بزانە براى مسوڵمانم خواى گەورە من و تۆش شارەزا بكات، ئەو خۆشییەى كە لە جەژنەكاندا ڕوودەدات واى كردووە لە زۆربەى خەڵك كەوا فەرمان و حوكمەكانى دینەكەیان لە بیربچێتەوە یان لە بیرى خۆیانى بەرنەوە، بۆیە دەیانبینین جۆرەها تاوان ئەنجام دەدەن و چەندەها خراپە دەكەن لەگەڵ ئەوەشدا وا دەزانن باشیان كردووە، بۆیە بۆ وریاكردنەوەى مسوڵمانان هەوڵمان داوە لەم نامیلكەیەدا هەندێك لەو خراپە كاریانە باس بكەین (خواى گەورە ئێمە و ئێوەشى لێ بە دوور بگرێت).
خراپە كاریەكان
یەكەم: خۆ ڕازاندنەوە بە تاشینى ڕیش، ئەم خراپەیە زۆرێك لە خەڵكى ئەنجامى دەدەن، هەرچەندە ڕیش تاشین لە ئایینى پیرۆزى ئیسلامدا حەرامە، وە پێغەمبەرى خوا صلى الله عليه وسلم لە زۆر فەرموودەدا فەرمانى كردووە بە هێشتنەوەى ڕیش، وە بەڵگەى حەرامێتى لە پەڕتووكى هەر چوار مەزهەبەكەدا هاتووە.(بڕوانە: فتح الباري: 10 / 351)
دووەم: تەوقەكردن لەگەڵ ئافرەتى نامەحرەم، چونكە پێغەمبەرى خوا صلى الله عليه وسلم دەفەرموێت: " ئەگەر دەرزى ئاسن لە سەر پیاوێك دابكوترێت باشترە بۆى لەوەى دەستى بەر دەستى ئافرەتێك بكەوێت بۆى حەڵاڵ نەبێت ". (حديث صحيح)
سێیەم: لێكچوون بە كافران و ڕۆژئاواییان لە جل و بەرگ و گوێگرتن لە مۆسیقا و چەند شتێكى تردا، چونكە پێغەمبەرى خوا صلى الله عليه وسلم دەفەرموێت:" من تشبه بقوم فهو منهم " (أحمد: 2 / 50، 92 وإسناده حسن).. واتە: هەركەسێك خۆى بشوبهێنێت بە هەر كۆمەڵێك ئەوا لەوانە.
هەروەها دەفەرموێت صلى الله عليه وسلم: " لە ناو ئوممەتى من چەند كۆمەڵێك پەیدا دەبن كەوا زینا و ئاوریشم و عەرەق و مۆسیقا حەڵاڵ دەكەن " (رواه البخاري: 5590 معلقا و وصله أبو داود: 4039).
چوارەم: چوونە ژوورەوە بۆ لاى ئافرەت بە تەنها لە یەك ژووردا، پێغەمبەرى خوا صلى الله عليه وسلم دەفەرموێت: " ئاگادارتان دەكەمەوە نەچنە لاى ئافرەت بە تەنها، پیاوێك لە ئەنێار فەرمووى: ئەگەر خزمى مێردەكەى بێت، پێغەمبەرى خوا صلى الله عليه وسلم فەرمووى: ئەمە مردنە " (البخاري: 5232).
پێنجەم: خۆ دانەپۆشین و دەرچوونى ئافرەتان بۆ بازاڕ و پارك و شوێنە گشتیەكانى تر كە تێكەڵى پیاو و ئافرەتى تێدایە.
شەشەم: تایبەتكردنى ڕۆژى جەژن بە سەردانكردنى (گۆڕستان)، وە دانیشتن لە سەر گۆڕەكان و دابەش كردنى خواردن و شیرینى تیایدا، وە تێكەڵ بوونى پیاو و ژن، وە گریان و هاواركردن لە سەر مردووەكان، وە دانانى لق و چڵى دارخورما و دارى تر لە سەر گۆڕەكان كە ئەێڵى نیە لە دیندا و بیدعەیە.(أحكام الجنائز: 254).
حەوتەم: زیادە مەسرەف كردن و دەست بڵاویەكى زۆر كە هیچ سوود و قازانجێكى تێدا نیە. خواى گەورە دەفەرموێت: [ و لا تبذر تبذيرا، إن المبذرين كانوا إخوان الشياطين ] .(الإسراء: 26، 27).
واتە: زیادە مەسرەفى مەكەن، چونكە زیادە مەسرەفى لە شەیتانەوەیە، هەركەسێك بیكات گوێڕایەڵى شەیتانى كردووە.
هەشتەم: وازهێنانى زۆربەى خەڵكى لە نوێژكردن لە مزگەوتدا بە بێ هیچ هۆیەكى شەرعى، وە هەندێكیشیان تەنها نوێژى جەژن لە مزگەوتدا دەكەن، سوێند بە خوا ئەمە یەكێكە لە تەنگ و چەڵەمە گەورەكان.
نۆیەم: بەزەیى و سۆز نەهاتنەوە بە هەژاراندا و خواردن و جلى جوان لە بەركردنى منداڵى دەوڵەمەندەكان لە بەر چاوى منداڵى هەژاراندا بە بێ هەست كردن بە سۆز و هاوكارى و لێپرسینەوە، پێغەمبەرى خوا صلى الله عليه وسلم فەرموویەتى: " باوەڕى تەواو نیە هیچ كەس لە ئێوە تاوەكو ئەوەى بۆ خۆى پێیخۆشە بۆ براكەیشى پێیخۆش نەبێت " (البخاری: 13).
دەیەم: زیندووكردنەوەى هەردوو شەوى جەژن بە عیبادەت لە لایەن هەندێك لە خەڵكەوە، وە بڕوایان وایە كە پێغەمبەر صلى الله عليه وسلم فەرموویەتى " هەركەسێك شەوى جەژنى ڕەمەزان و شەوى جەژنى قوربان زیندوو بكاتەوە ئەوا دڵى نامرێت لە ڕۆژێكدا كە هەموو دڵەكان دەمرن " بەڵام ئەم فەرموودەیە هەڵبەستراوە (موضوع) و پێغەمبەرى خوا صلى الله عليه وسلم شتى واى نە فەرمووە.سلسلة الأحاديث الموضوعة: 520، 521).
لةسايتى بةهةشت وةركيراوة