:: سەنگین :: نووسی:

هه‌ر ئافره‌تيک داوی ته‌لاق بکات له‌ ميرده‌که‌ی به‌ بئ هؤ بؤنی به‌هه‌شتی له‌سه‌ر حه‌رامه‌

وای خوایەگیان لەوبڕیارە
بەھیوای خۆش بەختی بۆ سەرجه م خێزانەکان و بەختەوەری بۆ گشت لایەک
بەھیوام ھیچ ئافرەتێک بەبێ ھۆ و بەنەبونی ھیچ سەبەبێک جیانەبێتەوە
تەمەنت درێژ بێت بەرێزم سوپاس بەگەیاندنی ئەم پەیامە بە ھاوڕێیانت

170

(6 وه‌ڵام, نووسراو له‌ نامە)

rat nia

171

(2 وه‌ڵام, نووسراو له‌ هه‌مه‌ڕه‌نگ)

ناوی‌ راستی‌ (سێر ئیسحاق نیوتن) ه‌ كه‌ له‌ نێوان سالانی‌ 1624 بۆ 1727 به‌ گوێره‌ی‌ رۆژ ژمێری‌ گریگۆری‌ قه‌یسه‌ری‌ كه‌ له‌و سه‌رده‌مه‌دا به‌كار هاتوه‌ ژیاوه‌ ، نیوتن بێله‌وه‌ی‌ وه‌ك زانایه‌كی‌ بواری‌ فیزیا ناسراوه‌ زانیاریه‌كی‌ باشی له‌ كیمیاگه‌ری‌ و فه‌لسه‌فه‌شدا هه‌بوه‌، نیوتن ئه‌و كه‌سه‌ بو كه‌ بۆ یه‌كه‌م جار باسی‌ له‌ هێزی‌ كێشكردنی‌ گه‌ردونی‌ كردوه‌، به‌ هۆی‌ دۆزینه‌وه‌كه‌ی‌ ئه‌مه‌وه‌ زانستێكی‌ تر سه‌ری‌ هه‌ڵدا ئه‌ویش دینامیكیه‌تی‌ كلاسیكی‌ بوو له‌ رێگه‌ی‌ یاساكانی‌ جوڵه‌وه‌ ، نیوتن له‌ پێشه‌وه‌ی‌ ئه‌و زانایانه‌یه‌ كه‌ باسیان له‌ جوڵه‌ی‌ زه‌وی‌ و كۆمه‌ڵه‌ ئه‌ستێره‌كان كردوه‌، كه‌ به‌ هۆی‌ چه‌ند یاسایه‌كی‌ سروشتیه‌وه‌ به‌رێوه‌ ده‌چێت ، ناوبانگی‌ نیوتن په‌یوه‌ندییه‌كی‌ راسته‌و خۆی‌ هه‌یه‌ به‌ شۆرشی‌ زانستییه‌وه‌، به‌ هۆی‌ پێشكه‌ش كردنی‌ ئه‌و بیردۆزانه‌وه‌ی‌ كه‌ بۆ چونه‌كانی‌ زانا( كیبله‌ر) ی‌ پشتراستكردوه‌ سه‌باره‌ت به‌ جوڵه‌ی‌ ئه‌ستێره‌كان ، ئه‌م زانا به‌ناوبانگه‌ هه‌میشه‌ له‌ ژیانی‌ خۆیدا هه‌وڵی‌ ته‌واوی‌ داوه‌ بۆ سه‌لماندنی‌ بیردۆزه‌كانی‌ به‌ شێوه‌كی‌ زانستیانه‌ ، نیوتن یه‌كه‌م كه‌سبوه‌ كه‌ باسی‌ له‌ خوڵگه‌ی‌ كلك داره‌كانكردوه‌ وپێیوابوه‌ خولگه‌ی‌ ئه‌م كلك دارانه‌ هێلكه‌یی‌ نییه‌و ، هه‌روه‌ها یه‌كه‌م كه‌سیش بو به‌تاقیكردنه‌وه‌ سه‌لماندی‌ كه‌ تیشكی‌ سپی‌ تێكه‌ڵه‌یه‌كه‌ له‌ كۆمه‌ڵه‌ تیشكێكی‌ جیا پێكهاتوه‌و روناكیش له‌ كۆمه‌ڵه‌ گه‌ردیله‌یه‌كی‌ وورد پێكهاتوه‌ .

نیوتن له‌ وولستروب- ی‌ سه‌ر به‌ ناوچه‌ی‌ (لینگ شنایر) له‌ دایك بوه‌كه‌ باوكی‌ كۆچی‌ دوایی‌ كرد ئه‌م له‌سكی‌ دایكیدا بوه‌ به‌ سێ مانگ ، پاش ئه‌وه‌ی‌ نیوتن ته‌مه‌نی‌ بوو به‌ دوو ساڵ دایكی‌ شویكردوه‌ به‌ پیاویكی‌ ترو نیوتن_ی‌ لای‌ نه‌نكی‌ به‌ جێهێشت ، نیوتن سه‌ره‌تای‌ ژیانی‌ به‌ كوله‌ مه‌رگی‌ و به‌بی‌ دایك و باوك به‌سه‌ر برد ، نه‌نكی‌ هه‌وڵێكی‌ زۆری‌ دا بۆ پێگه‌یاندن و خستنه‌ به‌ر خوێندنی‌ ، له‌ سالی‌ 1661دا دواناوه‌ندی‌ ته‌واو كردو له‌ شاری‌ كامبێرگ له‌ كۆلیجی‌ (ترینیتی‌) وه‌رگیرا ، ئه‌و كۆلێجه‌ی‌ كه‌ نیوتن ده‌ستی‌ به‌ خوێندن كرد تیایدا له‌سه‌ر رێچكه‌ی‌ فه‌لسه‌فی‌ ئه‌رستۆ ده‌یان خوێند ، به‌لام نیوتن حه‌زی‌ به‌ لێكۆلیینه‌وه‌ی‌ فه‌یله‌سوفه‌كانی‌ ئه‌و سه‌رده‌مه‌ی‌ خۆی‌ ده‌كرد وه‌كو دیكارت و گالیلۆ و كۆبرنیكۆس و كیبله‌ر . له‌ ساڵی‌ 1665 دا نیوتن ده‌ستی‌ به‌ دارشتنی‌ بیردۆزیك كرد كه‌ له‌ پاشه‌ رۆژدا به‌ زانستی‌ (ماتماتیك) ناسرا ، پاش ئه‌وه‌ی‌ كه‌ نیوتن بروانامه‌ی‌ زانكۆی‌ به‌ ده‌ستهێنا له‌و ساڵه‌دا نه‌خۆشی‌ تاعون له‌ ئه‌وروپا بلاوبوه‌وه‌ كه‌ بوه‌ هۆی‌ داخستنی‌ زانكۆكه‌ ، پاش به‌ جێهێشتنی‌ زانكۆ نیوتن بۆ ماوه‌ی‌ دوساڵ له‌ ماڵه‌وه‌ مایه‌وه‌ و خۆی‌ به‌ لیكۆلینه‌وه‌ی‌ ( ماتماتیك وئاوێزه‌و یاسای‌ كێشكردنی‌ زه‌وییه‌وه‌ ) سه‌رقاڵ كرد.
نیوتن بیست و پێنج ساڵی‌ دوایی‌ ته‌مه‌نی‌ خۆی‌ له‌ دژیه‌تی‌ كردنی‌ (لیبنز)دا به‌سه‌ر برد كه‌ یه‌كیك بوو له‌ نه‌یارانی‌ ئه‌و ، (لیبنز) هه‌میشه‌ نیوتنی‌ به‌ فێڵباز له‌ قه‌ڵه‌م ده‌دا ئه‌ویش هه‌وڵی‌ ئه‌وه‌ی‌ ده‌دا كه‌ له‌ رێگه‌ی‌ سه‌لماندنی‌ بیردۆزه‌كانیه‌وه‌ به‌ر په‌رچی‌ (لیبنز) بداته‌وه‌ ، له‌ ساڵی‌ 1670 بۆ سالی‌ 1672 نیوتن لێكۆلیینه‌وه‌یه‌كی‌ چڕو پڕی‌ له‌ سه‌ر زانستی‌ بینین زانی‌ ئه‌نجامدا و له‌پاشانیش به‌ شێوه‌كی‌ زانستیانه‌ بۆچونه‌كانی‌ خۆی‌ سه‌لماند ، جاریكی‌ دیكه‌ نیوتن بۆ لێكۆلیینه‌وه‌ له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مایانه‌ی‌ (كیبلر) دای‌ رشتبو له‌سه‌ر كایه‌ی‌ كێشكردنی‌ زه‌وی‌ ده‌ستپێكرده‌وه‌ پاش ئه‌وه‌ی‌ راوبۆچونی‌ هه‌ردوو زانا (هۆك و فلامیستد)ی‌ سه‌باره‌ت به‌ ده‌رئه‌نجامه‌كانی‌ له‌ لێكۆلینه‌وه‌كه‌ی‌ وه‌رگرت ده‌ر ئه‌نجامی‌ ئه‌و لیكۆلیینه‌وه‌یه‌ی‌ ئاشكراكرد كه‌ یاساكانی‌ جوڵه‌ی‌ له‌ خۆگرتبو . له‌ساڵی‌ 1703 دا نیوتن به‌ هۆی‌ شاره‌زاییه‌وه‌ له‌ زانستی‌ فیزیادا بو به‌ سه‌رۆكی‌ ئه‌كادیمیای‌ شاهانه‌، له‌ ساڵی‌ 1705 دا له‌لایه‌ن شاژنی‌ به‌ریتانیای‌ ئه‌و كاته‌وه‌ كه‌ناوی‌ (ئان) بو وه‌ك رێزلێنانێك له‌ كاره‌كانی‌ نازناوی‌ سوار چاكی‌ لێنرا ، نیوتن له‌ ژیانی‌ خۆیدا ژنی‌ نه‌هێناوه‌ و كه‌سی‌ له‌ پاش به‌جێنه‌ماوه‌ دوا رۆژه‌كانی‌ ژیانی‌ خۆی‌ له‌ شاری‌ له‌نده‌ن به‌سه‌ر برد و هه‌ر له‌و شاره‌ش له‌ رۆژی‌ 20 ئابی‌ 1727 له‌ته‌مه‌نی‌ 103 ساڵیدا ماڵ ئاوایی‌ له‌ جیهانكردو له‌ گۆڕه‌پانی‌ (وێست مانشستر ئابی‌) ته‌رمه‌كه‌ی‌ به‌ خاك سپێردراوه‌.


س\مەكۆی هەردان

172

(16 وه‌ڵام, نووسراو له‌ هه‌مه‌ڕه‌نگ)

ده‌سته‌کانت خۆش بێت

ده‌سته‌کانت خۆش بێت

174

(7 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ته‌كنه‌لۆژیا)

ده‌سته‌کانت خۆش بێت

175

(8 وه‌ڵام, نووسراو له‌ نوكته‌)

ده‌سته‌کانت خۆش بێت

ده‌سته‌کانت خۆش بێت

ده‌سته‌کانت خۆش بێت

ده‌سته‌کانت خۆش بێت

ده‌سته‌کانت خۆش بێت

دەست خۆش

181

(6 وه‌ڵام, نووسراو له‌ شیعر)

دەست خۆش هۆنراوەیەکی جوانە

182

(6 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئه‌لبومی وێنه‌كان)

دەست خۆش

183

(8 وه‌ڵام, نووسراو له‌ پۆسته‌ره شیعر‌)

دەست خۆش

184

(12 وه‌ڵام, نووسراو له‌ یه‌كترناسین)

زۆربه‌خێر بێیت به‌رێزم هیوادارم له‌گه‌لمان به‌رده‌وام بیت

ده‌سته‌كانت خۆش

186

(6 وه‌ڵام, نووسراو له‌ نامە)

WALTER ZENGA

187

(11 وه‌ڵام, نووسراو له‌ نامە)

جالیوکا پالیوکا گۆڵجی ئیتاڵیا

188

(23 وه‌ڵام, نووسراو له‌ شیعر)

ده‌ستت خۆش بێت

189

(17 وه‌ڵام, نووسراو له‌ یه‌كترناسین)

زۆر زۆرررررررر به‌خێڕ بییت سه‌رچاومان  هاتی به‌قوربان
هاورێی ئازیزی ئێمه‌یت گیانه‌که‌م
هیوای به‌رده‌وامیت بژی

190

(21 وه‌ڵام, نووسراو له‌ یه‌كترناسین)

زۆر زۆرررررررر به‌خێڕ بییت سه‌رچاومان  هاتی به‌قوربان
هاورێی ئازیزی ئێمه‌یت گیانه‌که‌م
هیوای به‌رده‌وامیت بژی

191

(11 وه‌ڵام, نووسراو له‌ یه‌كترناسین)

Xoshawisty-Xam نووسی:

زۆر زۆرررررررر به‌خێڕ بییت سه‌رچاومان  هاتی به‌قوربان
هاورێی ئازیزی ئێمه‌یت گیانه‌که‌م
هیوای به‌رده‌وامیت بژی

ده‌ست خۆش سه‌رکه‌وتووبی

193

(4 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئه‌لبومی وێنه‌كان)

ده‌ست خۆش وێنه‌كان زۆر جوانن.

194

(5 وه‌ڵام, نووسراو له‌ شیعر)

ده‌ستت خۆش

195

(14 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ته‌كنه‌لۆژیا)

هههههههههههه ده‌ستت خۆش

196

(26 وه‌ڵام, نووسراو له‌ نوكته‌)

هههههه ده‌ست خۆش

197

(18 وه‌ڵام, نووسراو له‌ یه‌كترناسین)

زۆر [size=16]به‌خێر بێیت به‌ڕێز ، هاوڕێی ئازیزی ئێمه‌یت
هیوادارم له‌گه‌ڵمان به‌رده‌وام بیت[/size]

198

(17 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

ده‌ست خۆش

199

(14 وه‌ڵام, نووسراو له‌ شیعر)

ده‌ست خۆش

200

(14 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

ده‌ست خۆش

201

(4 وه‌ڵام, نووسراو له‌ شیعر)

dast xosh

هه‌وادارانی زیاد ئه‌سعه‌د له‌ سلێمانی چاوه‌رِوانن
Peyamner  – دوای بڵاوبوونه‌وه‌ی هه‌واڵی بڵاوكردنه‌وه‌ی ئه‌لبوومی نوێی گۆرانیبێژ زیاد ئه‌سعه‌د، هه‌وادارانیی له‌ شاری سلێمانی، چاوه‌رِاونی ئه‌و به‌رهه‌مه‌ن.

قوتابی پۆلی شه‌شه‌می وێژه‌ی له‌شاری سلێمانی نازه‌نین حه‌سه‌ن له‌لێدوانێكی تایبه‌ت بۆ ئاژانسی په‌یامنێر گوتی "دوای چه‌ندین ساڵ چاوه‌ڕوانی به‌رهه‌می نوێی گۆرانیبێژ زیاد ئه‌سعه‌د، به‌ بیستنی هه‌واڵی بڵاوكردنه‌وه‌ی نوێترین ئه‌لبوومیی زۆر دڵخۆش بووین، چونكه‌ ده‌نگ و سه‌دای زیاد هه‌میشه‌ بۆته‌ ئه‌وه‌ی ئێمه‌ جوانتر له‌ژیان بڕوانین و هه‌میشه‌ عاشقانه‌ بژین".

گوتیشی "ماوه‌یه‌كی زۆره‌ راگه‌یاندن بڵاوكردنه‌وه‌ی ئه‌لبوومی زیاد ئه‌سعه‌دی راگه‌یه‌ندراوه‌، به‌ڵام تاكو ئیستا ئه‌م ئه‌لبوومه‌ له‌لایه‌ن ناوه‌ندی بڵاوكردنه‌وه‌كه‌ بڵاو نه‌كراوه‌ته‌وه‌، نازانین هۆكاری چییه‌، بۆیه‌ ئێمه‌ لێره‌وه‌ داوا ده‌كه‌ین ئه‌و ئه‌لبوومه‌ بڵاو بكرێته‌وه‌ چونكه‌ ئێمه‌و خه‌ڵێكی زۆر له‌چاوه‌ڕوانی ئه‌و به‌رهه‌مه‌ین".

ئاماژه‌ی بۆ ئه‌وه‌ش كرد "زیاد ئه‌سعه‌د یه‌كێكه‌ له‌ گۆرانیبێژه‌ ناودار و تایبه‌تییه‌كان، بۆیه‌ ئه‌گه‌ر دوای بڵاوكردنه‌وه‌ی ئه‌لبوومه‌كه‌ی تاڕاده‌یه‌ك ئه‌لبوومێكی گرانیش بێت لامان ئاساییه‌ به‌هه‌ر نرخێك بێت بیكڕێن".

رێكه‌وت محه‌مه‌د كه‌ كاری كرێكاری ده‌كات، له‌باره‌ی دواكه‌وتنی ئه‌لبوومه‌كه‌ی زیاد ئه‌سعه‌د نیگه‌رانه‌، گوتی "زۆر ده‌مێكه‌ چاوه‌ڕێی نوێترین ئه‌لبوومی نوێی زیاد ئه‌سعه‌دم، به‌ڵام وای ده‌بینم خۆری هیواكانمان له‌و گۆرانیبێژه‌ به‌ره‌و ئاوابوون ده‌چێت، چونكه‌ ده‌بوایه‌ زۆر ده‌مێك بووایه‌ ئه‌و ئه‌لبوومه‌ بڵاو بێێته‌وه‌، خه‌ڵكێكی زۆر له‌چاوه‌ڕوانیدایه‌".

گوتیشی "من بۆخۆم چه‌ند جارێك ویستوومه‌ بزانم كه‌ كاتی بڵاوكردنه‌وه‌ی ئه‌لبوومه‌كه‌ كه‌یه‌، به‌ڵام  تائێستا روون نه‌بۆته‌وه‌، ته‌نها ده‌ڵێن به‌رهه‌مه‌كه‌ لای كۆمپانیای به‌رهمهێنه‌ره‌، كۆمپانیاكه‌ش تائیستا بڵاوی نه‌كردۆته‌وه‌، ئێمه‌ش له‌ رێگه‌ی ئه‌م میدیای ئێوه‌وه‌ داوا له‌و كۆمپانیایه‌ ده‌كه‌ین به‌زووترین كات ئه‌و ئه‌لبوومه‌ بخاته‌ بازاڕه‌وه‌".

ئاماژه‌ی به‌وه‌شدا "كێشه‌مان نرخی پاره‌كه‌ نییه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌م ئه‌لبوومه‌، چونكه‌ ده‌بێت به‌چاو و رووحێكی زۆر جیاوازه‌وه‌ له‌به‌رهه‌مه‌كانی زیاد ئه‌سعه‌د بڕوانین، به‌و پێیه‌ی ئه‌و سه‌رجه‌م به‌رهه‌مه‌كانی جیاوازه‌ له‌گۆرانیبێژه‌كانی دیكه‌".

دوای حه‌وت ساڵ بێده‌نگی و بڵاونه‌كردنه‌وه‌ی به‌رهه‌می نوێ، به‌پێی هه‌ندێ لێدوان كه‌ له‌ راگه‌یاندنه‌كان دراوه‌، زیاد ئه‌سعه‌د ئه‌لبوومی "سوێند"ی كۆتایی پێهێناوه‌.

ئه‌م ئه‌لبوومه‌ له‌ حه‌وت تراك پێكهاتووه‌، ماوه‌یه‌ك پێش ئێستاش له‌كۆنگره‌یه‌كی رۆژنامه‌وانیدا ئاشكرا كرا كه‌ له‌لایه‌ن كۆمپانیای بلو پرۆده‌كشه‌ن و میڤژن، ئه‌م ئه‌لبوومه‌ نوێییه‌ بڵاو ده‌كرێته‌وه‌.

203

(3 وه‌ڵام, نووسراو له‌ شیعر)

ده ست خؤش

204

(7 وه‌ڵام, نووسراو له‌ وته‌)

به لام ئه مة كؤنه

205

(19 وه‌ڵام, نووسراو له‌ نوكته‌)

زۆر سوپاس هاورێیان

206

(7 وه‌ڵام, نووسراو له‌ وته‌)

زور سوباس

207

(21 وه‌ڵام, نووسراو له‌ وته‌)

ده‌ست خۆش زۆرجوانه‌

208

(7 وه‌ڵام, نووسراو له‌ وته‌)

تەنها ئەو كارە به‌نهێنی ده‌كه‌م، كه ئاشكربووم بتوانم به‌رگری له خۆم بكه‌م

گوڵێک بکه‌ به‌ یه‌خه‌ی هاوڕێکه‌تا چاکتره‌ له‌وه‌ی له‌سه‌ر گۆڕه‌که‌ی گومه‌زێک دروست بکه‌ی. "ڕووسی"


‫ئه‌گه‌ر باوک چنینه‌وه‌ نه‌زانێت،،کوڕیش چاندن فێر نابێت.


هیچ کاتێک پێکه‌نین ته‌رک مه‌که‌،چونکه‌ له‌ کاتی نا ڕه‌حه‌تیشدا له‌وانه‌یه‌ هه‌ندێک عاشقی پێکه‌نینی تۆ بن.‬


ژاڵه‌ وتی فریو مه‌بن به‌ ڕوخسارم ناخم وه‌ک ژه‌هری ماره‌
هه‌ڵه‌ن ئه‌وانه‌ی ئه‌ڵێن جوانی هه‌ر له‌ ڕوخساره‌.........

209

(19 وه‌ڵام, نووسراو له‌ نوكته‌)

زۆر سوپاس هاورێیان

210

(6 وه‌ڵام, نووسراو له‌ وه‌رزش)

ةست خوش به هيوايى سةركه وتوو بى