بابه‌ت: ده‌رباره‌ی فه‌رمووده‌ی خوا (إذا جاء المنافقون)
١٨٥٤ـ عَنْ زَيْدَ ابْنَ أَرْقَمَ (رضي الله عنه) قَالَ: خَرَجْنَا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله عليه وسلم) فِي سَفَرٍ أَصَابَ النَّاسَ فِيهِ شِدَّةٌ، فَقَالَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ أُبَيّ لِأَصْحَابِهِ: [لَا تُنْفِقُوا عَلَى مَنْ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ حَتَّى يَنْفَضُّوا] مِنْ حَوْلِهِ. قَالَ زُهَيْرٌ: وَهِيَ قِرَاءَةُ مَنْ خَفَضَ حَوْلَهُ. وَقَالَ: [لَئِنْ رَجَعْنَا إِلَى الْمَدِينَةِ لَيُخْرِجَنَّ الْأَعَزُّ مِنْهَا الْأَذَلَّ ] قَالَ :فَأَتَيْتُ النَّبِيَّ (صلی الله عليه وسلم) فَأَخْبَرْتُهُ بِذَلِكَ، فَأَرْسَلَ إِلَى عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أُبَيّ فَسَأَلَهُ، فَاجْتَهَدَ يَمِينَهُ مَا فَعَلَ، فَقَالَ: كَذَبَ زَيْدٌ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله عليه وسلم). قَالَ: فَوَقَعَ فِي نَفْسِي مِمَّا قَالُوهُ شِدَّةٌ، حَتَّى أَنْزَلَ اللَّهُ تَصْدِيقِي [إِذَا جَاءَكَ الْمُنَافِقُونَ ] قَالَ: ثُمَّ دَعَاهُمُ النَّبِيُّ (صلی الله عليه وسلم) لِيَسْتَغْفِرَ لَهُمْ. قَالَ: فَلَوَّوْا رُءُوسَهُمْ، و قَوْله: [كَأَنَّهُمْ خُشُبٌ مُسَنَّدَةٌ]. وَقَالَ: كَانُوا رِجَالًا أَجْمَلَ شَيْءٍ. [بخاري / التفسير/ ٤٦١٧، ٤٦٢١]
(زید)ی كوڕی (ارقم) ده‌ڵێ: له خزمه‌ت پێغه‌مبه‌ردا (صلی الله عليه وسلم) ده‌رچووین بۆ جه‌نگێك كه تێیدا تووشی سه‌ختی و فه‌لاكه‌ت هاتن (عبدالله)ی كوڕی (ابی) به‌هاوه‌ڵه‌كانی وت: (لا تنفقوا على من عند رسول الله حتى ينفضوا) واته: سامان مه‌به‌خشن به‌و كه‌سانه‌ی كه‌له‌ده‌وری پێغه‌مبه‌ری خوادان هه‌تا بڵاوه‌ی لێبكه‌ن. هه‌روه‌ها وتی: (لئن رجعنا الی المدینة لیخرجن الاعز منها الاذل) واته: گه‌ر گه‌ڕاینه‌وه بۆ مه‌دینه ده‌بێت ئه‌وه‌ی به‌ڕێز و پیاوماقوڵه بێڕێز و بێده‌سه‌ڵات له‌شار ده‌ربكه‌ن, ده‌ڵێ: منیش هاتمه خزمه‌ت پێغه‌مبه‌ر (صلی الله عليه وسلم) خه‌به‌رم دایه به‌وه‌ی كه (عبدالله) وتی: ئه‌ویش ناردی به شوێن (عبدالله)ی كوڕی (أبی)دا پرسیاری لێكرد، ئه‌ویش سوێندی قوورسی خوارد كه نه‌یوتووه. وترا (زید) درۆی له‌گه‌ڵ پێغه‌مبه‌ر كرد (صلی الله عليه وسلم) ده‌ڵێ: توشی زه‌حمه‌ت بووم له‌وه‌ی خه‌ڵكی وتیان. تاوه‌كو خوای باڵاده‌ست ڕاست گۆیی منی سه‌لماند. (إذا جاءك المنافقون) ده‌ڵێ: پاشان پێغه‌مبه‌ر (صلی الله عليه وسلم) بانگی كردن تا داوای لێخۆش بوونیان بۆ بكا، ئه‌وانیش سه‌رباده‌ده‌ن و لوت به‌رزی ده‌كه‌ن، هه‌روه‌ك له‌باره‌ی ئایه‌تی [ كأنهم خشب مسندة ] واته: [ هه‌ر ده‌ڵێی داری به‌دیوارا هه‌ڵپه‌سێراون ]. زید وتی: ئه‌وانه پیاوانێكی به ڕواڵه‌ت قۆز و پێكه‌وتوبوون.
