بابهت: وهڵامی كچه كوردێكی موسوڵمان بۆ كۆلكه نووسهر(ئارام جهلال)
[size=24]Nazanen Rashed[/size]
[size=16]
وهڵامی كچه كوردێكی موسوڵمان بۆ كۆلكه نووسهر(ئارام جهلال)ناوێك..له ئهكاونتی(كچانی خوا)
تكایه تكایه وهك ئهركێكی ئاینی ئهم بابهته (share)بڵاوبكهرهوه لای خۆت.
سوپاس بۆ هاوكاریت..
زۆر ن ئهو كهسانهی كه بهناوی نوسین و كتێبهوه دهڕۆن یان دهنێرێن بۆ ئهوروپا،دیاره ئارام جلال یش یهكێكه لهوانهی كه ویستی به ههمان جۆر بڕوات بۆ ئهوروپا و بگات به دۆڕاوهكانی تری وهك مهریوان ههڵهبجهیی و ههڵمهت و گۆران و...هتد.
دیاره ئهوهی من ویستم لهم نوسینهدا ئاماژهی پێبكهم ئهو بهشهی كتێبهكهی بوو كه له ئهكاونتی(كچانی خوا)دا بڵاوكرایهوه.ههرچهنده بهنده باش ئهزانێت هیچ كام له قسهكانی هی خۆی نییه و سهرجهمی بێ كهم كوڕی له كتێبی (هل قرءان معصوم)هوه هێناویهتی كه كتێبێكه لهلایهن تهبشیرییه مهسیحیهكانهوه نوسراوه.بهڵام ههر چۆنێك بێت وهڵامێكی كورتی ئهدهینهوه.
ئهمهوێت ڕاستهوخۆ بچهمه ناو بابهتهكهوه تا بێزارتان نهكهم.
لهگهڵ داوای لێبوردنیشم كه به شێوهیهكی باش نوسینهكانم دانهڕشتۆتهوه چونكه من نوسهر نیم بهڵام بێئهدهبییهكانی ئهم (به ناونوسه ره ) ه،ناچاری كردم قهڵهم ههڵبگرم و به پشتیوانی خودای مهزن بهردهوام ئهبین لهوهڵامدانهوهیان به پێی ماوهی كات.چونكه وهڵامیان زۆر زۆر ئاسانه و كوردوتهنی(دهستیان كهشفه)..
ئارام جلال بهم شێوهیه دهستی بهنوسینهكهی كردووه.
پێكهاتهی قورئان......
ناوبراو دهڵێت ئهگهر سهرنج بدهین و له قورئان ڕامێنین دهبینین كه بهشی ههره زۆری قورئان پێكهاتووه لهم بهشانه.:-
1-وتهكانی محمد
2-كاریگهری كلتووری عهرهب
3-وتهی شاعیره جاهیلهكان.
4-قسهی عمری كوڕی خگاب
5-قسهی شهیتان
6-قسهی كهسانی نهناسراو كه به شێوهی نادیار وتراون..
پاشان باسی یهك یهك لهمانه دهكات..
یهكهم//
وتهكانی محمد:
ناوبراو دهڵێت محمد 26 نوسهری ههبووه كه دهبوو به دڵی ئهو ئایهتهكان بنوسن و ههر گۆڕانكارییهك كه دهیكا بینووسن.(چل و پێنج ساڵ قورئان لهناو پێسته و دڵی موسوڵماناندا مایهوه تا عوسمانی كوڕی عهففان كۆی كردهوه و ئهوهی بهدڵی نهبوو لهناوی برد.
كاتی كۆكردنهوهی قورئان عوسمان پێی وتن ناكۆكیتان لهسهر ههر وشهیهك ههبوو به قوڕهیشیی بینوسنهوه.چونكه قورئان بهزمانی قوڕهیشیی نوسراوه.
ئهمهش ئاشكرایه كه قورئان وتهی محمده چونكه تهنها زمانی قوڕهیشیی زانیوه.!!!
وهڵام//
بۆ وهڵامی ئهم خاڵهی ئهڵێین تۆ كهوتویتهته ههڵهیهكی مێژوویی زۆر گهورهوه!چونكه پاش شهڕی یهمامه كه زۆر لهو هاوهڵانهی كه قورئانیان لهبهر بوو شههید بوون له سهردهمی خهلافهتی أبوبكری صدیق دا،عومهر هاتبۆ لایی و داوای لێكرد كه قورئان كۆبكهنهوه.
پاشان زهیدی كوڕی سابت كه خۆی نوسهری وهحی بووبۆ پێغهمبهر(صلی الله علیه وسلم) تهكلیفكرا بۆ ئهو كاره و هیچ ئایهتێكیشی نهنوسیوه كه لهخزمهت پێغهمبهردا(صلی الله علیه وسلم) تهنوسرابێ وه هاوهڵان لهبهریان نهبووبێ"تهنها ئیعتیمادی لهسهر لهبهركردن نهبوو لهترسی لهبیرچوون و لێتێكچون"وه ههروهها هیچی له كهس وهرنهگرتووه تا دووشایهتی نههێنابێت كه لهبهردهم پێغهمبهردا نوسراوهتهوهه.
ئیمامی عهلی دهڵێت"خودا ڕهحم به ئهبوبهكر بكات چونكه یهكهم كهس بوو كه قورئانی له دووتوێی پهڕاوێكدا كۆكردهوه (بڕوانه كتێبی ..الخایفة الاول أبهبكر الصدیق___لا249 الصلابی....).
ئهمه له لایهن ئهبوبهكر دانرا پاشان لای عومهر و لهسهردهمی عوسمان یش دا لهبهری نوسرایهوه..
بۆیه من بهو برادهره دهڵێم با له خۆیهوه نوسین نهقڵ نهكات و ئاگادار ههندێك بابهت بێت..
دووهم//
كاریگهی كلتوری عهرهب بهسهر قورئانهوه:
ناوبراو دهڵێت محمد ههوڵی داوه له كهرهسته و بیر یقورئانهكهیدا پهنا بهرێته بهر كلتوری عهرهبی كۆن و كاریگهر زۆۆر بووه لهسهری بهتایبهتی سهردهمی ئیبراهیم ههروهك ئهم ئایهته(قُل صَدَقَ الله فاتَّبِعوا مِلة إبراهيمَ حَنِيفا وَمَا كانَ مِنَ الشرِكيِنَ) ال عمران (95).
واته خودا ڕاستی فهرمووه شوێن مبللهت و ڕێبازی ئیبراهيم بكهون كه هاوهڵی بۆ خودا پهیدا نهكرد و یهكتاپهرست بوو..
وهڵام//
دیاره وهڵامی ئهمه زۆر ڕوونه ئهگهر كهسێك كهمێك شارهزایی ههبێت دهزانێت كه ژمارهیهكی زۆر پێغهمبهر هاتوون ههموویان یهكتا پهرست بوون،جا ههرچییهك له قورئاندا هاتبێت له یهكتاپهرستی دیاره لایئیبراهیم و موساو عیساش هاتووه (سهلامی خوایان لێبێت)،ههرچهنده شهریعهتهكانیان به پێی زهمانی ههر سێكیان تایبهتمهندی خۆی ههبووه جا كه قورئان بفهرموێت شوێن میللهتی ئیبراهیم بكهون له یهكتاپهرستیدا ئهمه چی تیایه؟؟؟؟؟؟
ئهم مهبهسته ئهوهنده شاراوهنییه تا ئهم بهڕێزه بیت و بۆمان بدۆزێتهوه ئهوهتا خوای گهوره له چهند شوێنێكی تری قورئاندا باسی دهكات بۆ نمونه((سورهتی الشوری 13)) و ((سورهتی الانبیاء 25))..
سێیهم//
شیعری شاعیره جاهیلییهكان:
دیاره ئهیم بهشهیان كاتێكی تایبهت و نوسینێكی تایبهتی تری دهوێت كه بهنده پێشتر له كۆمێنتێكدا وهڵامی یهكێك لهو شعرانهم دابووهوه.و به پشتیوانی خوای گهوره له ماوهی داهاتوودا ئهگهر دارای كات ببێت وهڵامی ئهم بابهته به تێرو تهسهلی دهدهینهوه.
چوارهم//
وتهی عومهر كوڕی خهتتاب له قورئاندا:
ئارام دهڵێت"عومهر یهكێكه لهو كهسانهی كه له شوێنی زۆر گرنگدا بیروبۆچوونهكانی بونهته ئایهت و محمد كردونی به ئایهت)"!!.
وهڵام//
ئهمه بابهتێكی ئهوهنده گهورهو شاراوه نییه تا ناوبراو ئهزیهتی خۆی بدات و بۆمانی بهێنێت پێمان بفرۆشێتهوهئهمه ڕوونه كه پێغهمبهر(صلی الله علیه وسلم)دهفهرموێت: "قد كان یكون فی الأمم قبلكم مَحَدَّثون، فإن يكن لافي أمتى منهم أحد فإن عمر بن الخطاب منهم"((مسلم/عائشه روایهتی كردووه4515)).
واته:ئومهتهكانی بهر له ئێوه كهسانی بههرهمهند و(ملهم) یان ههبووه،ئهگهر له ئهوممهتی مندا لهوانه ههبێت ئهوا عومهره.
دواتر عومهر خۆی دهڵێت:"وافقت ربي في ثلاث:في مقام إبراهيم’وفي الحجاب’وفي أساري بدر،((مسلم/عائشه ڕیوایهتی كردووه4516))
واته:له سێ شتدا بۆچونهكانم یهكی گرت و موفیقس پهروهردگارم بوو ئهویش لهمهسهلهی مهقامی ئیبراهیم و حیجاب(پهردهپۆشیی) ودیلهكانی بهدر.
ئهوتا ئیمامی عومهر خۆی دهڵێت كه سێ ڕای ههبووه قورئان هاتووهته خوارهوه ڕاكهی وهك ڕاكهی عمر وابووه"عمر كه سهرو ماڵی له پێناوی ئیسلامدا بهخت كرد نهیزانی قورئان محمد(صلی الله علیه وسلم) ڕێكی دهخات تۆ دهیزانی؟؟؟
ههرچهنده پێم وایه ئهم وهڵامه كافیییه بهڵام درێژهی دهدهمێ تا بهیهكجاری گومانهكه ههڵتهكوێنین.
عومهر سێ ڕای ههبوو یان زیاتر هیچ لهمهسهلهكه ناگۆڕێت بۆ نمونه:
كه دیلهكانی بهدر حهزرهت (صلی الله علیه وسلم)پرس و ڕلی بههاوهڵان كرد،ئهبوبكر ڕای وابوو كه فیدیهیان لێوهربگیرێت و ئازادبكرێن.عومهریش ڕای وابوو كه بكوژرێن تا پشتی قوڕهیش و دوژمنانی خودا بشكێت.
حهزرهت كه بهڕهحم و میهرهبان ه ڕاكهی أبوبكری پهسهند كرد..بۆ بهیانی ئایهت هاته خوارهوه خوای گهوره فهرمووی(ماكان لنبيِّ أن يكون له أسري حتَّي يُثِخنَ في الأرض.......................................................)الأنفال 67-68.
واته بۆ هیچ پێغهمبهرێك نهبووه ههتا كاتێك پایهدار و جێگیر دهبێت له زهویدا،مهگهر شتومهكی دونیالتان دهوێت له كاتێكدا خودا ئاخیرهتی مهبهسته"خودا باڵادهست و دانایهةخۆ ئهگهر بڕیارێك لهلایهن خواوه پێش نهكهوتایه((كه مرۆڤ تا پهیامی خوای پێنهگات سزا نادرێت))لهسهر ئهو شتهی كه وهرتان گرت له دیلهكان ئهوه سزایهكی گهورتان توش دهبوو.
من ئهپرسم ئهمه شت وهرگرتنه له عمر یان فهرمانێكی خواییه؟؟؟
قورئانێك زیاتر له شهش ههزار و شهش سهد ئایهته وهستا یه سهر بۆچونی عمر؟؟
له ڕاستیا ئهوه نهك بهڵگه نیه لهسهر ئهوهی قورئان دانراوی محمده (صلی الله علیه وسلم) بهڵكهو بهڵگهیه لهسهر ئهوهی كه قورئان لهلایهن خواوهیه چونكه كهس دژی ڕای خۆی و خۆشهویستترین هاوهڵی ناوهستێتهوه،
شتێكی تریش ههیه كه بهڵگهیه لهسهر ئهوهی كه ههموو شتێكی عومهر موافیقی قورئان نهبووه!!وهك ڕێكهوتی حودهیبییه
له ڕێكهوتی حودهیبییه عمر زۆر خهمبار بوو بهتایبهتی ئهو دوو بهندهی كه بگهڕێنهوه و ئهو ساڵه عهمره نهكهن دووهمیش ئهگهر یهكێك له مهكهییهكان موسوڵمان بوو دهبێت بگهڕێنرێتهوه بۆ مهكه و بدرێتهوه بهكهس وكاری.
عمر هاته لای پێغهمبهر (صلی الله علیه وسلم)و فهرمووی یارسول الله ئێمه لهسهر ههق نین و ئهوانیش ناههق؟؟فهرمووی: بهڵێ"وتی ئایا كوژراوهكانی ئێمه لهبههشتدا نین و هی ئهوان له دۆزهخدا؟؟فهرمووی: بهڵێ،تی كهواته بۆچی بۆچی ملكهچ بین ؟؟پضغهمبهر (صلی الله علیه وسلم) فهرمووی ئهی كوڕی خهتتاب من پێغهمبهری خوا م و سهرپێچی فهرمانهكانی خوا ناكهم.خوای گهوره پشتیوان دهكات وههرگیز دهست بهردارم نابێت.
عمر وتی ئهی بهڕێزت نهتفهرموو كه ئێمه دهڕۆینه بهیتهوه و تهوافیشی بهدهرا دهكهین؟؟!!
پێغهمبهر (صلی الله علیه وسلم) فهرمووی بهڵێ بهڵام من پێم وتیت ئهمساڵ دهیكهین؟؟
عمر وتی نهخێر
پێغهمبهر (صلی الله علیه وسلم)فهرمووی دڵنیابه دێیتهوه و تهوافیشی دهكهیت..
پاشان سورهتی )فتح هاته خوارهوه(إنَّا فَتَحْنا لَكَ فَتْحاً مُّبِناً)الفتح 1
حهزرهت(صلی الله علیه وسلم) ناری به شوێن عومهردا و بۆ خوێندهوه عومهر وتی یارسول الله بهڕاستی ئهوه فهتحه؟؟فهرمووی بهڵی.
عومهر له ههڵوێستهی پهشیمان بووبهوه و دهڵێت بهردهوام خێرو چاكهم دهكرد لهترسی ئهو قسانهی ئهو ڕؤژه لهڕووی پێغهمبهردا(صلی الله علیه وسلم) كردم.
ئهم ڕێكهوتنه باشترین بهڵگهیه لهسهر ئهوهی پێغهمبهر (صلی الله علیه وسلم) له ئاسمانهوه فهرمان وهردهگرێت،چونكهزۆربهی هاوهڵان دڵگران بوون بهتایبهتی كاتێك بینیتیان أبوبصیر لهمهككهوه هات و موسڵمان بوو تهسلیمی باوكیان كردهوه.
لهمهوقیفی فهتحی مهككهشدا كه حاتهبهی كوڕی بهتلهعه ویستی قوڕهیش ئاكادار بكاتهوه له رێی نامهیهكهوه كه به ژنێكا ناردی ودواتر ئاشكرا بوو ڕای عومهر وهرنهگیرا كه دهیوت با حاتهب بكوژین بهڵام پێغهمبهر (صلی الله علیه وسلم) لێی خۆش بوو چونكه بهشداری بهدری كردبوو.
پێنجهم//
قسهی شهیتان:
ناوبراو دهڵێت:محمد خۆی قهسهی شهیتانی وتتوه و قسهی شهیتانیشی له قورئاندا دوبارهكردووهتهوه وهك لێرهدا دهبینین(أفرأیتم اللت والعزی)النجم18
گوایه شهیتان ئهم چهند وشهیهی خستووهته سهر دهمی پێغهمبهر بهبێ ئهوهی بهخۆی بزانێت.(یان خستوویهتیه گوێی كافرانهوه(تلك الغرانیق العلی وإن شفاتعهن لترجی)واته بهرز و پایهدارن بتهكان و شهفاعهتیان پێدهكرێت!!!ئیتر كافران كه گوێیان لهمه بوو ههموو لهگهڵ موسڵماناندا گوایا سهوجدهی تیایه سورهتهكه سوجدهیان بردووه!!!!؟
وهڵام//
ئهم برادهره هیچ عهزیهتی خۆی نهداوه تا بزانێ ئهوه ڕیوایهتێكی لاواز هو ههڵبهستراوه جا ئهگهر وابێ بهههزاران بهناو فهرموودهی تر ههیه بۆ نایات بیكات بهماڵ بهسهرمانهوه.یان لهههندێك تهفسیردا كه شتی بێ بنهما و ناقۆڵا بهههڵه هاتووه كه زۆربهیان رێوایهتی بێبنهما و بێ ئهسڵن و زۆری لهلایهن دوژمنانی ئیسلامهوه دروستكراوه.بۆ ههمووی بهسهر ئێمهدا ساغ ناكهیتهوه؟؟؟؟
له لایهكی ترهوه ئهمه بههیچ جۆرێك ناگونجێت ئهو چهند ووشهیه تێكههڵكێش كرێت چونكه ههمووقورئان زهمی بتهكانه ئیتر چۆن دهگونجێ له وێدا مهدحیان بكات؟؟!!..
ئینجا سهیرتر كاك ئارام باوهڕی به شهیتان ههر نییه نازانم بۆ لێرهیا ئهڵێ:شهیان؟؟!!
ئایا تۆ له كوێوه شهیتانت ناسی؟؟
ئایا باوهڕت به بوونی شهیتان ههیه تۆ یان نا؟؟
بهڵام دیاره تۆ تهنها نهقڵ كردن لهسهرهو بازاڕی پێ گهرم ئهكهیت..
شهشهم//
وتهی نهزانراو كه خاوهنهكانیان نهزانراوه:
ئارام بوختان بۆ قورئان دهكات بهوهی كه قورئان قسهگهلێكی سهیری جۆراوجۆری تیایه ناتوانرێت به ئاسانی ئاشكرا بكرێت!وه دهڵێ من وای بۆ دهچم ڕۆژێك له ڕۆژان ئاشكرابێت كه قسهی فهیلهسوفه یۆنانیهكانه!!
ئاشكرایه چهندهها شارستانیهت زۆر بههێز بونیان ههبووه و كاریگهری بههێزیان ههبووه لهسهر بۆچوونی مرۆڤهكان وهك شارستانیهتی ئاشورییهكان و سۆمهرییهكان و یۆنانیهكان و لۆتییهكان وگۆتییهكان و..هتد
یاخودئهو یاسایانهی حاموڕابی دایناون كه زۆر پێش ئیسلام دانراون ئهگهر سهیری بهندهكانی بكهین هاوشێوه ئایهتهكانی قورئانه!!بۆ نمونه (العین بالعین)له یاسای حاموڕابیدا ههیه و له قورئانیشدا ههیه؟؟
وهڵام//
ئهو ئایهتی كه ئهم نوسهره(نهقڵكهره)باسی كردووه وهك ههنگوینی له دارا دۆزیێتهوه هر تۆزێ زهحمهتی خۆی بدایه ئهزانی قورئان چی دهڵێت بهڕێزان سهیربكهن ئهمه ئایهتهكهیه:-
((وكَتَبنا عَلَیهم فیها أنَّ النَفْسَ بِالنَّفْسِ والْعَيْنَ بِالْعَينِ وَالأَنفَ بالأَنفِ والأًذُنَ بالأُذُنِ والسِنَّ بِالسِّنِّ والْجُرُحَ قِصَاص فَمَنْ تَصَدَّقَ بِهِ فَهُوَ كَفَّارةٌ لَّهُ وَمَنْ لَّمْ يَحْكُم بِمَا أنزَلَ الله فأُوْلــئِك هُمً الظَّلِمُونَ))..
واته: له تهوراتداپێوسیتمان كردبوو كهلهسهریان كه بهڕاستی ههر كهسێك كهسێك بكوژێت دهبێ بكوژرێتهوه ،وهچاوی یهكێك كوێر بكات دهبێ كوێر بكرێتهوه،اوتی عهیبدار بكات دهبێ لووتی عهیبدار بكرێتهوه،وه یهكێك گوێی یهكێك ببڕێت دهبێ گوێی ببڕدرێتهوه،وهدانی یهكێك بشكێنێت دانی دهشكێنرێتهوه،وهزامهكانیش ههروهها تۆڵهیان بهگوێرهی خۆی بۆ دهسهنرێتهوه ،جا ئهوهی له تاوانبار خۆشبێت.ئهو چاوپۆشیی و لێخۆشبوونیی دهبێته كهفارهتی تاوانهكانی.بێگومان ئهوهی حوكم بهبهرنامهی خوا نهكان كه دایبهزاندووه ئهوه ستهمكاره.
سهیركهن بهڕێزان قورئان چهند ئهمینه.خودا دهفهرموێت ئهوهمان لهتهوراتدا باس كردووه!ئهوه حوكمێكی تهوراته.خوا بهوه ڕهحمی كردووه ئهو ههموو تهحریفاته له تهوراتدا كراوه ئهو بهشه لانهبراوه دیاره ئهمهش بۆ ئهوهیه تهصدیقی قورئان بكات.چونكه ئهگهر لابدرایه دهیان كرد بهههرا دهیانووت كوا لهتهوراتدا شتی وانییه.لهتهوراتدا له(سفر اللاویین)دا هاتووه ههروهها له ئینجیلیشدا له (سفر الخروج)دا هاتووه.
كهواته ئێستا قسهتان چییه؟؟؟
كه لهتهورات و ئینجیلدا هاتبێت و ئێستاش مابێت ئاساییه كه حاموڕابیش لهوهوه وهری گرتبێت وه خوای گهورهش له تهورات و ئینجیلدا ناردبێتی و قورئانیش ئاماژه بهوه بكات كه ئهو حوكمهی تیا بێت وابزانم ئیتر كهس بۆی نییه قسهی تری تیا بكات..
وصلی الله علی سیدنا ونبیینا محمد
تكایه تكایه وهك ئهركێكی ئاینی ئهم بابهته (share)بڵاوبكهرهوه لای خۆت.
سوپاس بۆ هاوكاریت..
نازهنین ڕهشید
تێبینی/
بۆ نوسینی ئهم وهڵامه سودم لهم سهرچاوانه بینیوه:-
*تهفسیری قورئان(ئاسان)بورهان محمد أمین
*قورئان پارێزراوه(ئهندازیار عوسمان).[/size]
[/center]