337

(6 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

ده‌سته‌كانت خۆشبێت .وته‌كه‌ به‌ هێز بوو .

وێنه‌كان زۆر جوانن ،ده‌ستت خۆشبێت .

339

(2 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

بسم الله الرحمن الرحیم

بەر لەهاتنی نەورۆز باحوکمەمەی بزانین فەرمون بەرێزان لەگەڵ ئەو کورتە بابەتە
حوکمی جەژنی نەورۆز بەپێی شەرعی پیرۆز
الحمدلله وكفى والصلاة والسلام على نبيه المصطفى أما بعد:

نووسینی
سه‌رباز محمد حسن

موسڵمان ده‌بێت له ‌هه‌موو كات و شوێنێكدا خۆی له‌گه‌ڵ ئه‌و ئیسلامه‌ بگونجێنێت نه‌وه‌ك ئه‌و ئیسلامه‌ له‌گه‌ڵ حاڵی خۆی بگونجێنێت، واته‌ ئیسلام وه‌كو به‌رنامه‌یه‌ك كه‌سایه‌تی مرۆڤ به‌و شێوه‌یه‌ داده‌ڕێژێت كه‌ بتگه‌یه‌نێت به‌ڕه‌زامه‌ندی خوای په‌روه‌ردگار (سبحانه وتعالى) ورد و درشتی هه‌موو بابه‌تێك كه‌ دێته‌ پێش مرۆڤ ئیسلام حوكمه‌كه‌ی ڕوون كردۆته‌وه‌ و زانایانیش قسه‌یان له‌سه‌ر ئه‌و هێڵه‌ گشتیانه‌ كردووه‌ كه‌ له‌ چوارچێوه‌یدا هێچ حاڵه‌تێك پرسیاری بێ وه‌ڵامی نامێنێت، هه‌ر له‌به‌ر ئەوەشە خوای په‌روه‌دگار ده‌فه‌رموێت: {الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا} [المائدة:٣]

زۆرجار ئه‌و كه‌سه‌ی پرسیار ده‌كات و ده‌یه‌وێت بگاته‌ وەڵامی شه‌رع بۆ حاڵه‌تێك له‌و حاڵه‌تانه‌ی دێته‌ پێشی دوو مانای كۆكردۆته‌وه‌ له‌چوارچێوه‌یه‌ی یه‌ك زاراوه،‌ بۆ نمونه‌ حوكمی سه‌یران كردن له‌شه‌رع و ده‌رچوون بۆ گه‌شتوگوزار له ‌به‌هار له‌گه‌ڵ حوكمی ئاهه‌نگ گێران به‌بۆنه‌ی هاتنی جه‌ژنی نه‌ورۆز، یان حوكمی (ڕه‌سم گرتن له‌گه‌ڵ ڕه‌سم كردن) یان (حوكم و حه‌د) وه‌كو له‌بابه‌تی (حه‌دی ڕیده‌ له‌گه‌ڵ حوكمی ڕیده‌)، بۆیه‌ ده‌بێت ئه‌و مانایانه‌ به‌ووردی له‌یه‌ك جودا بكرێته‌وه‌ ئینجا باس له‌ حوكمی شه‌رع بكرێت (سه‌یران كردن له‌گه‌ڵ ئاهه‌نگ گێڕان) به‌بۆنەی جه‌ژنی نه‌ورۆز دوو بابه‌تی له‌یه‌ك جودان هه‌روه‌كو (ڕه‌سم كردن و ڕه‌سم گرتن) دوو بابه‌تی له‌یه‌ك جودان هه‌روه‌كو (حوكم و حه‌د دوو بابه‌تی له‌یه‌ك جودان) ده‌گوترێت (حوكمی ڕیده‌ نه‌وه‌ك حه‌دی ڕیده‌) له‌به‌ر ئه‌وه‌ی (حه‌د) ده‌بێته‌ مایه‌ی لێخۆشبوونی تاوانه‌كه‌ بۆ نمونه؛‌ ئه‌و كه‌سی حوكمی ڕه‌جمی به‌سه‌ر ده‌سه‌پێنرێت ده‌بێته‌ مایه‌ی لێخۆشبوونی گوناحه‌كه‌ی وه‌كو ئه‌و ئافره‌ته‌ی دوای ڕه‌جم كردنی کرد له‌ پێغەمبەری خۆشەویستمان(صلى الله عليه وسلم) فه‌رموێت: [وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ، لَقَدْ تَابَتْ تَوْبَةً لَوْ قُسِّمَتْ بَيْنَ سَبْعِينَ مِنْ اَهْلِ الْمَدِینَه‌ِ ڵوَسِعَتْهُمْ] )(سنن ابو داود).
واته‌ حه‌دده‌كه‌ كه‌فاره‌تی گوناحه‌، بەڵام كه‌سی موڕته‌د دوای حوكمه‌كه‌ له‌گۆڕستانی موسڵمانان نانێژرێت، كه‌وابوو به‌و شێوه‌یه‌ ده‌بێت ماناكان له‌یه‌ك جودا بكرێته‌وه‌، زۆرجار ئه‌و كه‌سه‌ی پرسیار ده‌كات به‌و ورده‌كاریانه‌ نازانێت، بەڵام ئه‌وه‌ی وەڵام ده‌داته‌وه‌ ئه‌و ده‌بێت ئه‌و ورده‌ كاریانه‌ بخوێنێته‌وه‌.
پێش ئه‌وه‌ی بچینه‌ سه‌ر (جه‌ژنی نه‌ورۆز) ده‌بێت ئه‌وه‌ بڵێین كه‌س واحاڵی نه‌بێت گه‌ر وترا (جه‌ژنی نه‌ورۆز) جائیز نییه؛‌ ئه‌وه‌ به‌كم زانینی گه‌لی كورده‌، نه‌خێر؛ بەڵکو ده‌بێت ئه‌وه‌ بزانین ئیسلام مافی نه‌ته‌وایه‌تی ده‌پارێزێت به‌و مانایه‌ی خوای په‌روه‌ردگار ئێمه‌ی كردۆته‌ {شُعُوبًا وَقَبَائِلَ}ە، ‌ئه‌وه‌ش زامنی پاراستنی ناسنامه‌یه‌، ئه‌وه‌ی ئه‌وڕۆ هه‌ڕه‌شه‌ له ‌كلتور و ناسنامه‌ی گه‌لان ده‌كات‌ (عه‌وله‌مه‌یه‌) كه‌ به‌هه‌موو بواره‌كانی ژیان چۆته‌ خواره‌وه‌ و به ‌(خۆرئاوا) كردنه‌ كه‌ به‌بێ هیچ گومانێك به (‌خۆرئاوا) كردن كلتور و داب و نه‌ریت و خوڕه‌وشته‌كان هه‌ڵده‌گێریته‌وه‌، چۆن تیكه‌ڵ به‌ بیروبۆچوون و تێڕوانین بووە‌ ئاواش له‌ پۆشاك و سیما و شكله‌كانیش ڕه‌نگی داوه‌ته‌وه‌.
جه‌ژنی نه‌ورۆز
جه‌ژنی نه‌ورۆز (جه‌ژنه‌) واته‌ (عيد)، (عيد)یش ده‌چێته‌ چوارچێوه‌ی (الشرائع والعبادات) واته‌ ته‌وقیفیه‌ و ناكرێت كه‌س لەبواری تەشریع و پەرستن له‌خۆرا شتێك زیاد یان كه‌م بكات به‌بێ به‌ڵگه‌ بۆیه‌ ده‌بێت له‌دوو ڕووه‌وه‌ سه‌یری ئه‌و بابه‌ته‌ بكه‌ین:
یه‌كه‌م: ئه‌گه‌ر چه‌ژنی نه‌ورۆز عیباده‌ت بێت ئه‌وا كه‌س گومانی له‌وه‌ دانییه‌ نابیت بكرێت له‌به‌رئه‌وه‌ی زانایان فه‌رموویانه ‌(الأصل في العبادات الحظر) ئه‌سڵ له‌په‌رستن (وه‌قفه‌) واته‌ كه‌س بۆی نیه‌ خوا بپه‌رستێت به‌رێگایه‌كی داهێنراو حه‌ڵال و حه‌رام له‌خۆیه‌وه‌ دابهێنێت، له‌به‌ر ئه‌وه‌ خوای په‌روه‌دگار ده‌فه‌رموێت: {أَمْ لَهُمْ شُرَكَاءُ شَرَعُوا لَهُمْ مِنَ الدِّينِ مَا لَمْ يَأْذَنْ بِهِ اللَّهُ وَلَوْلَا كَلِمَةُ الْفَصْلِ لَقُضِيَ بَيْنَهُمْ وَإِنَّ الظَّالِمِينَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ (21)} (الشورى:٢١) وه‌ پێغه‌مبەری خۆشه‌ویستمان (صلى الله عليه وسلم) ده‌فه‌رموێت: [مَنْ أَحْدَثَ فِي أَمْرِنَا هَذَا مَا لَيْسَ فِيهِ، فَهُوَ رَدٌّ] رواه البخاري.
واته‌ ئه‌گه‌ر جه‌ژنی نه‌ورۆز عیباده‌ت بێت ئه‌وه‌ نابێ بیكه‌ین له‌به‌ر ئه‌وه‌ی زانایان كۆڕان له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی ئەصل له ‌عیبادات مه‌نعه‌، ئەوە لەحاڵەتێك کە عیبادەتەکە مەبەستت پێی گەورە ڕاگرتنی بۆنەیەکی ئایینی بێت، چجای جەژنی نەورۆز کە بۆنەیەکی ئایینی نییە ڕەگ و ڕیشاڵی دەگەڕێتەوە بۆ زەردەشتییەکان و ئاگر پەرستەکان. باوه‌ڕیش ناكه‌م هه‌تا ئه‌و برایانه‌ی ده‌ڵێن جه‌ژنی نەورۆز ئاساییه‌ ئاهه‌نگی پێبگێرین ده‌ڵێن وەکو عیباده‌ت سەیری ناکەین، به‌ڵكو وه‌كو عاده‌تێك سه‌یری ده‌كه‌ین به‌و مانایه‌ی سه‌رما و سۆڵی زستان كۆتایی هاتووه ‌و خه‌ڵكی به‌و بۆنه‌یه‌وه‌ خۆشی خۆیان دەردەبرن، بنچینه‌یه‌كه‌ی شه‌رعیش هه‌یه‌ كه‌ ده‌فه‌رموێت: (الأصل في العادات الإباحة) كه‌وابوو ده‌بێت بزانین ئه‌و بنچینه‌یه‌ مانای چییه‌؟

دووه‌م: الأصل في العادات الإباحة
ئه‌سڵ بنچینه‌ و بنه‌ما له ‌(عادات) رێپێدانه‌ واته‌ موباحه‌، ئه‌و بنچینه‌یه‌ بێگومان زانایان قسه‌یان له‌سه‌ر كردووه‌ حه‌رامكردنی هه‌ر عاده‌تێك به‌بێ به‌ڵگه‌ حه‌رامه‌ و جائیز نییه‌ و حه‌رامكردنی حه‌ڵال وكو حه‌ڵال كردنی حه‌رامه‌، بۆیه‌ زانایان فه‌رمویانه: ‌(والأصل في عادتنا الإباحة، حتى يجيء صارف الإباحة) ئەصل لە عادات رێپێدانە مەگەر بەڵگەیەکی شەرعی ئەو عادەتە حەڕام بکات، واتە ئەو بنچینەیە بەو گشتییە نییە.
بەڵگەی حه‌ڕامبوونی جەژنەکانی پێش ئیسلام فەرموودەی پێغەمبەری خوایە -صلى الله عليه وسلم-:
عَنْ أَنَسٍ قَالَ: قَدِمَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ الْمَدِينَةَ، وَلِأَهْلِ الْمَدِينَةِ يَوْمَانِ يَلْعَبُونَ فِيهِمَا، فَقَالَ: [قَدِمْتُ عَلَيْكُمْ وَلَكُمْ يَوْمَانِ تَلْعَبُونَ فِيهِمَا، فَإِنَّ اللهَ قَدْ أَبْدَلَكُمْ يَوْمَيْنِ خَيْرًا مِنْهُمَا، يَوْمَ الْفِطْرِ، وَيَوْمَ النَّحْرِ] (رواه أحمد) فه‌رموده‌یه‌كی ڕاسته‌ بڕوانه ‌(سلسلة الأحاديث الصحيحة وشيء من فقهها وفوائدها) (٥/ ٣٤).
ئه‌نه‌س ڕه‌زاو ڕه‌حمه‌تی خوای لێبێت ده‌فه‌رموێت: پێغه‌بمه‌ری خۆشه‌ویستمان هاته‌ مه‌دینه‌ خه‌ڵكی مه‌دینه‌ دوو ڕۆژیان هه‌بوو تێیدا یاریان ده‌كرد، پێغه‌مبه‌ری خۆشه‌ویستمان(صلى الله عليه وسلم) فه‌رمووی: هاتمه‌ مه‌دینه‌ دوو ڕۆژتان هه‌بوو یاریتان تێدا ده‌كرد، خوای په‌روه‌ردگار ئه‌و دوو ڕۆژه‌ی به‌دوو ڕۆژیتر گۆڕیه‌وه‌ زۆر چاكتر له‌و دوو ڕۆژه‌ جه‌ژنی ڕه‌مه‌زان و جه‌ژنی قوربان.
شه‌یخ الإسلام (إبن تيمیة)ده‌فه‌رموێت: پێغه‌بمه‌ری خۆشه‌ویستمان (صلى الله عليه وسلم) فه‌رمووی:"إن الله قد أبدلكم بهما يومين آخرين" [والإبدال من الشيء يقتضي ترك المبدل منه؛ إذ لا يجمع بين البدل والمبدل منه].
واته‌: گۆڕینه‌وه‌ ئه‌وه‌ ده‌خوازی واز له‌ گۆردراو بهێنرێت. بڕوانه: ‌(إقتضاء الصراط المستقيم لمخالفة أصحاب الجحيم (١/ ٤٨٦)
واتە: هەموو جەژنێك نەسخ کراوەتەوە و هەڵوەشاوەتەوە بەهاتنی جەژنی ڕەمەزان و قوربان.
كه‌وابوو جه‌ژنی نه‌ورۆز ئه‌گه‌ر عیباده‌ت بێت ئه‌وا حه‌رامه‌، ئێمه‌ عیباده‌تێك بكه‌ین له‌ شه‌رع بنچینە و بنەمای نەبێت، وە ئه‌گه‌ر عاده‌تیش بێت ئه‌وا ده‌قێكی صه‌حیحی صه‌ریحمان له‌ده‌ستدایه‌ له‌سه‌ر گۆڕینی جه‌ژنی عاده‌تی.
ئایا ده‌كرێت بڵێین {وَذَكِّرْهُمْ بِأَيَّامِ اللَّهِ} به‌ڵگه‌ی ئاهه‌نگ گێران بێت بۆ بۆنه‌ ئایینیه‌كان .
خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت: {وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسَى بِآيَاتِنَا أَنْ أَخْرِجْ قَوْمَكَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَذَكِّرْهُمْ بِأَيَّامِ اللَّهِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ} إبراهيم: ٥ .
خوای په‌روه‌ردگار موسای ڕه‌وانه‌ كرد بۆ ڕزگاركردنی قه‌ومه‌كه‌ی له ‌تاریكایی و بردنیان بۆ ڕووناكی، ئه‌وه‌ش نیعمه‌تێكی گه‌وره‌یه‌ وه‌بیریانی بهێننه‌وه ‌(أيام الله) ئه‌و نیعمه‌تانه‌ی خوای په‌روه‌ردگار به‌سه‌ری داباراندن، بەڵام نه‌یفه‌رمووه‌ ئه‌و‌ ڕۆژانه‌ بكه‌نه‌ جه‌ژن و ئاهه‌نگی پێ بگێرن.
كه‌وابوو حوكمی جه‌ژنی نه‌ورۆز زۆر ڕوون و ئاشكرایه‌، خوای په‌روه‌ردگار جه‌ژنه‌ جاهیلیه‌كانی گۆڕی به‌دوو جه‌ژنی سه‌ره‌كی ڕه‌مه‌زان و قوربان ده‌قێكی صەحیحی صەریحیش لەو بوارەدا هاتووە،‌ بۆیه‌ باس له‌هه‌ر حوكمێكی تر قسه‌یه‌كی بێ به‌ڵگه‌یه‌ و قه‌وله‌ به‌بێ عیلم. خوای په‌روه‌ردگاریش ده‌فه‌رموێت: {وَلَا تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُولَئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْئُولًا} الإسراء: ٣٦.

340

(17 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

SAWSAN نووسی:

جزاک الله‌ ده‌ستت خۆش........

زۆر سوپاس خوشكێ .

341

(7 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

جارێكیتریش ئه‌مه‌م خوێندۆته‌وه‌ ،به‌ڕاستی وته‌كه‌ زۆر به‌هێزه‌ .
ده‌سته‌كانت خۆش برام .

342

(4 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

بەڵێ ڕاستە ئیسلام بەشمشێر بڵاوبۆتەوە

نوسینی :ماکوان کەریم
http://smn21.com/up/uploads/jpg/89fbe15f3a.jpg

خه‌ڵکانێك هه‌میشه‌ ئه‌م ووته‌یه‌ دووباره‌ ده‌که‌نه‌وه‌ که‌گوایه‌ ئه‌م ئیسلامه‌ به‌ شمشێر بڵاوبۆته‌وه‌ نه‌وه‌کانی ئه‌م ئیسلامه‌ زۆر جار داکۆکی ده‌که‌ن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی که‌ شتی وانیه‌ ئیسلام به‌ شمشێر بڵاو نه‌بۆته‌وه‌ به‌ڵکو ئیسلام خێرو خۆشیه‌، علمانیه‌کان ده‌ڵێن ئه‌وه‌ نیه‌ ووڵاتێکی وه‌ك ئه‌نده‌لووس که‌ سنوری خۆی پاراستوه، به‌ڵام خۆ سوپای موسوڵمانان چوه‌ سه‌ریان ئه‌ی وه‌ڵامتان چیه‌ بۆ ئه‌میان وه‌ك موسوڵمان؟!
موسوڵمانه‌کان هه‌میشه‌ ده‌ڵێن که‌س به‌ زۆر موسوڵمان ناکه‌ین خوای گه‌وره‌ له‌ قورئانه‌که‌یدا ده‌فه‌رمووێت .....
{ لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الغَيِّ }{ البقرة:256} واته‌: که‌س به‌زۆری ناهێنرێته‌ ناو ئیسلامه‌وه‌ وه‌ ڕوون بۆته‌وه‌ به‌ ئایات و به‌به‌ڵگه‌ی ڕۆشن که‌ ئیمان (ئیسلام) راستیه‌ و حه‌قه‌ وه‌ کوفریش ناڕاسته‌ و باتیله‌...
ئه‌و پرسیاره‌ی که‌ هه‌میشه‌ لێمان ده‌کرێت، خۆ ئێوه‌ ده‌ڵین دین به‌ زۆر نیه‌ چۆن ده‌توانن پارسه‌نگی نێوان ڕسته‌ی{ لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ}
بۆ بکه‌ن که‌ له‌کاتێكدا موسوڵمانان هه‌میشه‌ ده‌ست به‌چه‌ك و چه‌پۆك و چاو نه‌ترس و دلێر بوون هه‌میشه‌ که‌ بانگه‌وازی جیهاد بکرایه‌ به‌ گیان و ماڵ خۆیان پێشکه‌ش ده‌کرد ؟
وه‌ هه‌ندێك له‌ نه‌وه‌کانی ئه‌م ئیسلامه‌ خۆیان له‌م پرسیاره‌ لا ئه‌ده‌ن ده‌یانه‌وێت وا بیسه‌لمێنن که‌ ئه‌م دینه‌ وه‌ك ته‌بشیر بڵاو بۆته‌وه‌ به‌ڵام له‌ ڕاستیدا وانیه‌ بێشكو گومان ئه‌م دینه‌ به‌ شمشێر بڵاو بۆته‌وه‌ مه‌گه‌ر هه‌ندێك شوێنی که‌م نه‌بێت وه‌ك فلیپین و مالیزیاو ‌ئه‌نده‌نوسیا که‌ له‌ ڕێگایی بازرگانه‌ موسوڵمانه‌کانه‌وه‌ موسوڵمان بوون ئه‌مه‌ش ناکرێته‌ پێوه‌ر بۆ ئه‌وه‌ هه‌موو خاکه‌ گه‌وره‌ریه‌ی که‌ موسوڵمانان فه‌تحیان کردوه‌.
له‌وانه‌ خه‌ڵکێک بڵێت له‌موسوڵمانان ئه‌م نوسه‌ره‌ جێگایی گومانه‌ چۆن ئاوا باسی ڕه‌هه‌نده‌کانی جیهاد ده‌کات ئه‌گه‌ر عه‌لمانیه‌ك بیخوێنێته‌وه‌ ده‌ڵێت ئه‌م نوسه‌ره‌ زۆر به‌ باشی باسی لێوه‌ کردوه‌ ڕاسته‌ ئیسلام به‌ شمشێر بڵاو بۆته‌وه‌!
منیش بۆ ووه‌ڵامی هه‌ردووکیان ده‌ڵێم بێ گومان که‌ ئه‌م ئیسلامه‌ شمشێره‌که‌یشی هه‌ر ڕه‌حمه‌ت بووه‌ به‌شمشێریش وووڵاتانی فه‌تح کردوه‌ وه‌ موسوڵمان ده‌بێت ئه‌وه‌ باش بزانێت نابێت وا هه‌ست بکات ئه‌گه‌ر ئه‌م پرسیاره‌یان لێکرد شه‌رم بکات بڵێت ئاخر ئێستا دنیایی مافه‌کان و باس له‌ مافی مرۆڤ ده‌کرێت چۆن ده‌بێت به‌و زه‌قیه‌ وا بڵێین؟
نه‌خێر له‌ مێژووی ئیسلامدا دروشم نیه‌ ئه‌وه‌ی ڕاسته‌ بڵاوی ده‌که‌ینه‌وه‌ ئێمه‌ مێژووی خۆمان به‌ ڕاستگۆیی ده‌نوسینه‌وه‌ درۆ هه‌ڵنابه‌ستین چۆن باسی عومه‌ری کوڕی عه‌بدوول عه‌زیز ده‌که‌ین باسی داد په‌روه‌ری و چاکه‌کانی ده‌که‌ین به‌ هه‌مان شێوه‌ باسی خراپه‌کانی حه‌جاجی کوڕی یوسفی سه‌قه‌فی ده‌که‌ین که‌ چه‌نده‌ پۆخڵه‌واتی هه‌بوو به‌ زمانی ئێستا دیکتاتۆر بووه‌ خۆ هه‌ردووکیان له‌ سه‌ر مێژووی ئیسلام ئاماژه‌یان بۆ ده‌کرێت.
که‌واته‌ بۆ تێگه‌یشتن له‌م چه‌مکی شمشێرو جیهاده‌ که‌ خه‌ڵکانێکی سه‌رقاڵ کردوه‌ زۆر به‌ ساده‌و سانایی ده‌ڵێین جیهاد دوو جۆره له‌ ناو ئیسلامدا جۆری یه‌که‌م پێی ده‌ووترێت جیهادی ده‌فع وه‌ جۆری دووهه‌م پێی ده‌ووترێت جیهادی طه‌ڵه‌ب..
جیهادی ده‌فع ... برتییه له‌و خه‌بات و کۆششه‌ی که‌ خه‌ڵکی ده‌یکات له‌سه‌ر خاك و نیشتیمان و سه‌روه‌ت و سامانی خۆی و ماڵ و خێزانه‌که‌ی وه‌ پاراستنی شه‌ره‌ف و که‌رامه‌تی خۆی و خاناوا‌ده‌که‌ی ئه‌مه‌ لای هه‌مووان ناسراوه‌ ئه‌م جیهادو کۆششه پێی ده‌وو‌ترێت دیفاع له‌ خۆکردن پاراستنی کیانی خۆته‌ .
جیهادی طه‌ڵه‌ب....‌‌برتییه‌ له‌و کۆشش و خه‌باته‌ی که‌ تائێستا موسوڵمان به‌ که‌می لێی تێگه‌یشتوون بۆیان قوت ناچێت له‌م سه‌رده‌مه‌دا له‌به‌ر ئه‌وه‌ی که‌ خۆمان دواکه‌وت و هیچ نه‌زانین شاره‌زانین له‌ دینه‌که‌مان بۆیه‌ زۆر به‌ ده‌گمه‌نه‌ خه‌ڵکانێکمان هه‌بێت له‌ جیهاد وکۆششی طه‌ڵه‌ب تێبگه‌ن که‌ بانگه‌وازێکه‌ بۆ ئه‌م دینه‌ وه‌ ئه‌م ئیسلامه‌ که‌ دینی کۆتاییه‌ له‌دوای ئه‌م ئاینه‌ هیچ ئاینێکی تر نایه‌ت که‌ ووشه‌کانی ووشه‌ی خوای باڵا ده‌سته‌ وه‌ له‌سه‌ر شانی یه‌ك به‌ یه‌كمان پێویسته‌ که‌ ئه‌م دینه‌ بۆ خه‌ڵکی ڕوون بکه‌ینه‌وه‌ بانگه‌وازی بۆ بکه‌ین، وه‌ تا ئێستا چواریه‌کی جیهان ئه‌م ئاینه‌ی پێگه‌یشتوه!! وه‌ مه‌به‌ستیش له‌وه‌ی که‌ پێغه‌مبه‌ری (صلی الله‌ علیه‌ و سلم) ناردوه‌ خۆ ته‌نها بۆ عه‌ره‌ب نیه‌ به‌ڵکو بۆ هه‌موو جیهانه‌، که‌واته‌ یه‌که‌م کاری کۆشش و خه‌باتی جیهادی طه‌ڵه‌ب برتییه‌ له‌ بانگه‌واز کردن بۆ ئاینی ئیسلام.
ده‌بێت له‌وه‌ تێبگه‌ین که‌ ئه‌رکی سه‌رشانمانه‌ بگه‌ڕێین به‌م جیهانه‌دا بۆ بانه‌گه‌واز کردنی ئه‌م ئاینه‌ ئه‌گه‌ر موسوڵمان ڕوونی نه‌کاته‌وه‌ خۆ ئه‌م ئه‌وروپیانه‌ ده‌ڵێن عیسا کوڕی خوایه‌ !! یان خه‌ڵکانێکی تر گا ئه‌په‌رستێت یان خه‌ڵکانێك هه‌ر نازانن په‌رستن چیه؛‌ هه‌یه‌ دار ده‌په‌رستێت یان ڕۆژ ده‌په‌رستێت ....هتد
که‌واته‌ کێن ئه‌وانه‌ی که‌ ئه‌و جیلانه‌ تێبگه‌ێنن که‌ خوا له‌ که‌س نه‌بوه‌ وه‌ له‌که‌سیش نابێت؛ کێن ئه‌وانه‌ی که‌ به‌خه‌ڵکی ده‌ڵێن خواکه‌تان مانگاو گاو مشك نیه‌ که‌واته‌ له‌سه‌رمانه‌ که‌ هه‌وڵ بده‌ین بۆ بانگه‌وازی دینی خوا؛ به‌ندایه‌تیه‌کی ڕاست ودروست له‌ ناو خه‌ڵکیدا بڵاو بکه‌ینه‌وه‌ که‌ خوای گه‌وره‌ ئێمه‌ به‌ ئۆمه‌تێکی شاهید ناوزه‌نگی کردوه‌ ده‌بێت بپرسین بۆ؟ که‌ خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت{ وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدًا } (البقرة-143).....واته‌:هه‌روه‌کو چۆن ڕێنوماییمان کردن بۆ قیبله‌ی ئیبراهیم(علیه‌ السلام)، ‌ ئابه‌م شێوه‌یه‌ کردوومانن به‌ ئومه‌تێکی دادپه‌روه‌ر وه‌ چاکترینی ئوومه‌ته‌کان بۆ ئه‌وه‌ی له‌ ڕۆژی قیامه‌ت ببن به‌ شاهێد له‌سه‌ر خه‌ڵک که‌وا پێغه‌مبه‌ره‌کان په‌یامی خواییان به‌ خه‌ڵکی گه‌یاندوه‌ وه‌ پێغه‌مبه‌ریش ببێت به‌ شاهێد له‌سه‌رتان که‌ په‌یامی خوایی به‌ ئێوه‌ گه‌یاندوه‌...
که‌واته‌ که‌ ئه‌رکه‌که‌ی خۆتت زانی که‌ تۆ شاهێدی، سبه‌ی ڕۆژ له‌ قیامه‌ت خوای گه‌وره‌ لێت ده‌پرسێته‌وه‌، ده‌ڵێی خوایه‌ گیان ڕۆیشتم دینه‌که‌ی تۆم بڵاو کردوه‌ گوێیان بۆ نه‌گرتم یاخود بۆیان گرتم کاری تۆ لێره‌ ته‌واو بوو به‌ڵام تا ڕۆژی مردن تۆ ده‌بێت هه‌ر بانگه‌واز بکه‌یت.!!
لێره‌دا ده‌بێت شتێکمان له‌ بیر نه‌چێت ئه‌ویش بریتیه‌ له‌وه‌ی که‌ سروشتی مرۆڤ وا هه‌ڵکه‌وتوه‌ یان بڕوات پێده‌کات یان به‌ درۆت ده‌خاته‌وه، وه‌یان خه‌ڵکانێك ئه‌وانیش بیروباوه‌ڕێکی ترده‌په‌رستن خه‌ڵکانێکی تر سود وه‌رده‌گرن به‌م په‌رستنه‌ سه‌روه‌ت و سامانیان ده‌ست ده‌که‌و‌ێت ڕێگریت لێده‌که‌ن، یان ده‌سه‌ڵات دارێکی زاڵمه‌ بۆ مانه‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاتی خۆی که‌ خه‌ڵکه‌که‌ی له‌ چوار ده‌ور بمێنێته‌وه‌ سودی له‌ بێباوه‌ڕی ئه‌وان وه‌رگرتوه‌ بۆ هاتنه‌ سه‌ر ده‌سه‌ڵات بێ شكو گومان دژایه‌تیت ده‌کات بۆسه‌ت بۆ داده‌نێت وه‌ به‌ سوپاو شمشێره‌وه‌ دێنه‌ به‌رده‌مت خۆ ناکرێت تۆ بڵێیت ملم ئاماده‌یه‌ بۆ سه‌ر بڕین؛ بێ گومان ده‌بێت تۆش سوپات هه‌بێت شمشێرت هه‌بێت بۆ گه‌یاندنی بانگه‌وازه‌که‌....
ئه‌م چه‌مکی بانگه‌وازه‌ پێویستی به‌ شمشێر نیه‌ له‌ ئیسلامدا به‌ڵام کاتێك به‌رانبه‌ره‌که‌ت ڕێگات پێ ده‌گرێت وشمشێرت لێده‌ردێنێت ئه‌وکات تۆ پێویستت به‌ سوپاو شمشێر ده‌بێت که‌واته‌ فکر به‌ فکر، گفتوگۆ به‌ گفتوگۆ هه‌ر کات به‌رانبه‌ره‌که‌ت شمشێری ده‌رهێنا ده‌بێت تۆش ئاماده‌بیت.
که‌واته‌ موسوڵمانان که‌ده‌چنه‌ جێگایه‌ك خه‌ڵکی ناکوژن له‌ سه‌ر ئه‌وه‌ی که‌ موسوڵمان نین، بانگه‌وازه‌که‌ ده‌که‌ن کێ وه‌ری گرت سه‌رفرازه‌ ئه‌وه‌ی وه‌ری نه‌گرت و گوێی بۆ نه‌گرت خۆی زه‌ره‌ر مه‌نده‌و‌ به‌جێی دێڵیت بۆ خوای گه‌و‌ره ئه‌و خۆی حوکمی خۆی ده‌دا له‌ قیامه‌ت که‌واته‌ تۆ بۆت نیه‌ هیچی لێبکه‌یت ته‌نها بانگه‌واز بۆ خه‌ڵکه‌که‌ ده‌که‌یت، وه‌ك ئیمامی عومه‌ر فه‌رمووی به‌ سوپاکه‌ی که‌ چونه‌ ناو خه‌ڵکه‌که‌ی ئاگاتان له‌ جوتیاران و‌ خه‌ڵکی ڕه‌شو ڕووت بێت، چونکه‌ به‌ سروشتی حاڵ خه‌ڵکی به‌ دوای ژیان دا ده‌گه‌ڕێت و حه‌زی به‌ ئاژاوه‌ نیه‌ ئه‌وه‌ی که‌ ئاژاوه‌ ده‌نێته‌وه‌ ئه‌وه‌یه‌ که‌ ده‌سه‌ڵاتی له‌ کیس نه‌چێت چونکه‌ خه‌ڵکی ئه‌وه‌ی خێر بێت خێرا دوای ده‌که‌وێت !!
وه‌ك ده‌فه‌رموێت{عمر بن الخطاب رضي الله عنه يخاطب الجيوش الفاتحة فيقول: اتقوا الله في الفلاحين، اتقوا الله في عموم الناس. وهم المغلوبون على أمرهم، الذين لا يهمهم مصلحة الحاكم هذا أو ذاك، إنما يريدون أن يتعلموا أين الخير فيتبعوه، اتقوا الله في هؤلاء، يقول: ولا تقتلوا إلا من قاتلكم} .....
موسوڵمان هه‌رگیز ژن و منداڵ وپیرو په‌ککه‌وته‌ ناکوژێت به‌ڵکو شه‌ڕی شه‌ره‌فمه‌ندانه‌ ده‌کات له‌ گه‌ڵ هێزو تواناداراندا ده‌جه‌نگێت، چونکه‌ موسوڵمان به‌س له‌گه‌ڵ سوپادا ده‌جه‌نگێت، وه‌ ئه‌وه‌ مایه‌ی سه‌ربه‌رزی موسوڵمانانه‌ که‌ له‌ هیچ مێژووێکی باوه‌ڕ پێکراودا نه‌بوه‌ که‌ موسوڵمانان خه‌ڵکی ڕه‌ش وڕووت بکوژن بۆیه‌ چونه‌ته‌ هه‌ر جێگایه‌ك خۆشه‌ویستیان له‌ دڵی خه‌ڵکیدا چه‌سپیوه‌ وه‌خه‌ڵکی زوو باوه‌شی بۆ کردونه‌ته‌وه‌‌ که‌ له‌ داهاتوودا بۆمان ده‌رده‌که‌وێت.......
که‌واته‌ مه‌سڵمانان به‌س ده‌جه‌نگن له‌گه‌ڵ گومڕاوو ده‌سه‌ڵات دارانی خاوه‌ن به‌رژه‌وندی خۆیان و وورگه‌ زله‌کانیان بۆیه‌ پێویسته‌ سوپا له‌گه‌ڵ خه‌ڵکانی بانگه‌وازچیا بن که‌واته‌ با‌نگه‌واز ناکرێت مه‌گه‌ر سوپای ئیسلام پاڵپشتی نه‌کات.

خه‌ڵکانێك ده‌پرسن باشه‌ بۆ ده‌بێت سوپا له‌گه‌ڵ بانگه‌وازچیان بن ؟؟
ئه‌واتا ئێستا له‌ ئه‌وروپا خه‌ڵکانێك بانه‌گه‌وازی خۆیان ده‌که‌ن و که‌سیش سوپایان بۆ ناهێنێت مزگه‌وتیان هه‌یه‌ و چالاکیان به‌رده‌وا‌مه؛ ئازادن له‌ کاره‌کانی خۆیان له‌ مزگه‌وته‌کانداو ڕێککخراوی تایبه‌ت به‌خۆیان هه‌یه،‌ ئه‌وه‌تا له‌ مالیزیاو له‌ ئه‌نده‌نوسیا و له‌ فلیپین ئه‌و ئه‌زمونه‌ بوو که‌ به‌ شمشێر ئیسلام بڵاو نه‌بووه‌وه‌؟!
له‌ڕاستیدا ئه‌م ووته‌یه‌ له‌ زه‌مینه‌ی واقعدا وانیه، هه‌ر ووته‌یه‌که‌ دووباره‌ ده‌بێته‌وه؛‌ ئه‌و ئازادیه‌ ڕێژه‌ییه....‌ واتا فلته‌رێکی بۆ دانراوه‌ له‌ چوارچێوه‌ی یاسایه‌کدا خۆی ده‌بینێته‌وه‌ که‌ ڕۆژ ئاوا دیاری کردوه.‌ واتا سنوردار کراوه له‌ چوارچێوه‌یه‌کدا دیاری کراوه‌ وه‌ ئه‌مه‌ که‌ باسی لێوه‌ ده‌که‌م ڕاستیه‌ خۆم له‌م زه‌مینه‌یدا ده‌ژیم، هه‌روه‌ها ئه‌و ووڵاتانه‌ی که‌ ئه‌م ئیسلامه‌ له‌ ڕێگای بازرگانیه‌وه‌ چۆته‌ ناوی ته‌نها وه‌ك نوێژ و ڕۆژو کۆمه‌ڵێك له‌ تقدیسی دینی سه‌یر ده‌کرێت وه‌ ئیسلام بۆته‌ ئاینێکی ڕاهیبیانه‌ ته‌نها وه‌ك سۆفیه‌کی ساده‌ ئه‌م ئاینه‌ پیاده‌ ده‌که‌ن که‌وا‌ له‌ هه‌ندێك کاتدا شه‌رمی لێده‌که‌ن باسی بکه‌ن به‌داخه‌وه‌ ئه‌م ئاینه‌ سروشتی به‌و شێوه‌یه‌‌ نیه‌........!
که‌واته‌ بۆ ئه‌وه‌ی زیاتر له‌ سروشتی ئه‌م ئاینه‌ بزانین ده‌بێت بزانین که‌ ئه‌م دینه‌ دینێکی گشت گیره‌ وه‌ له‌سه‌ر هه‌موو فه‌رهه‌نگاکان تایبه‌تمه‌ندی خۆی هه‌یه‌، به‌ جیاواز ووته‌ی خۆی هه‌یه‌ له‌ سه‌ر هه‌موو شته‌کان؛ که‌واته‌ بۆ شه‌رم بکه‌ین له‌وه‌ی که‌ ئه‌م ئیسلامه‌ خاوه‌نیه‌تی که‌ له‌ هه‌موو جوانه‌کان جوانترو له‌ هه‌موو گه‌وره‌کان گه‌وره‌تره‌ و به‌ پێز تره‌ که‌واته‌ ده‌بێت له‌ وه‌ تێبگه‌ین که‌ سروشتی ئه‌م ئیسلامه‌ له‌ ڕووی تاکه‌ که‌س به‌زۆر نیه‌ خه‌ڵک ئاینی خۆی به‌ ده‌ستی خۆی هه‌ڵده‌بژێرێت وه‌ هیچ که‌س بۆی نیه‌ به‌ زۆر بیسه‌پێنێت وه‌ بێ نیازین له‌م ووته‌یه‌ چونکه‌ نه‌سیاسه‌ت ده‌که‌ین وه‌ نه‌دروشمیشه‌ نه‌سابون له‌ پێدانی که‌سیشه‌، به‌لای ئێمه‌ بڕوامان وایه‌ ده‌بێت ئیسلام فه‌رمانڕه‌وایی سه‌ر زه‌وی بکات وه‌ ئه‌مه‌ دیکتاتۆری نیه‌ به‌ زمان حاڵی ئێستا به‌ڵکوکێبرکێی ده‌سه‌ڵاته‌ به‌ ئاشکرا ده‌ڵێین ده‌مانه‌وێت ده‌سه‌ڵاتی خوا بچه‌سپێت له‌ سه‌رزه‌ویدا وه‌ هه‌موو مرۆڤا‌یه‌تی بیر له‌وه‌ ده‌کاته‌وه‌ که‌ ده‌سه‌ڵاتی خۆی بچه‌سپێنێت، بۆنمونه‌ فارس ئیمبراتۆریه‌تی دامه‌زراند وه‌ ڕۆم کردی وه‌ له‌ سه‌ردمی تازه‌دا ڕوسیا کردی و وه‌ئێستایش وا ئه‌مه‌ریکا خه‌ریکه‌، لێرا پێویسته‌ پرسیارێك بکرێت بۆچی بۆ ئه‌وان ڕه‌وا بێت بۆمن بڤه‌ بێت ؟
له‌ کاتێكدا به‌رنامه‌که‌ی من له‌وی ئه‌وان جوانترو به‌ وێژدانتره‌؛ نه‌ هینده‌ سوره‌کانی له‌ ناو بردوه‌و نه‌ ناکازاکی و هێرۆشیمای وێران کردوه‌ یان نه‌ هیتله‌ری نازی وه‌ نه‌ مۆسۆلۆنی فاشی وه‌ نه‌لینین و ستالینی دیکتاتۆری دروست کردوه‌ وه‌‌ نه‌وه‌ك ته‌تار به‌ربه‌ری بووه‌، که‌واته‌ ئیسلام زۆر جوانه‌ وه‌ بۆ پیاده‌ کردنی پێویستی به‌ سوپا هه‌یه‌ تا داد په‌روه‌ری خۆشنودی بۆ خه‌ڵک ده‌سته‌ به‌ر بکات خه‌ڵکانێك له‌وانه‌یه‌ بپرسن بۆ سوپا؟
له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌گه‌ر ته‌ماشای زل هێزانی دنیا بکه‌یت ده‌بینیت ئه‌و هه‌موو چه‌کی‌ ئه‌تۆم و کیمیایی و موشه‌که‌ دروست ده‌که‌ن له‌ دواییدا ده‌ڵێن بۆ پاراستنی ئاشتی له‌ ناوچه‌که‌دا، ئه‌و که‌سه‌ی که‌ ماڵ وێرانی دروست کرد بۆ مرۆڤایه‌تی و ته‌قینه‌وه‌ی دروست کرد نۆبڵ بوو که‌ ئێستا بووه‌ به‌ خه‌ڵات به‌سه‌ر خه‌ڵکانێکی کارامه‌دا دابه‌ش ده‌کرێت!!
که‌واته‌ له‌ هه‌موو کاته‌کاندا پێویستت به‌ سوپاو هێز هه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ی خۆتی پێ بپارێزی ئێستا بۆمان ده‌رده‌که‌وێت که‌ کارێکی زۆر سروشتیه‌ که‌ ئه‌م ئیسلامه‌ خاوه‌نی سوپاو هێزی تایبه‌تی خۆی هه‌بێت...
که‌واته‌ هه‌رگیز شه‌رم له‌وه‌ نه‌که‌ین که‌ بڵێین ئه‌م ئیسلامه‌ به‌ هێزو سوپا بڵاو بۆته‌وه‌، ده‌بێت بزانین که‌ ئه‌مه‌ مافی خۆمانه‌ ئه‌وه‌ی ده‌یه‌وێت پێتان بڵێت که‌ ئه‌م ئیسلامه‌ به‌ بازرگانی بڵاو بۆته‌وه‌ ئه‌وه‌ من به‌ دۆستی ئه‌م ئیسلامه‌ی نازانم؛ ده‌یه‌وێت له‌م ئیسلامه‌ که‌م بکاته‌وه‌ وه‌ له‌ که‌سایه‌تی موسوڵمان که‌م بکاته‌وه‌ وه‌ڕازی نین به‌و ووشه‌یه‌ به‌ڵکو ئه‌و جه‌نگانه‌ی که‌ ئیسلام کردویه‌تی هه‌مووی سه‌روه‌رین و ده‌بێت ئه‌وه‌ بزانین که‌ ئه‌گه‌ر که‌سێك باسی جه‌نگه‌کانی ئیسلامی کرد: ده‌ڵێین چی لێده‌زانیت له‌و جه‌نگانه‌ مێژووه‌که‌ی بڵێ، ئه‌گه‌ر ووتی ئیسلام هه‌ر خه‌ریکی پیاو کوشتن بووه‌ هه‌میشه‌ شه‌ڕو شۆڕی کردوه؛‌ نه‌ساڵی شه‌ڕه‌که‌ی ‌زانی وه‌ نه‌یزانی جه‌نگه‌که‌ هۆکاری چی بوو ئه‌وه‌ ڕاسته‌وخۆ پێی بڵێ که‌ تۆ گێلیت چونکه‌ ووتوێژ وا ناکرێت جه‌نگی ئیسلام بۆ کامه‌رانی خه‌ڵکی بوو وه‌ك له‌ میژوه‌کانیدا ده‌رده‌که‌وێت وه‌ ده‌بێت بزانرێت که‌ووڵاتی فارس وه‌ك {عێراق وئه‌فغان و پاکستان وه‌ تاده‌گاته‌وه‌ سه‌مه‌رقه‌ند و هندستان }موسڵمان به‌ شه‌ڕ ‌فه‌تحیان کردوه‌و به‌ سوپای نوور ی خۆیان پاشان له‌ ووڵاتی ڕۆم وه‌ك {ئوردو‌ن و شام و فه‌ڵه‌ستین و قوسته‌نتینیه‌ و قوبرص و سوریا و لوبنان و باشوری تورکیا}دا هه‌مووی به‌سه‌ربازی گیراوه‌و فه‌تح کراوه،‌ پاشان ئه‌وروپا هه‌ر له‌ باکوری تورکیا و بلغاریا و یۆنان وماڵطا و چیکۆسلۆفاکیا و به‌شێكی نه‌مساو وو‌ڵاتانی ئه‌ڵبانیا نه‌ژادو ڕۆمانیا و مه‌جه‌ر} ئه‌مانه‌ هه‌موو به‌ جیهاد گیراون ئه‌ی باشه‌ ئه‌وه‌ که‌م کردنه‌وه‌ نیه‌ له‌ خه‌باتی موسوڵمانان بڵێیت ئه‌م ئیسلامه‌ به‌ بازرگانی چۆته‌ ووڵاته‌کانه‌وه‌ به‌ڕاستی شه‌رمه‌!!
وه‌ هه‌روه‌ها { باشوری ئه‌فریقا و میسر و لیبیا و مه‌غریب و تونس و جه‌زائیر وه‌ تا ده‌گاته‌‌ سنغال وه‌ ناوه‌ندی ڕۆژئاوای ئه‌فریقا} هه‌مووی به‌ جیهاد و خه‌بات و شۆڕش گیراوه،‌ چۆن ده‌بێت پێوه‌ری ئه‌و هه‌موو ووڵاته‌ بکرێت به‌ مالیزیاو ئه‌نده‌نوسیا و فلیپین که‌ له‌ کاتێك دا جیهاد به‌ ندایه‌تیه؛‌ تۆ له‌ به‌ندایه‌تی موسوڵمانان و شه‌هیدان که‌م بکه‌یته‌وه...‌ وه‌ هه‌رچی ده‌سه‌ڵات هه‌یه‌ له‌م مێژووی ئه‌م دنیایه‌‌دا شانازی به‌ سه‌روه‌ریه‌کانی خۆیه‌وه‌ ده‌کات ئه‌وه‌ی موسڵمانان کردویانه‌ هه‌موو سه‌روه‌ری بوون ده‌بیت خۆمان له‌ مێژووه‌کانی شاره‌زا بکه‌ین و زۆر به‌ سه‌ر به‌رزیه‌وه‌ باسی بکه‌ین.
که‌واته‌ ماوه‌ته‌وه‌‌ بڵێین ئه‌وانه‌ی که‌ دراوسێی ئه‌م ووڵاتی ئیسلامه‌ بوون هه‌میشه‌ جه‌نگیان پێفرۆشتوه‌ وه‌ك ئێستایش که‌ ده‌یبینین؛ که‌واته‌ موسوڵمان هه‌میشه‌ پێوستی به‌ پارێزگاری له‌ خۆی بوه‌ وه‌ ده‌بێت سوپای هه‌بێت تا بتوانێت ئه‌م دینه‌ی خوای گه‌وره‌ بڵاو بکاته‌وه‌ که‌ مافێکی سروشتی خۆیه‌تی و ئه‌رکی قیامه‌تیه‌.

343

(17 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

زۆرسوپاس بۆ به‌ژداریه‌كانتان .

خودای گه‌وره‌ بمان پارێزێ ،أمین أجمعین .

344

(17 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

kani-slimany نووسی:

dastakant xosh bet


زۆر سوپاس كانی خان ،خۆشحاڵین كه‌ به‌دڵت بوو ،ماوه‌یه‌ك بوو له‌یانه‌ دابڕا بووی به‌خێربێ یه‌وه‌ .

345

(17 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

SAMAN KIRKUKI نووسی:
شه‌ یدا نووسی:

[size=22]جزاك الله‌ ده‌ سته‌ كانت خۆش ماندونه‌بی برام به‌ خێر بێیته‌وه‌ ئاوه‌دانت كرده‌وه‌[/size]

زۆر سوپاس مامۆستا شه‌یدا & كاك سامان گیان .

زۆر زۆر به‌ڕێزن خودای گه‌وره‌ بۆ ئێمه‌تان بێڵێ .

346

(3 وه‌ڵام, نووسراو له‌ وته‌)

وته‌یه‌كی جوانه‌ ،ده‌ست خۆش

347

(17 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

حاڵمان لەگەڵ ئەو فەرمودەیە

پێغەمبەری خوا(صلی الله علیه وسلم)دەفەرموێ:
لَأَعْلَمَنَّ أَقْوَامًا مِنْ أُمَّتِي يَأْتُونَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ بِحَسَنَاتٍ أَمْثَالِ جِبَالِ تِهَامَةَ بَيْضَاءَ فَيَجْعَلُهَا اللَّهُ هَبَاءً مَنْثُورًا» قَالَ ثَوْبَانُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، صِفْهُمْ لَنَا وَجَلِّهِمْ، لَا نَكُونُ مِنْهُمْ وَنَحْنُ لَا نَعْلَمُ، قَالَ: «أَمَا إنَّهُمْ إِخْوَانُكُمْ وَمِنْ جِلْدَتِكُمْ، وَيَأْخُذُونَ مِنَ اللَّيْلِ كَمَا تَأْخُذُونَ، وَلَكِنَّهُمْ قَوْمٌ إِذَا خَلَوْا بِمَحَارِمِ اللَّهِ انْتَهَكُوهَا.
واتە خەلكانێك دەناسم لەئومەتی من رۆژی دوایی كردەوەی چاكەیان وەكو (شاخی تیهامەیە* )، خوای پەروەردگار هەموویان لێ وردو خاش دەكات, )سەوبان( رەزای خوای لەسەربی ئەو هاوەلەی فەرمودەكە دەگێریتەوە دەلی:
ئەی پێغەمبەری خوا بیان ناسێنە نەوەك لەوان بین و پێی نەزانین.
پێغەمبەری خوا صلی الله علیه وسلم دەفەرموێ ئەوان برای ئیوەن و شەو نوێژیشیان هەیە بەلام :
وَلَكِنَّهُمْ قَوْمٌ إِذَا خَلَوْا بِمَحَارِمِ اللَّهِ انْتَهَكُوهَا.
ئەو كاتەی بەتەنها دەبن لەخوا ناترسن وسنورەكانی شەرع دەبەزێنن.
ئەو فەرمودەیە هەموو جۆرە كردەوەیەك دەگرێتەوە كەشكانی فەرمانی خوای تێدابێ.
بۆنمونە:
هەموو ئەو كەسانە دەگرێتەوە بەدیاری كۆمبیوتەرەكەیان كەوتونەتە داوی شەهوەت.
هەموو بازرگانێك دەكرێتەوە فێل لەو خەلكە دەكات باش و خراپ تێكەڵ دەكات بۆ ئەوەی پارەی زیاتر كۆكاتەوە.
هەموو بەرپرسێك دەگرێتەوە لەبەر چاو خەلكی چاكسازەو لەراستیشدا گەندەلە.
هەموو بانگخوازو مامۆستایەك دەگرێتەوە خەلكی بانگدەكات بۆ پابەند بوون بەشەرع كەبەتەنها بوو خۆی پێی پابەند نابێ .
زۆر و زۆری تر دەگرێتەوە...
بۆ ئەوەی لەوانە نەبین كەلەو فەرمودەیە باسیان كراوە گرنگە دڵ ودەرونمان پاكتربێت لە قسەوكردارمان.

* تێبینی
شاخی تیهامە زنجیرە شاخێکی گەورەیە لە خۆر ئاوای عەرەبستانی سعودی دیوێکی دەروانێتە دەریای سور .

له‌ ئه‌كاونتی به‌ڕێز : مامۆستا سه‌رباز محمد .

348

(7 وه‌ڵام, نووسراو له‌ شیعر)

SAWSAN نووسی:

ده‌ست خۆش زۆر جوان بوو خوا دایکمان لێ نه‌سێنێت
ژیان به‌س به‌ دایکه‌وه‌ جوانه‌............. ............۰۰۰۰۰

تا سه‌فه‌رێكی دورم نه‌كرد نه‌م زانی دایكم منی چه‌ن خۆش ئه‌وێت ،نه‌م زانی دوری دایك چه‌ن زه‌حمه‌ته‌ ،ته‌نها بۆ ئه‌وه‌ی گوێی له‌ ده‌نگم بێت هه‌موو ڕۆژێ ته‌له‌فۆنی بۆ ئه‌كردم دیار بوو له‌ وته‌كانی زۆر بیرم ئه‌كات .

349

(5 وه‌ڵام, نووسراو له‌ وه‌رزش)

به‌ڕاستی به‌داخه‌وه‌ .

من ئه‌گه‌ر یانه‌ی هه‌ولێرم خۆش بووێ ته‌نها له‌به‌ر خاتری (سه‌رهه‌نگ محسبن)ه‌ ئه‌جینا هه‌میشه‌ حه‌ز ئه‌كه‌م بدۆڕێت .

350

(5 وه‌ڵام, نووسراو له‌ هه‌مه‌ڕه‌نگ)

هه‌میشه‌ وته‌كانت ئه‌خوێنمه‌وه‌ ،ده‌سته‌كانت خۆشبێت وته‌كانت زۆر جوانن ،شایه‌نی ئه‌وه‌ن له‌ په‌رتوكێك هه‌ڵبگیرێن

351

(13 وه‌ڵام, نووسراو له‌ نامە)

یاخوه‌ پیرۆزیان بێت ،هیوای سه‌ركه‌وتن بۆ گشت لایه‌ك .

K O S R A T نووسی:
شه‌ره‌فخان نووسی:

kawarta mn xom hal nabzherm chwnka agar hamw xoyan halbzhern ay ke andameky asay bet smile hamw har nabe sarparshtyar bn .....lerawa mn daway leburdn akam la hamwan chwnka dakshemawa la w xo halbzhardna ....

کاکه‌گیان خۆت هه‌ڵبژێره‌ ئێ خۆ هه‌مووی هه‌رده‌رناچێت

baxwa bram mn hych chawm la plaw w awshtana nya ka wtyshm xom hal abzherm tanha labar awabw ka to wtbut chytr nalen yana gandaly tedaya ..... wtm ba mn xom hal bzherm chwnka kas xoy halnabzhardwa . pasha mnysh hamw xoyan hal bzhard kawata mn pashyman bumawa

kawarta mn xom hal nabzherm chwnka agar hamw xoyan halbzhern ay ke andameky asay bet smile hamw har nabe sarparshtyar bn .....lerawa mn daway leburdn akam la hamwan chwnka dakshemawa la w xo halbzhardna ....

Aso Yassin نووسی:

ئێمه‌ خۆش حاڵین به‌ خۆ هه‌ڵبژاردنت
سه‌فه‌رت سه‌فه‌ری خێره‌ ان شاءالله .

zor supas kak aso barezyyy

ensha alla ka garaynawa chalakyman abe ...

dastn xoshbe kak aso hywaman sarkawtny am yanaya

aemash xoman hal abzheryn .balam bomawayak chalakyman nabet chwnka ba dars w dawrawa xarykyn w la daraway wlatyn .ka garaynawa la xzmat yana da abyn

356

(10 وه‌ڵام, نووسراو له‌ وته‌)

rasta dastakant xosh .....

SAWSAN نووسی:

ده‌ست خۆش براکه‌م وه‌ڵامه‌کان بۆ ئه‌و گومانانه‌ زۆر کورت جوان بوون زۆربه‌ سودیش بوون هه‌ربژیت و ماندوو نه‌بیت ...

zor supas xushka sawsan bahyway sud bynyn

358

(6 وه‌ڵام, نووسراو له‌ یه‌كترناسین)

baxer bey rozh halat ......

359

(5 وه‌ڵام, نووسراو له‌ هه‌مه‌ڕه‌نگ)

juana dastakantn xoshbe

گومانەکانی سەدەی ٢١ لە پیغەمبەرایەتی محمد (صلی الله علیه‌ وسلم)

نوسینی \مسعود عبدالخالق خاوه‌نی ده‌زگای ستانده‌ر .

لەو سەردەمەی ئیستاباوەڕ بە خوا بەرەو ساغ بوونەوەیەکی خیرا ڕۆیشت، گومانی ئاسمانی لاواز بوو ھاتە سەر زەوی، بوونی گومان کەوتە سەر پێغەمبەران، لەناو میللەتانی جیھان سێ ئایینی سەرەکی ھەیە(جاروایە ئیبراھیمیان پێ دەڵێن)، میللەتی ھەرسێکیان باوەڕیان بە (ح.عیسا) و (ح.موسا) ھەیە، یەھودی و مەسیحی لەنێوخۆیاندا ھاریکاریەکی گرنگیان ئەنجامدا، بەوەی تەورات و ئینجیلیان لەیەک سیستەم کۆکردەوە، تەوراتیان ناونا (عەھدی قەدیم) و ئینجیلیش (عەھدی جەدید)، ھەولیان داوە لەگەڵ زۆربەی ئاین وڕێبازەکانی تر تەبایی بکەن ولەھەمان کاتدا تەبشیریش دەکەن. لەوکاتە زانایانی مسوڵمان نەیان توانیوە ئاوا سیستەمێک لەنێو مەزھەبەکانی ئیسلام ڕێکخەن (بەتایبەتی لەنێوان سوننە و شیعە)کە یەک کتێبیشیان ھەیە، تاڕادەیەکی زۆر ھەڵوێست وفتوای توندیان بەرامبەر یەکترو بەرامبەر ئاین وڕێبازەکانی تر ھەیە، کەم تریش فقھی ئیسلامی توانیویەتی لەگەڵ زانستی سەردەم ئاشنابن، بۆیە دەبینین کۆمەڵگەی ئیسلامی دواکەوتووترینن لە جیھان، تا ئەو ڕادە لەیەک ووڵاتیش دیزاینەکەی وایە موسوڵمانەکان لە خەڵکی تر دواکەوتو ترن، ئەوان سامانی ژێر زەمین دەفرۆشن وپێی دەژین کەچی خەڵکی تر ئەو سامانەی ھەلگرتوە و تکنۆلۆژیاو بەرھەمی زانستی بەجیھانی ئیسلامی دەفرۆشنەوە.
بەوھۆیەوە زیاتر فشاری گومان کەوتۆتە سەر پێغەمبەری مسوڵمانان کە لەبنەچەدا پێغەمبەری ھەموو جیھانە، گومانەکەش لە ڕووی فەلسەفی و زانستی لە تۆڕێک پرسیار کۆدەبێتەوە سەبارەت بە قورئان و زانیاریەکانی سەردەم، بۆیە بەشێکی تایبەت بەو گومانە دەخەینە بڕگەی داھاتوو.
گومان لە پێغەمبەرایەتی محمد
ئایا پێغەمبەر (موحەمەد) نێردراوی خودایە ؟ یان جادوکەریک بوە؟ ئەگەر پێغەمبەر نەبوە کوا دوا پێغەمبەر کەلە ئاینەکانی تریش باس کراوە؟ چەندە راستە قورئان بریتیە لە کۆی زانیاری فەلسەفی وزانستی وئاینی سەردەمی خۆی؟.. ئەوانەو کۆمەڵێک پرسیاری تری گومانی ھەن بەکورتی چارەسەری کێشەیەکی گرنگی تر دەکەین، ئەگەر گومان لە (محمد) ڕەوێنرایەوە ئەوا ئۆتۆماتیکیانە لەسەر باقی پێغەمبەرەکانی تر دەڕەوێتەوە، چونکە ئاینی محمد نکولی ونەسخی ئاینەکانی پیشوی نیە بەڵکو تەواوکەریەتی.
لەسەدەی (٢١) و سەردەمی عەولەمە گۆڕانێکی مەزن لە فکری بەشەریەت ھاتەکایەوە، کۆتایی بە تیۆرەکانی پەرەسەندن لە بایلۆجی و سروشت ھێنا، ئەندازەی جینەکان (ھندسە الجینات) جێی گرتەوە، لەسەر ئاستی گەردوونیش کۆتایی بە تیۆری گەردوون چەسپاو(کون الساکن) ھات و گەردوونی (الکون المتسع) یان تیۆری (بیگ بانگ) جێ ی گرتەوە..، بەو شێوەیە گۆڕانکاری لە لقەکانی تری زانست لە کیمیا و فیزیا و مێژووتا دەگاتە بیرکاری کۆتایی بەو بەشە ھات کە لە قازانجی فەلسەفەی ماددی بوو (جگە لە بەشێک لە فیزیای کوانتەم نەبێت)، ئەو وەرچەرخانە زانستیە کارێکی قوڵی کردە سەر فەلسەفە و کۆتایی بە فەلسەفەی مارکسی ھێنا کە میراتگری فەلسەفەکانی ماددی یۆنانی کۆن تا دەگاتە فەلسەفەی تایلەر و فریزەر فیورباخ و داروین و لامارک و مورگان و جیمس و ریکاردۆ و... بوو، ئەوەش بە دەوری خۆی کاریگەری کردە سەر ئایدۆلۆژیا و دامو دەزگای سیاسی، بەشێوەیەک ئێستا ھیچ دامودەزگایەکی سیاسی فەرمی لە جیھان نەماوە باوەڕی بە خوا نەبێت، مشت ومڕ لەسەر خودا کەم بۆوە ئیستا مشت ومڕ لەبارەی پیعمبەرایەتی، کۆمەڵێک ئایینی فەرمی لەسەر ئەو بنچینەیە لە دەستوری وڵاتان تۆمار کراوە، کەواتا قۆناغی داھاتوو پرسیاری فەلسەفی و مەنتقی نەما لەبارەی خوابەڵکو لەبارەی خەلقی خوایە، لەبارەی ئاینەکانی خوایە لەبارەی پێغەمبەرەکانە، واتا پرسیاری مرۆڤی نوێ ھەر لە بەرازیلەوە تا دەگاتە ژاپۆن لە بارەی سێ ئاینە سەرەکیەکەو پێغەمبەرەکانیانە، زیاتر ئەو پرسیارە ڕوو لە پێغەمبەری ئیسلام دەکرێ، جارێ با بزانین بەڵگەی پێچەوانە چیە؟
بەڵگەکانی دژ بە محمد:
١- لەلای ئاینیان نەخویندەواری محمد کراوەتە بەلگە بۆ پێغەمبەرایەتی ئەو ھەمو زانیاریە.. کەچی وەڵامی فەلسەفەی مولحیدی ئەوەیە دەڵێن ئەبوعەلای معەری چاوی نەبوە گەورەترین داھاتی ھونەری وفەلسەفی وفکری ھەبوە، تەھا حسین و زۆر نمونەی تری وا ھەیە.
٢- لەکۆنەوە ئەو تیبینیە ھەیەو دەڵێن بۆ پێغەمبەران لە ناوچە پێشکەوتوەکانی وەک ئەوروپا نەھاتوە بۆ تەنھا لە ناوچە عەشایەرو دواکەوتوەکان ھاتوون، (امام عبدالفتاح امام) لە پێشەکی کتێبی (المعتقدات الدینیە لدی الشعوب) بە ووتەیەکی (فارنکتون) دەست پێ دەکاو دەڵێ: من ڕن فکر إژا ڤھر فی الغرب کان فیلسوفا وإژا ڤھر فی الشرق کان نبیاً!. ھیگلیش ڕایەکی نزیک لەوە ھەیەو دەڵێ ( من أن فكر إذا ظهر في الغرب كان فيلسوفا وإذا ظهر في الشرق كان نبياً!. هيطليش رِايةكى نزيك لةوة هةيةو دةلَىَ (الأديان المختلفة ليست إلا مراتب مختلفة من نموا فكر البشرى) (بِروانة: ماركسية القرن العشرين ص153 )
٣- لەلایەن توێژەرو رۆژھەڵاتناسێکی زۆر محمد بە پێغەمبەر ناوزەد نەکراوە بەڵکو بە وەسفی(عەبقەری، پالەوان، زۆرزان، گەورەترین نەخشەکیش وپلان داڕێژ..) کراوە، مەبەستیان ئەوەیە بلێن بەو زۆر زانیەی خۆی قورئانی بەناوی خوا نوسیوەو سەرکەوتووبوە، بەھەمان شیوە بۆ (ح.مسیح) جۆرج حنا وەسفی زانایی وفەلسەفی بۆ داتاشیە دەڵێ بەڵام بۆ ئیقناع کردنی خەڵکی ئەوزانیاریانەی دەدا پال خودا .
دەڵێن (ح.محمد) لەسەر دەستی کۆمەڵێک زانای ئاینەکانی تر وانەی وەرگرتوە، ناوی ورقە بن نۆفل، وعبیداللە بن جحش وعپمان بن الحویرپ، وزید بن عمرو بن نفیل..دێت.
4-- سودی لە فەلسەفەی ھندی وچینی ومیسری ویۆنانی وەرگرتوە، بۆ پەیرەو کردنیش سودی لەشارستانی فارس وەرگرتوە تا ڕادەیەک رۆژھەڵاتناسی ئینگلیزی(ھاملتون جیب) لە کتێبەکەی(المژھب المحمدی) ئەو باسانەی زیاتر کردوە، جورج حنا دەڵێ پێغەمبەرایەتی ح.مسیحیش دوای ئەوەی ھات کە بە نھینی سەردانی ھندی کردبوو لەوێ فیر بوو .نیلسون بایک لەکتێبی(اللە واللازمانیە) وجۆن ئۆدینیل لە کتێبی ((الثالوث المقدس والزمانية ) دەڵێن (لازمانی) فەلسەفەی ئەفلاتونی کەوتە نیو ئینجیل . ئينجيل ( برِوانة: بول ديفيز- الإقتراب من الله ص54 )
5-- دەشڵێن ئاینی محمد لەسەرەتادا تەنھا بۆ شاری مەکە بوو، بۆ عەرەب بوو، دوای کەسەرکەوت ئینجا بوە جیھانی، لە عەشایریەوە بوە نەتەوەیی و دوایش بوە کۆسمۆپۆلۆتی . ( عباس محمود عقاد-مايقال عن الإسلام ص57 ).

6-
رۆژھەڵات ناسی ئەلمانی(گیرمی ھۆرت) لە کتێبیکی بەناوی(محمد) دەڵێت لەسەرەتادا محمد نەیوت من نوێنەری ئاینێکی نوێی خوایی دەکەم، بەڵکو تێکۆشاوە لە پێناو چاکسازی کۆمەڵایەتی و نەھێشتنی جیاوازی ھەژارو دەوڵەمەندو ھەندێ بنەمای تری سۆشیالیستی، دوای بیری دوارۆژ ھاتە کایەوە بۆ فشار لەسەر نەیارانی، لەو بارەیەوە د.جورج حنا دەڵێ پێغەمبەرەکان سۆشیالیستی بووینە پیش ئەوەی سۆشیالیستی بیتە کایەوە ، لە باش ترین دۆخیاندا مدرسە فلسفیەکان ھەولیان داوە ئەو پەیامەی پێغەمبەران بەند بکەن بەسەردەمی خۆیان، (ھیگل، مارکس، ئەنجلس، رۆجیی غارودی..) بە قوولی باسی ئاوایان کردوە پیش ڕۆژھەڵاتناسەکان . (برِوانة: ماركس– انجلس بيان الشيوعى ص 64 ،هةروةها: ماركسية قرن عشرين ص150...)

٧- بەشێکیش وای بۆ دەچن کە ئەوەی محمد شۆڕشە نەک پەیام، دەڵێن محمد توانی لەو شۆڕشە ھەندی نەریتی شایەکانی ئەو سەردەم بگۆری بەڵام نەیتوانی ئارەزووبازیەکانی بەرامبەر ئافرەت بگۆڕێو کۆمەڵێک ژنی ھەبوەو سیستەمی کەنیزەش لەدوای خۆی لە خەلیفەکانی لە شایەکۆنەکان ڕەتیدابوو، دووبارە دەڵێن بەلگەی ئەوەی شۆڕشە نەک پەیام لەو کاتی موسوڵمانان چونە پێش ئەگەر پەیام بوایە ئەوە بەردەوام دەبوون لە پێش کەوتن بەڵام چونکە شۆڕش بوو حوکمەکەی کورت خایەن بوون وئێستا موسوڵمان دواکەوتوترین میلەتی جیھانن.
٨- لەبارەی قورئانیش ھەولیان داوە کۆمەڵێک ھەلە بدۆزنەوەگۆستاف لۆبۆن لەکتێبی (حچارە العرب) دەڵێ قورئان ناگاتە ئاستی کتێبی ھندۆسیەکانیش، جۆلد سەھیر لە کتێبی(المژاھب الإسلامیە) بلاشیر لە(معچلە محمد) بەھەمان شێوە(الموسوعە الکاپولیکیە) و نیکلسۆن وزۆری تر.. دەڵێن محمد سودی لە تەورات وئینجیل وزەبوور ھەندێ(نێوێ القدیمە) و زانستەکانی ئەوسەردەم بەتایبەتی یۆنانی وەرگرتوە.
٩- سپینوزا و روجی غارودی وئەنجلس ولینین پێیان وایە کتێبی پێغەمبەرەکان بریتین لە زانیاری وپیداویستی سەردەمی خۆیان، رەنگە بۆ ئەو سەردەم ئیجابی بووبن، شۆڕشگیر بووبن، وەک ئەنجلس ورۆجیەغارودی نمونەی دروشمی شۆڕشی تۆماس منزیر دەھینەوە ، سپینوزا زۆربەی گومانی لەوە دروست بوە دەڵێ کتێبی پێغەمبەرەکان بریتین لە وەڵامی کێشەو زانیاریەکانی سەردەمی خۆیان ئەوەش نیشانەیەکی بەشەریە نەک خوایی ھێگلیش ھەروا دەڵێ بوونی ئاینی جیاجیا گوزارشە لە گەشەی بیری ئادەمیزاد ، لەکۆنەوە ئەو پرسە بە جۆریکی تر گوزارش دەکراو دەیان ووت پێغەمبەرەکان بۆ ئیستا نەھاتون ولەوەوە ابن حزم لە (الملل والنحل)وەڵامی داینەوە وبەشێکی بە ناوی(الرد علی من زعم ڕن الڕنبیاء لیسوا ڕنبیاء الیوم) تەرخان کردوە، بەکورتی دەیانەوێ بڵێن ئەگەر ئەو ئاینانەش بۆ سەردەمی خۆی توخمی ئیجابی تیدا بێت ئەوە بۆ ئەو سەردەمەی ئیستا ناشێ، ئەوە گەورەترین مادەو پاساوی کمال ئەتاتورک بوو لە مشت ومڕی نێو پەرلەمانی تورکیای رۆژانی ١و٢ و٣ی ئاداری ١٩٢٤ کە بوە ھۆی ھەلوەشاندنەوەی خەلافەت لەو پەرلەمانە، تا ئیستاش ئەو تەنزیرەی بەسەرچوونی ئاین گەورەترین زەخیرەی مانەوەی سیستەمی عەلمانیەتە، لەو ڕوەوە بەشیک لە بیریارانی ئیسلامی (زیاتر ڕیفۆرمخواز یان مودیرینخوازانیان پێ دەوترێ- نێر حامد ابو زید، محمد ارکون، حیدرحیدر، محمد عابد الجابری..) ھەندێ ڕەوشەنبیری کوردیش ئەو بۆچونەیان ھەیە، دەڵێن ئەوناووشوینانەی لە قورئان ھاتوە بە ڕوونی دەریدەخا کە ئەو قورئانە لە ئەوروپا بوایە جۆرە داڕششتنیکی تری تیدا بوو، گەورە بیریاری ئیسلامی عبدالکریم سروش زۆر بە سەرسامیەوە ئەو ڕایەی (فچل الرحمن) دەگوازیتەوە کە دەڵێ: پەیامی پێغەمبەر بە ئاشکرا بارودۆخ وئاستی زانیاری ئەو کاتی یەسەرەوە دیارە ، دەڵێن ئایەتەکانیش پڕە لە ڕووداوو ناوی ئەو سەردەم.. (رسالة فى اللاهوت والسياسة ص145 وص168 هةروةها ماركسية قرن عشرين ص153)
بەکورتی ئەوە بەلگەکانی ئەوانەیە دەڵێن قورئان پەیام نیەو محمدیش پیامبەر نیە، بەڵکو محمدلەزیرەکی خۆی وای دەرخستوەولیشی سەرکەوتو بوە.

وەلام وھەلسەنگاندنیان
ئیستا زۆر بەکورتی وەلامی ئەو خلانەی سەروو یەکەیەکە دەدەینەوە، بەڵگەی گەلێ زۆر دژ بە (محەمەد) پێشکەش کراوە بەشی زۆری وەڵامی پێویستی درایتەوە، ئێمە ناچین بەلای ئەو وەڵامە کلاسیکیانەی زاناو نوسەرانی پیشوو پێی ھەلساون، لێرەزیاتر بەلای ڕەھەندی فەلسەفی ئەوبۆچونانە دەچین زۆر بەکورتی، بەو شیوەیەی خوارەوە:
١- محەمەد خوێندەواری نەبووە، تەھا حسین وئەبوعەلای معەڕیش نەخوینەوار وبێ چاو بووینە، بەڵام ئەوەی محمد ھێناویەتی لە باسی تەواوی لایەنەکانی زانست و فەلسەفە و سیاسیەت و مێژوو و کیمیا و فیزیا و ژیانناسی...ھتد کردووە، زۆربەی زانا و فەیلەسوفەکان تەنھا توانیویانە لە یەک لایەن پسپۆر بن ئینجا ھەڵەشیان کردووە، براتراند راسل دەڵێ ئەگەر فەلسەفەی کۆن زۆر بەووردی ھەلسەنگینین یەک ڕستەی دروستی تیدا نامێنێ، بۆیە ئەو بەراوردەی (محمد بە تەھا حسین وئەبوعەلا) زانستی نیەو زۆر لاوازە.
١- ئەو جۆرە زانست و زانیاریانەی لەو سەردەمی کە لەنێو فارس و ھند و چین و یۆنانی ھەبوو لە وڵاتی جەزیرەی عەرەبی ھەر نەبووە.
٢- لەبارەی ئەوەی ئاینەکەی لەسەرەتادا لۆکالی بووبێ رۆژھەڵاتناس(سۆندەریز) دەڵێ ئەگەر لۆکالی وتایبەت بە عرب ومەکە بوایە ئەوا نامەی بۆھەرقەل وکیسراو شای حەبەشە نەدەنوسی .
٣- سەرەڕای ئەوانەی سەرووش پێویستە ھەڵوەستەیەک لەسەر لقێکی گرنگی زانستی ئەو سەردەمە بکەین کە بنچینە بوو بۆ تێڕوانینی فکری ڕەوشەنبیری ئەو سەردەمە لە تەواوی جیھان، ئەویش بریتیە لە تێڕوانینی ئەو سەردەمە بۆ گەردون، ئەو تێڕوانینەش بنیات نراوە لەسەر ھەردوو سەرچاوەی گەورەی (مەجەستی) کە لەلایەن (بتلیمۆس) نووسرابوویەوە، ھەروەھا (حول السماوات-یان-السماء والعالم) کە لەلایەن (ئەرستۆ) نووسرابوەوە، کتێبی تریش ھەبوون بەڵام پڕ بوو لە (خرافیات)، ھەرچەندە ئەوانەی (بتلیمۆس) و (ئەرستۆ)ش ئەفسانە(خرافیات)ی تێدابوو، کتێبە ئاسمانیەکانیش دەست کاریکراو ھەبوو ڕەسەنەکان نەمابوو ، بەڵام بەھەر حاڵ ئێمە ھەلوەستە لەسەرئاستی ھەرە بەرزی تێکڕای ڕەوشەنبیری ئەو کاتی مرۆڤ دەکەین، کەواتە بە بەراوردێک لەنێوان زانستی بەشەری ئەو سەردەم و زانستەکانی قورئان لەبارەی گەردوون ھەندێ نمونە وەردەگرین :
فەلسەفەی کۆن زۆر بە توندی داکۆکیان لەوە دەکرد کەمادەی ئاسمان جیایە لەگەڵ مادەی زەوی، ئەوەی ئاسمان لە ناوناچێ، یاساو ڕیٍساوپیکھاتنی ئاسمان لەگەڵ زەوی لیک جیایە،ئەوە ڕای گشتی زانست وفلسفە بوو بۆیە فەیلەسووفە ئاینیەکانی وەک ئیبن روشد وئیبن سیناش تەسلیم بەو بۆچوونە بە ھێزە ببون لەبەر کۆدەنگی زانست وفەلسەفەی ئەو سەردەم،، کەچی لە قورئان بە پێچەوانەی ئەو بۆچونە دەڵێ:
١-ئاسمان وزەوی یەکن و ھەردوولایان لە ئەتۆم پیکھاتون :.[.. لَا يَعْزُبُ عَنْهُ مِثْقَالُ ذَرَّةٍ فِي السَّمَاوَاتِ وَلَا فِي الْأَرْضِ..]
٢- لەبارەی یەکێتی یاسای ئاسمان وزەوی ھاتوە: [ۆمِنْ آێاتِەِ ڕَن تَقُومَ السَّمَاء ۆالْڕَرْچُ بِڕَمْڕەِ..] .
٣- لەبارەی کارنامەی ئاسمانیش وەک زەمین بە سیستەمی(ھۆو ئەنجام) ھاتوە: [] .
2- لةبارةى يةكيَتى ياساى ئاسمان وزةوى هاتوة: [وَمِنْ آيَاتِهِ أَن تَقُومَ السَّمَاء وَالْأَرْضُ بِأَمْرِهِ..] .
3- لةبارةى كارنامةى ئاسمانيش وةك زةمين بة سيستةمى(هؤو ئةنجام) هاتوة: [مَن كَانَ يَظُنُّ أَن لَّن يَنصُرَهُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ فَلْيَمْدُدْ بِسَبَبٍ إِلَى السَّمَاء ثُمَّ لِيَقْطَعْ فَلْيَنظُرْ هَلْ يُذْهِبَنَّ كَيْدُهُ مَا يَغِيظُ]

لەھەموان گرنگ تر ھیچ زانستێکی بەشەری وئاینی باسی ئەوەی تیدانیە کە ئاسمان وزەوی یەک پارچە بووینە ئینجا لیک کراینەوە(أَوَلَمْ يَرَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ كَانَتَا رَتْقاً فَفَتَقْنَاهُمَا)، )، لە قورئان بە ڕوونی ئەستیرەی بە ڕووناکی دەر ناوزەد کردوەو ھەسارەو مانگیشی بە ڕووناکی دەرەوە وەسف کردوە، کەچی زانستی ئەو سەردەم وکتێبە بەناو ئاسمانیەکانیش تیکەل وپیکەلیان کردبوو، جاریش وایە ڕیک پێچەوانە وەک ئەو ئایەتەی ئینجیل بە پێچەوانەی ھیناوە (فان نجوم السموات وجبابرتها لا تبرز نورها. تظلم الشمس عند طلوعها والقمر لا يلمع بضوءها)) ، یان وەک لەو ئایەتەی موسەیلەمەش پێچەوانەی کردۆتەوە ( والشمس وضحاها, في ضوءها ومجلاها. والليل إذا عدّاها, يطلبها ليغشاها ,أدركها حتى أتاها,واطفأ نورها فمحاه) نە نورەو نەدەشکوژیتەوە.
لەگەڵ زۆر بەراوردی تر، بوار نیە ئەگینا بەراوردی ئاستی زانستی ئەو سەردەمی لە ڕوەکانی کۆمەڵناسی و ئابووری و مێژووی و کیمیایی و فیزیایی و تا دەگاتە یاسایی و فەرھەنگی... بەوشێوەیە بوو، قورئان خۆشی لەو کاتی داوای لیکردوون کە با بەراوردو زانیاری لەسەر کتێبە کۆن وئاسمانیەکان بکەن، داوای خویندنەوەی لیکردوون نەک بزر کردن وشاردنەوەیان. sadفان كنت في شك مما انزلنا اليك فاسال الذين يقرؤون الكتاب من قبلك لقد جاءك الحق من ربك فلا تكونن من الممترين)
لەبارەی دزینی زانیاری لە (نێوێ القدیمە) لەلایەن (پیغمبەر محمد)..کتێبی پیرۆز لە جیھاندا گەلێ زۆرن، لەوانە : ڤیدا، ئاڤێستا، کۆنفۆشیۆسی، مانۆ، زەبور، تەورات، ئینجیل..تا دەگاتە (نێوێ قدیمە)ی میسری وسۆمەری..، لەبەر دەسکاری سروش و بیری مرۆڤ تێکەڵ کراوە زۆر بەزەحمەت لێک جیادەکرێتەوە، ئەوەی شارەزای ئەو کتێبانە بێت بە سانایی بۆی دەردەکەوێ کە زیاتر وەسفی خودایە بە لەنگی، یان ووردتر پەخشانە بەسەر خودا بە پێی (وزن وقافیە)، جار وایە لەبەر زۆر خۆشەویستی خودا بەھەلە وەسفیان کردوە، ڕەنگە زۆربەمان ئینجیل وتەورات ومەزمورمان لا ھەبێ خویندنەوەی ئاسانە زانیاری و ھەواڵی گەردوونی وسروشتی وای تیدا نیە قورئان سودی لێ وەرگرتبێ، بەڵام ھەموشیان کتێبی ئاسمانین دەبێ یەکتر پاسادان وبە ھێز بکەن نابێ ناکۆک بن، ھەرچی (نێوێ قدیمە)ی سۆمەری وبابلی و میسری.. ئەوا (ڤالیس پدگ)لە کتێبی (اوزیوس وعقیدە البعپ المێریە) دەڵێ ئاینەکانی ابراھیم وموسی وعیسی و محمد ھەمان وەسفی خودایە کەلەو (نێوێ)انە ھاتون، کەچی بە سەرنجیکی خێراش بەو (نێوێ)انە وانیە، دەردەکەوێ تەنھا (ترتیلەو پەخشانە) ڕووبەڕوو لەگەڵ خودا نھێنی ودەنگ وباسی سروشت وبوونەوەری تیدا نیە، تەنانەت ئەوەی بەسەر خوداش دەگۆترێ زۆر لەنگە، ھەندیکی لێ ھەڵدەبژێرین: لە (نێوێ)میسریەکان لە ھەمان کتێب باسی خودا دەکا دەڵێ: تۆ خۆت خۆتت دروست کردوەو دەتوانی دروستی بکەیتەوە، پیر دەبی بەڵام خۆت گەنج دەکەیەوە، لە کتێبی (ریتچارد-نێوێ الشرق القدیم) ھاتوە وەک دەقی خۆی: (بطل الألهة ايها الأب نانا، صاحب الملك الكامل، بطل الألهة انت، انت المولود الذى انجب نفسه بنفسه..). )ناکرێ ئەوانە سروش بن بەڵام ڕەنگە ڕەچەلەکەی سروش بیت بەو دەست وئەو دەست وای بەسەر ھاتوە، ئەگەر وەک خۆی بمابوایە ئەوا ئەو کتێبانە تیکڕا وەک (سیفاتی ڕاستی) ھەمو یەکتریان تەواو دەکردو مژدەی ھاتنی پاش خۆیان دەدا، ئەگینا بە ڕوونی لە زۆربەی ئەو کتێبانە ناوی پێغەمبەر (د خ)ھاتووە، لە ئینجیلی برنابا کەوا مەزەندە دەکرێ سەلامەت ترین کۆپی ئینجیل بێت، لەوێ گفتوگۆیەکی نێوان قەشەیەک و (ح. عیسا) بەو جۆرە پێشبینی ھاتنی پێغەمبەر (محەمەد) کراوە، لە بەشی(٩٧): ((فقال حينئذٍ يسوع : " إن كلامكم لا يعزيني لأنه يأتي ظلام حيث ترجون النور ولكن تعزيتي هي في مجيء الرسول الذي سيبيد كل رأي كاذب فيّ وسيمتدّ دينه ويعمّ العالم بأسره لأنه هكذا وعد الله أبانا إبراهيم وأن ما يعزيني هو أن لا نهاية لدينه لأن الله سيحفظه صحيحاً " أجاب الكاهن : " أيأتي رسل آخرون بعد مجيء رسول الله ؟ فأجاب يسوع : "لا يأتي بعده أنبياء صادقون مرسلون من الله، ولكن يأتي عدد غفير من الأنبياء الكذبة وهو ما يحزنني لأن الشيطان سيثيرهم بحكم الله العادل فيتسترون بدعوى إنجيلي).
خاڵێکی تری گرنگ ئەوەیە ئاخۆ ئەگەر قورئان لە جەزیرە دانەبەزیبوایەو لە سوید دابەزیبایە جۆرە ئایەت وڕووداوی تری تێدا دەبوو؟ ئەوەی جورئەتی بەو گومان و تیڕوانینە داوە پرسی نەسخ و(اسباب النزول) ە کە بەو شێوەیە نیەو جارێکی تر داڕشتنەوەی دەوێتەوە ، نەخیر..، ئەوە نیە قورئان ناوی وەک (اسکندر ژو القرنین) تیدایە، ناوی یەئجوج ومەئجوجی تیدایە باس لە ڕووداو دەکات دوور لە جزیرە..، لە ڕاستیدا قورئان بۆ تەواوی کۆمەڵگەو بۆ ھەمو سەردەمەکانیش ھاتوە، بەڵام کە باسی ئەو ڕووداوانەی جزیرەی کردبێ ئەوا ئەو جۆرە ڕووداوانەن کە ڕەھەندی ئاسۆیی وستونی زەمەنی ومەکانی جیھانی تیدایە.

سروركورد نووسی:

ماندونه‌بی براكه‌م ده‌ سته‌ كانت خۆش بۆئه‌ م زانیاریه‌ گرنگه‌

زۆر سوپاس

ده‌ستت خۆش ،خوێندمه‌وه‌

363

(13 وه‌ڵام, نووسراو له‌ مێژوو)

سه‌هه‌ند نووسی:

دەستەکانت خۆش بێت کاکە شەرەفخان ، هەمووییم خوێندەوە .
منیش دەڵێم

ئێمه‌ ناتوانین هیچ شتێك به‌ زه‌رده‌شت بڵێین وه‌ك موسڵمان له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌گه‌ر په‌یامبه‌ر بوبێت ئه‌وه‌ په‌یامی په‌یامبه‌رێتی ته‌واو بووه‌ کۆتای پێ هاتوه‌ خۆ ئه‌گه‌ر فه‌یله‌سوفێکیش بوبێت وه‌ك زۆربه‌ی فه‌یله‌سوفه‌کانی تر ئێمه‌ سودی لێوه‌رده‌گرین.

كاك سه‌هه‌ند \ له‌مباره‌یه‌وه‌ ،ئه‌مه‌ ڕه‌ئی كاك ماكوانه‌ هی خۆی ،نه‌وه‌ك قسه‌ی زانایان و مێژوو نوسان بێت ،جارێكیان قسه‌م له‌گه‌ڵ كاك ماكوان كرد هه‌مان شتی وت .وته‌كه‌شی جوانه‌ ،به‌پێی ئه‌و بابه‌تانه‌ی له‌ سه‌ر ئاینی زه‌رده‌شت خوێندومه‌ته‌وه‌ ،ئه‌وه‌ له‌ هیچیان هیچ ئیحتمالێك بۆ ئه‌وه‌ دانانێن كه‌ زه‌رده‌شت پێغه‌مبه‌ر بووبێت .

MARYAM نووسی:

ده‌ستت خۆش كاكه‌ شه‌ره‌فخان بابه‌تێكی جوان و به‌سوود بوو
خوای گه‌وره‌ پاداشتی خێرت بداته‌وه‌ براکه‌م ..

زۆر سوپاس خوشكێ

one نووسی:

نا به‌ pdf نیمه‌ چونکه‌ نابی له‌ ئه‌نته‌رنێت و شت بلاوبکرێته‌وه‌ وێنه‌که‌م داناوه‌ هی د.حسن خالید موسته‌فا محمود موفتیه‌

ئه‌ها ،من پێی ڕاناگه‌م بچم بیكرم ،چونكه‌ هه‌ر ئه‌و دوو سێ ڕۆژه‌م له‌ كوردستان ماوه‌ سه‌فه‌ر ده‌كه‌م .
به‌هه‌ر حاڵ ، ئێمه‌ ئه‌م یاده‌ ناكه‌ینه‌وه‌ به‌ شێوه‌ی مه‌ولود له‌ مزگه‌وت ده‌فی بۆ بكوتین ،هه‌ر كه‌سێكیش ئه‌یكاته‌وه‌ ئه‌وه‌ بێشك بابزانێ بیدعه‌یه‌ ،له‌ ئیسلام شتی وا نیه‌ ،چونكه‌ نه‌ له‌ قورئان و نه‌ فه‌رمووده‌كان و نه‌ خه‌لیفه‌ی ڕاشدینیش ئه‌م یاده‌یان نه‌كردۆته‌وه‌ ،بۆیه‌ هه‌ر زانایه‌كیش بڵێ ئاسای یه‌  ئه‌م یاده‌ ئه‌وه‌ بێشك هه‌ڵه‌ی كردوه‌ ،مرۆڤیش معصوم نیه‌ ،و ئیبلیسیش نه‌ خه‌وتوه‌ ،أبلیس ئه‌توانێ فێڵ له‌ هه‌موو كه‌س بكات ،بۆ زانیاری زیاتر په‌رتوكی تلبیس أبلیس  بخوێنه‌وه‌ ئینجا ئه‌زانی أبلیس چ فێڵێكی له‌ زانایانیش كردوه‌ نه‌ك له‌ مرۆڤی ئاسای .
من وه‌كو تۆ نیمه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌ڵێی بۆت باسیش ئه‌كه‌م چۆن أبلیس فێڵ له‌ زانایانیش ئه‌كات ،به‌ڵام په‌رتوكه‌كه‌ زۆر گه‌وره‌یه‌ 500\600 لاپه‌ره‌یه‌ هه‌مووی باسی سه‌رلێشواندنی ئیبلیس ئه‌كات چه‌ندان به‌شیشی تیایه‌ تایبه‌ت به‌ فێڵه‌كانی أبلیس به‌رامبه‌ر زانایان .
له‌ شوێنێ ئه‌ڵێ ئیبلیس فێل له‌ قورئان خوێنان ئه‌كات ئه‌وه‌نه‌ وای لێئه‌كات خه‌ریكی قورئان خوێندن بێت به‌ڵام له‌ولاوه‌ نازانێت نوێژ به‌ چ به‌تاڵ ئه‌بێته‌وه‌ به‌ڵام له‌ قورئان خوێندن كه‌س پێی ناگات .

                                  وسلام علیكم ورحمة الله وبركاته‌ .

برا بۆیه‌ ده‌لێم برۆ سه‌ر کتێبه‌که‌ هه‌موو شتێکی به‌ ده‌قی ئایه‌ت و حه‌دیس و هه‌موو شتیك باسکرایه‌ من لێره‌ بس لاینه‌ی مێژوویه‌که‌م پێ موهیم بوو باس بکه‌م که‌ ده‌لێن فاتیمیه‌کان دایناوه‌ که‌ ئه‌وه‌ش ره‌تکرده‌وه‌ وانیه‌ به‌به‌لگه‌ و هه‌م موسلمانان له‌ چاو نصرانیه‌کانیان کردیته‌وه‌
باشترین شت برۆ کتێبه‌که‌ به‌ده‌ست بهێنه‌ و وه‌لامی هه‌مووانی دایته‌وه‌ به‌ جوانی من ناتوانم هه‌موو کتێبه‌کت بۆ نه‌قل بکه‌م و ناشکرێ ناشبی به‌ که‌مێک له‌ولا بینم و که‌مێک له‌ولا ئه‌وه‌ی وتم که‌مێکن له‌ کتێبه‌که‌
ــــــــــــــــ
ئه‌م كتێبه‌ له‌ كوێ په‌یدابكه‌م به‌ pdf له‌لاته‌ ،ئه‌گه‌ر بۆمی بنێری ئه‌یخوێنمه‌وه‌ ئه‌جینا ناتوانم په‌یدای بكه‌م چونكه‌ ناگه‌مه‌ بازار .

هه‌ر بۆ ئه‌وه‌ی بزانی ئه‌و پاره‌ بۆ فه‌قیر و شتانه‌ برۆ مزگه‌وتی شێخی چۆلی له‌وێ بزانه‌ چ خواردنێک و له‌ ته‌کیه‌ و شته‌کان چ ده‌کرێ بۆ فه‌قیره‌کان


وڵام
ته‌كیه‌ ھھھھھ ئه‌سڵه‌ن ته‌كیه‌ هه‌ر شوێنی بیدعه‌و خوڕافیاته‌ ،تۆ باسی مزگه‌وت بكه‌ ،نه‌وه‌ك ته‌كیه‌ .

كاك وه‌ن ئه‌و په‌رتوكه‌ی باسی ئه‌كه‌ی ،ئه‌گه‌ر ده‌ستم كه‌وت ئه‌یخوێنمه‌وه‌ .

به‌ڵام وڵامی ئه‌مه‌ بده‌وه‌

خوای گه‌وره‌فه‌رمانی كردوه‌به‌پێغه‌مبه‌ره‌كه‌ی ( صلی الله علیه وسلم ) كه‌شوێن ئه‌و شه‌ریعه‌ت وڕێنومایانه‌بكه‌وێت كه‌بۆی دیاری كردوه‌، وه‌به‌هیچ شێوه‌یه‌ك شوێن هه‌واو ئاره‌زوو نه‌كه‌وێت، هه‌روه‌ك خوای گه‌وره‌ده‌فه‌رموێت : ( ثم جعلناك على شريعة من الأمر فاتبعها ولا تتبع أهواء الذين لا يعلمون ) واته‌ : ئێمه ئه‌ی موحه‌مه‌د تۆمان خستوه‌ته‌سه‌ر شه‌ریعه‌تێكی ڕاست ودورست له‌هه‌موو كاروبارێكی ئه‌م ئاینه‌دا، كه‌واته‌شوێنی بكه‌وه‌ولێی لامه‌ده‌، نه‌كه‌یت شوێنی هه‌واو وئاره‌زووی ئه‌وانه‌بكه‌وێت كه‌نازانن ونافامن .

دواتر كاك وه‌ن تۆ پێت وایه‌ ئه‌م ئاهه‌نگه‌ چی بۆ داده‌نرێت له‌ ئیسلام ،ئایه‌ بیدعه‌یه‌ یان شه‌ریعه‌ته‌ ؟
ده‌ڵێ ئه‌م فه‌رمووده‌یه‌ی پێغه‌مبه‌ر(صلی الله علیه‌ وسلم)ت نه‌بیستوه‌ ده‌فه‌رمووێ {هه‌ركه‌س له‌م كاره‌ماندا شتێك دابهێنێ و تیای دا نه‌بێت ،نه‌ویستراوه‌ و به‌ر په‌رچ دراوه‌ته‌وه‌ }
جه‌ له‌و فه‌رمووده‌یه‌ی كه‌ ئیمامه‌كان له‌سه‌ر میمبه‌ر ئه‌یخوێنه‌وه‌ ده‌رباره‌ی بیدعه‌ له‌ شوێنێكیتریش پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه‌ وسلم) ئه‌فه‌رمووێ (......... هه‌رگیز تخونی تازه‌ داهێنراوه‌كان مه‌بنه‌وه‌ ، چونكه‌ هه‌ر تازه‌ داهێنێك بیدعه‌یه‌ ،هه‌موو بیدعه‌یه‌كیش گومڕایه‌ }

له‌ فه‌رمووده‌یه‌كیتر كه‌ ئیبن مه‌سعود بۆمان ئه‌گێرێته‌وه‌ .پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه‌ وسلم) ئه‌فه‌رمووێ { من پێشكه‌وتوتان ئه‌بم ،پیاوانێكیش ڕاده‌كێشرێن ،له‌ من دور ده‌خرێنه‌وه‌ ،بۆیه‌ ده‌ڵێم:ئه‌ی په‌روه‌ردگارم !هاوه‌ڵانم ،ده‌گونرێت :تۆ نازانی پاشی تۆ چیان داهێناوه‌ }

سوفیانی ثه‌وری ده‌رباره‌ی بیدعه‌ ده‌ڵێت
به‌لای ئیبلیسه‌وه‌ بیدعه‌ له‌ سه‌رپێچی خۆشه‌ویستره‌ ،چونكه‌ سه‌رپێچی تۆبه‌ی لێ ئه‌كرێت به‌ڵام بیدعه‌ تۆبه‌ی لێناكرێت .

فوضه‌یل ده‌ڵێت :
ئه‌گه‌ر كه‌سێكی بیدعه‌چیت له‌ ڕێگایه‌ك به‌دی كرد ،ئه‌وه‌ به‌ ڕێگایه‌كیتر دا بچۆ ،وه‌ خاوه‌ن بیدعه‌ هیچ كرده‌وه‌یه‌كی بۆلای خودا به‌رز نابێته‌وه‌ ،وه‌ هه‌ر كه‌سیش یارمه‌تی خاوه‌ن بیدعه‌یه‌ك بدات ،به‌ڕاستی یارمه‌تی ڕوخانی ئیسلامی داوه‌ .
هه‌روه‌ها فوضیل له‌ شوێنێكی تر دا ئه‌فه‌رمووێ ئه‌گه‌ر كچه‌كه‌ت له‌ كه‌سێكی بیدعه‌چی ماره‌ بكه‌یت ئه‌وه‌ ڕایه‌ڵی خزمایه‌تیت پچراندوه‌ ........
دیكه‌ عائیشه‌ (ر.ض) فه‌رموویه‌تی :پێغه‌مبه‌ر(صلی الله علیه‌ وسلم) فه‌رمووی { هه‌ركه‌س ڕێز له‌ خاوه‌ن بیدعه‌یه‌ك بگرێت به‌ڕاستی یارمه‌تی ڕوخانی ئیسلامی داوه‌ }

ئایه‌ له‌ دوای پێغه‌مبه‌ر (صلی الله عله‌ وسلم) هاوه‌ڵانی پێغه‌مبه‌ر ئه‌م یاده‌یان به‌رز ڕاگرت ؟

برام خودای گه‌وره‌ش ده‌فه‌رمووێ ئه‌مرۆ دینكه‌م بۆ ته‌واو كردن وه‌ ناز و نیعمه‌ته‌كانیی خۆشم به‌سه‌ر دا باراندن و ڕازیشم ئاینی ئیسلام به‌رنامه‌تان بێت
اليوم أكملت لكم دينكم وأتممت عليكم نعمتى ورضيت لكم الإسلام دينا "
سورة المائدة:3

خودای گه‌وره‌ش به‌مه‌ ڕازی نابێ هه‌ر كه‌سه‌و بێت له‌ خۆیه‌وه‌ شت زیاد بكات له‌ ناو ئاینی ئیسلام .ئه‌مه‌ مه‌ولوده‌ ئه‌وه‌ نازانم چی یه‌ ئه‌وه‌ چی یه‌ .........هتد

كاك وه‌ن له‌ وڵامه‌كانت یه‌ك ئایه‌ت و فه‌رموده‌ی تیا به‌دی نه‌ ئه‌كرا ،ئمه‌ی كه‌ی وڵامه‌ فلانه‌ كه‌س ئاوای وت فلانه‌ كه‌س ئاوای وت .

one نووسی:
شه‌ره‌فخان نووسی:

انزه‌هه‌م : له‌هه‌ندێك له‌و جۆره‌ئاهه‌نگانه‌دا هه‌ندێك كارو كرده‌وه‌ی ناشیرین وناپه‌سه‌ند و ناباو ئه‌نجام ده‌درێت كه‌له‌گه‌ڵ ڕێنومایه‌كانی ئیسلامدا یه‌ك ناگرنه‌وه‌، وه‌ك كوژاندنه‌وه‌ی چرا و گڵوپ و حاڵ له‌خۆ هێنان و شه‌مشێر له‌خۆدان و هه‌ندێك شتی تر، ئه‌مه‌ جگه‌له‌هه‌ندێك ذكری ناشایسته‌ی هه‌ڵبه‌ستراو كه‌خاوه‌ن لۆژیكی ته‌ندروست پێی قبوڵ ناكرێت، له‌م باره‌شه‌وه‌شێخ محفوظ الازهری ده‌ڵێت : ( فيها إسراف وتبذير للأموال،وإضاعة للأوقات فيما لا فائدة منه ولا خير فيه )(4).
واته‌: ئه‌م ئاهه‌نگ ویادكردنه‌وانه‌زیاده‌ڕۆی وماڵ به‌فێڕۆ دانێكی زۆری تیادا ده‌كرێت، له‌هه‌مان كاتدا كات به‌فیڕۆدانیش ( كه‌كاتیش لای ئیماندار زۆر له‌زێڕ به‌نرخ تره‌) به‌بێ ئه‌وه‌ی هیچ سوود وخێرێكی تیادا بێت .
خۆ ئه‌گه‌ر گریمان ئه‌م ئاهه‌نگێڕانه‌بچێته‌چوار چێوه‌ی ( موباح ) یشه‌وه‌بنه‌ما وقاعده‌كانی ئیسلام ته‌ئكید له‌وه‌ده‌كه‌نه‌وه‌هه‌ر كارێكی ( موباح ) ئه‌گه‌ر سه‌ر بكێشێت بۆ گوناهـ و تاوان وخراپه‌كاری ئه‌وه‌حه‌رامه‌و نابێت ئه‌نجام بدرێت، ئه‌ویش به‌بنه‌مای ( سد الذرائع ) كه‌بنه‌مایه‌كی دانپێنراوی گه‌وره‌یه‌لای زانایانی ( اصول الفقه ) .

باش کوژاندنه‌وه‌ی چرا و گلۆپ خراپی چیه‌ ؟
ئه‌وانی حال ده‌گرن و له‌خۆ ده‌ده‌ن ئه‌وا دیاره‌ به‌لگه‌ی خۆیان هه‌یه‌ وه‌ك له‌ یه‌کێك له‌ به‌سه‌رهاته‌کان هاتووه‌ نازانم ناوی کامه‌ صحابه‌یه‌ به‌لام صحابه‌ به‌ناوبانگه‌کانه‌ که‌ ژه‌هری خواردووه‌ و هیچی لێ نه‌هاتووه‌ .....
ئه‌م ئاهه‌نگه‌ ئه‌گه‌ر پاره‌ی تێداخه‌رج بکرێ ئیلا بۆ فه‌رقیر و هه‌ژارانه‌ که‌ خواردنیان ده‌درێتی یان وتاریان پیشکه‌ش ده‌کرێ جا له‌وه‌ باشتر و چاکتر هه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ی کاتی خۆمانی بۆ سه‌رف بکه‌ین
بۆ گریمانه‌که‌ش گریمانه‌ ! نه‌ك راستی

بۆ وه‌لامی ئه‌وانی تریش سه‌یری کتێبه‌که‌ بکه‌ به‌ دریژی و به‌ جوانی باسکرایه‌ لیره‌ به‌ کورتی به‌که‌ڵک نایه‌ بنوسم

كاك صۆفی ده‌روێش وه‌ن ،ئه‌زیزم كوژاندنه‌وه‌ی گلاۆپ ،چۆن په‌یوه‌ندی به‌مه‌وه‌ نیه‌ ،برام ته‌نها ساحیر و شه‌یطان په‌رسته‌كان له‌كاتی په‌رستشه‌كانیان گڵۆپ ئه‌كوژێنه‌وه‌ ته‌نها مۆمێك پێ ئه‌كه‌ن یان چرایه‌كی بێهێز دا ئه‌گیرسێنن .

كاك وه‌ن ده‌رباره‌ی ژه‌هر خواردنی هاوه‌ڵێك من هیچم نه‌زانیوه‌ به‌ڵام پێغه‌مه‌به‌ر (صلی الله علیه‌ وسلم) خۆی كه‌ ژه‌هر خواردی كرا ،توشی نه‌خۆشیه‌ك هات هه‌مووساڵێكیش له‌وكاته‌وه‌ لێی نوێ ئه‌بۆوه‌ ،ئاوام بیستوه‌ ده‌ڵێن هه‌ر له‌وكاتی كه‌ كۆچی كرد ئه‌م نه‌خۆشیه‌ی لێ نوێ ببۆوه‌ .
كاك وه‌ن ،ئه‌گه‌ر پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه‌ وسلم) به‌ ژه‌هر شتێكی به‌سه‌ر هاتبێ ئه‌وه‌ هه‌ر هاوه‌لێكیش بیخوات ئه‌وه‌ زیانی پێ ئه‌گه‌یه‌نێ به‌ڵام له‌وانه‌یه‌ ئه‌م وته‌یه‌شت له‌ په‌رتوكی صۆفیه‌كان هێنابێ ،له‌به‌ر ئه‌وه‌ی درۆكانیان پێ داپۆشن كه‌وا فلانه‌ مشایه‌خ كاراماتی هه‌یه‌ .

ده‌رباره‌ی پاره‌ سه‌رف كردنه‌كه‌ت ،برا گیان به‌ دوو قافڵاوه‌ و بیبسی یه‌ك كه‌ له‌لای هه‌ندێ زانا خواردنه‌وه‌یان هه‌ر دروست نیه‌ ،هیچ فه‌قیرێكی پێ نێرنابێت به‌ڵام كۆی پاره‌كه‌ی سه‌رف كراوه‌ ،له‌وانه‌یه‌ 1 ملیۆن بێت ئه‌وه‌ ئه‌توانی بیده‌یت به‌ دوو ماڵی فه‌قیر ئه‌وه‌ زۆر باشتر و خێرتره‌ له‌ مه‌ولودێك شركی تێ بكرێت یان له‌ ناو مزگه‌وت ببێته‌ هۆسه‌ و هه‌ڵا ،به‌ده‌یان كه‌سی نوێژ نه‌كه‌ر ته‌نها بۆ پاقڵاوه‌ خواردنه‌كه‌ هاتون .

one نووسی:
شه‌ره‌فخان نووسی:

نۆیه‌م : خۆشه‌ویستی پیغه‌مبه‌ر ( صلی الله علیه وسلم ) و هاوه‌ڵه‌به‌ڕێزه‌كانی به‌وه‌نابێت كه‌به‌ته‌نها ڕۆژێك یادكردنه‌وه‌دوای بێت، به‌ڵكو خۆشه‌ویستی ڕاستی ودروست به‌وه‌ده‌بێت كه‌له‌هه‌موو كاروكرده‌وه‌ماندا به‌شوێن ئه‌واندا بڕۆین و ووته‌وكرداری پیغه‌مبه‌ر ( صلی الله علیه وسلم ) پێش ووته‌وكرداری هه‌موو كه‌س بخه‌ین، وه‌به‌هیچ شێوه‌یه‌ك ڕێنومایه‌كانی پشتگوێ نه‌خه‌ین، نه‌ك خۆشه‌ویستیه‌كه‌مان ته‌نها به‌قسه‌ی ڕووت بێت.

برا ئه‌وه‌ی ده‌یکه‌ین ته‌نها له‌خۆشه‌ویسته‌ بۆ ئه‌و فه‌خری عاله‌مه‌ ، ئه‌و رۆژه‌ش بۆ ئه‌وه‌یه‌ که‌ سیفه‌ته‌ جوان و ئاکاره‌ به‌رزه‌کانی و باسی ئه‌و خۆشه‌ویسته‌ بۆ خه‌ڵک بکرێ و باسی سونته‌کان و هه‌موو شته‌ جوانه‌کانی بکرێ بۆ ئه‌وه‌ی خه‌لك سودی لی ببینی ئه‌م کۆبوونه‌وه‌ و یادانه‌ش ئه‌کید به‌ سودی خۆی هه‌یه‌ ئه‌گه‌ر سودی بۆ یه‌ك که‌س هه‌بی و هیدایه‌تی یه‌ك که‌سی بدا که‌واته‌ سودی و قازانجی خۆی هه‌بووه‌

وڵامی من ( كاك وه‌ن ،ڕاست ئه‌كه‌ی سیفه‌ته‌كانی پێغه‌مبه‌ر(صلی الله علیه‌ وسلم) باس ئه‌كه‌ن به‌ڵام له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌ش چه‌ندان شتی نه‌شیاویش ئه‌وترێت كه‌ لایه‌ق به‌ پێغه‌مبه‌ر(صلی الله علیه‌ وسلم)  نیه‌ به‌ڵكو ئه‌كه‌وێته‌ ڕوی شركه‌وه‌ بۆنمونه‌ ئه‌و هۆنراوه‌ی تۆ دات نابوو كه‌ كۆمێنتم له‌سه‌ر نوسی دوای ڕه‌شت كرده‌وه‌ ،یان له‌ هه‌ندێ شوێن ده‌ڵێن (بێم به‌ده‌ورت یا رسول الله ،ئه‌مه‌ هه‌ر زۆر گۆناهه‌ ،یان هۆ مه‌ده‌د یا سولطانی ........هتد تۆ خۆت بڕیار بده‌ ئه‌مانه‌ ناكه‌ونه‌ بابی شركه‌وه‌ .؟




شه‌ره‌فخان نووسی:

ده‌یه‌م : پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) ده‌فه‌رموێت : ( لا تطروني كما أطرت النصارى ابن مريم، فإنما أنا عبده، فقولوا عبدالله ورسوله ) رواه البخاري . واته‌: زیاده‌ڕۆیم تیادا مه‌كه‌ن وه‌ك زیاده‌ڕۆیه‌كانی نصاری كه‌كردیان ده‌ره‌هه‌ق به‌عیسی كوڕی مه‌ریه‌م، من ته‌نها به‌نده‌ی خودام، هه‌ر ئه‌وه‌نده‌بڵێن : به‌نده‌وپێغه‌مبه‌ری خوا .
زۆربه‌ی ئه‌م ئاهه‌نگێڕانه‌ش كه‌ده‌كرێت بۆ یادی له‌دایك بوونی پێغه‌مبه‌ر ( صلی الله علیه وسلم ) زۆر زیاده‌ڕه‌وی تیادا ده‌كرێت له‌مه‌دحی پێغه‌مبه‌ردا، ئه‌وه‌ش به‌وه‌ی كارده‌گاته‌ئه‌وه‌ی كه پێغه‌مبه‌ر ( صلی الله علیه وسلم ) غه‌یب ده‌زانێت وئاگاداری گۆڕانكاریه‌كانی گه‌ردوون هه‌یه‌، یان بۆی هه‌یه‌ته‌حه‌كوم به‌ڕووداوه‌كانه‌وه‌بكات ونمونه‌ی ئه‌م جۆره‌بیرو بۆچونانه‌، كه‌هه‌ندێكیان ئه‌گه‌ر ته‌وبه‌ی لێ نه‌كرێت ده‌گاته‌حوكمی ترسناكی وه‌ك شرك وكوفر خودا په‌نامان بدات، خوای گه‌وره‌ش له‌باره‌ی زیاده‌ڕۆیی له‌دین دا فه‌رمویه‌تی : ( ‌یا أيها الذین امنوا لا تغلوا في دينكم ) واته‌: ئه‌ی ئه‌و كه‌سانه‌ی باوه‌ڕتان هێناوه‌زیاده‌ڕۆیی مه‌كه‌ن له‌دینه‌كه‌تاندا.

ئێمه‌ هه‌قمان به‌ هه‌ندی نیه‌ و له‌ناو هه‌موو کۆمه‌ڵ و تاقمێک که‌سی خراپ هه‌یه‌ به‌لام به‌ عام شتی باش و خێر پێشکه‌ش ده‌کرێ و سودی ته‌واوی هه‌یه‌ بۆ هه‌موو خه‌لکه‌که‌

وڵام كاك ون وڵامه‌كه‌ت هیچ په‌یوه‌ندی به‌ بابه‌ته‌كه‌وه‌ نه‌بوو ،ئێوه‌ هه‌قی چیتان نیه‌ ؟ كاك وه‌ن با نمونه‌ به‌ مه‌ولودێك بێنینه‌وه‌ ،له‌ مه‌ولودێكی 2 سه‌عاتی كه‌ هه‌مووی باسی ڕه‌وشته‌ جوانه‌كانی پێغه‌مبه‌رمان ئه‌كات ،به‌ڵام هه‌ر له‌ ناو ئه‌م باسانه‌ هونه‌ر مه‌نده‌كه‌ شركێك ئه‌كات ده‌ڵێ شاهی شاهات سه‌روه‌ری من یار سول الله مه‌داد .ئه‌مه‌ چه‌ندی به‌ چه‌ندی ؟ ئه‌مه‌ هه‌موو دانیشتوانه‌كه‌ توشی ئه‌م تاوانه‌ ئه‌كات چونكه‌ كه‌ بێده‌نگ ئه‌بی ده‌رباره‌ی ئه‌مه‌ وته‌یه‌ واتا تۆش هاوبه‌شی .
كاك وه‌ن پار ساڵ له‌ شاری هه‌ولێر له‌ مه‌ولودێكا قه‌شه‌یه‌كیشیان بانگێشت كردبوو دیار بوو قه‌شه‌كه‌ ماڵی له‌ مزگه‌وته‌كه‌ نزیك ببوو .له‌ كاتی قسه‌ كردنی قه‌شه‌ له‌ وته‌یه‌كی ئه‌ڵێت هه‌موومان كوڕی خوا ین ،نعوذ بالله .ئه‌مه‌ په‌یوه‌ندی به‌باه‌ته‌كه‌ی ئێمه‌وه‌ نه‌بوو به‌ڵام هه‌روه‌كو زانیاریه‌ك نوسیم .

برا هه‌ر به‌خۆت وه‌ڵامی خاڵی شه‌شه‌می خۆت دایته‌وه‌ له‌ خاڵی حه‌وته‌م  که‌ له‌ 12ی مانگی ره‌بیع الاوله

كاك وه‌ن ،ئه‌م نوسه‌ره‌ ،ته‌نها قسه‌ی هه‌ندێ له‌ زانایانی نقڵ كردوه‌ ده‌رباره‌ی ڕۆژی له‌دایك بوونی پێغه‌مبه‌رمان (صلی الله علیه‌ وسلم) ئه‌جینا به‌ڵگه‌ی 12ی ربیع الاول به‌ هێزتره‌ زیاتر زانایان پێیان وایه‌ پێغه‌مبه‌رمان له‌م ڕۆژه‌ له‌دایك بووه‌ .هه‌روه‌ك نوسه‌ر باسی 12ی ربیع الاول یشی كردوه‌ .
ئێستا دامان نا پێغه‌مبه‌ر(صلی الله علیه‌ وسلم) له‌ 12ی ربیع الاول له‌ دایك بووه‌ ،وه‌ له‌ هه‌مان كاتدا له‌و تاریخه‌ش كۆچی دوای كردوه‌ ،ئایه‌ ده‌بێ دڵ خۆشبین به‌ كۆچی پێغه‌مبه‌ر(صلی الله علیه‌ وسلم)  یان دڵ گران بین .جا كاكه‌ وه‌ن ئه‌گه‌ر به‌ گوێی من ئه‌كه‌ن ساڵێك تعزیه‌ دانێن و سالێكیش مه‌ولود بكه‌ن ،به‌ڵام نازانم چۆنتان بۆ دانێم ساڵی یه‌كه‌م تعزیه‌بێ یان ساڵی دووم !!!!!!!

كاك وه‌ن كێشه‌ی ئێمه‌ ئه‌وه‌ نیه‌ كێ زوو تر یادی بۆ پێغه‌مبه‌ره‌كه‌ی كردۆته‌وه‌ ئایه‌ مه‌سیحیه‌كان چاویان له‌ ئێمه‌ كردوه‌ یان ئێمه‌ چاومان له‌وان كریه‌ ،كێشه‌ی ئێمه‌ له‌ بیدعه‌كه‌یه‌ ،كێشه‌ی ئێمه‌ ئه‌وه‌یه‌ ئایه‌ ئه‌م یاد كردنه‌وه‌یه‌ ئه‌كه‌ین ئایه‌ بۆ عه‌قیده‌مان سودی هه‌یه‌ یان نا .

one نووسی:

جارێ مه‌جالم نیه‌ لۆ جواب داناوه‌ بس ان شاءالله‌ له‌م یه‌ك دوو رۆژه‌ هه‌موو شتێك جواب ده‌ده‌مه‌وه‌ له‌سه‌ر ئه‌و باسه‌

به‌خێربێی كاك وه‌ن ،به‌ڵام توخوا با وڵامه‌كه‌ت به‌ زمانی كوردی بێت .

S.M.N.21 نووسی:

بنووسی ئه‌م بابه‌ته‌ كه‌وتۆته‌ هه‌ڵه‌یه‌كه‌وه‌. ئه‌ویش ئه‌وه‌یه‌ جیاوازی له‌نێوان (ئاهه‌نگ گێڕان) و (به‌رز ڕاگرتنی وه‌ختی له‌دایك بوون)ی نه‌كردووه‌! ده‌یه‌وێ ڕۆژه‌كه‌ به‌ ئاسایی وه‌رگرین! پێش هه‌موو شت من له‌گه‌ڵ ئه‌م ده‌ف لێدان و زیاده‌ڕۆییانه‌دا نیم كه‌ له‌ مه‌دحی پێغه‌مبه‌رمان دروودی خوای له‌سه‌ربێت ده‌كرێت و كار ده‌گاته‌ هێلی سور (شرك). له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ئه‌و ڕۆژه‌ی پێغه‌مبه‌ر دروودی خوای له‌سه‌ربێت له‌دایك ده‌بێت به‌ڕۆژێكی جیاوازی ده‌زانم، زوڵمێكه‌ له‌خۆمی ده‌كه‌م كه‌ له‌ترسی ئه‌وه‌ی نه‌كا بكه‌ومه‌ خانه‌ی بیدعه‌وه‌! له‌ گه‌وره‌یی ئه‌و ڕۆژه‌ كه‌م بكه‌مه‌وه‌.

به‌فیدای بم.

به‌خێربێی كاك سه‌رهه‌نگ .ده‌ست خۆش بۆ وڵامه‌كه‌ت .

كاك سه‌رهه‌نگ نازانم چی بڵێم !!!!
كاك سه‌رهه‌نگ نوسه‌ر مه‌خسه‌دی له‌و ئاهه‌نگه‌یه‌ كه‌ له‌ مزگه‌وتو ماڵه‌كان ئه‌كرێت ،نه‌وه‌ك له‌ وه‌ختی له‌ دیك بوونی پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه‌ وسلم) كه‌ چه‌ن به‌رنامه‌یه‌كی جوان پێش كه‌ش ئه‌كرێت یان فلیمێكی وه‌كو ریساله‌ پێشكه‌ش ئه‌كرێت بۆ به‌ بیرهێنانه‌وه‌ی ئه‌م خه‌ڵكه‌ كه‌ ئه‌م ڕۆژه‌ له‌ دایك بوونی پێغه‌مبه‌رمانه‌(صلی الله علیه‌ وسلم) ه‌ .
ده‌بێ ئێمه‌ ئه‌وه‌ جیاكه‌ینه‌وه‌ كه‌ به‌رنامه‌یه‌ك پێشكه‌ش ئه‌كرێت له‌گه‌ڵ ئه‌و مه‌ولودا(ئاهه‌نگ) انه‌ی ئه‌كرێت كه‌ چه‌ندان شركی تیایه‌ ،بۆ نمونه‌ (بێم به‌ده‌وی تۆ یا رسول الله ،یان شاهی شاهان .... ئه‌م ده‌سته‌واژانه‌ به‌كاردێن بۆ مه‌دحی رسول (صلی الله علیه‌ وسلم) ئه‌مانه‌ بێگومان شیركن ،خودا په‌نامان بدات هه‌موو مان ئه‌زانین تاوانی شیرك چۆنه‌ له‌ ڕۆژی دوای (شرك یه‌كێكه‌ له‌و دوو گوناهه‌ی كه‌ هه‌رگیز لێ خۆشبوونی بۆ نیه‌ له‌لایه‌ن خودای گه‌وره‌وه‌ .)

375

(6 وه‌ڵام, نووسراو له‌ مینیماڵ (كورتیله‌ چیڕۆك))

ده‌سته‌كانت خۆشبێت كاك سه‌هه‌ند .خوێندمه‌وه‌ .

یادكردنه‌وه‌ی ڕۆژی له‌دایك بوونی
پێغه‌مبه‌ر ( صلی الله علیه وسلم ) وچه‌ند سه‌رنجێك


وه‌رگیراوه‌ له‌ soufia-h
خاوه‌نی هه‌ژمار :محمد سه‌له‌فی

سوپاس وستایش بۆ خوای گه‌وره‌، وه‌صه‌لاواتیش بۆ سه‌ر پێغه‌مبه‌ری ئیسلام وهاوه‌ڵ وشوێنكه‌وتوانی هه‌تا ڕۆژی دوایی .

خوشك وبرایانی خۆشه‌ویست حاڵی حازر له‌مانگی ره‌بیعی یه‌كه‌مداین، ئه‌و مانگه‌ی كه‌پێغه‌مبه‌ری ئیسلامی تیادا له‌دایك بووه‌، جا به‌پێویستم زانی هه‌ندێك سه‌رنج وتێبینی بخه‌مه‌به‌رده‌ست ئێوه‌ی خۆشه‌ویست، سه‌باره‌ت به‌یادكردنه‌وه‌ی ڕۆژی له‌دایك بوونی پێغه‌مبه‌ر ( صلی الله علیه وسلم ) .

یه‌كه‌م : خوای گه‌وره‌فه‌رمانی كردوه‌به‌پێغه‌مبه‌ره‌كه‌ی ( صلی الله علیه وسلم ) كه‌شوێن ئه‌و شه‌ریعه‌ت وڕێنومایانه‌بكه‌وێت كه‌بۆی دیاری كردوه‌، وه‌به‌هیچ شێوه‌یه‌ك شوێن هه‌واو ئاره‌زوو نه‌كه‌وێت، هه‌روه‌ك خوای گه‌وره‌ده‌فه‌رموێت : ( ثم جعلناك على شريعة من الأمر فاتبعها ولا تتبع أهواء الذين لا يعلمون ) واته‌ : ئێمه ئه‌ی موحه‌مه‌د تۆمان خستوه‌ته‌سه‌ر شه‌ریعه‌تێكی ڕاست ودورست له‌هه‌موو كاروبارێكی ئه‌م ئاینه‌دا، كه‌واته‌شوێنی بكه‌وه‌ولێی لامه‌ده‌، نه‌كه‌یت شوێنی هه‌واو وئاره‌زووی ئه‌وانه‌بكه‌وێت كه‌نازانن ونافامن .

گومانیشی تێدا نیه‌عیبادات هه‌مووی ته‌وقیفیه‌وناكرێت هیچ جۆره‌په‌رستنێك ئه‌نجام بدرێت به‌بێ ئه‌وه‌ی كه‌ده‌قێكی قورئان یان سوننه‌تی له‌سه‌ر نه‌بێت، وه‌ده‌بێت به‌و شێوه‌یه‌ش ئه‌نجام بدرێت كه‌پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) فه‌رمانی پێكردوه‌یان ئه‌نجامی داوه‌، خوای گه‌وره‌ش له‌جێگایه‌ك زیاتر له‌قورئانی پیرۆزدا فه‌رمانی كردوه‌به‌پێغه‌مبه‌ری خوا كه‌شوێن ئه‌و وه‌حی وسروشه‌بكه‌وێت كه‌لای په‌روه‌ردگاره‌وه‌بۆی دێت، وه‌ك ده‌فه‌رموێت : ( إن اتبع إلا ما يوحى إليّ ) واته‌: بۆت نیه‌شوێن هیچ شتێك بكه‌وێت جگه‌له‌وه‌نه‌بێت كه‌به‌وه‌حی له‌لایه‌ن منه‌وه‌بۆت دێت .

وه‌زانایانیش له‌سه‌ر ئه‌وه‌كۆكن كه‌عیبادات ده‌بێت به‌و شوێن كه‌وتن بكرێت، واته‌به‌شوێن كه‌وتنی پێغه‌مبه‌ر بزانین ئه‌و چونی ئه‌نجام داوه‌ئێمه‌ش به‌و شێوه‌یه‌بكه‌ین نه‌ك به‌ئاره‌زووی خۆمان عیبادات دابهێنین و له‌دین زیادی بكه‌ین .

دووه‌م : خوای گه‌وره ‌منه‌ت ده‌كات به‌سه‌ر ئوممه‌تی ئیسلامدا به‌وه‌ی پێغه‌مبه‌ری ئیسلامی له‌ناو ئه‌م ئوممه‌ته‌دا ڕه‌وانه‌كرد، نه‌ك به‌وه‌ی منه‌ت بكات به‌یادكردنه‌وه‌ی له‌دایك بوونی ئه‌و پێغه‌مبه‌ره‌( صلی الله علیه وسلم ) ئه‌وه‌تا خوای گه‌وره‌ده‌فه‌رمـوێت : ( لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ إِذْ بَعَثَ فِيهِمْ رَسُولاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلالٍ مُبِينٍ ) واته‌: ‌به‌ڕاستی خوای گه‌وره‌منه‌ت ده‌كات به‌سه‌ر باوه‌ڕداراندا به‌وه‌ی كه‌پێغه‌مبه‌رێكی له‌ناو خۆیاندا بۆ ڕه‌وانه‌كردن، تاوه‌كو ئایه‌ت وبه‌ڵگه‌كانی خوای گه‌وره‌یان به‌سه‌ردا بخوێنێته‌وه‌، وه‌ده‌رونیان پاك بكاته‌وه له‌ژه‌نگ وژاری بت په‌رستی، وه‌فێری قورئان ودانایی وحیكمه‌تیان بكات، هه‌رچه‌ند كه‌پێشتر له‌سه‌ر گومڕایی ونه‌فامیه‌كی ئاشكراش بوون .

سێهه‌م : سه‌له‌فی صالحی ئه‌م ئوممه‌ته زیندووه‌‌له‌هاوه‌ڵه‌به‌ڕێزه‌كانی پێغه‌مبه‌ری ئازیز ( صلی الله علیه وسلم ) وه‌ئه‌و دوو جیله‌به‌ڕێزه‌شی كه‌به‌داویی ئه‌واندا هاتوون به‌هیچ شێوه‌یه‌ك ڕۆژێكیان دیاری نه‌كردبوو بۆ یادكردنه‌وه‌ی ڕۆژی له‌دایك بوونی پێغه‌مبه‌ر ( صلی الله علیه وسلم )، گومانیش تێدا نیه‌ئه‌گه‌ر بیانكردایه‌ئه‌گه‌شت به‌ئێمه‌، چونكه‌ئه‌وان زۆر زیاتر له‌ئێمه‌پێغه‌مبه‌ریان خۆش وویستوه‌.

زانای ناوداریش العلامه‌عبد الله محمد الحفار المالكیش له‌م باره‌یه‌وه‌ده‌ڵێت : ئایا نابینن كه‌ڕۆژی هه‌ینی چاكترین وباشترین ڕۆژێكه‌كه‌خۆر لێی هه‌ڵهاتبێت، وه‌چاكترین كارێكیش له‌ڕۆژدا بكرێت ڕۆژوو گرتنه‌، كه‌چی له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) قه‌ده‌غه‌ی كردوه‌به‌ته‌نها له‌ڕۆژی هه‌ینیدا باوه‌ڕدار به‌ڕۆژوو بێت،ئه‌مه‌ش به‌ڵگه‌یه‌له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه‌نابێت هیچ عیباده‌تێك دابهێنرێت له‌هیچ جێگا وزه‌مانێكدا به‌بێ ئه‌وه‌ی خوا وپێغه‌مبه‌ره‌كه‌ی فه‌رمانیان پێكردبێت، هه‌رچیش ڕێگای پێ نه‌درابێت نابێت بكرێت، چونكه‌كۆتایی ئه‌م ئوممه‌ته‌له‌سه‌ر هیدایه‌ت نابێت ئه‌گه‌ر له‌سه‌ر ئه‌و هیدایه‌ته‌ی پێشینی صالحی ئوممه‌تی ئیسلام نه‌چن ..... وه‌چاكه‌وخێریش له‌شوێنی كه‌وتنی پێشینی صالحدایه‌(١) .

چواره‌م : ســه‌رنج بده‌ن له‌تێگه‌یشتنی عومــه‌ری فاروق خه‌لیفه‌ی دووه‌می ڕاشدین ( خوای لێ ڕازی بێت ) كه‌چـــۆن مێژووی ئیسلامی گرێـــدا به‌كۆچــی پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) بۆ مه‌دینه‌، نه‌ك به‌مێژووی له‌دایك بوونیه‌وه‌، ده‌زانن له‌به‌رچی ؟ له‌به‌ر ئه‌وه‌ی كه‌ ڕاستی ومانابه‌رزه‌كان پێش بخات به‌سه‌ر بۆنه‌وهه‌ندێك ڕێوڕه‌سمی شكلیدا.

پێنجه‌م : یه‌كه‌م كه‌س كه‌بیدعه‌ی یادی له‌دایك بوونی دروستكرد، ده‌وڵه‌تی فاتمی بوو ( ده‌وڵه‌تی فاتمی ده‌وڵه‌تێكی شیعه‌بوو كه‌له‌قاهیره‌ی پایته‌ختی میصر دامه‌زرا دواتر له‌سه‌ر ده‌ستی صلاح الدین ئه‌یوبی ڕوخێنرا وبۆیه‌كجاری كۆتایی به‌ده‌سه‌ڵاتیان هێنرا ) له‌سه‌ده‌ی چواره‌می كۆچیدا كه‌شوێنی سه‌ره‌كی قاهیره‌بوو، هاتن بیدعه‌ی یادكردنه‌وه‌ی یادی له‌دایك بوونی پێغه‌مبه‌ریان داهێنا، پاشتر بدعه‌ی یادكردنه‌وه‌ی له‌دایك بوونی ئیمام علی وفاتمه‌و حه‌سه‌ن و حوسه‌ین ( خوایان لێ ڕازی بێت ) داهێنا، پاش ئه‌مانه‌ش كار گه‌شته‌بدعه‌ی یادكردنه‌وه‌ی له‌دایك بوونی خه‌لیفه‌ی فاتمیه‌كان، ئه‌م بدعه‌یه‌ش به‌رده‌وام بوو تا ئه‌و كاته‌ی فه‌زڵی كوڕی كاربه‌ده‌ستی سوپای ئه‌و سه‌رده‌مه‌بوو به‌خه‌لیفه‌ی فاتمیه‌كان و ئه‌و بدعه‌یه‌ی قه‌ده‌غه‌كرد، به‌ڵام دواتر وله‌ساڵی ٥٢٤ ی كۆچیدا جارێكی تر به‌فه‌رمانی ( الحاكم بامرالله ) ی خه‌لیفه‌ی ئه‌و كاته‌ ئه‌و بیدعه‌یه‌سه‌ری هه‌ڵدایه‌وه‌دوای ئه‌وه‌ی خه‌ڵكی هه‌ر له‌بیریان نه‌مابوو .

جا پێویسته‌ئه‌وه‌بڵێیین ئه‌م بیدعه‌یه‌پێش ئه‌و مێژوویه‌ی كه‌ئاماژه‌مان پێكرد هیچ كه‌س له‌موسڵمانان ئاگایان لێ نه‌بووه‌، جا با بپرسین ئێمه‌ی موسڵمان ده‌بێت ئیقتیدا وچاولێكه‌ری ده‌وڵه‌تی فاتمی بین، یان شوێن كه‌وته‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) وهاوه‌ڵه‌به‌ڕێزه‌كانی وچه‌رخی زێڕینی ئیسلام بین وته‌عالیمی ئاینه‌كه‌مان له‌ئه‌وانه‌وه‌وه‌ربگرین؟ ئایا كامیان شایسته‌ی چا‌ولێكردنن پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله علیه وسلم ) یان فاتمیه‌كان ؟ .

شه‌شه‌م : مێژوو نووسان جیاوازیان هه‌یه‌له‌سه‌ر مانگ و ڕۆژی له‌دایك بوونی پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) هه‌ندێكیان پێیان وایه‌له‌مانگی ڕه‌مه‌زاندا له‌دایك بووه‌، جمهوری زانایانیش پێیان وایه‌له‌مانگی ربیع الاول دا له‌دایك بوه‌، كه‌ئه‌مه‌ش ڕای په‌سه‌نده‌، به‌ڵام ئه‌مانیش له‌نێو خۆیاندا جیاوازیان هه‌یه‌له‌سه‌ر ئه‌و ڕۆژه‌ی كه‌تیایدا له‌دایك بووه‌، ابن عبد البر پێی وایه‌له‌دووه‌م ڕۆژی ربیع الاول دا بووه‌، ابن حزم یش پێی وایه‌له‌ڕۆژی هه‌شته‌می ربیع الاولدا له‌دایك بووه‌، ئه‌م ڕایه‌ش په‌سه‌ندكراوی زۆرینه‌ی ئه‌هلی حه‌دیثه‌، هه‌ندێكی تر ده‌ڵێن له‌نۆیه‌م ڕۆژی ربیع الاولدا پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله علیه وسلم ) له‌دایك بووه‌، ئه‌م ڕایه‌ش په‌سه‌ندكراوی ئه‌بو الحسن الندوی یه‌، وه‌كۆمه‌ڵێكی تر پێیان وایه‌له‌ڕۆژی ده‌یه‌م ، وه‌ابن اسحاق یش پێی وایه‌له‌داونزه‌ی ربیع الاول بووه‌، وه‌ووتراویشه‌له‌هه‌ڤده‌یه‌م ڕۆژی ربیع الاول، یان هه‌ژده‌یه‌مین ڕۆژی ربیع الاول .

خوشك وبرایانی خۆشه‌ویست بوونی ئه‌م ڕا جیاوازانه‌، ئه‌گه‌ر به‌ڵگه‌بێت له‌سه‌ر شتێك، به‌ڵگه‌یه‌له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی هاوه‌ڵه‌به‌ڕێزه‌كانی پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه وسلم ) ئه‌م یاده‌یان نه‌كردوه‌ته‌وه‌وبه‌عیباده‌تیشیان نه‌زانیوه‌، چونكه‌ئه‌گه‌ر به‌عیباده‌تیان بزانیایه‌، بێگومان ئه‌وان كه‌له‌هه‌موو كه‌س دڵسۆزتر بوون بۆ ئه‌م ئاینه‌زۆر به‌چاكی ئه‌و ڕۆژه‌یان بۆ ده‌ست نیشان ده‌كردین به‌بێ ڕاو بۆچونی جیاواز، چونكه‌ئه‌وه‌شتێكه‌ناكرێت پشتگوێ بخرێت، وبه‌ئێمه‌یان ده‌گه‌یاند هه‌روه‌ك چۆن ته‌واوی ته‌عالیمی ئیسلامیان بۆ نقڵ كردوویـن .

شێخ یوسف القرضاوی یش له‌م باره‌یه‌وه‌ده‌ڵێت : " ئه‌گه‌ر سه‌یرێكی مێژوو بكه‌ین ده‌بینین هاوه‌ڵه‌به‌ڕێزه‌كانی پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه وسلم ) به‌هیچ جۆرێك ئاهه‌نگیان نه‌گێڕاوه‌به‌بۆنه‌ی ڕۆژی له‌دایك بوونی پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه وسلم ) یان ڕۆژی ئیسراو میعراج یان رۆژی هجره‌ته‌وه‌، به‌ڵكو نه‌گڕاون به‌شوێن ئه‌م جۆره‌مێژووانه‌دا، ئه‌بینین زانایانی كۆن ڕای جیاوازیان هه‌یه‌له‌سه‌ر ڕۆژی له‌دایك بوونی پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه وسلم ) ئه‌گه‌ر هاوه‌ڵه‌به‌ڕێزه‌كان ئه‌و یاده‌یان بكردایه‌ته‌وه‌هه‌ر له‌كۆنه‌وه‌ئه‌و ڕاجیاوازانه‌دروست نه‌ده‌‌بوون، ئه‌مه‌ش به‌ڵگه‌یه‌له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی یادكردنه‌وه‌ی ئه‌و ڕۆژه‌هیچ عباده‌تێكی له‌سه‌ر بنیات نه‌نراوه‌، نه‌زیندوو كردنه‌وه‌ی شه‌وه‌كه‌ی ونه‌ڕۆژوو گرتنی ڕۆژه‌كه‌شی، وه‌وه‌ك زانراویشه‌كه‌هاوه‌ڵان و تابعی و شوێن كه‌وته‌كانی ئه‌وانیش هه‌ڵنه‌ساون به‌یادكردنه‌وه‌ی ئه‌و ڕۆژه‌، به‌ڵكو ئه‌م كاره‌له‌سه‌ده‌كانی دوای ئه‌وان داهێنرا.

وه‌بۆ ڕه‌چاو كردنی ئه‌م جیاوازیه‌ی نێوان مێژوو نوسان وزانایان خاوه‌نی ده‌سه‌ڵاتی شاری ( اربیل = هه‌ولێر ) ساڵێك له‌هه‌شتی ربیع الاول دا ئه‌م یاده‌ی ده‌كرده‌وه‌وساڵێكیش له‌دوانزه‌ی ربیع الاول دا(٢) .

ئه‌مه‌ش به‌ڵگه‌یه‌له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ئه‌گه‌ر عیباده‌تێكی دیاری كراوه‌چۆن ده‌كرێت به‌ئاره‌زووی خه‌ڵكی گۆڕانكاری پێ بكرێت .

حه‌وته‌م : ڕای په‌سه‌ند وایه‌ئه‌و مێژویه‌ی كه‌پێغه‌مبه‌ری ( صلی الله علیه وسلم ) تیایدا له‌دایك بووه كه‌دوانزه‌ی ربیع الاوله‌، هه‌ر له‌و مێژوه‌ش پێغه‌مبه‌ر ( صلی الله علیه وسلم ) وه‌فاتی كردوه‌، جا ئاهه‌نگ گێڕان له‌پێشتر نیه‌له‌ماته‌م و دڵگرانی .

هه‌شته‌م : ئه‌وه‌ی تێبینی ده‌كرێت ئه‌وه‌یه‌ئه‌م بیدعه‌یه‌یه‌كه‌م جار له‌و ووڵاتانه‌وه‌سه‌ری هه‌ڵداوه‌كه (‌نصاری ) هاوسێی ودراوسێی موسڵمانان بوون، وه‌ك شام ومیصردا ، هه‌ر بۆیه‌كاتێك بینیویانه‌كه‌نصاری شه‌وی سه‌ری ساڵی زاینی به‌بۆنه‌ی له‌دایك بوونی مه‌سیحه‌وه‌ئاهه‌نگیان گێڕاوه‌، ئه‌مانیش واته‌موسڵمانان هاتوون چاویان له‌وان كردوه‌وئه‌م بیدعه‌یه‌یان دروستكردوه‌له‌ناو ئوممه‌تی ئیسلامدا .

هه‌ر ئه‌م كاریگه‌ریه‌شه‌وایكردوه‌له‌ئیمامێكی وه‌ك سه‌خاوی بڵێت : " ( وإذا كان أهل الصليب اتّخذوا ليلة مولد نبيّهم عيدًا أكبر، فأهل الإسلام أولى بالتكريم وأجدر ) واته‌: ئه‌گه‌ر شوێن كه‌وتوانی صه‌لیب شه‌وی له‌دایك بوونی پێغه‌مبه‌ره‌كه‌یان بكه‌ن به‌جه‌ژن وشادی، ئه‌هلی ئیسلام له‌پێشترن كه‌یادی له‌دایك بوونی پێغه‌مبه‌ره‌كه‌یان بكه‌نه‌وه‌.

به‌ڵام دوا به‌دوای ئه‌م ووته‌یه‌زانای گه‌وره‌مه‌لا علی قاری ئه‌م بۆچوونه‌به‌رپه‌رچ ده‌داته‌وه‌وده‌ڵێت : " ( قلت : ممّا يردّ عليه أنّا مأمورون بمخالفة أهل الكتاب ) (3) واته‌: ووتم : ئه‌وه‌ی كه‌به‌رپه‌رچی ئه‌مه‌ده‌داته‌وه‌، ئه‌وه‌یه‌ئێمه‌ی ئیماندار فه‌رمان پێكراوین كه‌موخالفه‌ی ئه‌هلی كتاب ( واته‌گاور وجوله‌كه‌ ) بكه‌ین .

نۆیه‌م : خۆشه‌ویستی پیغه‌مبه‌ر ( صلی الله علیه وسلم ) و هاوه‌ڵه‌به‌ڕێزه‌كانی به‌وه‌نابێت كه‌به‌ته‌نها ڕۆژێك یادكردنه‌وه‌دوای بێت، به‌ڵكو خۆشه‌ویستی ڕاستی ودروست به‌وه‌ده‌بێت كه‌له‌هه‌موو كاروكرده‌وه‌ماندا به‌شوێن ئه‌واندا بڕۆین و ووته‌وكرداری پیغه‌مبه‌ر ( صلی الله علیه وسلم ) پێش ووته‌وكرداری هه‌موو كه‌س بخه‌ین، وه‌به‌هیچ شێوه‌یه‌ك ڕێنومایه‌كانی پشتگوێ نه‌خه‌ین، نه‌ك خۆشه‌ویستیه‌كه‌مان ته‌نها به‌قسه‌ی ڕووت بێت.

ده‌یه‌م : پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) ده‌فه‌رموێت : ( لا تطروني كما أطرت النصارى ابن مريم، فإنما أنا عبده، فقولوا عبدالله ورسوله ) رواه البخاري . واته‌: زیاده‌ڕۆیم تیادا مه‌كه‌ن وه‌ك زیاده‌ڕۆیه‌كانی نصاری كه‌كردیان ده‌ره‌هه‌ق به‌عیسی كوڕی مه‌ریه‌م، من ته‌نها به‌نده‌ی خودام، هه‌ر ئه‌وه‌نده‌بڵێن : به‌نده‌وپێغه‌مبه‌ری خوا .

زۆربه‌ی ئه‌م ئاهه‌نگێڕانه‌ش كه‌ده‌كرێت بۆ یادی له‌دایك بوونی پێغه‌مبه‌ر ( صلی الله علیه وسلم ) زۆر زیاده‌ڕه‌وی تیادا ده‌كرێت له‌مه‌دحی پێغه‌مبه‌ردا، ئه‌وه‌ش به‌وه‌ی كارده‌گاته‌ئه‌وه‌ی كه پێغه‌مبه‌ر ( صلی الله علیه وسلم ) غه‌یب ده‌زانێت وئاگاداری گۆڕانكاریه‌كانی گه‌ردوون هه‌یه‌، یان بۆی هه‌یه‌ته‌حه‌كوم به‌ڕووداوه‌كانه‌وه‌بكات ونمونه‌ی ئه‌م جۆره‌بیرو بۆچونانه‌، كه‌هه‌ندێكیان ئه‌گه‌ر ته‌وبه‌ی لێ نه‌كرێت ده‌گاته‌حوكمی ترسناكی وه‌ك شرك وكوفر خودا په‌نامان بدات، خوای گه‌وره‌ش له‌باره‌ی زیاده‌ڕۆیی له‌دین دا فه‌رمویه‌تی : ( ‌یا أيها الذین امنوا لا تغلوا في دينكم ) واته‌: ئه‌ی ئه‌و كه‌سانه‌ی باوه‌ڕتان هێناوه‌زیاده‌ڕۆیی مه‌كه‌ن له‌دینه‌كه‌تاندا.

وه‌له‌پێناو پێدا هه‌ڵدانی پێغه‌مبه‌ر ( صلی الله علیه وسلم ) هه‌ستاون كۆمه‌ڵێكی زۆر له‌فه‌رمووده‌ی ( موضوع = هه‌ڵبه‌ستراو ) به‌ده‌م پێغه‌مبه‌ره‌وه‌( صلی الله علیه وسلم ) یان داناوه‌به‌درۆ وبوهتانه‌وه‌به‌بێ ئه‌وه‌ی پێغه‌مبه‌ری خواش‌( صلی الله علیه وسلم ) ئاگاداری بێت، یان له‌سه‌ر بنه‌مای كۆمه‌ڵێك فه‌رمووده‌ی لاواز كه‌هیچیان بۆ ئه‌وه‌ناشێن به‌به‌ڵگه‌بهێنرێنه‌وه‌.

زانراویشه‌كه‌جێگای ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌درۆ وبوهتان به‌ده‌م پێغه‌مبه‌ر ( صلی الله علیه وسلم ) وه‌هه‌ڵده‌به‌ستن ئاگری دۆزه‌خه‌وه‌ك پێشه‌وای ئازیزمان خۆی له‌فه‌رمووده‌یه‌كی صه‌حیحدا فه‌رموویه‌تی : " من كذب عليّ متعمّدًا فليتبوّأ مقعده من النار " واته‌: ئه‌و كه‌سه‌ی درۆ به‌مه‌به‌ست به‌ده‌م منه‌وه‌هه‌ڵده‌به‌ستێت باجێگای خۆی له‌ئاگری دۆزه‌خدا ده‌سنیشان بكات .

یانزه‌هه‌م : له‌هه‌ندێك له‌و جۆره‌ئاهه‌نگانه‌دا هه‌ندێك كارو كرده‌وه‌ی ناشیرین وناپه‌سه‌ند و ناباو ئه‌نجام ده‌درێت كه‌له‌گه‌ڵ ڕێنومایه‌كانی ئیسلامدا یه‌ك ناگرنه‌وه‌، وه‌ك كوژاندنه‌وه‌ی چرا و گڵوپ و حاڵ له‌خۆ هێنان و شه‌مشێر له‌خۆدان و هه‌ندێك شتی تر، ئه‌مه‌ جگه‌له‌هه‌ندێك ذكری ناشایسته‌ی هه‌ڵبه‌ستراو كه‌خاوه‌ن لۆژیكی ته‌ندروست پێی قبوڵ ناكرێت، له‌م باره‌شه‌وه‌شێخ محفوظ الازهری ده‌ڵێت : ( فيها إسراف وتبذير للأموال،وإضاعة للأوقات فيما لا فائدة منه ولا خير فيه )(4).

واته‌: ئه‌م ئاهه‌نگ ویادكردنه‌وانه‌زیاده‌ڕۆی وماڵ به‌فێڕۆ دانێكی زۆری تیادا ده‌كرێت، له‌هه‌مان كاتدا كات به‌فیڕۆدانیش ( كه‌كاتیش لای ئیماندار زۆر له‌زێڕ به‌نرخ تره‌) به‌بێ ئه‌وه‌ی هیچ سوود وخێرێكی تیادا بێت .

خۆ ئه‌گه‌ر گریمان ئه‌م ئاهه‌نگێڕانه‌بچێته‌چوار چێوه‌ی ( موباح ) یشه‌وه‌بنه‌ما وقاعده‌كانی ئیسلام ته‌ئكید له‌وه‌ده‌كه‌نه‌وه‌هه‌ر كارێكی ( موباح ) ئه‌گه‌ر سه‌ر بكێشێت بۆ گوناهـ و تاوان وخراپه‌كاری ئه‌وه‌حه‌رامه‌و نابێت ئه‌نجام بدرێت، ئه‌ویش به‌بنه‌مای ( سد الذرائع ) كه‌بنه‌مایه‌كی دانپێنراوی گه‌وره‌یه‌لای زانایانی ( اصول الفقه ) .

دوانزه‌هه‌م : سه‌رجه‌م زانایان دان به‌وه‌دا ده‌نێن كه‌ئاهه‌نگێڕانی یادی له‌دایك بوونی پێغه‌مبه‌ر ( صلی الله علیه وسلم ) بدعه‌یه‌وداهێنراوه‌، به‌ڵام له‌وه‌دا كه‌وتونه‌ته‌ڕای جیاوازه‌وه‌، هه‌ندێكیان ده‌ڵێن بدعه‌ی حه‌سه‌نه‌یه‌، وه‌ك ابن حجر وسه‌خاوی وسیوطی، ئه‌مه‌ش به‌وی گوایه‌هه‌ندێك مه‌صله‌حه‌تی تیادا تحقیق ده‌كرێت بۆ موسڵمانان .

به‌ڵام زۆرینه‌ی زانایانی كۆن و نوێ وپێشین وداویش پاش ته‌حقیق كردنیان بۆ مه‌سئه‌له‌كه‌فه‌توای حه‌رامی ئاهه‌نگی له‌دایك بوونی پێغه‌مبه‌ر ( صلی الله علیه وسلم ) یان داوه‌، ئه‌مه‌ش به‌سه‌رنجدان و تێڕامانی له‌و ئایه‌ت وفه‌رموودانه‌ی كه‌ده‌مانترسێنن له‌بدعه‌وداهێنانی زیاده‌ڕۆیی له‌دین دا ، چونكه‌جه‌ژن ویاد گێڕان و ئه‌م جۆره‌ كارانه‌ده‌چنه‌چوار چێوه‌ی كاروباری شه‌ریعه‌ته‌وه‌، بۆیه‌زۆر به‌توندی وه‌ساونه‌ته‌وه‌له‌به‌رده‌م ئه‌م جۆره‌داهێنراوانه‌دا، وه‌ڕێگه‌یان به‌دروستی نه‌داوه‌له‌پێناو هه‌ندێك به‌رژه‌وه‌ندی وه‌همیدا .

وه‌به‌ڵگه‌ی سه‌ره‌كیشیان له‌م مه‌سئه‌له‌یه‌دا ئه‌وه‌یه‌پێغه‌مبه‌ر ( صلی الله علیه وسلم ) كاتێك ڕێگری وقه‌ده‌غه‌ی كردوه‌له‌( بدعه‌) به‌گشتگیری قه‌ده‌غه‌ی كردوه‌وجیاوازی نه‌كردوه‌‌له‌نێوان ( بدعه‌ی حه‌سه‌نه‌وبدعه‌ی قبیحه‌دا ) هه‌مووی بڕاندوه‌ته‌وه‌به‌فه‌رموده‌یه‌كی صه‌حیح كه‌ده‌فه‌رموێت : ( كل بدعة ضلالة ) واته‌: هه‌موو بدعه‌وزیاده‌ڕوی و داهێنراوێك له‌دین دا گومڕایی یه‌.

ئیمامی مالكیش له‌م باره‌یه‌وه‌ده‌ڵێت : " من ابتدع في الإسلام بدعةً يراها حسنة ، فقد زعم أنّ محمدًا صلى الله عليه وسلم خان الرسالة !! لأن الله يقول : " اليوم أكملت لكم دينكم " ، فما لم يكن يومئذٍ دينًا فلا يكون اليوم دينًا ) (5) .

واته‌: هه‌ركه‌س شتێك دابهێنێت له‌ئیسلامدا و وابزانێت كه‌كارێكی باشه‌، ئه‌وه‌بێگومان وا داده‌نێت كه‌محه‌مه‌د ( صلی الله علیه وسلم ) خیانه‌تی كردوه‌له‌په‌یامه‌كه‌یدا، چونكه‌خوای گه‌وره‌ده‌فه‌رموێت : من ئه‌مڕۆ دینه‌كه‌م بۆ ئێوه‌ته‌واو كرد، جا هه‌ر شتێك ئه‌و ڕۆژه‌ی كه‌پێغه‌مبه‌ر ( صلی الله علیه وسلم ) ئه‌م ئایه‌ته‌ی بۆ هاته‌خواره‌وه‌دین نه‌بوبێت، ئه‌مڕۆش دین نیه‌ودروست نیه‌به‌دین ناوببرێت .

ئه‌و زانایانه‌ی كه‌فه‌توایان داوه‌به‌( بدعه‌) بوونی یادی له‌دایك بوونی پێغه‌مبه‌ر ( صلی الله علیه وسلم ) ئه‌مانه‌ن : --

n ئیمامی شاطبی پێی وایه‌ئاهه‌نگێڕان به‌م بۆنه‌یه‌وه‌بدعه‌یه‌، له‌سه‌ره‌تای كتێبه‌به‌ناوبانگه‌كه‌یه‌وه‌( الاعتصام ) ئاماژه‌ی به‌چه‌ند كارێكی بدعه‌كردوه‌، له‌وانه‌ش ئاهه‌نگێڕان به‌بۆنه‌ی له‌دایك بوونی پێغه‌مبه‌ر ( صلی الله علیه وسلم ) وه‌‌به‌كارێكی خراپی داناوه‌(٦) .

n ئیمامی الفكهانی یش ئه‌م كاره‌ی به‌بدعه‌داناوه‌(٧) .

n ابن الحاج المالكی له‌( المدخل ) دا ئاماژه‌ی به‌م بدعه‌ی ئه‌م جۆره‌ئاهه‌نگانه‌كردوه‌(٨) .

n زانای به‌ناوبانگی ووڵاتی هندستان أبو الطيب شمس الحق العظيم آبادي فه‌توای به‌بدعه‌بوونی ئاهه‌نگێڕانی له‌دایك بوونی پێغه‌مبه‌ر ( صلی الله علیه وسلم ) ی داوه‌هه‌روه‌ها مامۆستاكه‌شی كه‌العلامة بشير الدين قنوجي یه‌كتێبێكی داناوه‌به‌ناوی " غاية الكلام في إبطال عمل المولد والقيام " ئه‌م زانا به‌ناوبانگه‌له‌شه‌رحی فه‌رمووده‌ی (من أحدث في أمرنا هذا ما ليس منه فهو رد ) ته‌ئكید له‌سه‌ر ئه‌وه‌ده‌كاته‌وه‌كه‌ئاهه‌نگێڕان به‌م بۆنه‌یه‌وه‌بدعه‌یه‌وبه‌هیچ جۆرێك ڕێگه‌پێنه‌دراوه‌له‌دین دا .

n شێخ العلامه‌أبي عبد الله محمد الحفار المالكي كه‌زانایه‌كی مه‌زهه‌بی مالیكی‌ووڵاتی مه‌غریبه‌له‌م باره‌یه‌وه‌ده‌ڵێت : " شه‌وی له‌دایك بوونی پێغه‌مبه‌ر وئاهه‌نگێڕان تیایدا نه‌هاوه‌ڵانی ئازیز ونه‌تابعی خواناسیش كۆنه‌بونه‌ته‌وه‌تیایدا بۆ عباده‌ت كردن وزیندوو كردنه‌وه‌ی، وه‌به‌هیچ جۆرێك شتێكیان زیاد نه‌كردوه‌له‌شه‌وه‌كانی تریان، چونكه‌به‌گه‌وره‌گرتنی پێغه‌مبه‌ر ( صلی الله علیه وسلم ) ده‌بێت به‌پێی ڕێنومایه‌كانی شـــه‌رع بێت وزیاده‌ڕه‌ویی و غـــلوی تیادا نه‌كـــرێت " (9) .

n شێخ محمد بن صالح العثیمین له‌باره‌ی ئاهه‌نگێڕان به‌بۆنه‌ی له‌دایك بوونی پێغه‌مبه‌ر ( صلی الله علیه

377

(9 وه‌ڵام, نووسراو له‌ نامە)

ئه‌هـــــــــــــــــــــــــــــــــــــااا

توم نه‌وه‌ك به‌ ئه‌نقه‌ست ڕه‌ش كرابێته‌وه‌ !!! چونكه‌ شتی وا چاوه‌ڕوان ئه‌كرێت .
به‌هه‌ر حاڵ ،كاك ڕه‌وان ئه‌گه‌ر قسه‌ی ئه‌م به‌ڕێزانه‌ی به‌ڕێوبه‌رایه‌تی ڕاست بێت ئه‌وه‌ بڕیاری به‌ په‌یله‌ت داوه‌ .به‌هیوای ئه‌وه‌ی جێمان نه‌هێلی

378

(9 وه‌ڵام, نووسراو له‌ نامە)

زۆر به‌داخه‌وه‌ .......

كاك ڕه‌وان زۆر جاریتر بیستومه‌ له‌م یانه‌یه‌ په‌یام سڕاوه‌ته‌وه‌ ،ئه‌مه‌ی تۆش یه‌كێكه‌ له‌وانه‌ ،له‌وانه‌یه‌ یه‌كێ هه‌بێ له‌ به‌ڕێوبه‌رایه‌تی ده‌كرێ بڵێم ڕقی له‌ جه‌نابته‌ یان هه‌ر شتێكی له‌م بابه‌ته‌ !!!!!!!
كاك ڕه‌وان ده‌كرێ داوابكه‌ی له‌ به‌ڕێوبه‌رایه‌تی بۆچی ئه‌م په‌یامه‌تان ڕه‌ش كردۆته‌وه‌ .ئه‌گه‌ر وته‌كانت له‌یاسا ده‌رنه‌چووه‌ ئه‌وه‌ بێگوان حه‌قی خۆته‌  ره‌خنه‌ بگری یان هه‌ر هه‌ڵوێستێكت هه‌بێ به‌رامبه‌ر به‌ به‌ڕێوبه‌رایه‌تی ...