بابه‌ت: مێژووی ئه‌وروپای نوێ ئه‌لقه‌ی پێنجه‌م
مێژووی ئه‌وروپای نوێ ئه‌لقه‌ی پێنجه‌م
[imgl][/imgl]http://up.kurd-it.com/uploads/images/Ku … e9812e.jpg
[size=16]
مێژووی ئه‌روپای نوێ_ئه‌ڵقه‌ی پێنجه‌م
حكومەتی ئیدارەلە فرەنسا:
پاش ماوەیەك لە توندوتیژی و تۆقاندن كە فڕەنسا بە خۆیەوە بینی گەلانی فڕەنسی بەردەوام بوونی ئەم رەوشەیان قەبول نەكرد لەبەر ئەوە ئەندامانی كۆنگرەی نیشتیمانی بیریان لەوە كردەوە، بەخێرایی كۆتایی بەو رەوشە خراپە بهێنن ئەوەبوو ئەندامانی لیژنەی رزگاری گشتی دەسگیركران و لە ساڵی 1794 بە تۆمەتی خیانەتی گەورە لە سێدارەدران، بەمەش سەردەمی تیرۆر و تۆقاندن كۆتایی پێهات كۆمەڵێكی بچووك لە میانڕەوەكان دەسەڵاتیان گرتە دەست، لەناوبردنی لیژنەی رزگاری گشتی مانای وانەبوو كە رژێمی كۆماری لەو وڵاتە هەڵوەشاوەتەوە بەڵكو ئەو رژێمە هەر بەردەوام بوو لە ئەنجامی ئەو گۆڕانكاریانەی لەبارودۆخی وڵات هاتە ئاراوە كۆنگرەی نیشتیمانی لەسەری پێویست بوو، بۆ بەڕێوەبردنی كاروباری وڵات حكومەتێكی نوێ پێكبهێنێت، لە ساڵی (1795) كۆگرە كارەكانی خۆی تەواو كرد دەستوورێكی بۆ وڵات دەركرد بەناوی دەستووری كۆماری ساڵی سێیەم یان هەر بە دەستووری ساڵی (1795) دەناسرا، ئەو حكومەتە نوێیە لە پێناو رزگار كردنی وڵات لەو بارودۆخە خراپە هەندێك رێوشوێنی گرتە بەر لەوانە بەهۆی ئەو هەڵوێستە توندڕەوەی كە هەیان بوو یانەی دوعاقیبەكانی (یەعقوبیەكان) داخست، هەروەها لێبوردنی گشتی بۆ سەركردەی گیرۆندیەكان دەركرد، هاوكات شارەوانی پاریسی رەتكردەوە و هەڵی وەشاندەوە ئەم رێوشوێنانەش رۆڵی خۆی تارادەیەك لە هێوركردنەوەی بارودۆخی ناوخۆی فڕەنسا هەبوو، بەگوێرەی دەستووری نوێ ئەنجومەنی یاسادانان لە دوو دامەزراوەی سەرەكی پێكدەهات:
1- ئەنجومەنی پێنج سەد كەسی: كە ئەندامانی ئەو ئەنجومەنە نەدەبوایە تەمەنیان لە (30) ساڵ كەمتر بوایە.
2- ئەنجومەنی شیوخ (پیران):
كە لە دووسەد ئەندام پێك هاتبوون تەمەنیان نەدەبوایە لە (40) ساڵ كەمتر بوایە، ئەندامانی ئەم ئەنجومەنە لە كەسانی پسپۆڕ و شارەزا پێكهاتبوون هاوكات دەستوور مافی ڤیتۆكردنی بڕیارەكانی ئەنجومەنی (500) كەسی بە ئەنجومەنی پیران بەخشی بوو، هاوكات بەپێی دەستوور حكومەتێكی بەڕێوەبردن هاتە ئاراوە كە لە پێنج كەس پێكهاتبوون ئەوانە نوێنەری دەسەڵاتی جێبەجێكردن بوون، ئەوەی تێبینی دەكرێت ئەم دەستوورە پارێزگاری لە دەسكەوتەكانی شۆڕش كردبوو وەكو (رژێمی كۆماری، بنەماكانی مافەكانی مرۆڤ)، (باراس) لە دیارترین و چالاكترین كەسانی ئەو حكومەتە بوو، بەڵام لەماوەی حكومڕانیدا دووچاری چەند هەوڵێك بوەوە كە دەیان ویست دەست بەسەر وڵاتدا بگرن، لەوانە (پشتیوانانی پاشایەتی) بە ئاشكرا كاریان لە دژی ئەو حكومەتە دەكرد پەیوەندی راستەوخۆیان لەگەڵ برای (لویسی شازدە) هەبوو، كە لەشاری (ویرۆن)ەی ئیتاڵیا نیشتەجێ ببوو، جگە لەمانە هەوادارانی بزوتنەوەی توندرەوی بەدیار كەوتن هەوڵیان دەدا گۆرانكاری ریشەیی لە وڵات بكەن لێرەدا تێبینی دەكرێت هەموو كاری ئەو دوو لایەنە بریتی بووە لە دروستكردنی ئاستەنگ و لەمپەر لە دژی ئەو حكومەتە لە بەرمبەر هەر كارێك كە ئەو حكومەتە بۆ بەرژەوەندی گەلانی فڕەنسا ئەنجامیدەدا.
لە هەڵبژاردنەكانی ساڵی 1797 لایەنگرانی پاشایەتی سەركەوتنیان بەدەست هێنا بەمەش نایەكسانی و ناچۆن یەكی لە حكومەتی ئیدارە هاتە ئاراوە ئەمەش لەلایەن كۆماریەكانەوە رەت دەكرانەوە لەبەر ئەمە ناپلیۆن پۆناپەرت بەپەلە یارمەتی باراسی هاوڕێی دا لە پێناو پارێزگاری كردن لە حكومەتی ئیدارە ئەمەو لە ئەنجامی ئەو هەڵ و كۆششانەی كەناپلیۆن دای ئەو حكومەتە تا ساڵی 1799 لەسەر كار مایەوە تا ئەوكاتەی ناپلیۆن دەسەڵاتی گرتە دەست دەستووری ساڵی هەشتەمی دەركرد كە بەدەستووری قونسوڵیەت ناسراوە. لەگەڵ ئەو بێهێزی و لاوازیەی وە خراپی بەڕێوەبردن كەمی لایەنگیری بەڵام حكومەتی ئیدارە جێپەنجەی دیارە ئەوەی جێی ئاماژە بۆكردنە فڕەنسا لەسەر ئاستی سەربازی سەركەوتنی بەدەست هێنا توانی سوڵحیش لەگەڵ روسیا دواتریش پۆڵندا ئەنجامبدات ئەو دوو سوڵحە و ئەو سەركەوتنە سەربازیانە پاڵی بە سەركردەكانی ئەو حكومەتە وەنا بۆ ئەوەی سنووری وڵاتەكەیان فراوان بكەن بڕیاریاندا بیر و باوەڕ و بنەماكانی شۆڕش بڵاوبكەنەوە هاوكات كار بۆ گەیاندنی سنووری فڕەنسا بۆ سنوورە سروشتیەكان بكەن ئەوەبوو بەلجیكایان رازی كرد كە فڕەنسا دەست بەسەر (ئەڤیۆن و ساڤۆیی)دا بگرێت بەمەش رووباری راین بووە سنووری سروشتی نێوان فڕەنسا و زەویە نزمەكانی ئەڵمانیا هاوكات چیاكانی (ئەلپ) سنووری سروشتی بوون لەگەڵ فڕەنسا ئەو هەنگاوانە وای لە حكومەتی ئیدارە كرد بچێتە شەڕكردن لە دژی ئینگلتەرا و نەمسا كە ئەم كارە گرنگەش كەوتە سەرشان و ئەستۆی ناپلیۆن پۆناپەرت.
دەركەوتنی ناپلیۆن لە مێژووی شۆڕشی فڕەنسی:
لەماوەی شوڕشی فڕەنسی یەكێك لە كەسایەتیە سەربازی و سیاسیەكان بەدیاركەوت كە (ناپلیۆن پۆناپەرت) بوو لە سەرەتا و لە تەمەنی لاویەتیدا پلەی (ملازم) بوو لە هێزی (تۆپهاوێژی فڕەنسی) دوای سەرهەڵدانی شۆڕش ناپلوێن رارابوو لە چوونە نێو یانەی (یوعاقیبەكان) بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا توانی خۆی بە سەركردەكانی شۆڕش بناسێت بەگوێرەی زۆرێك لە سەرچاوەكان ناپلیۆن بەشێوەیەكی كردارەكی بەشداری لە شۆڕشی فڕەنسی نەكردووە ئەمەش لەبەر ئەو هەڵوێستەی كە هەی بووە كە حەزی بە ئاشوب و گێرەشێوێنی نەدەكرد بەڵام هەر بەرگری لە رووداوەكان و بنەما و ئامانجەكانی شۆڕش دەكرد ئەمەش لەبەر خۆشەویستی بوو بۆ سەربەستی و ئازادی، كاریگەریش بووە بە بیرو بۆچوونی فەیلەسوفە فڕەنسیەكان هەرچی بەشداریكردنیشیەتی لەلایەنی سەربازیدا ئەوە لەگەڵ لێنەی رزگاری گشتی بەشداری كرد لە دەركردنی هێزەكانی ئینگلیزی لە بەندەری تۆڵۆن هاوكات لە ساڵی (1795) دەورێكی گەورەی هەبوو لە پاڵپشتی كردنی حكومەتی ئیدارە و بڵاوەپێكردنی ئەو خۆپێشاندان و ئاژاوانەی كە هەوادارانی پاشایەتی پێی هەڵسابوون لە ساڵی 1797 حكومەتی ئیدارەی رزگاركرد لە كەوتنە ژێر دەسەڵاتی لایەنگرانی پاشایەتی دەستووری، ئەو پیاوە رۆڵێكی گەورەی هەبوو لەلایەنگیریكردنی باراسی هاوڕێی بەدوورخستنەوەی ئەو هەموو مەترسیانەی كە دووچاری دەبوونەوە، لەو ماوەیەدا حكومەتی ئیدارە بڕیاری شەڕكردنی دا لە دژی ئینگلتەرا و نەمسا بۆ ئەوەی مەترسی ئەو دوو وڵاتە دوور بخاتەوە لەسەر فڕەنسا بەڵام ئەوەی تێبینی دەكرێت هێرشكردنە سەر نەمسای پێش خست لە ئینگلتەرا، چونكە فڕەنسا نەیدەتوانی لێدانێكی راستەوخۆ ئاراستەی ئینگلتەرا بكات بەهۆی ئەو شوێنە جوگرافی و ستراتیژە گرنگەی كە هەی بوو كە دوورگەیەكی داخراوبوو، دەریا بوەتە بەربەست و لێكجیاكردنەوەی نێوان ئەو دوو وڵاتە جگە لەمەش بەریتانیا خاوەن گەلەكەشتیەكی گەورەی بەهێزبوو كە وڵاتێك نەیدەتوانی خۆی لە قەرەی بدات جگە لەمەش نەمسا لەلایەنی جوگرافی لە فڕەنسا نزیكتر بوو ئەمەش هێرشكردنە سەر نەمسای ئاسانتر كردبوو بەتایبەتی ئەو كاتەی نەمسا ئیتاڵیای داگیركردبوو كە دراوسێی فڕەنسا بوو بۆیە حكومەتی ئیدارە لە ساڵی 1795 بڕیاریدا هێرش بكاتە سەر نەمسا.
ئەوەبوو فرمانی ئامادەكردنی سێ سووپادرا بۆ شەڕكردن لە دژی نەمسا، سوپای یەكەم بۆ هێرشكردنە سەر نەمسا بوو لە ئەڵمانیا، سووپای دووەم بۆ هێرش كردنە سەر ڤیەننا بوو سوپای سێیەم بە سەرۆكایەتی خودی ناپلیۆن پۆناپەرت بوو بۆ لێدانی نەمساویەكان لە ئیتاڵیا، ئەوەبوو هێزی سێیەم بەسەرۆكایەتی ناپلیۆن لەگەڵ ئەوەی لەرووی چەندایەتی و چۆنایەتی لەدوو هێزەكەی تر باشتر نەبوو بەڵام توانی لەساڵی 1796 سەركەوتنی گەورە لەبەری ئیتاڵیا بەدەست بێنێت و نەمسایان دووچاری شكستی گەورە كرد ئەو سەركەوتنە دەرەنجامێكی ئەرێنی بۆ سەر ناپلیۆن هەبوو ئەو كەسایەتیە لە روانگەی فڕەنسیەكانەوە سەركەوتووی یەكەم بوو ئەمەش وورەی ناپلیۆنی بەرزتر كردەوە هاوكات مەترسی نەمسای لەسەر فڕەنسا نەهێشت ئەمە لە كاتێكدا دوو هێزەكەی تری فڕەنسا شكستیان هێنا لە پێكانی ئامانجەكەیان بەدیارترین دەرەنجامی ئەو سەركەوتنەی ناپلیۆن ئەوەبوو هەردوو وڵات رێكەوتن نامەی (كامپۆفۆڕمیۆ) بوو لە ساڵی (1797) لە نێوان هەردوو وڵات ئیمزای لەسەر كرا بەندەكانی ئەم رێككەوتن نامەیە سەركەوتنێكی گەورەبوو سەبارەت بەشۆڕشی فڕنسا چونكە نەمسا بۆ یەكەمین جار بەشێوەیەكی فەرمی دانی بەو رووداوانە دانا، كە لە فڕەنسا روواینداوە دوای پاشەكشە كردنی نەمسا ئینگلتەڕا تەنیا وڵاتێك بوو كەدژایەتی فڕەنسای دەكرد وەك لەمپەرێك لەبەردەم فڕەنسا مابوەوە هەوڵی زۆر درا بۆ گرتنەبەری هەڵوێستێكی ئاشتیانە لەنێوان هەردوو وڵات بەڵام سەرجەمیان شكست خواردوو بوون ئەوەبوو حكومەتی ئیدارە جەختی لەسەر وەشاندنی گورزێكی سەربازی لەسەر ئینگلتەرا كردەوە، لەگەڵ ئەوەشدا زۆر بەچاكی ئەوەی لەبەرچاوبوو كە شەڕكردن لەگەڵ ئینگلتەڕا لە دەریادا كارێكی نامومكینە بۆیە دوای چەندین لێكۆڵینەوە و توێژینەوە بڕیاردرا لە بەرژەوەندیە ئابووری و بازرگانیەكانی ئینگلتەڕا بدرێت بۆ ئەم مەبەستە ناپلیۆن میسڕی وەك باشترین شوێن دانا بۆ ئەوەی لەو رێگەیەوە لەبەرژەوەندیەكانی ئینگلتەڕا بدرێت لەو چوارچێوەیەدا ناپلیۆن بەسەرۆكایەتی هێزێك هێرشی كردە سەر میسڕ و داگیری كرد دواتر شاڵاوی بردە سەر شام بەڵام تیایدا سەركەوتوو نەبوو ئەم شاڵاوەی ناپلیۆن بۆ سەر میصر بەهۆی چەند فاكتەرێك بەردەوام نەبوو، فڕەنسا لە میسر پاشەكشەی كرد، ئەوەبوو ناپلیۆن لە تشرینی یەكەمی (1799) گەیشتەوە فڕەنسا لەلایەن فڕەنسیەكان پێشوازیەكی گەرم و گوڕی لێكرا بە پیاوی یەكەمی فڕەنسا ناسرا لەو كاتەدا حكومەتی ئیدارە بەدەست كۆمەڵبَك كێشە و گرفتی ناوخۆیی دەیناڵاند لەوانە هەوادارانی پاشایەتی و كەسانی توندڕە و بەردەوام هەڕەشەیان لەو حكومەتە دەكرد بارودۆخی وڵات زۆر خراپ بوو بێكاری زۆر بڵاوببوەوە ئاسایش و سەقامگیری لە وڵات نەمابوو، بۆیە گەلی فڕەنسا لە چاوەڕوانی دەرفەتێك بوون بۆ ئەوەی رزگاریان بێت هەموو هێماكان ئاماژەیان بە ناپلیۆن دەكرد خودی ناپلیۆنیش ئارەزوویەكی زۆری هەبوو بۆ ئەوەی دەسەڵات بگرێتە دەست ئەوەبوو بە هاوكاری چەند كەسێكی نزیك لە خۆی پلانی گونجاویان داڕشت لە كاتی كۆبوونەوەی ئەنجومەنی پیران و ئەنجومەنی پێنج سەد كەسی هێزێكی سەربازی گەمارۆی كۆبونەوەكەی داو (لویسیان) برای ناپلیۆن داوای لێكردن بڵاوەی لێبكەن ناپلیۆنیش ناچاری كردن دان بەدەسەڵاتەكەی دابنێن لە حكومەتی ئیدارە بۆ سێ كونسوڵیەت بۆ ئەوەی شوێنی حكومەتی ئیدارە بگرێتەوە، فڕەنسیەكان ئەم پێشهاتەیان بە ئاسایی و هێمنانە وەرگرت جگە لەمەش ناپلیۆنیان بە چارەسەرێكی گونجاو دادەنا بۆ ئەوەی كۆتایی بەم رەوشە ناهەموارە بهێنێت بەمەش ناپلیۆن جڵەوی دەسەڵاتی وەرگرت ئەم رووداوە بە كودەتای (تشرینی دووەم) دەناسرێت بۆ چەسپاندنی بنەماكانی حكومەتەكەی دەستوورێكی تایبەتی بە كونسوڵیەت دانا كە ناسرابوو بەدەستووری ساڵی (1799) هەموو دەسەڵاتەكانی لەدەست كۆبوونەوە.
دەستووری نوێ دەسەڵاتەكانی جێبەجێكردنی خستە ئەستۆی سێ كونسوڵ كە لەلایەن ئەنجومەنی پیرانەوە بۆ ماوەی دە ساڵ هەڵدەبژێردران ناپلیۆن پۆستی كونسوڵی یەكەمی پێبەخشرا كە دەسەڵاتێكی فراوانی لە دەركردنی بڕیارەكاندا هەبوو دوو كونسوڵ یارمەتیان دەدا بەنێوەكانی (لۆبران و كامیاسیریس) بەگوێرەی دەستوور سێ دەزگای سەرەكی هەبوون:
1- ئەنجومەنی پیران: ئەندامانی ئەو ئەنجوومەنە لەلایەن كونسوڵەكان هەڵدەبژێردران كارەكانی هەڵبژاردنی دوو ئەنجومەنەكەی تر بوون هەروەها سەرپەرشتی و چاودێری جێبەجێكردنی دەستووری دەكرد.
2- ئەنجومەنی تربیۆن: لە سەد ئەندام پێكهاتبوو كاری لێكۆڵینەوە و دیراسەكردنی یاساكان بوو كەلەلایەن كونسوڵی یەكەم واتە ناپلیۆن رەوانەدەكران، بەڵام بەبێ ئەوەی مافی پسەندكردن و رەتكردنەوەیان هەبێت.
3- ئەنجومەنی یاسادانان: ئەو ئەنجومەنە لە سێسەد ئەندام پێكهاتبوو كاری بریتی بوو لە كۆكردنەوەی دەنگەكان لەسەر ئەو یاسایانەی كە ئەنجومەنی تربیۆن پێی باشبوو پەسەند بكرێن.
یەكەم كاری ناپلیۆن دوای وەرگرتنی دەسەڵات بەرنگاربوونەوەی هاوپەیمانی ئەوروپی بوو كە پێكهاتبوو لە (ئینگلتەرا، نەمسا، عوسمانی، روسیا) ئەوەی تێبینی دەكرێت رووسیا لە هاوپەیمانیەتیەكە كشایەوە چونكە لە سەردەستی فڕەنسا لە باكووری ئیتاڵیا شكا هەرچی دەوڵەتی عوسمانیشە دوای كشانەوەی هێزەكانی فڕەنسا لە میصڕ ئەویش بەهەمان شێوە لەو هاوپەیمانیەتە كشایەوە ئیتر تەنها دوو دەوڵەت مابوون كە ئینگلتەڕاو نەمسابوون، فڕەنسا هەوڵەكانی خۆی بۆ سەر نەمسا چڕكردەوە لەشەڕی (مەڕەنگۆ) ساڵی (1800) لە ئیتاڵیا شكستی بە نەمسا هێنا جگە لەمەش سوپای نەمسا لە زەویە نزمەكانی ئەڵمانیا لە دەسەر دەستی ژەنەراڵ مۆڕ و شكستی هێناو ناچار داوای راگرتنی شەڕی كرد، ئەوەبوو فڕەنسا و نەمسا لەساڵی 1801 رێككەوتن نامەی (لۆنڤیل)یان مۆركرد كە تیایدا نەمسا دانی بە كۆماری فڕەنسا و سنوورە سروشتیەكەی دانا بەو پێیەش هاوپەیمانی ئەوروپی شكستی هێناو ئینگلتەڕا تەنها وڵات بوو لەبەردەم فڕەنسا مایەوە.
پەیوەندی فڕەنساو بەریتانیا لە سەردەمی كونسوڵیەت
هاوپەیمانی دووەم لە دژی فڕەنسا هەرەسی هێنا ئەمەش دوای دەروچوونی هەریەك لە دەوڵەتی عوسمانی روسیا دواتریش نەمسا بەمەش هیچ وڵاتێك جگە لە بەریتانیان نەبێت لەو هاوپەیمانیە نەمابوو وەلەوكاتەشدا بارودۆخی بەریتانیا لە رەوشێكی دژوار تێپەڕ دەبوو هەردوو وڵات (فڕەنسا و بەریتانیا) زۆر بە چاكی هەستیان بە گرنگی نەهێشتنی ئەو ململانێیە دەكرد لەنێوانیاندا هەبوو بۆیان بیریان لە رێكەوتنی نێوانیان كردەوە دوو هۆكاری سەرەكی پاڵی بەناپلیۆن نا بۆ بەستنی ئەو رێككەوتن نامەیە:
1- ناپلیۆن زۆر بەباشی دركی بەوەكرد كە ناتوانێت لێدانێكی راستەوخۆ ئاراستەی بەریتانیا بكات بەتایبەتی لە رووی دەریایەوە، كەبەریتانیا سەروەر و باڵادەست بوو چونكە لەو بوارەدا زۆر پێشكەوتوو بوو.
2- خودی ناپلیۆن ئارەزووی ئەوەی هەبوو كە بۆماوەیەك وڵات لە هێمنی و ئارامیدابێت بۆ ئەوەی دەستی واڵابێت لە چاككردنی بارودۆخی ناوخۆی وڵات هەروەها بەهەمان شێوە ئینگلتەراش هۆكاری ناوخۆی هەبوو:
أ- بەریتانیا لە ئیرلەندا دووچاری رەوشێكی نالەبار ببوەوە گەلی ئیرلەندا لە پێناو دەستەبەركردنی ئازادی و سەربەخۆیی شۆرشیان دەستپێكرد چونكە لەو ماوەیەدا سوودیان لەسەرقاڵی بەریتانیا وەرگرت و هەڵگەڕانەوەیان راگەیاند.
ب- مالودارایی خەزێنەی دەوڵەت خەرجكرابوو بەتایبەتی بەریتانیا بەكۆمەكی دارایی بەشداری لە هەردوو هاوپەیمانیە ئەوروپیەكە كردبوو ئەمەش خەزێنەی دەوڵەتی دووچاری هەرەسكرد بۆ پركردنەوەی خەزێنەی دەوڵەت پەنا بۆ سەپاندنی باج و خەراجێكی زۆری برد ئەمەش نارەزایەكی گەورەی لەلایەن گەلی ئینگلیزی لێكەوتەوە پاش دانستان و گفتوگۆ كۆبوونەوە هەردوو وڵات لەساڵی (1802) رێككەوتنی ئەمیانیان مۆركرد كە لەو رێكەوتنەدا هاتووە بەریتانیا دان بە سنووری سروشتی فڕەنسا دادەنێت كە لەو چوارچێوەیەدا بەلجیكا و بەشێك لە پۆلەندا و زەویە كەناراویەكانی راینیشی لە خۆ گرتبوو ، بەریتانیا دانی بە مانەوەی فڕەنسا لە ئیتاڵیا دانا هەروەها دانیشی بەسەرجەم ئەو گۆرانكاریانە دانا كە ناپلیۆن ئەنجامی داوە پەیمانیشی دا دورگەی (ماڵتا) رادەست بكاتەوە هەروەها بەریتانیا پارێزگاری بكات لەسەر هەردوو دورگەی (سیلان و ترینیداد)، لە دوورگەكانی رۆژئاوای هیندی فڕەنساش پەیمانیدا لە میصڕ بكشێتەوە ببیگەڕێنێتەوە بۆ دەوڵەتی عوسمانی سەرچاوە ئەوروپیەكان رێككەوتنی ئەمیان بە سەركەوتنێكی گەورە بۆ ناپلێون دادەنێن لە سەردەمی كونسوڵیەتدا چونكە بەریتانیا بەشێوەیەكی هونەری و یاسایی دانی بەتەواوی ئەو گۆڕانكاریانە دانا كە لە فڕەنسا روویان داوە لەوانە:" لابردنی سیستەمی پاشایەتی و دانانی سیستەمی كۆماری" ئەو رێككەوتن نامەیە زۆر درێژەی نەكێشا تەنیا ساڵێك بەردەوام بوو هەردوولا كاریان بۆ بەدەستهێنانی بەرژەوەندیەكانیان دەكرد.
س_له‌كۆلێژی په‌روه‌رده‌ی سۆران به وانه وتراوه‌ته‌وه[/size]