بابه‌ت: بیدعه الحسنه
بسم الله الرحمن الرحیم -سه‌ره‌تا وه‌لامێك بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ی كه ده‌لێن هه‌ر شتێك پێغه‌مبه‌ر نه‌یكردبێ بیدعه‌یه‌كی حه‌رامه ---====وه‌لام:((((مه‌رج نیه هه‌ر شتێك پێغه‌مبه‌ر نه‌یكردبێت بیدعه‌یه‌كی حه‌رام بێ ئه‌گینا ده‌بێت ئه‌وه‌ش حه‌رام ده‌بێت كه خه‌لیفه (ابو بكر)و(عمر)و هه‌روه‌ها (زید) رضی الله عنهم – قورئانیان كۆكرده‌وه له ترسی فه‌وتانی قوئان-------------- هه‌روه‌ها ده‌بێت دروستكردنی (حوجره‌ونه‌خۆشخانه‌و خانه‌ی یه‌تیمان و دانانی كتێب هتد... حه‌رام بوایه -------------- هه‌روه‌ها ده‌بێت ئه‌وه‌ش بیدعه‌ی حه‌رام بێت كه پێغه‌مبه‌ر (درودی خوای له‌سه‌ر بێ) نوێزی (تراویح)ی یه‌كجار به جه‌ماعه‌ت كرد له‌شه‌وه‌كانی تر نه‌یكرد هه‌ركه‌سه‌و بۆخۆی ده‌یكرد هه‌روه‌ها له‌سه‌رده‌می خه‌لیفه (ابو بكر)یش به جه‌ماعه‌ت نه‌ده‌كرا هه‌ركه‌سه‌و بۆخۆی ده‌یكرد تاكو سه‌رده‌می خه‌لیفه عمری كوری خطاب ((رضی الله عنه)) كه خه‌ڵكی كۆكرده‌وه له دوای یه‌ك پێش نوێز نوێزی (تراویح) بكه‌ن ئینجا له‌سه‌رده‌می پێغه‌مبه‌ر(درودی خوای له‌سه‌ربێ) یه‌كجار كرابوو وه‌له‌سه‌رده‌می (ابو بكر) رضی الله عنه- هه‌ر نه‌بوو--- كه‌واته (بیدعه)ی(الحسنه)یه - ئه‌وه قسه‌ی من نیه قسه‌ی (خه‌لیفه-عمربن خطاب)ه كه ده‌فه‌رموێ((نیعمة البیدعه هده)) ------------- هه‌روه‌ها ئه‌وه‌ش بزانه كه (((پێغه‌مبه‌رمحمد درودی خوای له‌سه‌ربێ))) ده‌فه‌رموێ ئه‌گه‌ر پێغه‌مبه‌ر هه‌بووایه له دوای من ئه‌وا (خه‌لیفه-عمربن خطاب)ه كه‌واته ئه‌و خه‌لیفه به‌رێزه ناوی عیباده‌تێك به بیدعه‌ی (باش) ناو ئه‌با كه نوێزی (تراویحه به جماعه‌ت) ---------- جا ئه‌وه‌ت بۆ رۆن بوه‌وه كه بیدعه‌ی خراپ و بیدعه‌ی باش هه‌یه به‌و قسه‌یه‌ی ئیمامی (عمر بن خطاب) رضی الله عنه----- هه‌روه‌ها ------------ ئه‌وانه‌ی كه له‌سه‌ره‌وه ئامازه‌م پێكردوون له‌سه‌رده‌می پێغه‌مبه‌ر(درودی خوای له‌سه‌ربێ) نه‌بووینه كه‌واته ده‌بێت هه‌مووی حه‌رام بێت؟؟؟؟
نه‌خێێێێێێێێێێێێر به‌لكو هه‌رشتیك كه په‌یدا بوو ده‌بێت ئێمه به‌رامبه‌ری بكه‌ین له‌گه‌ڵ به‌لگه‌كانی (شه‌رع) وه‌كو ئه‌گه‌ر شتی (حه‌رام)ی له‌ناو دابوو ئه‌وا ده‌بێته (بیدعه‌ی حه‌رام) وه ئه‌گه‌ر شتی (مكره)ی له‌ناودابوو ده‌بێته (بیدعه‌ی مكره) وه ئه‌گه‌ر شتی (حه‌لال)ی له‌ناو دابوو ئه‌وا ده‌بێته (بیدعه‌ی حه‌لال) وه ئه‌گه‌ر شتێكیشی له‌ناو دابوو(سونه‌ت)بوو ئه‌وا ده‌بێته (بیدعه‌ی سونه‌ت) --- كه‌واته هه‌رشتێك په‌یدابوو كه مه‌به‌ست به‌م شته پێچه‌وانه‌ی ئاین نه‌بوو وه ده‌قی شه‌رعی بیگرێته‌وه‌و شتی خراپی له‌ناودا نه‌بوو ئه‌وا بێگومان (بیدعه‌ی الحسنه)یه------- وه ئه‌گه‌ر ده‌قی شه‌رعی نه‌یگرێته‌وه‌و پێچه‌وانه‌ی له‌گه‌ل ئاین هه‌بوو ئه‌وا (بیدعه‌ی السیئه)یه و ره‌ددی سه‌ری ده‌كرێته‌وه هه‌روه‌ك پێغه‌مبه‌ر خۆی به ئێمه رایده‌گه‌یه‌نێت كه (من عمل عملا ليس عليه امرنا فهورد)) رواه المسلم _ واتا هةر كةسيك كردةوةيةكى ئاينى بكا فةرمانى ئيمةى لةسةر نةبئ ئةوة لئ ي قبول ناكرئ و رةد دةكريتةوة سةري )) كه‌واته بۆ مان روون بووه‌و كه بیدعه وه‌رده‌گیرێ ئه‌گه‌ر فه‌رمانی شه‌رعی هه‌بێ یان بنه‌مای ئاینی یان له‌گه‌ل شه‌رع تێكبكاته‌وه هه‌روه‌ك ئیمامی شافعی ده‌فه‌رموێ (وما احدث وخالف كتابا او سنة او اجماعا او اثراَ ـ فهو بيدعة الضالة وما احدث ولم يخالف شيئا من دالك : فهو البيدعة المحمودة) نقل النواوى ~ وابن حجر الهيتمى ) واتا هةر شتيك لة ئاين بةيدا بكرئ و بيجةوانةى قورئان يان حديس يان اجماع يان ئاسةواري سلف بئ ئةمة بيدعةى كومرايية واتا( القبيحة) وةهةرشتيك بةيدابوو بةبيجةوانةى ئةم جوار بةلكةيةى سةرةوة نةبئ ئةمة بيدعةى الحسنة واتا باشة----- -------------------- هه‌ر له‌به‌ر ئه‌مه‌ش زانایان فه‌رموویانه كه مه‌به‌ستی پێغه‌مبه‌ر له ((كل بیدعة ضلالة)) واتا- هه‌موو بیدعه‌یه‌ك گومراییه)) مه‌به‌سته‌كه‌ی پێغه‌مبه‌ر درودی خوای له‌سه‌ر بێ )) بیدعه‌ی خراپه واتا ضلالة))یه هه‌روه‌ها پێغه‌مبه‌ر(صلی الله علیه وسلم) له حه‌دیسێك دا ده‌فه‌رموێ (ومن ابتدع بيدعة ضلالة لايرضى بها الله ورسوله كان عليه ميثل اثام من عمل بها لاينقص دالك من اوزار الناس شيئا) رواه الترمدي(2677)في العلم----)) واتا هةر كةسيك بةيدا بكات بيدعة يةكى كومرايي كة خواو بيغةمبةري خوا بئ ي رازي نةبن ئةوة ئةو كةسة تاوانى لة سةرة وةكو تاوانى ئةو كةسانةى كة ئيش بةم شتة خرابة دةكةن وة هيجيش لة تاوانى خةلك كةمنابێتةوة)) ئه‌گه‌ر سه‌رنج بده‌ینه حه‌دیسه‌كه پێغه‌مبه‌ری ئازیز ده‌فه‌رموێ (بیدعة ضلالة) سه‌یركه‌ن پێغه‌مبه‌ر وشه‌ی(ضلالة)ی له‌پال وشه‌ی(بیدعة) داناوه -باشه ئێمه ده‌پرسین ده‌لێین ئه‌گه‌ر بیدعه یه‌ك جۆری هه‌بوایه ئه‌وا بۆچی پێغه‌مبه‌ر ته‌نها وشه‌ی (ضلالة)ی له لای بیدعه دناوه ؟؟؟؟؟ ئه‌گه‌ر بیدعه‌ی (الحسنه)ش دروست نه‌بوایه ئه‌وا پێغه‌مبه‌ر ده‌یفه‌موو(ومن ابتدع بيدعة ضلالة والحسنه )) نخێێێێێێێێێێێێیر به‌لكو به‌ته‌نیا بیدعه‌ی ضلاله دروست نیه چونكه له حه‌دیسه‌كه هاتووه (ومن ابتدع بيدعة ضلالة لايرضى بها الله ورسوله كان عليه ميثل اثام من عمل بها لاينقص دالك من اوزار الناس شيئا) رواه الترمدي(2677)في العلم----)) واتا هةر كةسيك بةيدا بكات بيدعة يةكى كومرايي كة خواو بيغةمبةري خوا بئ ي رازي نةبن ئةوة ئةو كةسة تاوانى لة سةرة وةكو تاوانى ئةو كةسانةى كة ئيش بةم شتة خرابة دةكةن وة هيجيش لة تاوانى خةلك كةمنابێتةوة))) ئه‌وه‌ی بۆت رۆن بوه‌وه كه (كل بیدعة الضلاله)) ته‌نها بیدعه‌ی خراب ده‌گرێته‌وه----------------- وه به‌لگه‌یه‌كی تر له‌سه‌ر (بیدعه‌ی الحسنه) ئه‌و فه‌رمووده‌ی پێغه‌مبه‌ره (صلی الله علیه وسلم)كه دةفةرمووئ-(( من سن في الاسلام سنة حسنة فله اجرها واجر من عمل بها من بعده من غير ان ينقص من اجورهم شىء))اخرجه المسلم(2348) والنسائي (2553) واحمد(4\357) والترمذي(2675) وابم ماجه(203)------)) واتا- هةركةسئ لة ئاينى ئيسلام شتيك دابنئ شتيكى باش ئةوة باداشتى ئةو شتة باشة و باداشتى ئةو كةسانةش كة ئةو شتة باشة دةكةن لة باش مردنى بؤ ئةو كةسةية كة يةكةم جار ئةو شتةى داهێناوة بێ ئةوةى هيج لة باداشتى ئةوان كةمبێتةوة))) كه‌واته له حه‌دیسی((ومن ابتدع بيدعة ضلالة لايرضى بها الله ورسوله كان عليه ميثل اثام من عمل بها لاينقص دالك من اوزار الناس شيئا) رواه الترمدي(2677)في العلم----)) واتا هةر كةسيك بةيدا بكات بيدعة يةكى كومرايي كة خواو بيغةمبةري خوا بئ ي رازي نةبن ئةوة ئةو كةسة تاوانى لة سةرة وةكو تاوانى ئةو كةسانةى كة ئيش بةم شتة خرابة دةكةن وة هيجيش لة تاوانى خةلك كةمنابێتةوة)) ئه‌وه فرمانه كه خۆمان له بیدعه‌ی خراپ و ضلاله) وه دوور بگرین------- وه له حه‌دیسی-(( من سن في الاسلام سنة حسنة فله اجرها واجر من عمل بها من بعده من غير ان ينقص من اجورهم شىء))اخرجه المسلم(2348) والنسائي (2553) واحمد(4\357) والترمذي(2675) وابم ماجه(203)------)) واتا- هةركةسئ لة ئاينى ئيسلام شتێك دابنێ شتێكى باش ئةوة باداشتى ئةو شتة باشة و باداشتى ئةو كةسانةش كة ئةو شتة باشة دةكةن لة باش مردنى بؤ ئةو كةسةية كة يةكةم جار ئةو شتةى داهێناوة بێ ئةوةى هيج لة باداشتى ئةوان كةمبێتةوة))) وه ئه‌و حه‌دیسه‌ش فرمانه كه شتی باش ئه‌گه‌ر له‌گه‌ل شه‌رع تێكبكاته‌وه ئه‌وا دروسته‌و خێرێكی گه‌وره‌یه
هه‌روه‌ها ئه‌م عیباده‌تانه‌ش پێغه‌مبه‌ر نه‌یكردبوون به‌لام هاوه‌له به‌رێزه‌كان كردیان(((مه‌قامى ئيبرِاهيم:كاتى خوَى لكابووبه‌ديوارى به‌يته‌وه‌به‌لاَم حه‌زره‌تى عمرجياى كرده‌وه‌ويه‌ك هاوه‌لَيش نارِازى نه‌بوو(أخرجة البيهقى بسندقوى).
هه‌روه‌ها: زيادكردنى بانگى يه‌كه‌م له‌رۆژى جومعه‌داله‌لايه‌ن حه زره‌تى عوسمانه‌وه،برِوانه بوَصحيحى بوخارى.
پيَنجه‌م: سلاَوه‌تدان به‌جه‌ماعه‌ت كه‌حه‌زره‌تى على دايهيَناوه‌كه‌پيَشترنه‌بووه،برِوانه بۆ(تهذيب اللآثار)و(أخبارعلى)و(طبرانى )وجگه له مانيش رِيوايه‌تيان كردوه.
هه‌روه‌ها:زيادكردنى-السلام علينامن ربنا-له‌ته‌حياتداله‌پاش –ورحمة الله وبركاته-له لايه‌ن حه‌زره‌تى عبدالله كورِى مسعوده وه ،(رواة الطبرانى فى الكبير ورجاله رجال الصحيح كمافى مجمع الزوائد).
هه‌روه‌ها:زيادكردنى -بسم الله الرحمن الرحيم-له‌سه‌ره‌تاى ته‌حياتاوه زيادكردنى(لبيك وسعديك...) له‌لايه‌ن حه زره‌تى عبدالله كورِى عمره‌وه،برِوانه بوَصحيحى بخارى ومسلم له وزيادانه‌ى كه هاولاَنى حه‌زره‌ت (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ)وپێشينه باشه‌كانى ئيَمه زياديان كردووه.
هه‌روه‌ها:كردنى سى وشه‌ش رِكات ته‌رِاويح له مزگه‌وتى پێغه‌مبه‌ر(صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ)له لايه‌ن ئيمامى ماليكه وه،برِوانه (مجموع)ى ئيمامى نه‌وه‌وى ب4ل30-36
ئه‌مانه‌وچه‌نده‌هاى تريش هه‌يه به‌لاَم له به ردريَژبوونه‌وه‌ى بابه‌ته‌كه‌نه‌مان نوسيون وه‌ك :دانانى سه روژيَر بوَقورِئان، وه دانانى ئه‌م هه‌مووعلم وزانسته‌سودبه‌خشانه وه‌ك(نحو،صرف،بلاغه،زانستى فه‌رموده‌وقورِئان و...)هتد،جابراوخوشكى خويَنه‌رئه‌مانه‌ى كه‌باسمان كردن داهيَنراون هيچيان له سه‌رده‌مى پێغه‌مبه‌ردا(صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ)نه‌كراون،به‌لَكوهه‌نديَكيشيان داهيَنراوى هاوه‌لاَنيشنيه.وه‌ك كه‌سره‌وفه‌تحه‌ى قورِئان كه‌ئاماژه‌مان پێكرد،داهيَنراوى(حجاجى كورِى يوسفى سقفى)يه.
هه‌مووئه‌م داهيَنراوانه‌كه‌چاك وباش وسودبه خشن بوَئاينى پیروزى ئيسلام له‌خواپه‌رستى وغه‌يرى خواپه‌رستيداهه‌ن،له‌گه لَ ئه‌مه‌شدازانايانى باوه‌رِپێكراوى ئيسلام به‌باشيان زانيون،به‌لَكوهه‌ندىَ لهم داهيَنراوانه له‌لاى زانايان له ئاستى واجب وسوننه ت دان،وه‌ك فيَربونى ئه‌وزانستانه‌ى كه‌خزمه ت به قورِئان وسوننه ت ده كه ن،
ئه‌مه‌ش بیدعه‌كانی وه‌هابیه‌كان كه ده‌لێن بیدعه‌ی الحسنه له دیندا نیه (((يه‌كه‌م:كوَكردنه‌وه‌ى خه‌لَكى له‌سه‌ريه‌ك ئيمامى ته‌نها بۆَشه‌ونويَژله‌پاش نوێژى ته‌رِاويح له‌هه‌ردومزگه‌وتى مه‌ككه‌ومه‌دينه‌دا.
دووه‌م:كوَكردنه‌وه‌ى خه‌لَكى له‌ناومزگه‌وته كانداله‌شه‌وانى قه‌دردا.
سيَيه‌م:خويَندنى دوعاى خه‌تمى قورِئان له نويَژى ته‌رِاويح وشه‌ونويَژدا.
چواره‌م:درێژكردنه‌وه‌ى دوعاى قنوت،كه ماييه‌ى ئازاره بوَموسولَمانان.
پێنجه‌م:هاواركردنى بانگ بيَژله‌هه‌ردوومزگه‌وتى مه‌ككه‌ومه‌دينه‌دابه‌وه‌ى(صلاة القيام أثابكم الله)ئه‌م وته‌يه‌كه‌ى وته‌ى پێغه‌مبه‌ر (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ)وهاوه‌لاَنێتی!!!
شه‌شه‌م:تايبه‌ت كردنى شه‌وى27و29ى مانگى رِه‌مه‌زان به‌خه‌تمى قورِئانه‌وه .
حه‌وته‌م: دابه‌ش كردنى ته‌وحيدبوَسيَبه ش(توحيدي ئولوهيه‌ت وتوحيدى رِوبوبيه‌ت وتوحيدى أسماء وصفات)ئايائه‌مه‌حه ديسه؟؟؟ياخودفه‌رمايشتى كام له‌هاوه‌لاَنى پێغه‌مبه‌ر(صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ)وپێشينه‌باشه‌كانه؟؟؟
هه‌شته‌م:دانانى ئه‌وهه‌مووبنكه‌وباره‌گا يانه‌ى كه‌ئه‌مربه‌چاكه‌ونه‌هى له‌خراپه‌ده‌كه‌ن له‌گه‌لَ دانانى ئه‌وهه‌مووزانكوَئيسلاميا نه‌له سعوديه‌له‌جيهانى ئيسلاميدا.
نوَيه‌م: گيَرِانى ئاهه‌نگى هه‌فتانه‌وسالاَنه‌كه له سعوديه‌داده‌كرىَ وه‌هه‌مووسه‌ركده‌كانى به ناوسه‌له‌فيه‌ت ئاماده‌ى ده‌بن وفتواى دروستييان له‌سه‌رداوه،له‌گه‌لَ ئه‌وه‌شدائاهه نگه‌كه‌يان له‌سه‌رزيكروفيكرومه‌عريفه‌ت نيه،به‌لَكوكلتوريَكى بوَگه‌نى ده‌مارگيرى عه‌ره‌بيه،هه‌روه‌ك ده‌بينين له‌شاشه‌ى ته‌له‌فيزوَنه‌كانه‌وه-كه‌هه‌رخه‌ريكى شمشيَربادان وقاوه‌خواردنن،له‌گه‌لَ ئه‌مه‌يشدائيَوه‌به ماموَستاوشه‌رع دانه‌ريان ده‌زانن وفتواكانيان بلاَوده‌كه‌نه‌وه،وه‌زۆله‌زانايانى باوه‌رِپێكراوى ئوممه‌تى ئيسلاميش كه‌داهيَنه‌رى داهيَنراوه‌باشه كانن له‌سه‌ربنه‌ماى قورِئان وسوننه‌ت وه‌هابیه‌كان توَمه‌ت باريان ده‌كه‌ن به‌گومرِاوونه‌زان!!!
ئه‌مه‌ش يه‌كيَكه‌له‌نيشانه‌كانى ئاخرزه‌مان كه پێغه‌مبه‌ر (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ)ده‌فه‌رمويَت ولعن آخر هذه الأمة أولها فليرتقبوا عند ذلك ريحا حمراء أو خسفا ومسخا)
رواه الترمذي .واته:هه‌ركاتىَ كوَتايى ئه‌م ئوممه‌ته نه‌فره‌تيان كردله‌پێشينه‌باشه‌كانى خوَيان، چاوه‌رِيَى باى غه‌زه‌ب وداچونى زه‌وي و بوون به‌مه‌يمون بكه‌ن.
ئه‌مانه‌وچه‌ندانى تركه‌ليَره‌داناتوانين ئه ژماريان بكه‌ين ئايائه‌مانه‌ناوئه‌نيَن چى؟ئه‌گه‌رناويان ده‌نيَن به‌سوننه‌ت وه‌ك رِون وئاشكرايه‌ئه‌م كردارانه له سه‌رده‌می پێغه‌مبه‌ر(صلی الله علیه وسلم)نه‌بووه! وه‌كارى هاوه‌لاَن وپێشينه‌باشه كانيش نه‌بووه.وه‌ئه‌گه‌رناوي ان ده‌به‌ن به‌بيدعه‌ى حه‌سه‌نه‌ئه‌وه‌چه‌وانه ى بوَچون وياساكانى خوتانه،چونكه‌ئيَوه‌ده لَيَن(أن العبادات توقيفية)واته‌هه‌مووخواپه‌رستييه‌ك پێغه‌مبه‌ر (ص)وهاوه‌لاَنى نه‌يان كردبيَت ئه وه‌كاريَكى خراپ وبيدعه‌يَكى سه‌ييئه‌يه.ئيَمه‌ش به وه‌هابیه‌كان ده‌لێین كىێ فه‌رمانى پێَ كردن به‌وهه‌مووداهيَنراوه‌ى خوَتان؟؟؟ئه‌مه‌يش ده‌رى ده‌خات كه وه‌هابیه‌كان له‌وموفتيانه‌ى ئاخرزه‌مانن كه‌به هه‌واوئاره‌زوى خوَیان فتواده‌ده‌ن خوَيشیان وخه‌لَكيش گومرِاده‌كه‌ن >:/
هه‌ندێ كه‌س پێیان وایە بیدعەی (حسنە)بوونی نییە لەبەر ئەوەی دەڵێن ئەگەر تۆشتێكی تازەبكەی ئەواتۆپێت وایە كە پێغەمبەر(صلی الله علیەوسلم)خیانەتی كردووە لەگەیاندنی ئایندا لەبەر ئەوەی خودایی گەورە دەفەرموێ (الیوم أكملت لكم دینكم...) بەم ئایەتەش ئاین ( كامل) بووە ئیتر ئەوەی لەدوایی ئەو ئایەتەوە بكرێ رەد دەكرێتەوە ولەئایندا نییە مسوڵمانی خۆشەویست ئەمەش یەكێكەلەفرتوفێڵەكانی وەهابیەكان كەوا دەڵێن خودای گەورە بەم ئایەتە ئاینی( كامل) كرد لەبەرئەوە ئەمە كۆتا ئایەتە كەدابەزیووە .بەڵام ئەوە ڕاست نییە چونكە بەلای زۆربەی زانیانەوە ئایەتی ڕیبا كەخودایی گەورە دەفەرموێ ((یأیها الژین امنوا اتقوا الله وژروا ما بقی من الربا إن كنتم مۆمنین )) لەدوای ئایەتی (الیوم اكملت لكم ...)
دابەزیووە دەبێ بڵێین كەڕیبا لەدیندا نییە وزیادە لەدیندا !!
وەهەروەها ئایەتی (كلالە) كەكۆتا ئایەتی سورەتی (النساْ )ە كەباس لەبابەتەكانی وەرەسە دەكات ,باشە دەبێ بڵێین ئەم ئایەتە لە دیندا نییە
پاشان بەبۆچونی زۆربەی زۆری زانایان وەئەوەش ڕاسترینی فەرمودەكانە كە ئایەتی (واتقوا یوما ترجعون فیە الی الله) 281 البقرە
كۆتا ئایەتە كەدابەزیووە نەوەك (الیوم أكملت لكم دینكم ....) چونكە پێغەمبەر(صلی الله علیەوسلم) (80) ڕۆژ دوای ئەم ئایەتە ژیاوە ,پاشان ئایەتی (الیوم أكملت لكم دینكم) كێ گوتویەتی مانای ئەوەیە كەئاین كامل بووەو ئەوەی لەدوای ئەوەبێت زیادە لەدین,پێم باشە بۆئەوەی مانای ئەم ئایەتەمان بۆ ڕونبێتەوە بگەڕێینەوە سەر (تفسیر)ی قورئانی پیرۆز تابزانین زانایانی (تفسیر) چۆن لەم ئایەتە تێگەیشتۆن ,بۆنمونە بۆجونی دو (مفسر)ی گورەتان بۆ دێنمەوە
*(ئیمامی قورتبی) كەدەفەرموێ لەبارەی ئەم ئایەتەوە (وقال الجمهور المراد معڤم الفرائض والتحلیل والتحریم : قالوا وقد نزل بعد دلك قرێ‌ن كثیر, ونزلت ێ‌یە الربا وێ‌یە الكلالە وغیر دلك إنما كمل معڤم الدین و أمر الحج )واتە : زۆربەی زانایان پێیان وایە كەواتای ئایەتەكە ئەوەیە كەئەمڕۆ زۆربەی فەرزەكان وحەڵاڵ وحەرام( كامل) بوو ,چونكە لەدوای ئەو ئایەتەوە ئایەتی زۆر دابەزیوە وەكو ئایەتی(ڕیبا )و(كەلالە) واتای ئەوەیە كەزۆربەی ئاین تەواو بوو لەگەڵ حەج (تەفسیری قورتوبی ب 7لا 293) *ئیمامی (الطبری ) دەفەرموێ (الیوم أكملت لكم دینكم...)أی حجكم فافردتم بالبلد الحرام تحجونه دون المشركین لایخالگكم فی حجكم مشرك ) واتە:- ئەم ڕۆ مەڕاسیمی حەجتان كامل بووبەتەنها ئێوەی ئیمان داران حەج دەكەن وموشریكەكان تێكەڵتان ناببن
كەوابوو ئیمامی (الطبری ) تەفسیری ووشەی (دینكم)ی كردوە بە (حجكم)
پاشان ئەگەر بڵێین بەم ئایەتە ئاین كامل بوو واتە لەوو پێش ئاین ناتەواو بوو ئەوڕۆژە كامل بوو!!!
ئەبێ وەكوو ئیمامی (ڕازی) بڵێین دیارە پێغەمبەری خودا (صلی الله علیه وسلم) ماوەی (22)ساڵ وقسور خۆیی وهاوەڵەكانی دین داریان بەناتەواوی كردووە وبەناتەواویش گەیاندویانە تەنها ماوەی (80)ڕۆژ ئاینیان بەتەواوی گەیاندووە...
كەئەمەیش بەڕاستی (اتهام)كردنی پێغەمبەرویاوەرەكانێتی بەخیانەتكردن لەئاین .
خوشەویستان ئەمە بەسە بۆهەركەسێ دڵی نەخۆش نەبێ و گوێرایه‌لی پێشینه‌كانی خۆی بكات نه‌ك چه‌ند فه‌ریكه خوێنده‌وارێكی ئێستا كه بۆ تێكدانی ریزی مسولمانان خه‌لك گومرا ده‌كه‌ن :-j
واتا: به‌راستی ئه‌وانه‌ی خواو پیغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه و سلم ) ئازار ده‌ده‌ن ، خوای گه‌وره له‌عنه‌تی لئ كردون له دنیاو قیامه‌تدا ، ئینجا فه‌رموی : هیچ ئازاریك له‌وه گه‌وره‌تر نیه : كه ده‌رباره‌ی باوكی پیغه‌مبه‌ر ( صلی الله علیه و سلم ) بگۆترئ : ( باوكی پیغه‌مبه‌ر ( صلی الله علیه و سلم ) له دۆزه‌خدایه ) بروانه ( الحاوی للفتاوی ) ل ( 401 ) ب ( 2 )
