بابهت: ڕەش بینی ونائومێدی (( الطيرة ))
الطيرة» بریتیە لەڕەش بینی كردنو بەخراپو نەگبەت تەماشاكردنی هەندێ شت. خوای پەروەردگار دەفەرموێ: [فَإِذَا جَاءتْهُمُ الْحَسَنَةُ قَالُواْ لَنَا هَذِهِ وَإِن تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ يَطَّيَّرُواْ بِمُوسَى وَمَن مَّعَهُ أَلا إِنَّمَا طَائِرُهُمْ عِندَ اللّهِ وَلَكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لاَ يَعْلَمُونَ] (131) سورة الأعراف واتە: « خوای گەورە باسی دارو دەستەی (فیرعون) دەكات و دەفەرمووێ: هەركاتێ خۆش گوزەرانی و نیعمەتو چاكەیان بۆهاتبا لە باتی شوكرانە بژێری دەیان ووت: ئەمە لەبەر شانو شكۆی خۆمانە. وەئەگەر دووچاری قاتو قڕیو بەڵاو موسیبەتێك هاتبان لە (موسی)و شوێن كەوتوانی ڕەشبین دەبوونو دەیان گووت: ئەمە لە شومی (موسی)و دارودەستەكەی یەتیو نەگبەتی ئەوانە ئێمەش دووچاری بووینە، جا دوای ئەوە خودا دەفەرمووێ: هۆشیاربن ئەوەی لە قازانجوزیان بێ هەر بە بڕیاری خودایە، نەك لەبەر شومی «موسی»و ئەوانەی لەگەڵی بوون، بەڵام زۆربەیان ئەم بیرو باوەڕە ڕاستە نازانن بۆیە ئاوا رەش بینن». * كاتی خۆی(عەرەب)، یەكێكیان ئەگەر ویستبای سەفەرێك بكات یان هەركارێكی تر ئەنجامدات، دەهات باڵندەیەكی دەگرتو هەڵی دەدا، جا ئەگەر باڵندەكە بەلای ڕاست بفڕیایە گەشبین دەبوونو كارەكەیان جێ بەجێ دەكردو سەفەرەكەیان دەكرد. بەڵام ئەگەر باڵندەكە بەلای چەپدا بفڕیایە ڕەش بین دەبوونو لە كارەكەیان پاش گەزدەبونەوەو نەیان دەكرد. وەپێغەمبەر صلى الله عليه وسلم حوكمی ئەم كارەی بۆمان ڕوون كردۆتەوەو دەفەرمووێ: « الطِّيَرَةُ شِرْكٌ».واتە « ڕەش بینی لە هەركارو فەرمانێكدا بێ، ئەوا شیرك وهاوبەش دانانە بۆخوا».رواه الامام احمد1/389 وهو في صحيح الجامع 3955 وە ئەوەی دەچێتە ژێر ئەم باس و بیروباوەڕە حەڕامەوە كە (تەوحید) نابوت دەكات: ئەمانەن:- ڕەش بینی لەمانگەكاندا، وەكو وازهێنان لەژن هێنانو ژن مارەكردن لەمانگی(صفر)دا. وە ڕەش بینی لە ڕۆژەكاندا، وەكو باوەڕبوون بەوەی چوارشەمەی كۆتایی هەموو مانگێك ڕۆژی بەڵاو نەگبەتیە، وە ڕەش بینی لە ژمارەدا وەكو بەخراپ تەماشاكردنی ژمارە (13). وەیان ڕِەش بینن بوون لە(ناو)دا، وەیان ڕەش بینی كردن بەرامبەر هەندێ كەسی خاوەن عەیب، وەكو كەسێك دەڕوات بۆ ئەوەی دوكانەكەی بكاتەوەو لە ڕیگا كەسێكی كوێر دەبینێو دەگەڕێتەوەو لە چونەكەی ڕەش بین دەبێ. جا ئەمانە هەمووی حەرامەو شەریكو هاوبەش دانانە بۆ خوا. وەپێغەمبەر صلى الله عليه وسلم خۆی بەدوور گرتووە لەو كەسانەی بەم كارە هەڵدەسن، هەروەكو «عمران»ی كوڕی«حصین» لە پێغەمبەرەوە صلى الله عليه وسلم دەیگێرێتەوە كە فەرموویەتی: [لَيْسَ مِنَّا مَنْ تَطَيَّرَ، أَوْ تُطِيَّرَ لَهُ أَوْ تَكَهَّنَ، أَوْ تُكِهِّنَ لَهُ أَوْ سَحَرَ، أَوْ سُحِرَ لَهُ] رواه الطبراني في الكبير18/162النظر صحيح الجامع5435. واتە « لە ئێمە نی یە ئەوكەسەی باڵندە هەڵبدات یان بۆی هەڵدەن وەلە ئێمە نییە ئەوكەسەی فاڵبگرێتەوە یان بۆی بگرنەوە،یان جادوو بكات یان جادووی بۆبكرێ» * وەهەر كەس ڕەشبینیەك كەوتە دڵیەوە بەرامبەر شتێك، ئەوا كە فارەتەكەی ئەوەیە كە لەم (حديث)ەدا هاتووە: «عبدالله»ی كوڕی«عمر» لە پێغەمبەرەوە صلى الله عليه وسلم دەیگێرێتەوە كە فەرموویەتی: [مَنْ رَدَّتْهُ الطِّيَرَةُ مِنْ حَاجَةٍ فَقَدْ أَشْرَكَ، قَالُوا: يَا رَسُولَ اللَّهِ، مَا كَفَّارَةُ ذَلِكَ؟ قَالَ: أَنْ يَقُولَ أَحَدُهُمُ اللَّهُمَّ لاَ خَيْرَ إِلاَّ خَيْرُكَ، وَلاَ طَيْرَ إِلاَّ طَيْرُكَ، وَلاَ إِلَهَ غَيْرُكَ] رواه الامام احمد2/220 السلسه الصحيحه1065ز] [هذالحديث فيه ضعف] . واتە « هەر كەسیك لەكارێكی خۆی واز بهێنێ بەهۆی ڕەش بینی یەوە، ئەوا شەریك وهاوبەشی بۆ خوا داناوە. وتیان كەفارەتی ئەوەچی یە ئەی پێغەمبەری خوا صلى الله عليه وسلم ؟ فەرموی، ئەم دوعایە:- ((خوایە هیچ خێر وچاكەیك نی یە توشمان بێ تەنها ئەو خێر وچاكەیە نەبێ كە تۆ دەتەوێ، وەهیچ زەروزیانێك نی یە كەڕێ مان لێ بگرێ تەنها ئەوە نەبێ كەتۆ دەتەوەێ،وەهیچ پەرستراوێكی شیاو بەپەرستن نیە تەنها تۆ نەبێ » ڕەش بینی شتێكی دەرونی یەو لەدڵدا كەمو زیاد دەكات، باشترینو گرینگترین چارەسەر پشت بەستنە بەخوای پەروەردگار. «عبدالله»ی كوڕی«مسعود» دەفەرمووێ:- [وَمَا مِنَّا إِلَّا وَلَكِنَّ اللَّهَ يُذْهِبُهُ بِالتَّوَكُّلِ] رواه ابوداود3910وهو في السلسه الصحيحه430ٍ. واتە « هیچ كەس نەبوو لەئێمە ئیلا كەم تا زۆر شتێك لەوە لەدڵی دا دروست دەبوو،بەڵام خوای گەورە نەیدەهێشت ولای دەبرد بە بەپشت بەستن بە خوا .لة مالبةرى سةلةفيةت وةركيراوة.