بابه‌ت: ئه صحاب كه‌هف چۆن نوستن
وه‌رگێرانى سه‌لمان هه‌له‌بجه
ئه صحاب كه‌هف چۆن نوستن
بۆ ئه‌وه‌ى كه‌سێ بخه‌وێت به شێوه‌یه‌كى ته‌ندروست بۆ ماوه‌یه‌كى درێژ به بێ ئه‌وه‌ى هیچ جۆره زیانێك به جه‌سته‌ى بكه‌وێت نه‌خواسما له‌وه‌ها جێگه‌یه‌كى مه‌ترسى دار دا؟ ئه‌م كۆمه‌ڵه هۆكاره كرابوونه سبب بۆ ئه‌وه‌ى كه ئه‌و كه‌سانه دواى ئه‌و ماوه زۆره هیج جۆره زیانێك به لاشه‌یان نه‌كه‌وێت
هۆكاره‌كان
1-وه‌ستانى حاسه‌ى بیستن ( تعطيل حاسة السمع).
ده‌نگى ده‌ره‌وه ( الصوت الخارجي) ئه‌بێته هۆى وه خه‌به‌رهێنانى كه‌سى خه‌وتوو وه‌ك خواى گه‌وره ده‌فه‌رموێت(فضربنا على آذانهم في الكهف سنين عددا)الكهف/11 والضرب لێره‌دا به‌واتاى (التعطيل والمنع) واته وه‌ستاندمان حاسه‌ى بیستنیان به‌شێوه‌یه‌كى كاتى حاسیه‌ى بیستن تاكه جهازه له ناو سه‌رى مرۆچ دا كه به‌شێوه‌یه‌كى به‌رده‌وام كار ده‌كات له گشت كاته‌كاندا وه مرۆچ ده‌به‌ستتێته‌وه به دنیاى ده‌ره‌وه.
2- وه ستاندنى جیهازى جموجوڵى شه‌به‌كى((ascending reticular activating system ))
ئه جهازه له ناو ده‌ماغدابه كه په‌یوه‌ندى به كاسه‌ى سه‌ر ده‌ماره‌كانه‌وه هه‌یه كه كارى ته‌وازونه‌وه هه‌یه له ناو كاسه‌ى سه‌ردا كه‌پێك هاتووه له دوو به‌ش
1-په‌وه‌ندى به‌بستن هه‌یه وه 2-ته‌وازونى بیستنى ناوخۆو ده‌ره‌وه‌ى له‌ش ده‌كا
له‌به‌ر ئه‌وه خواى گه‌وره فه‌رمویه‌تى (فضربنا على آذانهم) نه‌ى وتوه
(فضربنا على سمعهم ) واته وه‌ستاندنى دووبه‌ش وه ئه جهاوه گرنگه به‌رپرسه له به‌ئاگا بوون وه وه‌عى ئینسان وه په‌رڤه‌كردار وه ئه‌كه‌ر ئه‌م اله‌ته رِووى دا له له‌شى ئینساندا ئه‌وه ئه‌وكات دچێته قوڵاى خه‌و وه داده‌برِێت له هه‌موو جۆره كردارێك وه داده‌برِرِێت له جیهانى ده‌ره‌كى
خواى گه‌وره ده‌فه‌رموێت (وَجَعَلْنَا نَوْمَكُمْ سُبَاتاً ) النبأ/8
ڕ-پارێزگارى كردن له له‌ناوچونیا ه ماوه‌یه‌دا كه له و ئه‌شكه‌وته‌دابوون به گوێره‌ى مقدارخاجى(واته به‌گوره‌ى ئه‌و ده‌ره‌جه‌ى حراره‌ى كه بۆ ئینسانێكى ئاساى پێوسته له كاتى خه‌وتن و به ئاگا بونى دا)
ب- وه‌ستاندنى هه‌موو ئه‌و ئیعازانه‌ى كه شعورى ئینسان ئه‌و كه‌سه‌ى لىَ ئاگادار ده‌كاته‌وه وه‌ك ئازار و برسێتى ماندوێتى وه خه‌وبینین...
3-پاراستنى له‌شیان به شێوه‌یه‌كى چاك و ته‌ندروست!وه‌ك
ڕ- وه‌رگه‌راندنیان به‌لاى راست و چه‌پدا
خواى گه‌وره ده‌فه‌رموێت( وَتَحْسَبُهُمْ أيقاظاً وَهُمْ رُقودٌ وَنُقلّبُهُمْ ذاتَ اليْمَين وذاتَ الشّمَالِ )الكهف/18
بۆ ئه‌وه‌ى كه زه‌وى زه‌ره‌ر به له‌شیان نه‌گه‌یه‌نێت به پێستیان وه جه‌لده لێیان نه‌دا ه هۆى ئه‌وه‌ى كه خوینیان له یه‌لاوه بێت وه‌ك ئه‌وه‌ى ئیستا ئه‌و كه‌سانه‌ى له هۆش خۆیان ده‌چن دكتوره كان ئه‌م دیواو ئه‌ودویان پێده‌كه‌ن له به‌ر مه‌ترسى توش بوون به جه‌لده وه بۆ ئه‌وه‌ى تۆشى شكوك نه‌بن كه دواتر نه‌توانن حه‌ره‌ك و جوڵه به له‌شیان بكه‌ن
ب- كاریگه‌رى خۆر به جۆرێكى وه‌ها به یه‌كسان و ته‌وازون له سه‌ره‌تاى رِۆژدا تاكو كوتاى رِۆژ بۆ پارێزگارى له شیان له‌به‌ر شێ و گه‌نینى كۆشتى له‌شیان له ناو ئه‌شكه‌وتدا
خواى گه‌وره ده‌فه‌رموێت(وَتَرَى الشَّمس إذا طَلَعتْ تَزاورُ عن كهْفِهمَ ذاتَ الْيَمين وإذا غرَبتْ تَفْرضُهُمْ ذاتَ الشِّمال )الكهف/17
وه ك ئه‌وه‌ى كه هه‌موان ده‌زانین كه خۆر پێویستیه‌كى كرنگى ئینسان بۆ دروست بونى چیتامین(دى) له رِێگه‌ى پێستى دوووهه‌م
ج -ئه‌گه‌ر به‌وردى سه‌رنج بده‌ین له ئایه‌ته‌كانى قورئانى پیرۆزدا ئاماژه به‌وه ده‌كه‌ن كه له ئه چێگه‌یه‌دا بوشایه‌ك له سه‌قفى ( كهفه) دا هه‌بووه كه له و جێگه‌وه شێوه یه‌كى نمونه‌ى به‌خشى بوو به ناوه‌وه وه‌ك له ئایه‌ته‌كه‌وه به‌یانى ئه‌مه مان بۆ ده‌كا
(وَهُمْ في فَجْوَةٍ مِنْهُ ذلِكَ مِنْ آياتِ اللهِ مَنْ يَهْدِ اللهُ فهُوَ الْمُهتْدى وَمَنْ يُضْلِلْ فلَنْ تَجِدْ لَهُ ولياَ مُرْشداً ) الكهف /17.
د- وه بونى ئه‌و ترسه‌ى كه له ئه‌نجامى نزیك بوونه‌وه‌ى هه‌ج كه‌س له كه‌سانه‌وه دروست ده‌بوو كه نه ده‌توانرا كه‌س نزیك ببێتوه لێیان وه بوونى ئه‌و سه‌گه‌ى كه دیسان حیمایه‌تى ده‌كردن ده‌ی پاراستن وه‌ك له قورئاندا باس كراوه خواى گه‌وره ده‌فه‌ر موێت (وَكلْبُهُمْ باسِط ذِراعِيْهِ بالْوَصيدِ لَوْ اطَّلعْتَ عَلْيَهمْ لَوَلَيتَ مِنْهُمْ فِراراً وَلمُلِئْتَ مِنْهُمً رُعْباَ )الكهف / 18. إضافة إلى تعطيل حاسة السمع لديهم كما ذكرنا أعلاه كحماية من الأصوات الخارجي
سه‌رجاوه(ئعجاز العلمى عبدالرحمن الكحیل)
