‌كییه به یه‌قین بگه‌ین.
زمانی شیعر زمانێكه بزۆز نه‌ك جێگیر، له ناخی هه‌موو شاعیرێكدا،
زمانزانێكی داهێنه‌ر هه‌یه. شاعیر له‌و زمانه‌ی كه‌سانی دیكه پێی ده‌دوێن،
زمانێكی شیعری ده‌خولقێنێت كه ئه‌فسونی لێ ده‌تكێت و له ناخه‌وه
ده‌مانهه‌ژێنێت. ئه‌گه‌ر به هۆی زمانی شیعرێكه‌وه كه ناوی خاوه‌نه‌كه‌شی
له‌سه‌ر نه‌بێت، شاعیره‌كه‌مان ناسییه‌وه، ئه‌وا ئه‌و شاعیره خاوه‌نی زمانی
تایبه‌ت به خۆیه‌تی. شاعیری داهێنه‌ر جۆره په‌یوه‌ندییه‌كی وا له نێوان
وشه‌كاندا ده‌هێنێته ئاراوه كه مانای تازه ببه‌خشن.
شیعر به زمانێكی هێنده باڵا ده‌نووسرێت، هه‌ر ده‌ڵێیت شای ده‌ربڕینه.
زمانی شیعری جوان، هه‌ر له زمانێك ده‌چێت، ده‌ڵێیت زمانی گیاندارێكه له
ئینسان باڵاتر، زمانێكه ده‌ڵێیت له ئاسمانه‌وه دێت و له‌و زمانه ده‌چێت كه
فریشته پێی ده‌په‌یڤێت، زمانیكه له كیژۆڵه‌یه‌ك ده‌چێت، هێشتا په‌یمانی
ژوانێكی به كه‌س نه‌دابێت. زمانی شیعری جوان زه‌مانێكه پڕ له میوزیك،
موزیك تێیدا له‌و په‌ڕی چڕبوونه‌وه‌یدایه. زمانێكه له‌گه‌ڵ میوزیكدا پێكه‌وه له
دایك ده‌بن و هه‌ر ده‌ڵێیت بۆ گۆرانی خولقاوه.هه‌ر شیعرێك بكه‌وێته خانه‌ی
داهێنانه‌وه، به‌شداری له جوانتركردنی زمانیشدا ده‌كات. شیعری جوان ئاوی
ژیانی زمانه، لێ ناگه‌ڕیت گوڵی زمان بژاكێت.
شیعری جوان چونكه له‌سه‌رچاوه‌ی خه‌یاڵه‌وه هه‌ڵده‌قوڵێت، با
دنیابینییه‌كیش به‌رجه‌سته بكات، هه‌ر له‌گه‌ڵ هه‌ستماندا ده‌ئاخفێت. شیعری
جوان هاوزه‌مان ڕوخێنه‌ره بنیاتنه‌ریش، ئاخر كه ڕێسا دێرییه‌نه‌كان خاپوور
ده‌كات، بناغه‌ی ڕێسای نوێ داده‌نێت، كه ده‌سه‌ڵاتی (به‌یت) ده‌ڕوخێنێت،
(یه‌كیه‌تیی بابه‌ت) ده‌خولقێنێت. زمانی شیعر زمانی عه‌وامه، نه هی
ده‌سته‌بژێر، زمانێكه به‌رده‌وام له گۆڕاندایه، له قه‌فه‌زی زمانی باو یاخی
ده‌بێت و نه‌ك هه‌ر خۆی ناجوێته‌وه، به‌ڵكو به‌رده‌وام خۆی نوێ ده‌كاته‌وه.
شیعری جوان چونكه زاده‌ی ئه‌زمونی ئینسانه، نه له زمانێكدا گیر
ده‌خوات، نه له شوێنێكدا، ده‌شێت سه‌دان ساڵ بژی و هه‌ستی ده‌یان نه‌ته‌وه
ببزوێنێت.
شاعیر حه‌زی له لاسایی كردنه‌وه نیه، به‌رده‌وام سه‌رقاڵی تاقیكردنه‌وه‌ی
نوێیه، به‌رانبه‌ر فۆڕمه دێرینه‌كان به ئه‌مه‌ك نییه، ناپاكییان لی ده‌كات و
فۆڕمی نوێ داده‌هێنێت. فۆڕمێك ته‌نیا له‌به‌ر ئه‌وه‌ی نوێیه، مه‌رج نیه داهێنان
بێت، وه‌لێ داهێنان به تازه‌یی ده‌مێنێته‌وه. شیعر وه‌ك چۆن زاده‌ی كێش و
سه‌روا نیه، زاده‌ی فه‌رامۆش كردنی ڕیتم و پاشبه‌ندیش نیه، شیعر زاده‌ی
ده‌ربڕینی نوێ و ئه‌و هاوئاهه‌نگییه تازه‌یه‌یه كه شاعیر له نێوان وشه‌كاندا
ده‌هێنێته‌وه ئاراوه. شاعیر شایه‌تێكه به چاوی دڵ، ئه‌و شتانه ده‌بنێت كه
كه‌سانی ئاساییی نایانبینن. له فێرگه‌ی شیعره‌وه فێر ده‌بین، چێژ له هونه‌ری
دیكه‌یش وه‌ربگرین، ئاخر شیعر كڵپه‌ی ئاگری ڕوحێكی بێدار و ڕابوونی
وێژدانێكی زیندووه*
* ل105، له هه‌یڤدا بۆ ڕووی تۆ و له په‌یڤدا بۆخۆم ده‌گه‌ڕێم.
_____________________
"كه ئه‌م بابه‌ته‌م له كتێبه‌وه هێنایه ئێره، له كاتی نووسینه‌وه‌یدا وامده‌زانی
نه‌شته‌رگه‌ری له دڵ ده‌كه‌م، ئه‌ویش له‌به‌ر ئه‌وه‌ی بنووسی ئه‌م بابه‌ته به
كوردییه‌كی زۆر جوان ده‌نووسێت، ترسی ئه‌وه‌م هه‌بوو ڕسته‌یه‌ك پاش و پێش
بكه‌م یان ووشه‌یه‌ك به‌هه‌ڵه بنووسمه‌وه. (سه‌رهه‌نگ موحسین)"
، سوپاس بۆ په‌یامه‌كه‌ت، خۆشحاڵ بووم كه به‌دڵت بوو.