هةنجيرو زةيتون بونة هؤى موسلمان بووني ......

تیمێکی لێکۆڵینه‌وه‌ی یابانی موسڵمان بوونی خۆیان ڕاگه‌یاند دوای ئه‌وه‌ی له‌ لێکۆڵینه‌وه‌که‌یاندا گه‌شتنه‌ ئه‌و ئه‌نجامه‌ زانستی نوێ یه‌ی که‌ده‌رباره‌ی (هه‌نجیرو زه‌یتون) ئه‌نجامیان دابوو و ‌ قورئانیش پێش (1429) ساڵ له‌مه‌و پێش باسی له‌و دوو ڕووه‌که‌ گرنگه‌ کردووه ‌، ده‌رباره‌ی چیرۆکی موسڵمان بوونی ئه‌م تیمه‌ یابانی یه‌ دوکتۆر (طه‌ ئیبراهیم خه‌لیفه) مامۆستای ڕووه‌که‌ پزیشکی یه‌کان له‌زانکۆ ئه‌زهر و ڕاگری پێشووی زانکۆی ناوبراو ڕایگه‌یاند: تیمێک له‌زانایانی یابانی هه‌ستان به‌ئه‌نجان دانی لێکۆڵینه‌وه‌یه‌ک له‌سه‌ر مادده‌ی(المیثالویثونیدز)‌ که‌گه‌وره‌ترین کاریگه‌ری هه‌یه‌ له‌سه‌ر لابردنی نیشانه‌کانی پیری. (المیثالویثونیدز)‌ مادده‌یه‌که‌ مۆخی مر‌ۆڤ به‌شێوه‌یه‌کی که‌م ده‌ری ده‌دات ، که‌مادده‌یه‌کی پرۆتینی یه‌ و مادده‌ی کیبریتی تێدایه‌ که‌ زۆر به‌ ئاسانی له‌گه‌ڵ ماده‌کانی (زه‌نک و ئاسن و فسفۆر )دا یه‌ک ده‌گرن ، ئه‌م مادده‌یه‌ بۆ زیندویه‌تی جه‌سته‌ی مرۆڤ زۆر زۆر گرنگه‌ که‌ده‌بێته‌ هۆی دابه‌زاندنی کۆلیسترۆڵ و به‌هێز کردنی دڵ و ڕێکخستنی هه‌ناسه‌دان . ئه‌م مادده‌یه‌(المیثالویثونید� �)كه له‌ته‌مه‌نی (15 – 35) ساڵی یه‌وه‌مۆخی مرۆڤ به‌شێوه‌یه‌کی پله‌به‌ندی ده‌ری ده‌دات ، پاشان له‌ دوای ئه‌و ته‌مه‌نه‌وه‌ -35- زۆر که‌م ده‌بێته‌وه‌ تاته‌مه‌نی (60) ساڵی به‌یه‌کجاری نامێنێت و مێشکی مرۆڤ توانای پێکهێنانی نامێنێت ، به‌ڵام له‌ ئاژه‌ڵه‌کاندا به‌ڕێژه‌یه‌کی زۆر که‌م به‌رده‌وام ده‌بێت . دوکتۆری ناوبراو ده‌ڵێت ئه‌و تیمه‌ یابانی یه‌ لێکۆڵینه‌وه‌یان له‌سه‌ر ئه‌م مادده‌یه‌(( (المیثالویثونیدز)له ئه‌نجام دا ته‌نها له‌ دوو ڕووه‌ک دا ئه‌م مادده‌یانه‌ دۆزی یه‌وه‌ که‌ بریتین له‌ (هه‌نجیر و زه‌یتون). پاش پوخت کردنه‌وه‌ی ئه‌م مادده‌یه‌ له‌ له‌و دوو ڕووه‌که‌ ئه‌م تیمه‌ بۆیان ڕوون بوویه‌وه‌ که‌ هه‌نجیر به‌ته‌نها یان زیتون به‌ته‌نها ئه‌و سووده‌ گرنگه‌ به‌ته‌ندروستی مرۆڤ ناگه‌یه‌نێت و ئه‌بێت هه‌ردوو مادده‌که‌ تێکه‌ڵ بکرێن . ئه‌م تیمه‌ له‌ئه‌نجامی لێکۆڵیه‌نه‌که‌یاندا بۆیان ده‌رکه‌وت بۆ باشترین سوود وه‌رگرتن له‌م دوو ڕووه‌که‌ ده‌بێت به‌ڕێژه‌ی (1 – هه‌نجیر 7 زه‌یتون) تێکه‌ڵ بکرێن . دوکتۆر خه‌لیفه‌ ده‌ڵێت به‌گوێره‌ی ڕۆژنامه‌ی(الجزیرة) ی سعودی دوای ئه‌وه‌ی ئه‌م تیمه‌ یابانی یه‌ ئه‌م ڕاستیانه‌یان ئاشکرا کرد خۆم هه‌ستام به‌لێکۆڵیه‌نه‌وه‌ له‌قورئانی پیرۆزدا ده‌رباره‌ی ئه‌م دوو ڕووه‌که‌ بۆم ده‌رکه‌وت که‌ ووشه‌ی (التین: هه‌نجیر) یه‌ک جار له‌قورئانی پیرۆزدا هه‌توه‌ و ووشه‌ی (الزیتون : زه‌یتون) ڕآسته‌وخۆ شه‌ش جار هاتووه‌ و یه‌ک جاریش به‌شێوه‌ی ئاماژه‌ له‌سوره‌تی (المومنون) دا هاتووه که‌ ده‌فه‌رموێت:‌{وَشَجَرَةً تَخْرُجُ مِن طُورِ سَيْنَاء تَنبُتُ بِالدُّهْنِ وَصِبْغٍ لِّلْآكِلِينَ} (سورة المؤمنون: 20) که‌ ده‌کاته‌ حه‌وت جار. یه‌کسه‌ر دوکتۆر طه‌ ابراهیم خه‌لیفه‌ هه‌ڵده‌سێت نه‌ناردنی ئه‌م زانیاریانه‌ی که‌له‌سه‌ر قورئانی پیرۆز کۆی کردبوویه‌وه‌ بۆ ئه‌و تیمه‌ یابانی یه‌ ، دوای ئه‌وه‌ی که‌بۆیان ده‌رکه‌وت ئه‌وه‌ی که‌ئه‌وان لێکۆڵینه‌وه‌یان له‌سه‌ر کردبوو گه‌شتبوونه‌ ئه‌و ئه‌نجامه‌ گرنگه‌ و قورئانی پیرۆزیش پێش (1429) ساڵ له‌مه‌و پێش باسی لێوه‌ کردووه‌ ئه‌م تیمه‌ موسڵمان بوونی خۆان ڕاگه‌یاند.

الحمدالله على نيعمة الاسلام..