-    چی ده‌رباره‌ی پێغه‌مبه‌ر (سلیمان ) ده‌زانی ؟
وه‌ڵام/ خوای گه‌وره‌ زانست و حیكمه‌تێكی زۆری پێ‌ به‌خشیبوو , زمانیئاژه‌ڵانی ده‌زانی , په‌ری و ( جن ) و ( با ) ی بۆ ڕه‌خساندبوو , چیڕۆكی له‌گه‌ڵ باڵنده‌ی ( هد هد ) هه‌بوو كاتێك هه‌واڵی پێ‌ دا كه‌ پادشایه‌ك له‌ یه‌مه‌ن هه‌یه‌ خۆر ده‌په‌رستن سوله‌یمان بۆ وڵاتی سه‌به‌ئی نارد داوای باوه‌ڕهێنانی ڵاَ كردن به‌ڵام له‌ بری باوه‌ڕهێنان خه‌ڵاتی بۆ نارد بۆیه‌ داوی له‌ جنه‌كان كرد كه‌ ته‌ختی ئه‌و بهێنن به‌ر له‌وه‌ی بێته‌ لای ئه‌وان , كاتێك پادشاكه‌ هات باوه‌ڕی هێنا .

    چی ده‌رباره‌ی پێغه‌مبه‌ر (داود ) ده‌زانی ؟
وه‌ڵام/ خوا زانست و حیكمه‌تی پێ‌ به‌خشیبوو , خوا چیاو باڵنده‌ی بۆ ڕه‌خساندبوو له‌گه‌ڵ ئه‌و ته‌سبیحاتیان ده‌كرد , وه‌ ئاسن بۆی نه‌رم ده‌بوو , ڕۆژێك نا ڕۆژێك به‌ڕۆژوو ده‌بوو , له‌ نیوه‌ی شه‌واندا به‌ خه‌وه‌ر بوو , وه‌ خوا زه‌بوری بۆ دابه‌زاند .[/b]

-    چی ده‌رباره‌ی ( یوشع بن نون ) ده‌زانی ؟
وه‌ڵام/ وارید بووه‌ گه‌نجێك بووه‌ كه‌ هاوه‌ڵی موسا بوو بۆ گه‌یشتن به‌ ( خضر ) , پێغه‌مبه‌رێك بووه‌ خوای گه‌وره‌ له‌سه‌ر ده‌ستی ئه‌و به‌نی ئیسرائیلی له‌ بیابانی سینا ده‌رهێناوه‌ , وه‌ شه‌ڕی له‌گه‌ڵ فه‌له‌ستین كردووه‌ و سه‌ریش كه‌وتووه‌ به‌سه‌ریاندا .

   چی ده‌رباره‌ی پێغه‌مبه‌ر ( هارون ) ده‌زانی ؟
وه‌ڵام/ برای پێغه‌مبه‌ر ( موسا ) و هاوڕێی بوو له‌ بانگهێشتی فیرعه‌ون بڕوا هێنان به‌ خوا , چونكه‌ ڕه‌وان بێژ بوو , موسا له‌ شوێنی خۆی جێ‌ ی هێشت كات]َك چووه‌ چیای ( گور ) , به‌ڵام سامیری به‌نی ئیسرائیلی هه‌ڵخه‌ڵه‌تاند بۆ گۆلك په‌رستی و هارونیش زۆر داوای ڵاچ كردن بۆ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ لای خوا به‌ڵام خۆیان به‌زل زانی , كاتێك موسا گه‌ڕایه‌وه‌ زۆر به‌ توندی سه‌رزه‌نشتی هارونی كرد .

    چی ده‌رباره‌ی پێغه‌مبه‌ر موسا ( درودی خوای لێبێت ) ده‌زانیت ؟
وه‌ڵام/ خودا بۆ فیرعه‌ون و گه‌له‌كه‌ی نارد , به‌ دوو موعجیزه‌ پشتی به‌هێز كرد , یه‌كێكیان دارگۆچانه‌كه‌ كه‌ ماره‌كانی خوارد , دووه‌میان ده‌ستی ده‌خسته‌ ناو گیرفانی كه‌ ده‌ری ده‌هێنا سپی ده‌بوو , موسا بانگی یه‌كتاپه‌رستی لێ‌ كردن به‌ڵام فیرعه‌ون شه‌ڕی له‌گه‌ڵ كرد , پاشان خودا فرمانی پێ‌ كرد ده‌ربچێت بۆ میسر , فیرعه‌ونیش به‌ سوپایه‌كی گه‌وره‌ دوای كه‌وت , خوا فرمانی به‌ موسا كرد به‌ گۆچانه‌كه‌ی بدات له‌ ده‌ریا و بۆی له‌ت بوو باوه‌ڕداران ڕزگاریان بوو و فیرعه‌ون و داروده‌سته‌كه‌ی تیاچوون .

    چی ده‌رباره‌ی پێغه‌مبه‌ر شوعه‌یب ( درودی خوای لێبێت ) ده‌زانیت ؟
وه‌ڵام/ خوا پێغه‌مبه‌ر بۆ گه‌لی ( مه‌دیه‌ن ) ی نارد , ئه‌م گه‌له‌ ( ئه‌یكه‌ ) یان ده‌په‌رست , فڕو فێڵیان له‌ ته‌رازو و پێواندا ده‌كرد , داوای له‌ گه‌له‌كه‌ی كرد دادوه‌ر بن و یه‌كتاپه‌رست بن به‌ڵام سه‌رپێچیان كرد و خۆیان به‌گه‌وره‌ زانی , به‌ڵێنی سزای خوایی پێدان و , خودایش سزای .............. بۆ ناردن .

        چی ده‌رباره‌ی پێغه‌مبه‌ر یونس ( درودی خوای لێبێت ) ده‌زانیت ؟   
وه‌ڵام/ خوای گه‌وره‌ به‌ پێغه‌مبه‌ر بۆ گه‌لی نه‌ینه‌وای ( موسڵ ) نارد بۆ یه‌كتاپه‌رستی , به‌ڵام سه‌رپێچیان كرد , ئینجا به‌ڵێنی سزای خوای پێدان له‌ دوای سێ‌ ڕۆژ ئه‌وانیش ترسان و باوه‌ڕیان هێنا , یونس ده‌رچوو له‌گه‌ڵ كه‌شتی یه‌ك نزیك بوو نقومی ژێر ئاو بێت , ناچار بڕیاردرا كه‌ یه‌كێك ده‌بێ‌ خۆی هه‌ڵداته‌ ناو ئاوه‌وه‌ تا ئه‌وانی تر ڕزگاریان ببێت , سێ‌ جار قورعه‌یان كرد هه‌رسێ‌ جار یونس ده‌رچوو , خۆی هه‌ڵدایه‌ ناو ده‌ریا و حوتێك خواردی , به‌ دوعای ( لا اله الا انت سبحانك انی كنت من الڤالمین ) پاڕایه‌وه‌ تا خوا له‌ ناخۆشی و تاریكی یه‌ ڕزگاری كرد .

       ده‌رباره‌ی پێغه‌مبه‌ر ذول لكیفل ( درودی خوای لێبێت ) چی ده‌زانیت ؟     
وه‌ڵام/ یه‌كێك بوو له‌ پێغه‌مبه‌رانی خوا , له‌ هه‌ر ڕۆژێكدا (100) نوێژی ده‌كرد , ووتراوه‌ كه‌فیلایه‌تی و سه‌رپه‌رشتی گه‌له‌كه‌ی ده‌كرد و دادوه‌ری به‌ دادپه‌روه‌ری له‌ نێوان خه‌ڵكی ده‌كرد تا ناویان نا ( ذول لكیفل ) .

   چی ده‌رباره‌ی پێغه‌مبه‌ر ئه‌یوب ( درودی خوای لێبێت ) ده‌زانیت ؟
وه‌ڵام/ له‌ نه‌وه‌كانی پێغه‌مبه‌ر ئیبراهیمه‌ , ئه‌یوب خاوه‌نی ماڵ و منداڵی زۆر بوو , وه‌ خوای گه‌وره‌ ( 13 یان 18 ) ساڵ به‌ نه‌خۆشی تاقیكرده‌وه‌ و ئارامی گرت , ڕیوایه‌ت كراوه‌ كه‌ خوای گه‌وره‌ له‌ ڕۆژی دوایی به‌ڵگه‌ به‌ ئارامی ئه‌یوب ده‌هێنێته‌وه‌ به‌سه‌ر گشت نه‌وه‌كانی ئاده‌م .

   چی ده‌رباره‌ی پێغه‌مبه‌ر یه‌حیا ( درودی خوای لێبێت ) ده‌زانیت ؟
وه‌ڵام/ منداڵی دوعای وه‌رگیراوی پێغه‌مبه‌ر زه‌كه‌ریایه‌ ( درودی خوای لێبێت ) وه‌ خوای گه‌وره‌ خۆی ناوی ناوه‌ یه‌حیا .

    چی ده‌رباره‌ی پێغه‌مبه‌ر زه‌كه‌ریا ( دروده‌ی خوای لێبێت ) ده‌زانیت ؟
وه‌ڵام/  سه‌رپه‌رشتی مه‌ریه‌می پاكی كردووه‌ , داوای له‌ خوا كرد نه‌وه‌یه‌كی باش و چاكخوازی پێ‌ ببه‌خشێ‌ خودایش یه‌حیای به‌نده‌ی چاك و ته‌قواداری پێ‌ به‌خشی بانگخوازی بۆ یه‌كتاپه‌رستی كرد .

    ده‌رباره‌ی پێغه‌مبه‌ر یه‌سه‌ع ( درودی خوای لێبێت ) چی ده‌زانی ؟
وه‌ڵام/ له‌ ته‌ورات باسی كراوه‌ , وه‌ له‌ قورئانی پیرۆزیش دوو جار باسی كراوه‌ , باس كراوه‌ وه‌كو موعجیزه‌یه‌ك ئاده‌میزادێكی مردووی ڕاوه‌ستاو كردووه‌ .

    چی ده‌رباره‌ی پێغه‌مبه‌ر" یه‌عقوب "  ( درودی خوای لێبێت ) ده‌زانی ؟
وه‌ڵام/ كوڕی پێغه‌مبه‌ر ( ئیسحاقه‌ ) , وه‌ پێی ده‌گوترێ‌ ( ئیسرائیل ) , بۆ گه‌له‌كه‌ی پێغه‌مبه‌ر بووه‌ , وه‌ باوكی پێغه‌مبه‌ر ( یوسف ) ه‌ ( درودی خوایان لێبێت ) .

    ده‌رباره‌ی پێغه‌مبه‌ر ( ئیسحاق ) ( درودی خوای لێبێت ) چی ده‌زانی ؟
وه‌ڵام/ كوڕی گه‌وره‌مان پێغه‌مبه‌ر( ئیبراهیم ) و خێزانه‌كه‌ی ( ساره‌ ) یه‌ , موژده‌ی ئه‌م كوڕه‌یان له‌ لایه‌ن فریشته‌كانه‌وه‌ پێدرا , له‌ قورئان به‌ ( غلام علیم ) كوڕێكی زانا ناوی براوه‌ , له‌ وه‌چه‌ی ئیسحاقه‌وه‌ پێغه‌مبه‌ر ( یه‌عقوب ) بووه‌ .

   ده‌رباره‌ی ( لوط ) چه‌ ده‌زانی ؟
وه‌ڵام/ خوا به‌ پێغه‌مبه‌ر بۆ گه‌له‌كه‌ی نارد تا ڕێنمونیان بكات , ئاره‌زوه‌كانیان له‌ جیاتی ئافره‌ت به‌ ڕه‌گه‌زبازی تێر ده‌كرد , جگه‌ له‌ كه‌مێك له‌ خانه‌واده‌كه‌ی كه‌س باوه‌ڕی پێ‌ نه‌هێنا , تا هاوسه‌ره‌كه‌یشی باوه‌ڕی پێ‌ نه‌هێنا , كاتێك  كه‌ پێغه‌مبه‌ر (لوگ) نائومێد بوو فریشته‌كان (لوگ) و باوه‌ڕدارانی ڕزگار كردو و ئه‌وانی تریشیان به‌ردباران كرد .

    ده‌رباره‌ی پێغه‌مبه‌ر  ئیبراهیم (درودی خوای لێبێت ) چی ده‌زانیت ؟
وه‌ڵام/ خۆشه‌ویستی خوایه‌ , له‌ ناو گه‌لێك ده‌ژیا كه‌ هه‌ساره‌یان ده‌په‌رست , به‌ سروشتی خۆی به‌مه‌ ڕازی نه‌بوو تا خوا هه‌ڵیبژارد به‌ پێغه‌مبه‌ر , بانگهێشتی گه‌له‌كه‌ی كرد بۆ یه‌كتاپه‌رستی , به‌ڵام به‌درۆیان خسته‌وه‌ و ویستیان بیسوتێنن , خوا ڕزگاری كرد , خوا وه‌چه‌ی پێغه‌مبه‌رانی له‌ ئیبراهیم به‌دی هێناوه‌ , له‌گه‌ڵ كوڕه‌كه‌ی ئیسماعیل كه‌عبه‌یان دروست كرد .

    ده‌رباره‌ی ( صالح ) ( درودی خوای لێبێت ) چی ده‌زانی ؟
وه‌ڵام/ خوا بۆ گه‌لی (په مود) ی نارد , خوا ڕزق و ڕۆزی زۆری پێدابوون به‌ڵام سه‌رپێچی په‌روه‌ردگاریان كرد , گه‌لێكی سه‌ركه‌ش و بت په‌رست بوون , خوا پێغه‌مبه‌ر ( صالح ) ی ( درودی خوای لێبێت ) بۆ ناردن به‌ موژده‌ده‌ر و ترسێنه‌ر به‌ڵام به‌درۆیان خسته‌وه‌ و , داوای به‌ڵگه‌یه‌كیان كرد , خوایش ووشترێكی وه‌كو به‌ڵگه‌یه‌ك نارد و فرمانی پێ‌ كردن كه‌ ئازاری ووشتره‌كه‌ نه‌ده‌ن , به‌ڵام سه‌رپێیان كرد , خوداش سزای بۆ ناردن جگه‌ له‌ (صالح) و باوه‌ڕداران ئه‌وانه‌ی تری به‌ ( صاعقه‌ ) له‌ناوی بردن .

    ده‌رباره‌ی ( هود ) ( درودی خوای لێبێت ) چی ده‌زانی ؟
وه‌ڵام/ خوا بۆ گه‌لی ( عاد ) ی نارد , كه‌ له‌ ( ئه‌حقاف ) بوون , خوا هێز و ڕزق و رۆِزی زۆری پێدابوون به‌ڵام شوكرانه‌ی خوایان نه‌كرد و , به‌ندایه‌تیان بۆ بت ده‌كرد , خودایش ( هود ) ی بۆ ناردن به‌ڵام به‌ درۆیان خسته‌وه‌ ئازاریان دا , سزای خوا گه‌یشت به‌ بایه‌كی توند كه‌ حه‌وت شه‌و و حه‌وت ڕۆژ به‌رده‌وام بوو .

    ده‌رباره‌ی ( نوح ) ( درودی خوای لێبێت ) چی ده‌زانیت ؟
وه‌ڵام/ خوا بۆ گه‌له‌كه‌ی نارد تا ئاگاداریان بكاته‌وه‌ له‌ سزای ڕۆژی دوایی به‌ڵام سه‌رپێچیان كرد و به‌درۆیان خسته‌وه‌ , له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ئه‌و هه‌ر به‌رده‌وام بوو به‌ڵام خه‌ڵكێكی كه‌م شوێنكه‌وته‌ی بوون , (950) ساڵ بانگهێشتی گه‌له‌كه‌ی كرد , ئه‌وان له‌سه‌ر كوفرو بێ‌ باوه‌ڕی به‌رده‌وام بوون تا خوا بارانی له‌سه‌ر پچڕاندن , نوح بانگی كردن یاوه‌ڕ بهێنن تا خوا سزایان له‌سه‌ر هه‌ڵبگرێت باوه‌ڕیان هێناو سزا هه‌ڵگیرا به‌ڵام گه‌ڕانه‌وه‌ سه‌ر بێ‌ باوه‌ڕی , تا خوا فرمانی به‌ نوح كرد له‌ هه‌ر ئاژه‌ڵێك جوتێك هه‌ڵبگرێت له‌گه‌ڵ ئه‌وانه‌ی باوه‌ڕیان پێ‌ هێناوه‌ , ئیتر به‌ تۆفان و لافاو له‌ناو چوون .

    چی ده‌رباره‌ی ئیدریس ( درودی خوای لێبێت ) ده‌زانیت ؟
وه‌ڵام/ له‌سه‌ر زه‌وی یه‌كه‌م پێغه‌مبه‌ر ( نبی ) بووه‌ دوای پێغه‌مبه‌ر ئاده‌م ( درودی خوایان لێبێت ) , باوكی باپیره‌ی ( نوح ) بووه‌ , بانگخوازی یه‌كتاپه‌رستی كردووه‌و (1000) له‌ نه‌وه‌ی ئاده‌م باوه‌ڕی پێ‌ هێناوه‌ , یه‌كه‌م كه‌س بووه‌ به‌ پێنوس نوسیویه‌تی , وه‌ یه‌كه‌م كه‌س بووه‌ جل و به‌رگی دوریوه‌و پۆشیویه‌تی , یه‌كه‌م كه‌س بووه‌ له‌ زانستی گه‌ردوون وئه‌ستێره‌كان ورد بۆته‌وه‌ .

    چی ده‌رباره‌ی شیپ ( درودی خوای لێبێت ) ده‌زانی ؟
وه‌ڵام/ كاتێك ئاده‌م وه‌فاتی كرد ( شیپ ) هه‌ڵسا به‌ هه‌ڵگرتنی قورسایی ژیان و ڕێكخستنی نه‌وه‌كانی , وه‌ پَغه‌مبه‌ری خوا بوو ( درودی خوای لێبێت ) , ( شیپ ) واتا : خه‌ڵاتی خوا ( هبه‌ الله ) , بۆیه‌ ئه‌م ناوه‌یان لێناوه‌ چونكه‌ كاتێك خوا پێی دا دوای ئه‌وه‌ی كه‌ هابیل كوژراوه‌ ,كاتی وه‌فاتی وه‌سیه‌تی به‌ كوڕه‌كه‌ی ( أنوش ) كرد جێ‌ نیشی بێت , پاشان ( قینن ) له‌ دوای ئه‌و كوڕه‌كه‌ی ( مهلاییل ) .

كورته‌یه‌ك ده‌رباره‌ی پێغه‌مبه‌ر ئاده‌م ( درودی خوای لێبێت )
باوكی مرۆڤایه‌تی یه‌ , خوا به‌ ده‌ستی خۆی له‌ گڵ دروستی كردووه‌ , فریشته‌كان سوژده‌ی ڕێزیان بۆ بردووه‌ , وه‌ خوای گه‌وره‌ خۆی ناوی گشت شتێكی فێر كرد , وه‌ هاوسه‌ری له‌ په‌راسووی چه‌پی ئاده‌م بۆ دروست كردووه‌ , له‌ به‌هه‌شت جێنیشنی كردوون , ئاگاداری كردنه‌وه‌ كه‌ نزیكی دارێكی دیاری كراو نه‌بن به‌ڵام شه‌یتان وه‌سوه‌سه‌ی بۆ كردن و له‌ داره‌كه‌یان خوارد , به‌هۆی ئه‌م سه‌رپێچیه‌یان خوا دایبه‌زاندنه‌ سه‌ر زه‌وی , له‌ كێوی عه‌ره‌فه‌ له‌گه‌ڵ دایكه‌ حه‌وا یه‌كتریان ناسی , گوزه‌ری ژیانی بۆ فه‌راهه‌م هێنان , داوای خواپه‌ستی و یه‌كتاپه‌رستی لێ‌ كردن , كردیه‌ باوكی گشت مرۆڤ و نێردراوی خوا بۆ نه‌وه‌كانی , وه‌ ڕیوایه‌ت كراوه‌ كه‌ داوای له‌ خوا كردووه‌ (40) ساڵ له‌ ته‌مه‌نی خۆی بداته‌ نه‌وه‌ی ( داود ) وه‌ خودا داواكه‌ی قبوڵ كردووه‌ , به‌ڵام كاتی گیان كێشانی وتویه‌تی : من هێشتا (40) ساڵ له‌ ته‌مه‌نم ماوه‌ !! فریشته‌ی گیان كێشان وتویه‌تی تۆ ئه‌م چه‌ند ساڵ ته‌مه‌نه‌ی خۆت به‌خشیوه‌ به‌ نه‌وه‌كه‌ت ( داود ) ئه‌ویش نكۆڵی كردووه‌ , ئا له‌م كاته‌وه‌ نه‌وه‌كانی ئاده‌م نكۆڵی كردنیان بۆ جێ‌ ماوه‌ .

باخي دلان