خه‌ڵکێکی زۆر کۆ بوونه‌ته‌وه و مردوویه‌ک ئه‌به‌ن بۆ سه‌ر‌قه‌بران. که ده‌گه‌نه ئه‌وی، ئه‌بینین گۆڕهه‌ڵکه‌نه‌که هێشتا هه‌ر خه‌ریکی گۆڕه‌که‌یه بۆیه تابووته‌که له نزیک گۆڕه‌که دائه‌نێن و که‌سوکاریشی له ده‌وری ئه‌گرین و له خۆ ئه‌ده‌ن. له‌پرێکدا مردووه‌که زیندوو ئه‌بێته‌وه و له تابووته‌که‌وه سه‌ر دێنێته ده‌ره‌وه. هه‌رچی له‌و ناوه‌دایه له ترساندا هه‌ر یه‌که و به لایه‌کدا ڕائه‌که‌ن به‌ڵام کابرای گۆڕهه‌ڵکه‌ن لێی دێته ده‌ست و به خاکه‌ناز به‌ر ئه‌بێته گیانی. پاشان ڕوو ئه‌کاته خه‌ڵکه‌که و ئه‌ڵێ:
"وه‌رن مه‌ترسن کوشتمه‌وه!"
تۆ له ژووره‌وه نیت. تكایه بچۆژوورهوه یان خۆت تۆمار بكه.
گرنگ!
بەخێربێیت، جگە لەم چەند بەشەی خوارەوە سەرجەم بەشەكانی یانەمان بە مەبەستی چاككاری شاردۆتەوە! لەماوەیەكی نزیكدا یانە بەتەواوی بابەتەكانی خۆی لە 2008ی ساڵی دامەزراندنیەوە تاكو ئێستا دەكەوێتە كار. [٢٠٢٣\٢\١٥]
هه‌ڵبژاردنه‌كانی گه‌ڕان (په‌ڕه‌ی 22 له 35)
یانەی سەرهەنگ موحسین » پهیامهكانی Ahmad Goran
په‌یام دۆزرایه‌وه [ 883 بۆ 924 له 1،437 ]
883 2010-07-07 15:41:25
بابه‌ت: خه‌ڵکێکی (2 وه‌ڵام, نووسراو له نوكته)
884 2010-07-07 15:39:59
بابه‌ت: پیاوێک سه‌یاره‌یه‌کی (0 وه‌ڵام, نووسراو له نوكته)
پیاوێک سه‌یاره‌یه‌کی خراپی هه‌بوو زوو زوو تێک ده‌چوو، ده‌بوایه بیباته لای فیته‌ر و پاره‌ی لێ خه‌رج بکات تاوای لێ هات بێزار بوو ئینجا خۆی خه‌ریکی چاک کردنه‌وه‌ی ده‌بوو....
ڕۆژێکیان کوڕه‌که‌ی گووتی:
بابه من ده‌زانم ئه‌م سه‌یاره‌یه که‌ڵکی چاک کردنه‌وه‌ی نه‌ماوه و کاتی ئه‌وه هاتووه سکراب بکرێت!
باوکی ووتی:
نا کوڕم نابیت سکرابی بکه‌ین.
کوڕه:
بۆ نابی بابه؟
باوک:
ئه‌گه‌ر هه‌ر شتێکی کۆنه‌و خراپ سکراب بکه‌م، ده‌بووایه له‌زووه‌وه دایکتم سکراب بکردابووایه
885 2010-07-07 15:38:22
بابه‌ت: کچێک زۆر پرسیار (0 وه‌ڵام, نووسراو له نوكته)
کچێک زۆر پرسیار له دایکی ئه‌کا، به‌تایبه‌ت ئه‌گه‌ر شتی تازه بۆ ناو ماڵه‌که‌یان بکڕن.
کچه ڕۆژێک له دایکی ئه‌پرسێ: "دایه کێ ئه‌و ته‌له‌فزیۆنه تازه‌یه‌ی بۆ کڕین؟"
دایکیشی ئه‌ڵێ: "باوکی حه‌مه‌ی دراوسێمان!"
ئیتر به‌م شێوه‌یه هه‌ر که کچه پرسیار ئه‌کا، دایکی ئه‌ڵێ: "باوکی حه‌مه‌ی دراوسێمان!"
کچه ڕۆژێک به دایکی ئه‌ڵێ: "ئه‌رێ دایه ئه‌وه بۆ هه‌رچی شتی ماڵه‌که‌مانه باوکی حه‌مه‌ی دراوسێمان بۆمان ئه‌کڕێ، ئه‌ی باوکم بۆ بۆمان ناکڕێ!"
دایکه‌ش ئه‌ڵێ: "کچم من ئه‌گه‌ر به‌ته‌مای باوکت بوومایه، تۆ هه‌ر نه‌ئه‌هاتیته دنیاوه
886 2010-07-07 15:36:29
بابه‌ت: کوڕێکی (0 وه‌ڵام, نووسراو له نوكته)
کوڕێکی شیعه کچێکی یابانی ئه‌خوازێت و کوڕێکیان ئه‌بێت ناوی ئه‌نێن ئایه‌توڵا جاکشانی
887 2010-07-07 15:35:20
بابه‌ت: کوڕێک له هه‌نده‌رانه‌وه (0 وه‌ڵام, نووسراو له نوكته)
کوڕێک له هه‌نده‌رانه‌وه به سه‌ردان ئه‌گه‌ڕێته‌وه بۆ کوردستان و سه‌گه‌که‌شی له‌گه‌ڵ خۆی ئه‌باته‌وه. ڕؤژێک به‌ر له گه‌ڕانه‌وه‌ی سه‌گه‌که‌ی نه‌خۆش ئه‌که‌وێت و ئه‌ویش ناچار به‌جێی ئه‌هێڵێت و نایبا‌ته‌وه له‌گه‌ڵ خۆی. هه‌موو ڕۆژێک کوڕه‌که ته‌له‌فۆن ئه‌کات بۆ هه‌واڵپرسینی سه‌گه‌که. ڕۆژێک خوشکه‌که‌ی وه‌ڵامی ته‌له‌فۆنه‌که‌ی ئه‌داته‌وه و پاش هه‌واڵپرسین لێی ئه‌پرسێ:
"سه‌گه‌که‌م چۆنه؟" ئه‌ویش ئه‌ڵێ:
"وه‌ڵڵا کاکه ئه‌م به‌یانییه تۆپی."
کوڕه‌که به‌م وه‌ڵامه زۆر تێک ئه‌چێت و ده‌ست ئه‌کات به گریان. پاش که‌مێک ئه‌که‌وێته سه‌رزه‌نشتکردنی خوشکه‌که‌ی و پێی ئه‌ڵێ:
"تۆ نه ئه‌بوایه به‌و کتو‌پڕییه ئه‌و هه‌واڵه ناخۆشه‌م پێ بڵێیت. بۆ نموونه ده‌کرا سه‌ره‌تا بڵێیت له باخچه‌که‌دا یاری ئه‌کات پاشان بتوتایه که‌مێک ناساغه و ئه‌وجا ورده ورده و له‌سه‌رخۆ هه‌واڵه‌که‌ت پێ بوتمایه بۆ ئه‌وه‌ی خۆمم بۆ ئاماده بکردایه و ئه‌وه‌نده کاری تێ نه‌کردمایه."
چه‌ند مانگێک به‌سه‌ر ئه‌م به‌سه‌رهاته‌دا تێ ئه‌په‌ڕێت و کوڕه‌که ڕۆژێک ته‌له‌فۆن ئه‌کاته‌وه و هه‌مان خوشکی وه‌ڵام ئه‌داته‌وه. پاش هه‌واڵپرسین کوڕه‌که ئه‌ڵێ:
"ئه‌ی توخوا باوکم چۆنه؟" خوشکه‌که‌شی ئه‌ڵێ:
"له باخچه‌که‌دا یاری ئه‌کات."
888 2010-07-07 15:34:09
بابه‌ت: ژنێک پیاوه‌که‌ی (0 وه‌ڵام, نووسراو له نوكته)
ژنێک پیاوه‌که‌ی ئه‌نێرێ بۆ بازاڕ بۆ ئه‌وه‌ی شقارته‌ی بۆ بکڕێ. شقارته ئه‌کڕێ و ئه‌یهێنێته‌وه بۆ ژنه‌که‌ی. ژنه هه‌رچه‌ند ئه‌کا، هیچی داناگیرسێ! به پیاوه‌که‌ی ئه‌ڵێ: "ئه‌یه‌ڕۆ پیاوه‌که خۆ ده‌نکه‌شقارته‌کان هیچیان داناگیرسێن!" پیاوه‌که‌ش ئه‌ڵێ: "جا وه‌ڵڵا ژنه‌که له دوکانه‌که هه‌موویم تاقی کرده‌وه، دائه‌گیرسان!"
889 2010-07-07 15:31:37
بابه‌ت: له ڕۆژی حه‌شردا (0 وه‌ڵام, نووسراو له نوكته)
له ڕۆژی حه‌شردا، موسوڵمانێک گوناهی زیاتره له چاکه‌کانی بۆیه ده‌بێت بۆ ماوه‌یه‌ک عه‌زاب بدرێت و پێێ ئه‌ڵێن
له‌به‌رئه‌وه‌ی ئیماندار بوویت و گوناهه‌کانیشت ئێجگار زۆر نین، بۆت هه‌یه خۆت جۆری عه‌زابه‌که‌ت هه‌ڵبژێریت
بۆ ئه‌م مه‌به‌سته ئه‌یگێڕن به‌سه‌ر ژووره‌کاندا بۆ ئه‌وه‌ی یه‌کێکیان هه‌ڵبژێرێت
ئه‌یبه‌نه ژووری یه‌که‌م ئه‌بینێ خه‌ڵکیان کردووه به شیشه‌وه و ئه‌یان برژێنن
کابرا به‌بێ سێودوو ئه‌ڵێ
"ئه‌م ژووره‌م ناوێت
ئه‌یبه‌نه ژووری دووه‌م ئه‌بینێ خه‌ڵکی له تاوه‌ی گه‌وره گه‌وره‌دا سوور ئه‌که‌نه‌وه
کابرا ئه‌م ژووره‌شی ناوێت
له ژووری سێهه‌مدا خه‌ڵکی له ته‌نووردا ئه‌برژێنن. ئه‌م ژووره‌شی ناوێت
له ژووری چواره‌مدا ئه‌بینێ خه‌ڵکی سه‌رقاڵی گۆرانیوتن و هه‌ڵپه‌ڕکێ و چه‌پڵه‌لێدانن بۆیه ئه‌م ژووره هه‌ڵئه‌بژێرێت
که ئه‌چێته ژووره‌وه له یه‌کێک له سه‌رنشینه‌کان ئه‌پرسێت
"ئه‌وه چۆنه وا ئێوه له خۆشی و به‌زم دان؟" ئه‌ویش ئه‌ڵێ
"ئه‌مڕۆ غاز نه‌ماوه تا بمانکوڵێنن
890 2010-07-07 15:30:16
بابه‌ت: پاسێک (0 وه‌ڵام, نووسراو له نوكته)
پاسێک له‌سه‌ر پردێکه‌وه ئه‌که‌وێته ناو ئاوێکه‌وه. خه‌ڵکێکی زۆر له‌سه‌ر پرده‌که و قه‌راغ ئاوه‌که کۆئه‌بنه‌وه و ته‌ماشا ئه‌که‌ن بزانن سه‌رنشینه‌کان چییان به‌سه‌ر دێت. خه‌ڵکه‌که ئه‌بینین کابرایه‌ک زوو زوو دێته سه‌ر ئاوه‌که و یه‌کێکی تریشی به ده‌سته‌وه‌یه و ته‌ماشایه‌کی ده‌موچاوی ئه‌کات و ئه‌یخاته‌وه ناو ئاوه‌که و خۆشی ده‌چێته‌وه ژێر ئاوه‌که و زۆری پێ ناچێت یه‌کێک تر ئه‌هێنێت. خه‌ڵکه‌که سه‌ریان له کرده‌وه‌ی ئه‌م کابرایه ئه‌سووڕمێت و هاواری لێ ئه‌که‌ن:
"ئه‌ری کابرا تۆ وه‌کو پیاوه‌تییه‌که ئه‌که‌یت و ده‌ریان ئه‌هێنیت، بۆچی ئه‌یانخه‌یته‌وه ناو ئاوه‌که؟" کابراش ئه‌ڵێ:
"من به‌شوێن سایه‌قه‌‌که‌دا ئه‌گه‌ڕێم، ده دینارم داوه‌تێ و باقی نه‌داومه‌ته‌وه."
891 2010-07-07 15:28:53
بابه‌ت: کچێکی جوان (0 وه‌ڵام, نووسراو له نوكته)
کچێکی جوان دراوسێی شێخێک ئه‌بێت و کچه حسابی باوکی خۆی ئه‌کات و هه‌میشه خزمه‌تی ئه‌کات! ڕۆژێک شێخه ئه‌چێته بنکڵێشه‌ی کچه و هه‌ر چۆنێک بێت له خشته‌ی ئه‌بات! کچه‌ش ناچار شکایه‌تی خۆی ئه‌باته لای حاکم و حاکمیش شێخه بانگ ئه‌کات و لێی ئه‌پرسێت: "بۆ وات له‌و کچه قوڕبه‌سه‌ره کردووه؟" شێخه‌ش ئه‌ڵێت: "به خوا گه‌وره‌م شه‌یتان پێی کردم!" حاکم دیسان له شێخه ئه‌پرسێت: "باشه تۆ له خوا نه‌ترسایت وا ئه‌م به‌ڵایه‌ت به‌سه‌ر ئه‌و کچه‌دا هێنا؟" شێخه‌ش ئه‌ڵێته‌وه: "به خوا گه‌وره‌م شه‌یتان پێی کردم!" ئیتر حاکم تووڕه ئه‌بێت و پێ ئه‌ڵێت: "ده گو بخۆ شه‌یتان شه‌یتان! شه‌یتان هیچ ناکات گه‌وادی بۆ تۆ ئه‌کات!
892 2010-07-07 15:25:33
بابه‌ت: بیکه به ناوی خۆته‌وه (0 وه‌ڵام, نووسراو له نوكته)
حه‌مه‌ده‌مین ئه‌چێت له مه‌عره‌ز ئوتۆمبیلێک ئه‌کڕێت. ئوتۆمبیله‌که ژماره‌که‌ی (صلاحألدین) ئه‌بێت. کابرای خاوه‌نمه‌عره‌ز پێی ئه‌ڵێ:
"هه‌تا خاوه‌نه‌که‌ی لێره‌یه، خێرا بڕۆ هه‌ر ئه‌مڕۆ بیکه به ناوی خۆته‌وه."
حه‌مه‌ده‌مین عه‌سر دێته‌وه بۆ مه‌عره‌ز بۆ ئه‌وه‌ی ئوتۆمبیله‌که‌یان پیشان بدات که ژماره‌که‌ی کردووه به
(عراق- محمدأمین).
893 2010-07-07 15:15:05
بابه‌ت: كومبته ره كه ت خيرابكه%100 (6 وه‌ڵام, نووسراو له ته‌كنه‌لۆژیا)
ريكه يه كتان بيده ليم كه بتوانن كومبيوته ره كانتان 3 ئه وه نده ي تر خيرا بكه ن فه رموون
برو My Computer ئينجا كليكي راست بكه و properties هه لبزيره ئينجا Advanced ئينجا يه كه م setting هه لبزيره دواى ئه وه Adjust best Performance هه لبزيره و Apply ئينجا OK بكـــــــــــــــــه .
894 2010-07-07 15:13:11
بابه‌ت: ئه‌و کۆدانه‌ی له run به‌کاردێن (6 وه‌ڵام, نووسراو له ته‌كنه‌لۆژیا)
temp ئه‌و فایلانه‌ی زیادن له كۆمپیوته‌ره‌كه‌ت ده‌توانی دلێتیان بكه‌ی
%temp% ئه‌و فایلانه‌ی زیادن له كۆمپیوته‌ره‌كه‌ت ده‌توانی دلێتیان بكه‌ی
recent ئه‌و فایلانه‌ی زیادن له كۆمپیوته‌ره‌كه‌ت ده‌توانی دلێتیان بكه‌ی
Prefetch ئه‌و فایلانه‌ی زیادن له كۆمپیوته‌ره‌كه‌ت ده‌توانی دلێتیان بكه‌ی
accwiz زیادكردنی هه‌ندی مواسه‌فاتی دیسكتۆپ
hdwwiz.cpl زیادكردنی پارچه‌ی ڕه‌قی كۆمپیوته‌ر
appwiz.cpl بۆ هینانی ویندۆی فرێدانی به‌رنامه كان
wuaucpl.cpl بۆ ویندۆ نوێكردنه‌وه
fsquirt ناردنی فایل به هۆی بلوتوس
calc بۆ هێنانی حاسیبه
certmgr.msc ئه‌ندامه‌كانی ویندۆز
charmap بۆ هێنانی ڕه‌مزی كۆده‌كانی كۆمپیوته‌ر
chkdsk بۆ پشكنینی به‌شه‌كانی كۆمپیوته‌ر
clipbrd ئه‌و نوسراوانه‌ی كۆپی ده‌كه‌ی له‌م ویندۆیه نیشان ده‌دات
dcomcnfg بنچینه‌ی خزمه‌تگوزاری
compmgmt.msc به‌ڕێوه‌به‌ری كۆمپیوته‌ر
control كردنه‌وه‌ی كۆنتڕۆڵ په‌ناڵ
timedate.cpl كردنه‌وه‌ی ویندۆی كات
write بۆ كردنه‌وه‌ی وۆردپاد
tourstart چون بۆ ناو ویندۆ
winver بۆ زانینی ڤیرژینی ویندۆزه‌كه‌ت
wupdmgr بۆ نوێكردنه‌وه‌ی ویندۆزه‌كه‌ت به ئه‌نته‌رنێت
syskey دانانی ژماره‌ی نهێنی بۆ ویندۆزه‌كه‌ت زۆر گرینه‌گه
wiaacmgr تایبه‌ته به كردنه‌وه‌ی سكانه‌ر بۆ داخیل كردنی وێنه هتد....
msmsgs بۆ كردنه‌وه‌ی ویندۆز مه‌سێنجه‌ر
wmplayer بۆ خوێندنه‌وه‌ی ده‌نگ و ڕه‌نگ.
magnify بۆ گه‌وره كردنی به شێك له ویندۆ
explorer بۆ كردنه‌وه و دۆزینه‌وه‌ی فایله‌كان و ڕێكخستنی فایله‌كان.
wabmig گۆڕینی ناونیشانی فایله‌كان له هه‌ر شوێنی بی.
wab داخیل كردنی ناونیشانی فایله‌كان ئه‌وه‌ی ده‌توێت.
utilman بۆ یارمه‌تیدانی كۆمپیوته‌ر و هێنانی كیبۆرد سكرین و گه‌وره‌كردنی به‌شێكnusrmgr.cpl دانانی یۆزه‌ر بۆ ویندۆزه‌كه‌ت .
telnet بۆ ئاڵو گۆڕكردنی فایل له دۆز
taskmgr كردنه‌وه‌ی تاسك مانیجه‌ر
sysdm.cpl زانیاری له‌سه‌ر ویندۆز
msinfo32 هه‌موو زانیاریه‌كت پێ ده‌دات له‌سه‌ر كۆمپیوته‌ر هارد وێر و سۆفت وێر.
msconfig له‌م ویندۆیه ده‌توانی به‌شێك له ویندۆ ده‌ستكاری بكه‌ی
cliconfg بۆ كردنه‌وه‌ی ویندۆی كیوال
shutdown بۆ بۆكوژاندنه‌وه‌ی ویندۆز
services.msc خزمه‌ت گوزاری ویندۆز
ntmsoprq.msc زیادكردنی سیدی روم دیڤیدی روم
mstsc پێكه‌وه به‌ستانی دوو كۆمپیوته‌ر له هه‌ر شوێنی بێ
regedit كردنه‌وه‌ی رێجستری كۆمپیوته‌ر
eudcedit كردنه‌وه‌ی ڕه‌مزه‌كانی به‌رنامه‌یه‌كه له وێندۆز هه‌یه زۆر گرینگهpowercfg.cpl كردنه‌وه‌ی وه‌زه‌ی ویندۆز
dialer په‌یوه‌ندی له ته‌له‌فزیۆنه‌وه بۆ كۆمپیوته‌ر
perfmon بۆ زانینی حاڵی كۆمپیوته‌ره‌كه‌ت
osk كردنه‌وه‌ی كیبۆرد سكرین
packager كردنه‌وه‌ی ژماره‌ی پاكه‌ته‌كان
conf به‌ستنه‌وه‌ی دوو كۆمپیوته‌ر به ئه‌نته‌رنێت
main.cpl تایبه‌ته به‌لاپتۆپ بۆ ئیشپێ كردنی بێ ماوس
moviemk كردنه‌وه‌ی موڤ مه‌یكه‌ر
winchat كردنه‌وه‌ی ویندۆی قسه‌كردن
verifier بۆ ئاشكراكردنی پێناسنامه‌‌كان
migwiz بۆ پێكه‌وه به‌ستانی دوو كۆمپیوته‌ر به‌هۆی كارتی مۆدۆم
sigverif چاره‌سه‌ری فایله‌كان به سۆفت وێر
hypertrm ناردنی فایل له كۆمپیوته‌رێكه‌وه بۆ كۆمپیوته‌رێكه‌وه له هه‌ر شوێنێ بی
iexpress ئاشكراكردنی فایل
ciadv.msc ناوه‌ڕۆكی فایله كان زۆر به ئاسانی
895 2010-07-07 15:10:24
بابه‌ت: ئه‌لۆنسۆ چاوی له به‌ده‌ست هێنانی نازناوی جامی جیهانیه (0 وه‌ڵام, نووسراو له وه‌رزش)
یاریزانی هێڵی ناوه‌ڕاستی هه‌ڵبژارده‌ی ئیسپانی چابی ئه‌لۆنسۆ ئه‌وه‌ی ڕوون كرده‌وه كه‌وا لا فۆریا ڕۆخا ته‌نها یه‌ك هه‌نگاویان بۆ ماوه بۆ به‌ده‌ست هێنانی نازناوی جامی جیهانی ئه‌مه‌ش دوای سه‌ركه‌وتنیان به‌سه‌ر هه‌ڵبژارده‌ی ئه‌ڵمانی له یاری قۆناغی پێش كۆتایی جامی جیهانی كاتێك به ئه‌نجامی 1-0 سه‌ركه‌وتنیان به ده‌ست هێنا.
له لێدوانێكی ئه‌لۆنسۆ له لێدوانێكیدا له‌گه‌ڵ ڕۆژنامه‌ی ASـی ئیسپانیدا ووتی…”یارییه‌كی زۆر به‌هێزمان ئه‌نجامدا،تایبه‌ت ئێمه ئه‌مه یه‌كه‌م جاره كه‌وا ئیسپانیا له‌م قۆناغه یاری ده‌كات،ته‌نها یه‌ك هه‌نگاو له نێوان ئێمه و تام كردنی نازناوی جامی جیهانی ماوه”.
“به درێژایی 10 خووله‌ك توانیمان فشارێكی زۆریان بخه‌ینه سه‌ر به‌ڵام سه‌ركه‌وتوو نه‌بوین له گۆڵ تۆمار كردن به‌ڵام له كۆتاییدا پویۆل توانی پاداشتمان بداته‌وه و گۆڵ تۆمار بكات”.
ئه‌لۆنسۆ دوو جار نزیك بوو له گۆڵ تۆمار كردن به‌ڵام تۆپه‌كانی به نزیك ستونه‌كانی گۆڵ تێپه‌ڕی.
“وایه من نزیك بووم به‌ڵام هیودارم كه‌وا له یاری كۆتایی گۆڵێك تۆمار بكه‌م
یاریگا
896 2010-07-07 15:07:42
بابه‌ت: ئیسپانیا ١ – ٠ ئه‌ڵمانیا : لافوریا ڕۆخا ماکینه‌کانی (0 وه‌ڵام, نووسراو له وه‌رزش)
ئیسپانیا ١ – ٠ ئه‌ڵمانیا : لافوریا ڕۆخا ماکینه‌کانی ئه‌ڵمانیای تێکشکاند و خۆی گه‌یانده یاری کۆتایی
ئه‌مشه‌و له یاری دووه‌می قۆناغی پێش کۆتایی جامی جیهانیدا هه‌ڵبژارده‌ی ئیسپانیا توانی هه‌مان ئه‌نجامی یاری کۆتایی جامی نه‌ته‌وه‌کانی ئه‌وروپای ساڵی ٢٠٠٨ به‌رامبه‌ر ئه‌ڵمانیا دووباره بکاته‌وه و به گۆڵێکی بێ وه‌لام بۆ یه‌که‌مجار له مێژووی خۆیدا ، خۆی گه‌یانده یاری کۆتایی جامی جیهانی و هه‌نگاوێکی ماوه بۆ به‌دی هێنانی خه‌ونی له مێژینه‌یی خۆی و یه‌که‌م نازناوی پاڵه‌وانێتیه‌که ده‌سته‌به‌ربکات.
له‌م یاریه‌دا ڤیسینتی دێل بۆسکی به پلانێکی تۆکمه توانی به ته‌واوی کۆنترۆلی گشت چالاکیه‌کانی هه‌ڵبژارده‌ی ئه‌ڵمانیا بکات و به پێچه‌وانه‌ی یاریه‌کانی تر مانشافت نه‌یانتوانی هیچ شتێکی گه‌وره له‌م یاریه ئه‌نجام بده‌ن و به ئاست و ئه‌نجام یاریه‌که‌یان دۆڕاند له به‌رامبه‌ردا هه‌ڵبژارده‌ی ماتادۆر به درێژایی ٩٠ خوله‌کی یاریه‌که باشتر ده‌بینران و چه‌ندین جار مه‌ترسیان خسته سه‌ر گۆڵی ئه‌ڵمانیا به‌ڵام له نیوه‌ی یه‌که‌م یاریه‌که به بێ گۆڵ کۆتایی هات ، له نیوه‌ی دووه‌مدا ئیسپانیا درێژه‌ی به ئاسته به‌رزه‌که‌ی خۆیدا و تاوه‌کو کارلێس پۆیۆل به سه‌رێکی جوان له خوله‌کی ٧٢ تاکه گۆڵی یاریه‌که و سێهه‌مین گۆڵی نێوده‌وڵه‌تی خۆی تۆمارکرد ، دوای ئه‌م گۆڵه‌ش ئه‌ڵمانیا نه‌ک نه‌یتوانی بگه‌ڕێته‌وه که‌ش و هه‌وای یاریه‌که بگره به ئاستێکی خراپتر ده‌رکه‌وتن و ئیسپانیا دوای ئه‌و گۆڵه‌ش چه‌ندین هه‌لی گۆڵکردنی تری له‌ده‌ستدا که گرنگترینیان هێرشێکی پێدرۆ ڕۆدریگێز بوو که گۆڵێکی ١٠٠%ی له‌ده‌ستدا.
به‌م ئه‌نجامه‌ش ئیسپانیا له یاری کۆتایی ڕوبه‌ڕووی هه‌ڵبژارده‌ی هۆڵه‌ندا یاری ده‌کات له‌و یاریه‌ی ڕۆژی ١١ی مانگ ئه‌نجام ده‌درێت
یاریگا
897 2010-07-07 15:01:53
بابه‌ت: توماس هۆبز (0 وه‌ڵام, نووسراو له هه‌مه‌ڕه‌نگ)
توماس هۆبز
ن: رامین جه‌هانبه‌گلوو
و: عه‌تا جه‌مالی
[b]تیۆری "ئه‌خلاق" ی توماس هۆبز ته‌كانێكی قورسی له په‌یكه‌ره‌ی جیهانی فیكریی نیوه‌ی سه‌ده‌ی هه‌ڤده‌هه‌م دا. هه‌تا به‌ر له ماكیاڤیلی هیچ فه‌یله‌سووفێكی تر به‌م شێوه‌یه له دروست كردنه‌وه و چاكسازیی روانگه كۆنه‌كانی تراسیماخووسthrasymachus سه‌باره‌ت به "دادگه‌ری" و ئه‌وه‌یكه "دادگه‌ری" میوه‌ی توانایانه، نه‌هاتبووه پێشه‌وه.
هۆبز یه‌كه‌م كه‌سێك بوو كه روانگه‌كانی خۆی له چوارچێوه‌یه‌كی به‌ڵگه‌مه‌ند، لۆژیكی، تۆكمه و قووڵ،دا پێشكه‌ش بكات. هه‌ر له‌م رووه‌وه‌یه كه زۆریه‌ك له توێژه‌ران به خوێندنه‌وه‌ی لێڤیاتان، دانیان به روانگه‌كانی هۆبز سه‌باره‌ت به ئه‌خلاق و بوونی مرۆییدا ناوه. ئه‌وان له‌وه ده‌ترسان كه روانگه‌كانی هۆبز سه‌باره‌ت به ئه‌خلاق راست بێت. به‌م پێیه ئه‌ركی گرینگی فه‌لسه‌فیی كه‌سانێك كه تووشی روانگه‌كانی هۆبز ده‌بوون ئه‌وه بوو كه سێ خاڵ روون بكه‌نه‌وه:
1. مرۆڤ له دۆخی سروشتی دا له حاڵه‌تی شه‌ڕ دا نییه.
2. تیۆرییه‌كه‌ی هۆبز، تیۆرییه‌كی ناپایه‌داره.
3. وشه‌گه‌لێك وه‌ك "به‌خته‌وه‌ری"، "ماف"، "دادگه‌ری"، به‌یانگه‌ری هه‌ندێ تایبه‌مه‌ندی هه‌رمان و زیندووی حاڵه‌ته‌كان و شته‌كانه.
له راستیدا یه‌كه‌م هه‌ڵوێستی جددی له به‌رانبه‌ر روانگه‌كانی هۆبز دا له لایه‌ن ئه‌ڵمانییه‌كانه‌وه ئه‌نجام درا. ئه‌وان له سه‌لاَنی 1839 – 1845 ته‌واوی به‌رهه‌مه‌كانی هۆبز- یان به دوو زمانی ئینگلیزی و لاتین چاپ و بلاَو كرده‌وه. سه‌ره‌نجام ئه‌وپه‌ڕی ئه‌م سه‌رنجه له نووسینه‌كانی فێردیناندۆ توونیس، كۆمه‌ڵناسی ئه‌ڵمانی دا ده‌ركه‌وت. پاش ئه‌وه، بایه‌خ دان به به‌رهه‌مه‌كانی هۆبز به ده‌ركه‌وتنی ئه‌ندێشه‌گه‌لی سیاسیی تۆتالیتێر وه‌ك رێگه‌چاره‌یه‌ك بۆ كێشه سه‌رهه‌ڵداوه‌كانی په‌یوه‌ست به گه‌شه‌ی پیشه‌سازی له رووسیا، ئیتالیا و ئه‌ڵمان، زیایان كرد.
له سه‌ره‌تای سه‌ده‌ی بیسته‌م دا، شه‌پۆلێكی لێكۆڵینه‌وه له‌سه‌ر ئه‌ندێشه‌كانی هۆبز له‌و ولاَتانه به‌ڕێ كه‌وت. خاڵێكی به هێزی تر له‌م بواره‌دا، له سالاَنی كۆتایی ده‌یه‌ی 30 واتا له كاتێكدا بوو كه لیئۆ شتراوس كتێبه‌كه‌ی خۆی سه‌باره‌ت به فه‌لسه‌فه‌ی سیاسیی هۆبز به چاپ گه‌یاند و ئه‌ی.ئی.تیلۆر-یش كتێبی "میتۆدی ئه‌ندێشه‌ی ئه‌خلاقیی هۆبز"ی له ساڵی 1938 بلاَو كرده‌وه.
ته‌وه‌ری سه‌ره‌كی توێژینه‌وه‌كه‌ی تیلۆر ئه‌وه‌یه كه راڤه‌یه‌كی یه‌كپارچه و هاوسه‌نگ بۆ كاراكته‌ری هۆبز وه‌ك " خود باوه‌ڕ"egoist و " غایه‌ت گه‌را"teleologist (واتا كه‌سێك كه پێی وایه ده‌روه‌ست بوون به شتێك به گشتی ده‌رهاویشته‌ی ده‌ره‌نجام و پاشهاته پراكتیكییه‌كانی به‌جێهێنانی ئه‌و كاره‌یه) له ئه‌خلاقییات دا هه‌ڵه‌یه. به بۆچوونی تیلۆر، هۆبز غایه‌ت گه‌را نییه، دیۆنتۆلۆژیستهdeontologist (واتا كه‌سێك كه بڕوای وایه هه‌ندێ كار هه‌ن كه مرۆڤ ده‌بێ به بێ سه‌رنجدان به ئه‌نجام و پاشهاته‌كانی، ئه‌نجامیان بده‌ن). لێره‌دا به خوێندنه‌وه‌ی روانگه فه‌لسه‌فییه‌كانی هۆبز له‌سه‌ر مرۆڤ، یه‌زدان و كۆمه‌ڵگا، بۆمان ده‌رده‌كه‌وێ كه ده‌توانێ غایه‌ت گه‌را یان دیۆنتۆلۆژیست بێت.
ئێستا باشتر وایه روونی بكه‌ینه‌وه كه كێشه‌ی هۆبز چییه و ئه‌و بۆ چاره‌سه‌ری كێشه‌ی سیاسه‌ت سوود له چ شێوازگه‌لێك وه‌رده‌گرێ؟ بابه‌تێك كه له بواری ئه‌خلاق و فه‌لسه‌فه‌ی سیاسیدا هۆبز ناچار به بیر كردنه‌وه ده‌كات، ئه‌مه‌یه كه چلۆن ده‌توانرێ رێَگه له شه‌ڕی ناوخۆیی و ئاژاوه و بێ نه‌زمییه شارستانییه‌كان له كۆمه‌ڵگایه‌ك دا بگیرێ. به‌م پێیه ده‌بێ بگوترێ فه‌لسه‌فه‌ی سیاسی له راستیدا ده‌بێ ولاَمێك بێت بۆ هه‌ڕه‌شه و مه‌ترسییه‌كان و واقعییه‌تی شه‌ڕه ناوخۆییه‌كان. له‌م بابه‌ته دا ده‌بێ ولاَمی ئه‌م خاڵه بدرێته‌وه كه چلۆن ده‌توانرێ په‌رێز له شه‌ڕی ناوخۆیی و پاشهاته‌كانی بكرێت. به بۆچوونی هۆبز په‌یڕه‌وی كردنی ره‌ها له لایه‌ن گوێڕایه‌ڵ و به‌نده‌كانه‌وه، ته‌نیا رێگه‌ی پێكهێنانی سه‌قامگیری سیاسییه. به‌م پێیه، فه‌لسه‌فه‌ی سیاسیی هۆبز هه‌وڵێكه بۆ سه‌لماندنی زه‌روورییه‌تی حاكمییه‌تی ره‌ها. به‌لاَم لێره‌شدا هۆبز تووشی كێشه‌یه‌ك دێت، ئه‌ویش ئه‌مه‌یه كه ئه‌و نایه‌وێ قه‌بووڵی بكات كه هه‌ڵوێست گرتن به دژی مافه یه‌زدانییه‌كانی شا، به‌شێكه له پێكهاته‌ی سه‌ده‌كانی ناوه‌ڕاستیی كۆمه‌ڵگا و ئه‌ندێشه‌ی سه‌ده‌كانی ناوه‌ڕاستی. ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر هۆبز هه‌ڵوێست به دژی ئۆتۆریته‌ی كڵێسایی و هه‌ڵوێست به دژی چه‌مكی ئه‌ره‌ستوویی زانست قه‌بووڵ ده‌كات، به‌لاَم به هیچ شێوه‌یه‌ك نایه‌وێ مافی به‌ره‌نگار بوونه‌وه به دژی شا قه‌بووڵ بكات. به‌م پێیه پاڕادۆكسێك هه‌یه له كاری هۆبز دا، چونكه له لایه‌كه‌وه گۆڕانه مه‌زنه‌كان له زانست و ئایین دا قه‌بووڵ ده‌كات و له لایه‌كی تره‌وه ده‌یه‌وێ له بواری ئه‌خلاق و سیاسه‌ت دا، ئۆتۆریته به پارێزراوی بمێنێته‌وه.
به‌م حاڵه، ئه‌وه‌ی سه‌باره‌ت به فه‌لسه‌فه‌ی سیاسیی هۆبز تازه و به‌رچاوه، میتۆدی ئه‌ندێشه‌ی ئه‌و له‌مه‌ڕ ره‌هاییگه‌رایی سیاسی نییه، به‌ڵكوو میتۆدێكه كه ئه‌و بۆ سه‌لماندنی بۆچوونه‌كانی به‌كاری هێناوه. فه‌لسه‌فه‌ی هۆبز له راستیدا هه‌وڵێكه بۆ به‌كار بردنی میتۆده‌كان و چه‌مكه بنه‌ڕه‌تییه‌كانی فیزیكی مۆدێرن بۆ توێژینه‌وه‌ی مرۆڤ، هه‌م وه‌ك تاك و هه‌م وه‌ك شارۆمه‌ند. به‌م شێوه‌یه هۆبز هه‌وڵ ده‌دات له دوو رێگه‌وه بێته ناو توێژینه‌وه‌ی مرۆڤه‌وه: یه‌كیان رێگه‌ی زانستییه. هۆبز لێره‌دا میتۆدی شیكردنه‌وه‌ی هۆكار و به‌رهۆیی ( علت و معلولی) هه‌ڵده‌بژێرێت. دووهه‌م، ئه‌وه‌یكه هۆبز زانسته مرۆڤایه‌تی و كۆمه‌لاَیه‌تییه‌كان به به‌شێك له فیزیك ده‌زانێ و به پێی یاسای فیزیك لێیان ده‌ڕوانێ. ئه‌م روانگه‌یه له راستیدا كلیلی مادده‌گه‌رایی مێتافیزیكیی ئه‌وه. به بۆچوونی هۆبز زۆرجاران فه‌لسه‌فه و زانست یه‌ك شتن، چونكه له سه‌ده‌ی هه‌ڤده‌هه‌م دا هێشتا جیاكارییه‌ك نه‌كرابوو له نێوان ئه‌و دوو چه‌مكه دا. فه‌لسه‌فه و زانست هه‌ردووكیان به واتای توێژینه‌وهinquiry به‌كار ده‌هێنران و هۆبزیش زیاتر رووی له توێژینه‌وه له‌سه‌ر كرداری مرۆڤ له كۆمه‌ڵگای خاوه‌ن نه‌زم بوو. به‌لاَم هۆبز له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مایه‌ی كه ئه‌وه‌ش هیچ ئه‌نجامێكی سوود به‌خشی نه‌بووه، هێرش ده‌كاته سه‌ر فه‌لسه‌فه‌ی كلاسیك و له‌م بابه‌ته دا ده‌مانگه‌ڕێنێته‌وه بۆ به‌هاكانی ئه‌ندازه(هندسه).
به‌بۆچوونی هۆبز، كه‌سانێك كه ده‌یانه‌وێ فه‌لسه‌فه فێری خه‌ڵك بكه‌ن، پێشتر پێویسته زانیارییه‌كی فراوان له ئه‌ندازه‌دا وه‌رگرن. به‌م پێیه میتۆدی هۆبز میتۆدێكی ئه‌ندازه‌ییه و لێره‌دا، هۆبز له راستیدا كه‌وتۆته ژێر كاریگه‌ری گالیلۆوه. چونكه گالیلۆ باوه‌ڕی وابوو كه كتێبی سروشت ده‌بێ به زمانی ماتماتیك بنووسرێته‌وه.
له راستیدا هۆبز ناڵێ كه ده‌توانرێ میتۆدی ئه‌ندازه‌یی له توێژینه‌وه‌ی ره‌فتاری مرۆییدا به‌كار ببرێت. ئه‌و له‌و باوه‌ڕه‌دایه كه ئه‌و میتۆده لۆژیكییه‌ی كه له ئه‌ندازه‌دا هه‌یه، میتۆدێكی زانستیی دروسته كه ده‌توانێ له توێژینه‌وه‌ی تاك و كۆمه‌ڵگاشدا كه‌ڵكی لێوه‌ربگیرێ. مه‌به‌ستی هۆبز ئه‌وه‌یه كه ده‌بێ په‌یوه‌ندیی هۆكاری و به‌رهۆیی نێوان چییه‌تیی مرۆڤ و چییه‌تیی كۆمه‌ڵكا بكه‌وێته به‌ر لێكۆڵینه‌وه. به بۆچوونی ئه‌و یاساكانی سروشت خۆیان پێمان ده‌ڵێن چۆن پارێزگاری له دۆخ و ده‌وڵه‌تێكی سه‌قامگیر بكرێ.
هۆبز ده‌زگای فه‌لسه‌فه‌ی سیاسیی خۆی به‌م تیۆرییه له واقعییه‌ت ده‌ست پێده‌كات كه به رای ئه‌و زۆر ساده‌یه بۆ تێگه‌یشتن و له‌سه‌ر ئه‌م ته‌وه‌ره دامه‌زراوه كه دنیا پێكهاته‌یه‌كه له جسم و مادده‌ی بزێو (له حاڵی جووڵه دا). كاتێك كه هۆبز باس له ئه‌ندێشه‌ی مادده‌ی بزێو ده‌كات، له راستی دا هه‌وڵ ده‌دات تێكهه‌ڵكێشێك دروست بكات له تیۆرییه‌كه‌ی گالیلۆ و ڤیلیام هارۆی دا. هۆبز ئه‌م ئه‌ندێشه‌یه په‌روه‌رده ده‌كات كه ژیان بیچمێكه له جووڵه و بزووتنی ده‌روونیی مادده. به‌م پێیه، هۆبز ره‌فتاری گیانله‌به‌ران و له‌وانیش ره‌فتاری مرۆڤ به بیچمێك له مادده‌ی بزێو ده‌زانێ. كه به‌رهۆی بزووتنێكی ده‌روونیی په‌یكه‌رناسانه‌یه( كالبد شناسانه). هۆبز به پێشكه‌شكردنی چه‌مكێكی ماتریالیستانه له هه‌ست و ده‌رك، وه‌ك ده‌ركه‌وت و نیشانه‌ی جووڵه‌ی په‌یكه‌ری، له هه‌وڵی ئه‌وه‌دایه كه وێنایه‌ك له ئه‌زموونه‌كانی مه‌عریفه، كه له‌سه‌ر بنه‌مای هه‌ست بیچم ده‌گرن، بخاته به‌ر ده‌ست. ئه‌و له‌رێگه‌ی ئه‌م بونیاده ساكارانه‌وه لێكدانه‌وه‌یه‌كی ئاڵۆز بۆ پاڵنه‌ر و هه‌سته‌كانی مرۆڤ ئه‌نجام ده‌دات.
هۆبز، "به‌خته‌وه‌ری" و "رۆژ ڕه‌شی" له قاڵبی مانای "حه‌ز" و "رق" دا پێناسه ده‌كات. به بۆچوونی ئه‌و، له راستیدا "به‌خته‌وه‌ری" مه‌به‌ستی حه‌زه و "رۆژڕه‌شی" ئامانج و سۆژه‌ی رق و پشت لێكردنه. به‌م پێیه، كردارێك كه له بزووتنی په‌یكه‌رییه‌وه سه‌رچاوه ده‌گرێ، به شێوه‌ی حه‌ز یان به شێوه‌ی رق ده‌رده‌كه‌وێ. به‌م پێیه، كردارێك كه به هۆی ئیراده‌وه ده‌كرێت، ئیختیارییه. هۆبز هاوكات له‌گه‌ڵ ره‌تكردنه‌وه‌ی چه‌مكی ئیراده‌ی ئازاددا ره‌فتاری ئیختیاری و خوازراو و ره‌فتاری نه‌خوازراو لێك جیاده‌كاته‌وه. به بۆچوونی ئه‌و هه‌موو كردارێك پێۆیسته، به‌لاَم هه‌موو كرداره‌كان به هۆی هۆكاره ده‌ره‌كییه‌كانه‌وه زه‌رووره‌ت په‌یدا ناكه‌ن. ئازادی و رزگاری دوو شتن به دژی جه‌بری ده‌ره‌كی. بۆ وێنه ئه‌گه‌ر من له زیندان بكه‌ن، ئیتر ئازاد نیم.
چلۆن ده‌توانرێ رای هۆبز سه‌باره‌ت به په‌یكه‌رناسی و پاڵنه‌ره مرۆییه‌كان له رسته‌یه‌ك دا به‌یان بكرێت؟ ده‌توانرێ بگوترێ كه به بۆچوونی ئه‌و، تاكه مرۆییه‌كان ده‌زگاگه‌لێكی ئاوه‌زین له ژێر كارێگه‌ری پاڵنه‌ری سۆزداریدا و هه‌روه‌ها به پێی رێنوێنیی ئاوه‌زیی خۆیانه كه حه‌زیان له به‌خته‌وه‌ری یان سه‌ركه‌وتنی به‌رده‌وامه له به‌ده‌ست هێنانی ئه‌و شتانه‌دا كه مرۆڤ له هه‌موو كاتێكدا حه‌زی لێیانه. به‌لاَم ئه‌و بۆچوونه چ یارمه‌تییه‌كی ته‌وه‌ری دسیپلینی كۆمه‌لاَیه‌تی ده‌دات؟ به جۆره‌ی كه هۆبز پێی وایه پرسی كۆلاَیه‌تی ئه‌وه‌یه كه مرۆڤ به پێی جه‌وهه‌ری سروشتیی خۆی، به شوێن سه‌روه‌ری و به‌خته‌وه‌ری خویه‌وه‌یه‌تی و هه‌ركات رۆحی دوو تاكی مرۆیی حه‌زیان له یه‌ك شت بێت ئه‌و دوانه ده‌بنه دوژمنی یه‌ك و ئه‌گه‌ریش ببنه دوژمنی یه‌ك هه‌وڵ ده‌ده‌ن یه‌كتر بسڕنه‌وه یاخود یه‌كیان له‌به‌رانبه‌ر ئه‌وی تردا پاشه‌كشه بكات. به‌م شێوه‌یه هۆبز له‌و باوه‌ڕه‌دایه كه ته‌واوی مرۆڤه‌كان به شوێن گه‌یشتن به به‌خته‌وه‌ریی خۆیانه‌وه‌ن. به گوته‌یه‌كی تر، به رای هۆبز به ئه‌زموون كردن بۆمان ده‌رده‌كه‌وێ كه جه‌وهه‌ری مرۆڤ، زیاتر "خوَپه‌رستانه"یه. بۆچی؟ چونكه خواستی سروشتیی هه‌ر مرۆڤێك ئه‌وه‌یه ژیانی خۆی راگرێ و بیپارێزێ. به‌م پێیه مرۆڤه‌كان له بنه‌ڕه‌ته‌وه به شوێن به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی خۆیانه‌وه‌ن، هه‌ر به‌م ئاراسته‌یه ده‌كه‌ونه ركه‌به‌ری و ململانێی یه‌كدییه‌وه. له‌م رووه‌وه‌یه كه هۆبز پێی وایه هه‌رج و مه‌رج شتێكی سروشتییه. له حاڵیكدا كۆمه‌ڵگای رێك و پێك و سه‌قامگیر، داهێنراو و ده‌ستكرده. كه‌واته مرۆڤ له دۆخی سروشتی دا حه‌زی له به‌خته‌وه‌رییی خۆیه‌تی و هه‌موو هه‌وڵێك ده‌دات بۆ پاراستنی خۆی. به پێی بۆچوونی هۆبز، حه‌زی مرۆڤ بۆ به‌خته‌وه‌ریی به‌رده‌وام، رایده‌كێشێت به‌لای چێژخوازی و هه‌ماركردنی چێژ بۆ داهاتوو.
به‌لاَم دۆخی سروشتی له روانگه‌ی هۆبز دا چۆنه؟ به‌ڕای ئه‌و، زێده له‌وه‌یكه چه‌مكێكی مێژوویی بێت، ئامرازێكی شرۆڤه‌كارانه‌یه. ئه‌ویش هه‌روه‌ك تیۆریسییه‌نه سیاسییه‌كانی تر له‌و باوه‌ڕه‌دایه كه شوێنگه‌ی مرۆڤ له دۆخی سروشتیدا، هه‌لومه‌رجێك ده‌ڕه‌خسێنێ كه ئه‌و له رێگه‌ی روون كردنه‌وه‌ی مه‌ترسییه‌كانه‌وه تیایدا به شوێن دیاریكردنی سووده‌كانی ئۆتۆریته‌ی سیاسی له حاڵًه‌تی نه‌بوونی ئه‌م ئۆتۆریته‌یه‌دا ده‌گه‌ڕێ. به‌ر له هۆبز، تیۆریسییه‌نه‌كانی تر له‌سه‌ر چۆنیه‌تی ره‌فتار كردن له‌گه‌ڵ مرۆڤ له به‌رانبه‌ر هه‌لومه‌رجه پێشهاتووه‌كان، دوواون، به‌لاَم چه‌مكی دۆخی سروشتیی هۆبز ته‌نیا گریمانه‌یه‌كی مێژوویی نییه، به‌ڵكوو شرۆڤه‌یه‌كی مێژووییه له‌وه‌یكه هه‌ر كه‌سێكی ئاوه‌زمه‌ند له هه‌لومه‌رجی نه‌بوونی مه‌عریفه سه‌باره‌ت به ژیانی پاش مردن و له هه‌لومه‌رجی نه‌بوونی ئۆتۆریته‌یه‌كی سیاسییدا كه توانایی دسیپلینكردنی هه‌بێت، چلۆن ده‌بێ ره‌فتار بكات.
هۆبز، لانیكه‌م به پێی دوو به‌ڵگه باس له دوَخی سروشتی ده‌كات: یه‌كه‌م ئه‌وه‌یكه كۆمه‌ڵگای مرۆیی له لای تاكی مرۆیی شتێكی سروشتی نییه. سروشتی، به‌و چه‌شنه‌ی كه كۆمه‌ڵگای گیانله‌به‌ران، وه‌ك مێروو یان هه‌نگ له لای هه‌ر مێروو یان هه‌نگێك، سروشتییه. به‌ڵگه‌كانی هۆبز له‌وه‌دا كه ده‌ڵێ كۆمه‌ڵگای مرۆیی له‌لای مرۆڤ سروشتی نییه، بم چه‌شنه‌یه:
1. كۆمه‌ڵگا مرۆییه‌كان به‌رهه‌می كاری سروشتی نین، به‌ڵكوو هه‌ندێ به‌رهه‌می ده‌ستكردن كه به دهستی مرۆڤه‌كان دروست كراون.
2. هیچ تاك یان گرووپێك له مرۆڤه‌كان، به پێی سروشتی خۆیان، ئۆتۆریته‌ی به‌سه‌ر تاك یان گرووپه مرۆییه‌كانی تردا نییه. به گوته‌یه‌كی تر، ئۆتۆریته، له لایه‌ن سروشته‌وه پێی نابه‌خشرێت به‌ڵكوو له رێگه‌ی په‌یمان و رێككه‌وتنی نێوان مرۆڤه‌كانه‌وه، به سود وه‌رگرتن له ئاوه‌ز به‌رهه‌م دێت.
ئه‌و به‌ڵگه‌یه‌ی دووهه‌می باسی چه‌مكی دۆخی سروشتی، له‌به‌ر ئه‌وه‌یه كه نیشان بدات مرۆڤه‌كان به حوكمی ئاوه‌ز، كۆمه‌ڵگا مرۆییه‌كان پێكدێنن و هه‌ر به‌و پێبه‌ش ئۆتۆریته ده‌به‌خشن به تاك یان گرووپگه‌لێك. هۆبز هه‌وڵ ده‌دات بۆ روون كردنه‌وه‌ی ئه‌م ته‌وه‌ره، بڵێ كه دۆخی سروشتی دۆخێكی نائارام و پڕ مه‌ترسییه. به‌م پێیه ده‌توانرێ بگوترێ كه به بۆچوونی هۆبز، دۆخی سروشتی به‌لای مرۆڤه‌كانه‌وه سروشتییه به‌لاَم ئاوه‌زی نییه. له حاڵێكدا كه كۆمه‌ڵگا ئاوه‌زییه به‌لاَم سروشتی نییه. به‌لاَم ده‌شێ دژوازیی نێوان ئاوه‌ز و سروشت چاره‌سه‌ر بكرێت، چونكه مرۆڤ بوونێكی ئاوه‌زمه‌نده. به‌م حاڵه‌وه، سروشتی نائاوه‌زیی مرۆڤ، به‌رده‌وام هانی ده‌دات به‌ره‌و دۆخی سروشتی. به‌م پێیه، هه‌بوونی دۆخی سروشتی هه‌ڕه‌شه‌یه‌كی به‌رده‌وام و راسته‌قینه‌یه كه پێویسته به هێزی ئاوه‌ز به‌ره‌به‌ره‌كانێی له‌گه‌ڵ دا بكرێت.
هۆبز زاراوه‌ی دۆخی سروشتی به دوو مانا به‌كار ده‌بات: یه‌كیان له مانای گشتی دا، كه ئاماژه به نه‌بوونی هیچ چه‌شنه كۆمه‌ڵگایه‌كی سه‌قامگیری مرۆیی ده‌كات و دووهه‌م له مانایه‌كی تایبه‌تتردا كه به ساده‌یی ئاماژه‌یه‌ك به نه‌بوونی حاكمییه‌تی كۆمه‌ڵگای شارستانی ده‌كات. هۆبز هه‌وڵ ده‌دات بسه‌لمێنێ كه له دۆخی سروشتیدا، هه‌ر تاكێك به‌رژه‌وندییه‌كی هه‌یه كه دژ به به‌رژه‌وه‌ندی تاكه‌كانی تره. به‌م پێیه، هه‌مووكه‌س رێگه پێدراوه كه به‌ر له‌ویكه بكه‌وێته به‌ر هێرش، هێرش بكاته سه‌ر دراوسێكانی. له‌و رووه‌وه، دۆخی سروشتی، دۆخی شه‌ڕ ئامێزی به‌رده‌وامه بۆ هه‌ر مرۆژێك به دژی ئه‌وی تر.
هه‌ڵبه‌ت ئه‌م بۆچوونه‌ی هۆبز به‌و مانایه نییه كه له دۆخی سروشتی دا هه‌میشه شه‌ڕ و ململانێ به‌رپا ده‌بێ، به‌ڵكوو ته‌نیا به‌م مانایه‌یه كه هه‌لومه‌رجی شه‌ڕ ئاماده‌یه. ئه‌و شه‌ڕ و ململانێیه ده‌رهاویشته‌ی سێ ره‌گه‌زی ئاماده‌یه له مرۆڤدا: یه‌كه‌م، ركه‌به‌رێتی، دووهه‌م، ململانێ و سێهه‌م، ناوبانگ.پڕه‌نسیپی یه‌كه‌م مرۆڤه‌كان بۆ كامه‌رانی ده‌كاته هێرشبه‌ر. دووهه‌میان مرۆڤه‌كان بۆ سه‌روه‌ری ده‌كاته هێرشبه‌ر و سێهه‌م مرۆڤه‌كان هان ده‌دات كه بۆ به‌ده‌ستهێنانی ناوبانگ په‌نا بۆ توندوتیژی به‌رن. به‌م شێوه‌یه گرووپی یه‌كه‌م بۆ زاڵبوون به‌سه‌ر دیتراندا سوود له توندوتیژی وه‌رده‌گرن. گرووپی دووهه‌م له تونده‌تیژی به مه‌به‌ستی به‌رگری كردن له خۆیان سوود وه‌رده‌گرن و گرووپی سێهه‌میش بۆ به‌ده‌ستهێنانی پله و پێگه ئه‌و كاره ده‌كه‌ن.
هۆبز به‌و قسانه ده‌یه‌وێ له ته‌وه‌ری خاوه‌نداری و پیشه‌ی مرۆڤه‌كان له دۆخی سروشتیدا بدوێ. ته‌وه‌رێك كه دواتر ژان ژاك رۆسۆ له به‌رهه‌مه‌كانی خۆی دا وه‌ك ته‌نیا ئه‌گه‌ری ئاماده له كۆمه‌ڵگا دا باسی لێوه ده‌كات. به بۆچوونی هۆبز، پێوه‌ری خاوه‌نداری له دۆخی سروشتیدا، له‌ڕێگه‌ی توانایی تاكه‌وه بۆ به‌ده‌ستهێنان و پاراستنی ئه‌و خاوه‌ندارێتیه هه‌لده‌سه‌نگێندرێ. من ته‌نیا كاتێ خاوه‌نی شتێكم كه توانایی به‌ده‌ستهێنانی ئه‌وم هه‌بێ و بتوانم هه‌ر له‌و توانایه‌م بۆ پاراستنیشی سوود وه‌ربگرم. له دۆخی سروشتی دا شتێكی وه‌ك دروست و نادروست و حه‌ق و ناحه‌ق و دادگه‌ری و بێدادی له ئارادا نییه. به‌لاَم هه‌ركه‌سێك ئه‌ركێكی سروشتی هه‌یه بۆ ئه‌وه‌ی هه‌رشتێك كه پێی وایه بۆ به‌خته‌وه‌رییه‌كه‌ی پێویسته ئه‌نجامی بدات. به‌م شێوه‌یه، مرۆڤ هه‌وڵ بۆ به‌خته‌وه‌ریی به‌رده‌وامی ژیانی خۆی ده‌دات و له‌م رێیه‌دا پێده‌چێ هه‌لومه‌رجێك بێته پێشه‌وه كه ته‌نانه‌ت ژیانی خۆی بدۆڕێنێ. مرۆڤه‌كان به چه‌شنێكی سروشتی رقیان له مه‌رگه و له‌م رووه‌وه، له دۆخی سروشتیدا كه له راستیدا دۆخێكی شه‌ڕ ئامێزه رووبوڕووی ترس ده‌بنه‌وه. دۆخی سروشتیی شه‌ڕ ئامێز به ئاوا سه‌ره‌نجامێكه‌وه، هه‌ر پیاوێكی ئاوه‌زمه‌ند ناچار ده‌كات به شوێن دۆخێكی باشتره‌وه بێت و خوازیاری ئاشتی بێت. ئه‌م رێگه‌چاره ئاوه‌زییه‌ی كه خۆی پێویستی به ئامرازێكه بۆ پاراستن و ده‌سته‌به‌ر كردنی ئامانجی بنه‌ڕه‌تی مرۆڤ بۆ به‌خته‌وه‌ری خۆی، له لایه‌ن هۆبزه‌وه به واتای یاسای گشتی یان "ئامۆژه‌ی ئاوه‌ز" ناودێر ده‌كرێ. هۆبز ئه‌و دۆخه به "یه‌كه‌م یاسای سروشت" یش ناودێر ده‌كات. یاسای سروشت جیاوازه له‌گه‌ڵ مافی سروشتی. مافی سروشتی شتێكه كه ئێمه بۆ پاراستنی به‌خته‌وه‌ری خۆمان سوودی لێوه‌رده‌گرین یان كارێكه كه ده‌مانه‌وه‌ێ ئازادانه ئه‌نجامی بده‌ین. به‌لاَم یاسای سروشت، رێنوێن یان یاسایه‌كی گشتییه كه له‌سه‌ر بناغه‌ی ئاوه‌ز داڕێژاوه و مرۆڤ به هۆی ئه‌وه‌وه رێگه له‌و كارانه‌ی ده‌گیرێت كه مه‌ترسی و وێرانی ده‌خه‌نه سه‌ر رێی ژیانی. به‌م پێیه یاسای سروشت پێمان ده‌ڵێ كه ده‌بێ چ كارێك بكه‌ین و ده‌بێ بۆ پاراستنی ژیانی خۆمان به چی پابه‌ند بین. ئه‌مه حوكمێكی گریمانه‌ییهhypothetcal كه كۆمه‌ڵێك ئامراز و رێنوێنی پێویست بۆ به‌رژه‌وه‌ندیی ئێمه پێشنیار و ده‌ست نیشان ده‌كات. ئه‌و به‌هایانه‌ی كه له لایه‌ن یاساوه پێشنیار ده‌كرێن حاڵه‌تی مشوورییان هه‌یه. نه به شێوه‌ی ره‌ها ئه‌خلاقین و نه فه‌رمان و نه ده‌ستووریشن. به‌م پێیه هه‌نگاوی به پێچه‌وانه‌ی یاسای سروشت كردارێكی نائاوه‌زمه‌ندانه‌یه.
1. یاسای یه‌كه‌می سروشت ئاماژه به‌وه ده‌كات كه چونكه ئاشتی سوود به‌خشه بۆ ژیانی هه‌موو مرۆڤه‌كان كه‌واته له ب
كوردزين
898 2010-07-07 14:59:39
بابه‌ت: گورانی چۆپی فه‌تاح گوێ ناگرم (0 وه‌ڵام, نووسراو له شیعر)
گوێ ناگرم
گوێناگرم گوێناگرم
توخوا به‌سه گوێناگرم
له‌م قسانه‌ی هه‌ر وه‌کو به‌رد
ژینت کردم به ئاهو ده‌رد
توخوا به‌سه گوێناگرم
له تۆی بێ هه‌ست،تۆی پڕ مه‌به‌ست
دیاره هه‌رگیز تۆ ناگۆرێی
بۆیه په‌نجه‌ی عه‌شقی خۆم گه‌ست
تۆ ڕوخاندت وره‌ی ئه‌شقم
به ڕه‌شه‌بای وشه‌کانت
بریندار بوو دڵم زۆر جار
به دهستی تۆ و خه‌مه‌کانت
تۆ شکاندت غروری من
منێک به دڵ خۆشم ویستی
ساده‌یی من وای له تۆ کرد
هه‌ر ڕۆژ چیرۆکێ هه‌ڵبه‌ستی
گوێ ناگرم گوێ ناگرم
ئیتر به‌سه گوێ ناگرم
به‌م قسانه چاک بزانه
جارێک ئه‌ژیم سه‌د جار ده‌مرم
که ده‌تبینم له روخسارت
په‌شیمانی پێوه دیاره
په‌شیمانی له ئه‌شقی من
زۆر گله‌ییت له رۆژگاره
گوایه ده‌مێکه ماندوو بوی
له لات سه‌خته ئه‌م ڕێگایه
به‌ڵام دڵت به ناچاری
له‌ژێر حوکمی ویژدان دایه
من ئه‌زانم به‌زه‌ییت دێ
به حاڵی منی دێوانه
ده‌نا لای تۆ خواحافیزی
وشه‌یکی زۆر ئازانه
په‌یڤ و ئاواز : زیاد ئه‌سعه‌د
899 2010-07-07 14:58:26
بابه‌ت: رِه‌نگه ئازیز (0 وه‌ڵام, نووسراو له شیعر)
رِه‌نگه ئازیز من نه‌گه‌مه ئه‌و دیداره و دڵ بوه‌ستێ
هه‌روه‌ك یه‌كێ له‌وه‌رزه‌كان ، منیش رِه‌نگم زوو به‌سه‌ر چێ
رِه‌نگه ئازیز پێچه‌وانه‌ش ، دڵ ببێته باخچه‌ی گوڵان
پایزم بێ به به‌هار و ، دڵ ببێته بوكی دڵان
گه‌ر نه‌مردم وای له‌و ساته‌ی ، سایه‌ی ژووان ده‌بێ به‌گوڵ
دڵمان ده‌بێ به‌ئه‌ستێره و ، ئاسمانیش هه‌ر به‌باخێ گوڵ
گه‌ر نه‌مردم وای له‌و ساته‌ی ، وه‌ك په‌ژ و پۆی پیره دارێ
باوه‌ش ده‌كه‌ین به‌یه‌كتردا و ، هه‌زار هه‌زار گوڵ ده‌بارێ
هه‌زار هه‌زار ماچ ده‌بارێ
گه‌ر نه‌مردم له‌ناو ماچا ، ده‌تبه‌مه ناو دنیایه تر
وه‌ك پیانۆ گه‌رووم ده‌كه‌م ، به‌گوڵ ئاوی ده‌ریایه تر
به‌خێر هاتی ئه‌ی كازیوه ، ئه‌ی تاقانه ته‌ڵای خوایی
به‌خێر هاتی ئه‌ی خۆرنشین ، ئه‌ی تاقانه شیعری خوایی
ئه‌ی تاقانه چرۆی خوایی
ئیسماعیل خورماڵی
900 2010-07-07 14:57:06
بابه‌ت: 100 ئامۆژگاري بۆ خوشك وبراياني موسلمان....... (0 وه‌ڵام, نووسراو له ئایین)
بسم الله الرحمن الرحيم
خوشك و برای موسوڵمان، ئەم چەند ئامۆژگاری یە دیاریە بۆ بەڕێزت بوچیە پێویستە كە تۆش ڕچاوی بكەیت و لە كردەوەی ڕۆژانەتدا كاریان پێ بكەی، وەبشزانە بە ئەنجام دانی ئەم چەپكە ئامۆژگاریە ژیانت لە سەر پێچی و ناخۆشی و دڵ تەنگیەوە گەگۆڕێت بۆ ژیانێكی ئاسوودەو ئارام و بەختەوەر، بۆیە هیوا خوازم كە سوودی هەبێ بۆت فەرموو:
1- ئاگادارو وشیاربە نەكەی تەوبە دوابخەیت، بەڵكو بەردەوام بە لەسەر گەڕانەوە بۆلای خوای گەورە و میهرەبان، لەبەر ئەوەی تۆنازانی كەی دەمریت وەبشزانە ئەگەر تەوبە نەكەیت و نەگەڕێیتەوە ئەوە دەچیتە ڕیزی ستەم كارانەوە وەك خوای گەورە دەفەرموێت: [ وَمَن لَّمْ يَتُبْ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ ] الحجرات /11 واتە / ئەوانەی كە تەوبە ناكەن و ناگەڕێنەوە بۆلای خوا بەڕاستی ئەوانە لەڕیزی ستەم كارانن، وەبشزانە زانایان (ڕەحمەتی خوایان لێبێت) كۆڕان لەسەر ئەوەی كە تەوبە واجبە.
2- ئاگادار بە فریو نەخۆی و هەڵ نەخەڵەتێی بەچەند شتێكی كاتی و شوێن كەوتن و لاسایی كردنەوە ی تاوان باران، چونكە بزانە كەتۆ زۆر گەورەو بەڕێزی وە زۆر لەوەش گەورەتری كە بچیتە ڕیزی ئاژەڵانەوە،هەروەك خوای گەورە دەفەرموێت: [إِنْ هُمْ إِلَّا كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِيلًا ] الفرقان /44 واتە/ئەوانە وەك ئاژەڵ وان بەڵكو لە ئاژەڵیش خراپترو گومڕاترن.
3- هەوڵ بدە لەزۆربەی ووتەو كردەوەكانتدا شوێن سوننەت بكەویت دوور بكەوەوە لە و شتانەی كە زیانیان بۆ دینت هەیە هەر لەبەر ئەوەشە كەخوای گەورە دەفەرمویت: [ وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانتَهُوا ] الحشر /7 واتە /ئەوەی كە پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم)" ئەنجامی داوە و كردوویەتی تۆش ئەوە ئەنجام بدەووەری بگرە وەشوێن پێی هەڵگرە و شوێن ڕێبازەكەی بكەوە هەروەها ئەوەی كە نەهیشی لێ كردوە تۆش دووربكەوەوە لێی و خۆتی لێ بپارێزە.
4- بەردەوام بە لەسەر یادو زیكری خوا لەهەموو كاتێكدا جا چ بە نهێنی یاخود بەئاشكرا یان چبەپێوەبویت یاخود بە دانیشتنەوە، وەئاگادربە نەچیتە ڕیزی بێ ئاگایانەوە، بەردەوام زوبانت بە یادو زیكری خوا بڕازێنەوە، چونكە سەرەڕای پاداشتی خوایی قورس بوونی تای تەرازووا چاكەت دەشبێتە هۆی پاراستنت لە شەیتان خوای گەورەش دەفەرموێت: [ فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ وَاشْكُرُواْ لِي وَلاَ تَكْفُرُونِ ] البقرة /152 واتە /یادوزیكرم بكەن، باس و یادتان دەكەم،سوپاسم بكەن و بێ باوەڕمەبن.
5- خۆت بپارێزە لە زۆر چوون بۆ بازاڕ مەگەر بۆكاری پێویست نەبێت، وەئەگەر هەر چویتە بازاڕ ئەوا ئاگات لەخۆت بێت لەكاتی چوونە بازاڕدا هەوڵبدە بەپێی فەرمانی خواو پێغەمبەری خوا (صلى الله عليه وسلم)" بچیت و بگە ڕێیتە وە، وە ئاگادار بە زۆر بەملاو لادا مەڕوانە.چونكە چاو كاری خۆی دە كات.
6- سوور بە لەسەر وەرگرتنی زانست و زانیاری وە هەوڵی بەدەست هێنانی بدە، لەبەر ئەوەی تەنها دەتوانی بەهۆی زانستەوە بە هەورازی ناهەمواریەكاندا سەربكەویت، وەهەر زانستی بە سوودیشە دەبێتە هۆی پاراستنی مرۆڤ لەدونیاو دواڕۆژدا. وەدەشبێتە هۆی چوونە بەهەشتی بەندە وخوای گەورە بەهۆی ئەو زانستەوە ڕێگای بەهەشتی بۆ ئاسان دەكات وەك پێغەمبەری خوا (صلى الله عليه وسلم)" دەفەرموێت: [ من سلك طريقا يلتمس فيه علما سهل الله له طريقا الى الجنة ] صحيح جامع الصغير /للشيخ الالباني..واتە / هەر كەسێك ڕێگایەك بگرێت بۆفێربوونی زانستێك ئەوە خوای گەورە ڕێگای بەهەشتی بۆ ئاسان دەكات.
7-خۆت بپارێزە لە خۆبەزل زانین و لەخۆبایی بوون، لەبەرئەوەی بەڕاستی هۆكارێكی زۆر گرنگە بۆ توڕەبوونی خواو پوچەڵ بوونەوەی كردەوەكان، هەروە هۆكریشە بۆ گەیشتن بە دۆزەخ، وە بشزانە خوای گەورە بەهیچ جۆرێك كەسانی خۆبەزل زانی خۆش ناوێت.وەك دەفەرموێت: [ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ ] لقمان /18 واتە / بەڕاستی خوای گەورە ئەو جۆرە كەسانەی خۆش ناوێت كە لووت بەرزو لە خۆبایین.بۆیە خۆبەزل زانین نكۆڵی كردنە لە حەق و ڕاستی بە كەم تەماشاكردنی بەرامبەریشە، كەواتە زۆر ئاگات لەم ڕەوشتە بێزراوە بێت پێش ئەوەی پێت ڕابگەیەنرێت كە تۆ ئەهلی دۆزەخیت.وەك پێغەبەری خوا " دەفەرموێت: [ الا أخبركم بأهل النار ؟ كل عتل جواظ مستكبر ] رواه البخاري(4918) ومسلم (3853) واتە / ئایا پێتان ڕا بگەیەنم كێن ئەهلی دۆزەخ ؟ فەرمووی: هەموو كەسێكی دڵ ڕەق و ووشكی ماڵ كۆكەرۆەوەو خەیر نەكەرێكی خۆبە زل زان.
8- بەردەوام بە لەسەر خەیر كردن كە ئەمە زیاتر بە ماڵ و پارە دەكرێت ئەگەر دەتەوێت زیاتر لە خوای كارجوان نزیك بیتەوە، چونكە بەهۆی ئەو كارەوە تاوانەكانت دەسڕێنەوە وەك خۆشەویستمان " دەفەرموێت: [ الصدقة تطفيء الخطيئة كما يطفيء الماء من النار ] رواه امام احمد والترمذي وصححه الشيخ الالباني في تخريج (مشكيلة الفقر 3732 ) واتە / خەیر كردن تاوان دەكوژێنێتەوە هەروەك چۆن ئاو ئاگر دەكوژێنێتەوە.
9- ئاگاداری گفتوگۆو قسەكردنت بە هەوڵ بدە كەم بدوێ و زۆر ببیستە، چونكە هەركەس زۆربدوێت زۆریش هەڵە دەكات زۆریش هەڵەی كرد زۆر تاوانبار دەبێت، هەوەك بەوەی كە خوای میهەرەبان چۆن دووگوێی پێداوی بەڵام لەهەمان كاتدا یەك دەمی پێداوی كە بەڵگەیە لەسەر ئەوەی زۆر ببیستە بەڵام كەم بدوێ ! پێغەمبەری خوا (صلى الله عليه وسلم)" دەفەرموێت: [ من كان يؤمن بالله واليوم الاخر فاليقل خيرا او ليصمت ] رواه البخاري فتح (8/60) واتە / هەركەس باوەڕی بەخواو بە ڕۆژی دویی هەیە با قسەی چاك بكات یاخود بێ دەنگ بێت.
10- نەكەی بێ ئومێدبیت لە ڕەحمەتی خوا، نا بەڵكو بەردەوام بە ئومێدەوە بژی و بشزانە كە خوای میهرەبان خاوەن ڕەحمی خۆیەتی و زۆریش لێ بووردەیە، وە تەنها بێ باوەڕانن كە لە ڕحمەتی خوا بێ ئومێد دەبن، وەك خوای گەورە دەفەرموێت: [ إِنَّهُ لاَ يَيْأَسُ مِن رَّوْحِ اللّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ ] یوسف/ 87 واتە / بەڕاستی كەس لە ڕەحمەتی خوا مەئیوس و بێ ئومێد نابێ تەنها بێ باوەڕان نەبێت.
11- خۆت بپارێزە لەباس كردنی تاوان بۆ خەڵكی جا چ تاوانێك كە خۆت ئەنجامت دابێت یاخود تاوانێك كە كە سێكی تر ئەنجامی دابێت، چونكە دەبێتە هۆی هەڵنانی خەڵكی بۆ ئەو تاوانەو تاوانەكانی تر و وەدەشبێتە هۆی بە سانایی تەماشاكردنی تاوان و بەرەو سزای خواییت دەبات وەك خوای گەورە دەفەرموێت: [ إِنَّ الَّذِينَ يُحِبُّونَ أَن تَشِيعَ الْفَاحِشَةُ فِي الَّذِينَ آمَنُوا لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَاللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ ] النور /19 واتە /ئەو كەسانەی ئارەزوویانە كە خراپەو فاحشە لە ناو موسوڵماناندا بڵاو بێتەوە بەوەی كە باسی خراپەكەیان بكەن، ئەوا سزایە كی زۆر بەئێش و ئازار دەچێژن لەدونیاو دواڕۆژدا وە ئەوەش خوای گەورە دەیزانێت وە ئێوە نایزانن.
12 - دوور بكەوەوە لە شایەدی دان بە درۆ، لەبەرئەوەی بەڕاستی ڕەوشتێكی بێزراوەو ناشیرینە وە دەشبێتە هۆی تێك دانی نێوان كەسەكان و داڕوخانی تەواوی كۆمەڵگە، وەبشزانە شایەدی دان بەدرۆ تاوانێكی گەورەیەو بەرەو درۆكردن و قسە هەڵبەستن و شتی ناڕەوا دەتبات، خوای گەورش دەفەرموێت: [ وَاجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ ] الحج /30 واتە / دوور بكەونەوە لە شایەدی دان بە درۆ.
13- خۆت بپارێزە لە خۆ شوبهاندن بە ڕەگەزی بەرامبەرت هەر لە قسەكردن و پۆشاك و هەڵسو كەوتت تا دەگاتە هۆكارەكانی جونكاری، چەنكە زۆر بەداخەوە لەم سەردەمی پێشكەوتن و جیهانگیریەدا مرۆڤ واخۆی لێ وون بووە تەنانەت بە ڕەگەزی خۆشی ڕازی نیەو دەیەوێت ئەویش ناوبنێ لاسایی، بۆیە تكاتان لێ دەكەم ووریابن بەر لەعنەتی پێغەمبەری خوا (صلى الله عليه وسلم)" نەكەون وەك لەفەرموودەیەكی بەڕێزدا هاتووە [ أن رسول الله لعن المتشبهات من النساء بالرجال والمتشبيهن من الرجال بالنساء ] أخرجه البخاري (5885) واتە/ پێغەمبەری خوا (صلى الله عليه وسلم)" نەفرەتی كردووە لەو ئافرەتانەی كە خۆیان دەشوبهێنن بە پیاوان و وە ئەو پیاوانەشی كە خۆیان دەشوبهێنن بە ئافرەتان.
14- ئاگاداربە شەرم نەكەیت لە ڕاپەڕاندنی كاری دینداریتدا هەمیشە كەسێك بە لەوانەی كە شانازی دەكەن بەو ڕوشتە ئیسلامیەی هەڵیان گرتووەو لەدونیادا پێی دەناسرێنەوەو هەر ئەوەش بۆیان باشترە، بۆیە نەكەی ئامان شتێك لە دینەكەت لەبەر شەرم و تانەو تەشەری خەڵكی بشاریتەوەو، چونكە هەرچی بكەن [ وَأَنتُمُ الأَعْلَوْنَ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ ] ال عمران /139 واتە / هەر ئێوە سەربەرزو سەرفرازن ئەگەر باوەڕدار بن.
15- نەكەی بەبێ پێویستی داوا لەخەڵكی بكەیت، خۆت بپارێزە لەو جۆرە داواكردنانە هەمیشە پشت بە دەست و بازووی خۆت ببەستەو مەبە بارگرانی بۆ خەڵكی تر هەروەك رسول الله " دەفەرموێت: [ من سأل وله مايغنيه جائت يوم القيامة خدشا أو كدشا في وجه ] رواه امام احمد صحيح الجامع (6255)) واتە /ئەوەی بەبێ پێویستی داوا لەخەڵكی بكات ئەوا لەڕۆژی دواییدا دەم و چاوو ڕووی ڕوشێندراوە.
16-هەوڵ بدە كەسێكی ڕاست گۆبیت لەهەموو ووتەو كردەوەكانتدا، چونكە بەڕاستی هیچ سیفەتێك نیە لەناو سیفەتە بەرزو بەڕێزو جوانەكاندا بەوێنەی ڕاستگۆیی.بەوەی ڕاستگۆیی بەوێنەی ئەو كەشتی یە گەورەیەیە كەسواربووانی خۆی دەگەیەنێتە دوامەنزڵ كەئەویش بەهەشتە وەك خوای گەورەش دەفەرموێت: [ وَالَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ أُوْلَئِكَ هُمُ الصِّدِّيقُونَ ] الحدید/19 واتە / ئەوانەی كە بڕوایان بەخواو نێردراوەكانی هەیە بە ڕاستی ڕاست گۆن.ەروەها پێغەمبەری خوا (صلى الله عليه وسلم)" دەفەرموێت: [ الصدق طمأنينه والكذب ريبة ] رواه الترمذي قال حديث صحيح. واتە / ڕاستگۆیی دڵ ئارامیە و درۆش دڵ تەنگی و گومانە.
17 - خوت بپارێزە لە غەیبەت و باس كردنی پاش ملە، لەبەرئەوەی جگە لەوەی كە ڕەوشتێكی بێزراوە دەشبێتە هۆی سزای دواڕۆژو هەروەها خواردنی گۆشتی براكەشتە لەدونیادا، وە دەم درێژی كردنیشە بۆسەر شەرەف و نامووسی بەرامبەرت.وەك پێغەمبەری خوا (صلى الله عليه وسلم)" فەرمووی: [ أتدرون مالغيبة ؟ أن تذكر أخاك بما يكره ] رواه مسلم (4/2001) واتە / ئایا ئەزانن غەیبەت چی یە ؟ فەرمووی: باسی براكەت بكەی بەو جۆرەی كەپێی ناخۆشە.
18- خۆت ڕازاوە بكە بە زەردە خەنەو دەم بەپێكەنین، چونكە دەبێتە هۆی خەیرو سەرنج ڕاكێشانی بەرامبەرت وەبشزانە توڕەیی و مڕو مۆچی لە موسوڵمان نایەت، بەوەی پێغەمبەری خوا (صلى الله عليه وسلم)" دەفەرموێت [ تبسمك في وجه اخيك لك الصدقة ] صحيح سنن الترمذي (1594) واتە / زەردەخەنەیەك بەرەو ڕووی براكەت بۆت دەبێت بە خەیر.
19 - زۆر یادی مردن بكەوە و بەبیری خۆتی بهێنەوە ئەویش بەسەردانی هاوڕێی و خزم و كەس وكاری نەخۆشت یان بەسەردانی گۆڕستان و بیرلێكردنەوە لە لەناوچوونی گەلانی پێشوو، خوای گەورەش دەفەرموێت: [ كُلُّ نَفْسٍ ذَآئِقَةُ الْمَوْتِ ] ال عمران / 185 واتە: هەموو نە فسێك دبێت مردن بچێژێت.هەروەها پێغەمبەری خوا (صلى الله عليه وسلم)" سەبارەت بە سەردانی گۆڕستان دەفەرموێت: [ فانها تذكر بالاخرة ] واتە / یادی دواڕۆژتان دەخاتەوە.
20- پارێزگاری لە نوێژەكانت بكەو لەكاتی خۆیدا ئەنجامی بدە بۆ برایان لە مزگەوت و ئافرەتانیش لەماڵەوە، بەتایبەتیش هەردوو نوێژە كە (بەیانی و عەصر) وەك خوای گەورەش دەفەرموێت: [ وَالَّذِينَ هُمْ عَلَى صَلَوَاتِهِمْ يُحَافِظُونَ ] المؤمنون /9 واتە / ئەوانەی پارێزگاری لە نوێژەكانیان دەكەن. نیشتە جێی بەهەشتی هەتاهەتایین. هەروەها پرسیار كرا لەپێغەمبەری خوا (صلى الله عليه وسلم) " كام كردەوە زۆر چاكە لای خوا: ئەویش فەرمووی: [ الصلاة على وقتها ] متفق علیه.
والسلام عليكم
901 2010-07-07 14:55:14
بابه‌ت: فیرعه‌ون (0 وه‌ڵام, نووسراو له ئایین)
دکتۆر مۆریس ( بۆکای ) و قورئان:
کاتێ که ئه‌م هه‌واڵه‌م خوێنده‌وه ئه‌وه به زه‌ینمداهات که‌له‌راستیدا کتیب ونووسراو زۆرن، ئیددیعاو حه‌قیقه‌تیش هه‌روه‌ها، گه‌لێک په‌ڕاوی پیرۆز ئه‌بینین و ئه‌بیستین، به‌ڵام ئه‌وه‌ی له‌باره‌ی قورئانه‌وه ده‌یخوێنینه‌وه و ده‌یبیستین زۆر جیاوازه و به‌ڵکو هه‌ر به‌راورد ناکرێ، رۆژگار شایه‌تی ئه‌دات و پێشکه‌وتنی زانیاریش ئه‌یسه‌لمێنێت که موعجیزه‌ی یه‌زدانیبوونی ئه‌م په‌یامه نه‌به‌ستراوه به سه‌رده‌مێکی دیاریکراو، و بگره له‌هه‌موو سه‌رده‌مێکا به‌خه‌ڵکی ئه‌و سه‌رده‌مه‌ی سه‌لماندووه که سه‌رچاوه‌ی ئه‌م په‌یامه به‌دیهێنه‌ری ئه‌م بوونه‌وه‌ره‌یه، له‌کاتێکا هه‌ندێ بێ ئاگاو له‌ناو ده‌روونه‌وه رووخاو، و دور له‌هه‌موو مه‌عری�?ه‌یه‌کی ئیسلامی به‌نیازی ئه‌وه‌بوون قورئانیش بپێچرێته‌وه‌و بخرێته ناو ره‌فه‌ی پیشانگای شوێنه‌واره مێژووییه‌کان و کاربوردێکی له سه‌ر دڵ و ده‌رونه‌کانه‌وه نه‌مێنێ، و به‌مردنی پیره‌ته‌مه‌ن درێژه‌کان ئه‌ویش بڕوات و کۆمه‌ڵگا چۆڵ بکات، ئه‌بینین ئه‌و خالقه به‌توانایه‌ی که به‌ڵێنی پارێزگاریکردنی داوه ئه‌یپارێزێت و که‌سانێک ئه‌کاته هه‌ڵگری که هه‌رگیز به‌خه‌یاڵی که‌سدا نه‌هاتووه.. و به‌و زانیارییه‌ی که هه‌ندێ که‌سی پێ له‌خشته چووه، هه‌رله‌و رێیه‌وه حه‌قیقه‌ت و گه‌وهه‌ری ئه‌م په‌ڕاوه پیرۆزه ده‌ر ئه‌خات و به‌خه‌ڵکی جیهانی سه‌رده‌می خۆی ئه‌ناسێنێت..
ئه‌م بابه‌ته‌ی به‌رده‌ستیشمان هه‌ر یه‌کێکه له‌و بابه‌ته زانیارییانه‌ی له‌سه‌ر دهستی که‌سێکی پزیشکی پسپۆڕ له‌کاریدا، و له‌وڵاتێکی دوور له‌وڵاتانی ناوچه‌ی ئیسلامی، و له‌بنه‌ماڵه‌یه‌کی دوور له‌خانه‌واده‌ی ئیسلامییه‌وه ئه‌و حه‌قیقه‌ته نمایان ئه‌کات، تا ناوه‌رۆکی ئه‌و به‌ڵێنه خواییه‌ی تیا بدره‌وشێته‌وه که فه‌رموویه‌تی: بێگومان ئێمه قورئانمان دابه‌زاندووه،و هه‌رئێمه‌ش پارێزگاری لێ ئه‌که‌ین." إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ"( سورة الحجر/9 ) .
له هه‌مانکاتدا ئه‌وه‌شمان بۆ روون ئه‌کاته‌وه که‌چۆن کاریگه‌ری ده‌سه‌ڵاتی قورئان له‌سه‌ردڵان زیاتر و زۆرتر ئه‌بێت، فه‌رموون ئه‌وه ئێوه‌و ئه‌وه‌ش زانای به‌ناوبانگ دکتۆر مۆریس بۆکای و هۆی ئه‌و نووسینه‌ی که دنیای هه‌ژاند. سوپاس بۆئه‌و خێرخوازه‌ش که عه‌ره‌بییه‌که‌ی به‌ئێمێل بۆ ناردبووم.
حه‌سه‌ن پێنجوێنی.
نووسینه به‌ناوبانگه‌که‌ی مۆریس بۆکای:
پاش ئه‌وه که سه‌رۆک فره‌نسوا میتیران له‌ساڵی 1981دا جڵه‌وی حوکمی له‌فه‌ره‌نسه‌دا گرته‌ده‌ست، به‌شێوه‌یه‌کی ره‌سمی ده‌وڵه‌تی فه‌ره‌نسه داوای له‌میسر کرد تا مۆمیاکه‌ی فیرعه‌ونی بۆ بنێرن، ئه‌مانیش میوانداری بکه‌ن و له موخته‌به‌ره‌کانی ئه‌وێدا شوێنه‌واره‌که‌ی بپشکنن و تاقیکاری له‌سه‌ر بکه‌ن..
لاشه‌ی ناودارترین زاڵمێک که‌زه‌وی به‌خۆیه‌وه دیبێ گوێزرایه‌وه بۆ ئه‌وێ، و له فڕۆکه‌خانه‌ی پاریسدا فره‌نسوا میتیران خۆی و وه‌زیره‌کانی و گه‌وره لێپرسراوانی فه‌ره‌نسی وه‌ک پاشایه‌ک پێشوازیان لێکرد، و سه‌ری رێزیان بۆ دانه‌واند. پاش ته‌واو بوونی ریوڕه‌سمی پێشوازیکردنی شاهانه له ته‌رمه‌که‌ی فیرعه‌ون، له‌خاکی فه‌ره‌نسه‌دا مۆمیای زاڵم هه‌ڵگیرا، و رێزگرتنی که‌ژاوه‌که‌ی له‌کاتی هه‌ڵگرتنیا له‌پێشوازیکردنه‌که‌ی که‌متر نه‌بوو.
هه‌ڵگیراو برا بۆبه‌شی تایبه‌ت له‌سه‌نته‌ری شوێنه‌واری فه‌ره‌نسیدا، تا پاشتر گه‌وره‌ترین زانایانی شوێنه‌وارناسی فه‌ره‌نسه‌یی و پزیشکانی تایبه‌تی ته‌شریح و نه‌شته‌رکاری له‌و مۆمیایه بکۆڵنه‌وه و نهێنییه‌کانی بدۆزنه‌وه.. سه‌رۆکی دکتۆره‌کانی ته‌شریح و نه‌شته‌رگه‌ری ئه‌وکاته پرۆفیسۆر مۆریس بۆکای بوو. ئه‌وانیتر بایه‌خیان به‌چاکردنه‌وه‌و ته‌عمیرکردنی مۆمیاکه ئه‌دا، به‌ڵام هه‌وڵی مۆریس بۆکای بۆ دۆزینه‌وه‌ی ئه‌وه‌بوو تا بزانێ (فیرعه‌ون) چۆن مردووه؟ له دواین کاته‌کانی شه‌وا ئه‌نجامه‌که‌ی به‌م جۆره بۆ ده‌رکه‌وت:
دیتی پاشماوه‌ی خۆێ به‌لاشه‌که‌یه‌وه ماوه‌ته‌وه، ئه‌مه‌ش گه‌وره‌ترین به‌ڵگه‌یه که ئه‌م پاشایه له‌ناو ئاوی ده‌ریادا خنکاوه، و پاش مردنی به گورجی ته‌رمه‌که‌ی له‌ناو ده‌ریا ده‌رهێنراوه، و به‌په‌له‌ش مۆمیایان کردووه، تا له‌شی پارێزراوبێ، به‌ڵام شتێکی بۆ نه ئه‌دۆزرایه‌وه ئه‌ویش ئه‌وه‌بوو: چۆن ئه‌م جوسته‌یه له‌ته‌رمه مۆمیا کراوه‌کانیتر بێوه‌ی تر بووه، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا که له‌ناو ده‌ریادا ده‌ر هێنراوه؟!
مۆریس بۆکای پاش لێبوونه‌وه‌ی له‌پشکنینی ته‌رمه مۆمیاکراوه‌که‌ی فیرعه‌ون، راپۆرتێکی ئاماده‌کرد تا ئه‌وه‌ی قه‌ناعه‌ت و بڕوای پێیه‌تی له ده‌رهێنانی ته‌رمه‌که‌ی فیرعه‌ون له‌ده‌ریاداو ده‌ستبه‌جێ مۆمیاکردنی بڵاوی بکاته‌وه که شتێکی نوێی دۆزیوه‌ته‌وه، ئاله‌ویادا یه‌کێک چپاندی به‌گوێیداو گوتی: په‌له‌مه‌که، چونکه موسڵمانه‌کان له‌باره‌ی ئه‌م نوقمبوونه‌ی فیرعه‌ونه‌وه قسه‌وباسیان هه‌یه. دکتۆر ئه‌م قسه‌یه‌ی زۆر پێ سه‌یربوو، بۆیه نه‌یتوانی بیسه‌لمێنێ.. چونکه دۆزینه‌وه‌ی شتی وا له‌رێی پێشکه‌وتنی زانیاریی و ده‌زگا که‌مپیوته‌رییه زۆر هه‌ستیاره‌کانه‌وه نه‌بێ ناگونجێ بزانرێ.
قورئان باسی رزگار بوونی لاشه‌که‌ی ده‌کات:
یه‌کێکیان پێی ئه‌لی: ئه‌و قورئانه‌ی ئه‌وان باوه‌ڕیان پێیه‌تی باسی نقومبوونی فیرعه‌ون و به‌سه‌لامه‌تی هاتنه ده‌ره‌وه‌ی جوسته‌که‌ی ده‌کات، زیاتر سه‌رسام ده‌بی و ده‌پرسی: ئاخر چۆن شتی وا ده‌بێت؟ خۆ ئه‌م ته‌رمه مۆمیا کراوه دووسه‌د ساڵ نابێ که دۆزراوه‌ته‌وه، ئه‌وه‌بوو له‌ساڵی 1898دا دۆزرایه‌وه، و قورئانه‌که‌ی ئه‌وانیش ته‌مه‌نی هه‌زارو چوار سه‌د ساڵ زیاتره.؟!( رۆژ ئاواییه‌کان پێیان وایه که قورئان له ته‌ورات وئینجیله‌وه وه‌رگیراوه، و له کتیبی ته‌ورات و ئینجیلدا هیچ هێمایه‌ک بۆ هێنانه ده‌ره‌وه‌ی لاشه‌ی فیرعه‌ون ناکات، بۆیه به دۆوینه‌وه‌یه‌کی زانیاری دائه‌نا بۆ خۆی )
شتی وا مه‌عقوول نییه، نه‌ک هه‌ر ته‌نیا عه‌ره‌ب، به‌ڵکوو هیچ که‌سێک له‌خه‌ڵکی سه‌رزه‌وی پێش 1898 نه‌یزانیوه که ته‌رمی پاشاکانی میسر مۆمیا کراون؟!
بۆیه مۆریس بۆکای ئه‌وشه‌وه به‌لای ته‌رمه‌که‌ی فیرعه‌ونه‌وه دۆش دا ئه‌مێنێ، هه‌ر سه‌رنجی ئه‌داو قسه‌ی هاوه‌ڵه‌که‌ی له‌گوێیدا ده‌زرنگێته‌وه: قورئانی موسڵمانه‌کان باسی نقومبوونی فیرعه‌ون و رزگار بوونی لاشه‌که‌ی ده‌کات..!! له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا کتێبه پیرۆزه‌که‌ی خۆیان ته‌نیا باسی ئه‌وه ده‌کات له‌کاتی شوێنکه‌وتنه‌که‌ی حه‌زره‌تی مووسادا نقوم ده‌بێ، ئیتر باسی ئه‌وه ناکات ته‌رمه‌که‌ی چی لێدێت؟!
خۆی به‌خۆی ده‌ڵێت: ده‌چێته عه‌قڵه‌وه ئه‌م مومیاکراوه‌ی به‌رده‌ستم ئه‌و فیرعه‌ونه‌بێ که‌مووسای راونا وکه‌وته شوێنی؟ ئاخر ماقووڵه موحه‌ممه‌ده‌که‌ی ئه‌وان پێش هه‌زار ساڵ ئه‌وه‌ی زانیبی؟
مۆریس ئه‌وشه‌وه نه‌یتوانی بخه‌وێ، داوای کرد ته‌وراتی بۆ بێنن، دهستی به‌خوێندنه‌وه‌ی ته‌ورات کرد، که‌ده‌ڵی:" ئاوه‌که گه‌ڕایه‌وه‌و وڵاخ و بارگه و سواره‌ی هه‌موو ئه‌و له‌شکره‌ی فیرعه‌ونی داپۆشی که بۆناو به‌حره‌که که‌وتبوونه شوێنیان، ته‌نیا که‌سێکیان لی ده‌رنه‌چوو.."
مۆریس بۆکای مات و سه‌رسام ببوو..
ته‌نانه‌ت ئینجیلیش له‌باره‌ی رزگاربوونی ته‌رمه‌که‌ی فیرعه‌ون و به بێوه‌ی مانه‌وه‌یه‌وه هیچ قسه‌یه‌ک ناکات..
پاش چاره‌سه‌رکردنی مۆمیای لاشه‌که‌ی فیرعه‌ون و ته‌عمیرکردنه‌وه‌ی، فه‌ره‌نسه ته‌رمه‌که‌ی نارده‌وه بۆ میسر. به‌ڵام مۆریس له‌و کاته‌وه ئه‌و هه‌واڵه هه‌ژێنه‌ره‌ی بیستبوو، سره‌وتی لێ بڕابوو، بیری هه‌ر له‌بیرکردنه‌وه‌دابوو، ئه‌و هه‌واڵه‌ی که{ته‌رمه‌که به سه‌لامه‌تی له‌ده‌ریا هاتۆته ده‌ر}و له‌ده‌م موسڵمانانه‌وه ده‌یگێڕنه‌وه، له‌ئه‌نجاما خۆی پێچایه‌وه‌و که‌ره‌سه‌ی پێویستی سه‌فه‌ری هه‌ڵگرت، و بڕیاری دا به‌ره‌و وڵاتی موسڵمانان بکه‌وێته رێ، تا دیمانه له‌ته‌ک چه‌ند زانایه‌کی ئاگادار له مه‌سایلی یه‌کاڵاکردنه‌وه‌ی جوسته‌دا ساز بکات، هه‌روای کرد و یه‌که‌م قسه‌یه‌ک که‌باسی کرد ئه‌وه‌بوو: ئه‌م ئه‌و حه‌قیقه‌ته‌ی دۆزیوه‌ته‌وه و په‌ی پێ بردووه که ته‌رمه‌که‌ی فیرعه‌ون پاش نقوم بوونی له‌ده‌ریادا رزگاری بووه.
یه‌کێ له پسپۆڕه موسڵمانه‌کانیش قورئانی پیرۆزی بۆ دێنێت و ئه‌و فه‌رموده‌یه‌ی خوای باڵاده‌ستی بۆ ده‌خوێنێته‌وه که ده‌فه‌رموێ: " فَالْيَوْمَ نُنَجِّيكَ بِبَدَنِكَ لِتَكُونَ لِمَنْ خَلْفَكَ آَيَةً وَإِنَّ كَثِيرًا مِنَ النَّاسِ عَنْ آَيَاتِنَا لَغَافِلُونَ" ( سوورة يونس/ 92 ) واته: ئه‌مڕۆ جوسته‌که‌ت رزگارده‌که‌ین تا په‌ند و نیشانه بیت بۆ ئه‌وانه‌ی پاش خۆت، و له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا که به‌شی زۆری خه‌ڵکی له‌نیشانه‌و ئایه‌ته کانمان غافڵ و بێئاگان.
ئایه‌ته‌که کارکردێکی گه‌وره‌ی له‌سه‌ر دڵ و ده‌روونی هه‌بوو، ده‌روونی هه‌ژاند، و وای لێکرد له‌به‌رده‌م ئاماده‌بوانا بوه‌ستی و پڕ به‌ده‌م و به‌ده‌نگی به‌رز بڵێ: باوه‌ڕم به‌و قورئانه هێنا که نێرراوی خوایه.
موریس بۆکای گه‌ڕایه‌وه بۆ �?ه‌ره‌نسه‌ی وڵاتی خۆی، به‌ڵام به‌بیرێک جیاواز له‌وبیره‌ی هه‌یبوو، به‌ڕوویه‌کی جیاواز له‌و رووه‌ی پێوه‌ی هاتبوو، ماوه‌ی ده‌ساڵی ته‌واوی بۆ لێکۆڵینه‌وه ته‌رخان کرد، که تا چ ئه‌ندازێک ئه‌و حه‌قیقه‌ته زانیارییانه‌ی له‌سه‌رده‌می نوێدا دۆزراونه‌ته‌وه له‌ته‌ک قورئانا ده‌سازێن؟
به‌رهه‌می ئه‌م ده‌ساڵ لێکۆڵینه‌وه‌یه‌ی مۆریس بۆکای دانانی کتێبێکی نایاب بوو له‌باره‌ی قورئانه‌وه که هه‌موو ئه‌ورووپای هه‌ژاند، و ئه‌مه‌ش ناونیشانی کتێبه‌که‌یه: قورئان و ته‌ورات و ئینجیل و زانیاری، لێکۆڵینه‌وه‌یه‌کی کتێبه پیرۆزه‌کانه له‌به‌ر رۆشنایی زانسته نوێیه کاندا.
شوێنه‌واری ئه‌م کتێبه چی بوو؟
یه‌که‌م چاپی له‌ماوه‌ی چه‌ند رۆژێکا له‌هه‌موو کتێبخانه‌کاندا ته‌واو بوو، پاشان به‌سه‌دان هه‌زاری لێ چاپکرایه‌وه، و پاشتر له‌فه‌ره‌نسیه‌وه وه‌رگێڕرایه سه‌ر زمانی عه‌ره‌بی، ئینگلیزی، ئه‌نده‌نووسی، فارسی، سیربو کره‌واتی، تورکی، ئۆردوو، کجوراتی و ئه‌ڵمانی، تا له‌هه‌موو کتێبخانه‌کانی رۆژهه‌ڵات و رۆژئاوادا بڵاو ببێته‌وه.
هه‌ندێ له به‌ناو زاناکانی گاور وجوو هه‌وڵیان دا په‌رچی قسه‌کانی بده‌نه‌وه، به‌ڵام له‌نووسینه‌کانیانا سه‌رکه‌وتوو نه‌بوون، دواینیان دکتۆرێک بوو به‌ناوی ولیام کامبڵ، کتێبێکی نووسی به‌ناوی قورئان و کتیبی پیرۆز له‌رۆشنایی زانیاری و مێژوودا. به‌ڵام هه‌رچی هێنای وبردی نه‌یتوانی بگاته شتێکی وا قه‌ناعه‌ت به‌خه‌ڵکی بکات، سه‌یر ئه‌وه‌بوو له‌و کاته‌دا که هه‌ندێ زانایان له رۆژئاوا خۆیان بۆ په‌رچدانه‌وه‌ی ئاماده کردبوو، خودی ئه‌و دکتۆره‌ش موسڵمان بوو، له‌به‌ر چاو ژماره‌یه‌کی زۆردا شایه‌تمانی هێنا..
به‌ڵێ، دکتۆر مۆریس بۆکای پاش ئه‌وه که به‌خه‌ستی له توێژینه‌وه‌ی قورئانا به‌رده‌وام بوو، به‌شێوه‌یه‌کی ره‌سمی موسڵمانبوونی خۆیی راگه‌یاند، و به‌رهه‌می توێژینه‌وه‌که‌شی نووسینی ئه‌وکتێبه به‌نرخه‌ی بوو له‌باره‌ی ئیعجازی قورئانه‌وه به‌ناوی: (لێکۆلینه‌وه‌ێکی په‌ڕاوه پیرۆزه‌کان له‌به‌ر رۆشنایی زانیارییه نوێیه‌کاندا).
# # #
بۆ ئه‌م باسه سه‌ردانی ئه‌م سایته‌شم کرد و سوودم لێ وه‌رگرت:
موسوعه الاعجاز العلمی فی القران و السنه
حسن پێنجوێنی
.
902 2010-07-07 14:53:26
بابه‌ت: ئیعجازی زانستی پزیشكی شه‌ونوێژ ... (3 وه‌ڵام, نووسراو له ئایین)
شه‌ونوێژ ده‌بێته هۆی كه‌م ده‌ردانی هۆڕمۆنی‌كۆرتیزۆل ، كه‌ده‌بێته هۆی پاراستن له زیادبوونی له‌پڕی شه‌كر له خوێندا ، هه‌روه‌ها زیادبوونی له‌پڕی فشاری خوێنیش كه‌م ده‌كاته‌وه‌و مرۆڤ ده‌پارێزێت له‌سه‌كته‌ی ده‌ماغ ..
سه‌ركه‌وت جلال
پێغه‌مبه‌رمان ده‌فه‌رموێت :
شه‌ونوێژبكه‌ن چونكه‌ئه‌وه ڕه‌فتاری چاكه‌كارانی پێش خۆتانه و نزیك بوونه‌وه‌یه له‌خواو گه‌ڕانه‌وه‌یه له گوناح پاك بوونه‌وه‌یه له‌خراپه و دوورخستنه‌وه‌ی نه‌خۆشییه له‌لاشه .
كۆمه‌ڵێك نوسه‌ری ئه‌مه‌ریكی له په‌رتووكه‌كه‌یاندا كه له‌ساڵی 1993 چاپ كراوه به‌ناوی (الوصفات المنزلیه‌المجربه وأسرارالشیفا‌و الطبیعیه) ده‌ڵێن : هه‌ستان له‌جێگای نوستن به‌شه‌و هاتوو چونێك به‌ناو ماڵدا هه‌ندێك وه‌رزشی كه‌م و شۆردنی ده‌ست و قاچ و هه‌ڵمژینی هه‌ناسه‌ی قوڵ سودی زۆری ته‌ندروستی هه‌یه هه‌موو ئه‌وانه‌ش له‌شه‌و نوێژدا دێنه دی.
زاناكان ده‌ڵێن : شه‌ونوێژ ده‌بێته هۆی كه‌م ده‌ردانی هۆڕمۆنی‌كۆرتیزۆل ، كه‌ده‌بێته هۆی پاراستن له زیادبوونی له‌پڕی شه‌كر له خوێندا ، هه‌روه‌ها زیادبوونی له‌پڕی فشاری خوێنیش كه‌م ده‌كاته‌وه‌و مرۆڤ ده‌پارێزێت له‌سه‌كته‌ی ده‌ماغ و دڵ وه‌هه‌روه‌ها شه‌ونوێژ چاره‌سه‌ره بۆ نه‌خۆشی (الاجهاد الزمنی) وه‌بیرو هۆش تیژده‌كات له‌به‌رخوێندنی ئه‌و قورئانه‌ی له‌شه‌وه بێده‌نگه‌دا ده‌خوێنرێت جگه له‌وه نه‌خۆشی ده‌نگ دانه‌وه‌ی گوێ كه‌م ده‌كاته‌وه .
به خته وه‌ری
903 2010-07-07 14:51:08
بابه‌ت: * دوعاكانی حه‌ج و عه‌مره . (0 وه‌ڵام, نووسراو له ئایین)
كاتێك ویستت بچیت بۆ هه‌ر سه‌فه‌رێك به تایبه‌ت حه‌ج و عه‌مره، وه‌سیه‌ت نامه‌ی پێویست بنووسه و شایه‌تیشی له‌سه‌ر بگره.گه‌ر بتوانی هه‌رچی قه‌رز و فه‌رزیشت له‌سه‌ره، بیگێڕه‌وه بۆ خاوه‌نه‌كانیان، یان داوای مۆڵه‌تیان لێبكه و بڵێ: من قه‌رزاری ئێوه‌م ئایا ڕازین بچم بۆ ئه‌و سه‌فه‌ره؟ چونكه ڕه‌نگه تۆ نه‌گه‌ڕێیته‌وه و مافه‌كانیان بفه‌وتێت. ئینجا گه‌ردن ئازادی له‌گه‌ڵ دایك و باوك و ماڵ و منداڵ و خزم و كه‌سه‌كانت بكه و داوای دوعای خێریشیان لێبكه و خۆشت ئه‌م دوعایه بخوێنه ...
ده‌سپێكی سه‌فه‌ر :
كاتێك ویستت بچیت بۆ هه‌ر سه‌فه‌رێك به تایبه‌ت حه‌ج و عه‌مره، وه‌سیه‌ت نامه‌ی پێویست بنووسه و شایه‌تیشی له‌سه‌ر بگره.گه‌ر بتوانی هه‌رچی قه‌رز و فه‌رزیشت له‌سه‌ره، بیگێڕه‌وه بۆ خاوه‌نه‌كانیان، یان داوای مۆڵه‌تیان لێبكه و بڵێ: من قه‌رزاری ئێوه‌م ئایا ڕازین بچم بۆ ئه‌و سه‌فه‌ره؟ چونكه ڕه‌نگه تۆ نه‌گه‌ڕێیته‌وه و مافه‌كانیان بفه‌وتێت. ئینجا گه‌ردن ئازادی له‌گه‌ڵ دایك و باوك و ماڵ و منداڵ و خزم و كه‌سه‌كانت بكه و داوای دوعای خێریشیان لێبكه و خۆشت ئه‌م دوعایه بخوێنه:
(أستودِعُكُم اللّهَ الّذی لاتَضیعُ ودائِعُه).
واتا: (به‌و خوایه‌تان ده‌سپێرم كه سپارده‌كانی زایه نابن).
ئینجا كه له ماڵ ده‌رچوویت، بڵێ:
(بسم اللّه توكّلتُ علی اللّه ولاحول ولا قوّه الاّ بالله أللّهمّ إنی أعوذ بك أن أضلّ أو أُضڵّ، أو أزِلّ أو أُزَلّ، أو أظلِم أو أُظلـَم، أو أجهل أو یُجهَل علیَّ).
مانای: (به‌ناوی خواوه، پشتم به‌خواوه‌ند به‌ست، ده‌سته‌ڵات و توانا ته‌نها هه‌ر لای ئه‌وه‌و پشت هه‌ر به‌و ده‌به‌سترێت.
ئه‌ی خوایه! په‌نا ده‌گرم به‌تۆ له‌وه‌ی كه‌س گومڕا بكه‌م،یان گومڕا بكرێم،یان قاچی خه‌ڵك هه‌ڵخلیسكێنم، یان قاچم هه‌ڵخلیسكێنن، یان سته‌م بكه‌م، یان سته‌مم لێبكه‌ن،یان نه‌زانی بكه‌م، یان نه‌زانیم له‌گه‌ڵ بكرێت).
حیكمه‌تی ئه‌م ئه‌م دووعایش زۆر ڕوونه، چونكه له‌سه‌فه‌ردا زۆر نزیكه ڕێبوار تووشی ئه‌م شتانه ببێت.
دوعای نیشته‌جێ بۆ كاروانی
عن ابن عمر (رضی اللّه عنه) قال:
(كان رسول اللّه (صلى الله علیه وسلم) اذا وَدَّع رجلاً أخذ بِیدِه فلایدعُها حتّی یكون الرّجل هو یدع یدَ النّبیِّ (صلى الله علیه وسلم) ویقول: أستودِعُك اللّهَ دینَك وأمانتَك وا‌خِرَ عَملِك).
واتا: (ئیبن و عومه‌ر (رضی اللّه عنه) ده‌فه‌رموێت: ئه‌گه‌ر كه‌سێك بیویستایه‌ت سه‌فه‌رێك بكات پێغه‌مبه‌ر (صلى الله علیه وسلم) دهستی ده‌گرت و به‌رینه‌ئه‌دا هه‌تا ئه‌و دهستی پێغه‌مبه‌ری به‌ر نه‌دایه، پێشی ده‌فه‌رموو: ئایینت، پارێزگاریت، ئاخر خێریی كرده‌وه‌كانت به په‌روه‌ردگار ده‌سپێرم).
عن أنس قال: جا‌و رجل الی النّبی (صلى الله علیه وسلم) فقال: یارسول اللّه انی أرید سفرا فزوِّدنی، قال: زوََّّدك اللّه التّقوی، قال: زِدنی، قال: وغفر ذنبَك، قال زِدنی بأبی أنت وأمّی، قال: ويسَّرلك الخیر حیثما كنتَ).
واتا: (ئه‌نه‌س ده‌گێڕێته‌وه: پیاوێك هاته خزمه‌تی پێغه‌مبه‌ر (صلى الله علیه وسلم) وتی: ئه‌ی نێردراوی خوا! من نیازی سه‌فه‌رێَكم هه‌یه توێشووم بده‌رێ؟ پێغه‌مبه‌ریش (صلى الله علیه وسلم) فه‌رمووی: خوای گه‌وره ته‌قوا بكاته توێشووت. وتی: زیاتریش؟ فه‌رمووی خوا له گوناهیشت ببوورێ. وتی دایك و باوكم فیدات بێ هی زیاتریش؟ فه‌رمووی له هه‌ر لایه‌ك بوویت خوا خێرت بۆ ئاسان بكات).
عن ابی هریره (رضی اللّه عنه) أنّ رجلا قال: یارسول اللّه انّی أرید أن اُسافر فأوصِنی؟ فقال (صلى الله علیه وسلم): علیك بتقوی اللّه والتّكبیر علی كلّ شرف. فلمّا ولّی الّرجل قال: اللّهم اطو لهُ الا‌رض وهَوِّن علیه السفر).
واتا (ئه‌بووهوره‌یره) (رضی اللّه عنه) ده‌ڵێت: پیاوێك وتی ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله علیه وسلم) نیازی سه‌فه‌رێكم هه‌یه ئامۆژگاریم بكه، ئه‌ویش فه‌رمووی: ده‌ست به ته‌قوای خواوه بگره و، (أللّه أكبر)یش له‌سه‌ر هه‌موو جێگایه‌كی بڵند بكه. كاتێ كابرا ڕۆشت، فه‌رمووی: ئه‌ی خوایه! دووری ڕێگای بۆ بهێنه‌ره یه‌ك و، چوونه‌كه‌ی بۆ ئاسان بكه).
دوعای سواربوون بۆ سه‌فه‌ر
(ابن عمر) (رضی اللّه عنه) ده‌فه‌رموێت: پێغه‌مبه‌ر (صلى الله علیه وسلم) هه‌ركات به‌نیازی سه‌فه‌ر سه‌ر بكه‌وتایه‌ته سه‌ر وشتره‌كه‌ی سێ جار (أللّه أكبر)ی ده‌كرد و ده‌یفه‌رموو:
(سبحان الّذی سخّر لنا هذا وما كنّا له مقرنین. وانّا الی ربّنا لمنقلبون. أللّهمّ أناّ نسألك فی سفرنا هذا البِرَّ والتّقوی ومن العمل ما ترضی. أللّهمّ هَوِّّن علینا سفرنا هذا، واطوِ عَنّا بُعده، أللّهمّ أنت الصّاحِبُ فی السّفر، والخلیفه فی الا‌هل، أللّهمّ انّی أعوذ بك مِنْ وعثا‌ء السّفر وكأ‌به المَنظر، وسو‌وِ المنقلب فی الا‌هل والمال والولد) واذا رجع قالهَنُ ّ وزاد فیهنّ: (أ‌یبون تائبون عابدون لربّنا حامدون).
(پاك و بێَگه‌ردی بۆ ئه‌و خوایه‌ی ئه‌م هۆكاری سه‌فه‌ره‌ی بۆ ڕام و ملكه‌چ كردووین، خۆ گه‌ر ئه‌و ملكه‌چی نه‌كردایه‌ت ئێمه ده‌ره‌قه‌تی نه ده‌هاتین.
ئه‌ی خوایه! ئێمه له‌م سه‌فه‌ره‌دا داوای چاكه و ته‌قوا و هه‌موو ئه‌و كرده‌وانه‌ت لێده‌كه‌ین كه تۆ لێی ڕازیت. ئه‌ی خوایه! ئه‌م سه‌فه‌ره‌مان بۆ ئاسان بكه‌یت، ڕێگای دوورمان بۆ بێنیته‌وه یه‌ك. ئه‌ی خوایه! تۆ هاوریی سه‌فه‌ریت،تۆجێ‌نشینی ناو ماڵ و منداڵیت. ئه‌ی خوایه! په‌نا به تۆ ده‌گرم له ته‌قله و ده‌وی سه‌فه‌ر، له دیمه‌نی خه‌مناك، له هاتنه‌وه به‌سه‌ر دیمه‌نێكی خراپ و ناهه‌مواری ناو ماڵ و خێزان و منداڵ).
كاتێكیش له سه‌فه‌ره‌كه‌ی ده‌گه‌ڕایه‌وه، هه‌مان پاڕانه‌وه‌ی دووباره ده‌كرده‌وه و ئه‌م چه‌ند وشه‌یشی ده‌خسته سه‌ری:
(گه‌ڕاینه‌وه، به‌نده‌ی په‌روه‌ردگارین، بۆ په‌روه‌ردگارمان سوپاسگوزارین).
دوعای كاروانی له درێژایی سه‌فه‌ره‌كه‌یدا
(جابر) (رضی اللّه عنه) ده‌فه‌رموێ: كاتێ كه سه‌فه‌رمان ده‌كرد، له به‌رزایییه‌كاندا (أللّه اكبر)مان ده‌كرد و، له نزماییشدا، (سبحان اللّه)مان ده‌كرد.
دوعای كاتی دابه‌زین له مه‌نزڵه‌كاندا
عن خوله بنت حكیم (رضی اللّه عنها) قالت: سمعت النّبیّ (صلى الله علیه وسلم) یقول: من نَزَڵ منزِلاً ثمّ قال: (أعوذ بكلمات اللّه التّاماّت من شرِّماخلق، لم يضرَّه شئ حتّی یرتحِل من منزله ذلك)
(هه‌ركه‌س له جێگایه‌كدا باروبارگنه‌ی خست و وتی: په‌نا ده‌گرم به وشه ته‌واوه‌كانی خودا له خراپه‌ی هه‌موو شێك كه خۆی دروستی كردووه،ئه‌وه له‌و شوێنه‌دا تا بار ده‌كات هیچ شتێك زه‌ره‌ری لێ نادات.
دوعای چوونه ناو گوندو شاره‌كان
عن صهیب أنّ النّبیّ (صلى الله علیه وسلم) لم یرَ قریه‌ً یرید دخولها الاّ قال: حین یراها: (أللّهمّ ربّ السّماوات السّبع وما أڤْللْنَ، والآ‌رَضین السّبع وما أقڵلْن، وربَّ الشّیاطینِ وما أضڵلن، وربَّ الرَیاح وما ذرَیْن،فأنّا نسألك خیرَهذهالقریه وخیر أهلها، وخیر ما فیها ونعوذ بك وشرّ مافیها).
واته: (صوهه‌یب (رضی اللّه عنه) ده‌فه‌رموێت پێغه‌مبه‌ر (صلى الله علیه وسلم) هه‌ركات گوندێكی ببینایه كه بیویستایه بچێته ناوی، له كاتی دیتنه‌كه‌یدا ده‌یفه‌رموو: ئه‌ی خوایه! په‌روه‌ردگاری حه‌وت ئاسمانه‌كان و ئه‌وه‌ی وا له ژێریاندا، ئه‌ی خوای حه‌وت زه‌مین و ئه‌وه‌ی ها له‌سه‌ریان، ئه‌ی خوای شه‌یتانه‌كان و ئه‌وانه‌شی كه ئه‌وان گومڕایان كردوون، ئه‌ی خوای شنه باكان و ئه‌وه‌ی كه با كردوونی به ئاسماندا، ئێمه داوات لێده‌كه‌ین بۆ خێری ئه‌م گونده و خێری دانیشتوانی ئه‌م گونده و خێری هه‌ر شتێك له‌م گونده‌دا هه‌یه.
دوعای كاتی ترس له شه‌ڕی پیاو خراپ
عن أبی موسی الا‌شعری (رضی الله عنه) أنّ النّبیّ (صلى الله علیه وسلم) كان اذا خاف قوما، قال: أللّهمّ انّا نجعلك فی نحورهم، ونعوذ بك من شرورهم.
واتای: (ئه‌بوموسای ئه‌شعه‌ری ده‌ڵێت: پێغه‌مبه‌ر(صلى الله علیه وسلم) ئه‌گه‌ر بترسایه له قه‌ومێك ده‌یفه‌رموو: ئه‌ی خوایه تۆ ده‌كه‌ین به گژیاندا و، له شه‌ڕ و خراپه‌شیان په‌نات پێده‌گرین.
دوعای ئاسانبوونی كاری قورس و گران
ریَِبوار و كاروانی زۆرجار هه‌ندێ كاری له‌سه‌ر گران ده‌بێت، بۆیه سوننه‌ته له وه‌ها حاڵه‌تێكدا بپاڕێته‌وه و بڵێت:
(أللّهمّ لاسَهڵ الاّماجعلته سهلا، وأنت تجعل الحَزن اذا شئت سهلا).
واته: (خوایه هیچ كارێك ئاسان نیه مه‌گه‌ر ئه‌وه‌ی تۆ ئاسانت كردبێت، تۆش گه‌ر بته‌وێت هه‌رد و چیا ده‌كه‌یت به ده‌شت و سارا).
پێویسته ڕێبوار ئه‌وه‌ش بزانێت زۆرجاران گرانبوونی كاره‌كانی و دواكه‌وتنیان به‌خێر ده‌گه‌ڕێت. بۆیه گه‌ره‌كه ئه‌م شتانه‌ی لا ئاسایی بێت و پێیان دڵگران نه‌بێت، به‌ڵكو ژیرانه هه‌وڵبدات بۆ كردنه‌وه‌ی گرێ كوێره‌كانی سه‌فه‌ر .
دوعای كاتی ئیحرام پۆشین
له كاتێكدا به‌رگی ئیحرامت پۆشی، نیه‌تی ته‌نها حه‌جت هێنابێ، بڵێ: (لبّیك اللّهمّ بحجّه).
(خوایه هاتم به‌ده‌م فه‌رمانی تۆوه و نیازی حه‌جم هه‌یه).
ئه‌گه‌ر نیازه‌كه‌شت هه‌ر بۆ عه‌مره بوو، بڵێ: (لبّیك اللّهمّ بعمره). ئه‌گه‌ر نیازی هه‌ردووت هه‌بوو، بڵێ: (لبّیك بحجّه وعمره). دوای ئه‌وه به‌رده‌وام ئه‌م دووعایه بخوێنه:
(لبّیك اللّهمّ لبّیك، لبّیك لاشریك لك لبّیك، انّ الحمد والنّعمه لك، والملك لاشریك لك). (ئه‌ی خوایه من به‌ندی تۆم، به‌ندم، به‌ندی تاعه‌تی تۆم، تۆ هاوه‌ڵت نیه، به‌ندم، نازونیعمه‌ت هه‌مووی هی تۆیه، موڵك و ده‌سته‌ڵات هه‌ر هی تۆیه، هاوه‌ڵت نیه).
جێگای خۆیه‌تی دوای (لبّیك) صه‌له‌وات له دیداری پێغه‌مبه‌ر (صلى الله علیه وسلم) بدات و، هه‌ردوعایه‌كی خێری دنیایی و قیامه‌تیی ده‌وێت بیكات.
سوننه‌ته زۆر (لبّیك)ه بكات به پاڵه‌وه، به پێوه،به دانیشتنه‌وه،له سه‌ركه‌وتن و دابه‌زیندا، له‌كاتی تێكه‌لاوبوون به هاوه‌ڵه‌كان، ته‌نانه‌ت له كاتی بێ ده‌ستنوێژی و له‌شگرانیدا، یان ئافره‌تان له كاتی بێنوێژیدا. سوننه‌ته پیاوان به دووعای (لبّیك) ده‌نگ هه‌ڵبڕن، به‌ڵام ئافره‌تان به نهێنی.
فه‌رمووده‌ی (أصح) ئه‌وه‌یه: له كاتی سووڕانه‌وه‌ی كه‌عبه و، هاتووچۆی سه‌فاو مه‌روه‌دا (لبّیك) نه‌ڵێت، ئه‌مه‌ش له‌به‌ر ئه‌وه‌یه كه ئه‌و شوێنانه دوعای تابه‌تیی خۆیان هه‌یه.
گه‌وره‌ترین ویرد دوای ئیحرام پۆشین بۆ حاجی و عه‌مره‌كاریش, ویردی (لبّیك)ه‌یه. هه‌ركاتیش ئه‌م ویرده‌ی خوێندسێ‌باره‌ی بكاته‌وه، پاشان صه‌له‌وات بدات، ناوبه‌ناویش دوعای تایبه‌ت بۆ خۆی و موسڵمانان بكات.
سوننه‌ته هه‌ركات ئیحرامپۆش شتێكی سه‌رسوڕهێنه‌ری دی، بڵێت: (لبّیك، انّ العیش عیش الآخره).
واتا: (من به‌ندی تاعه‌تی تۆم، به‌ڕاستی ژیان ژیانی قیامه‌ته).
دوعای كاتی بینینی مه‌ككه‌ی پیرۆز
كاتێ نزیكی مه‌ككه‌ی پیرۆز بوویت و چوویته ناوچه‌ی (حه‌ره‌م) –واتا سنووری مه‌ككه- ، بڵێsadأللّهمّ) هژا حرمك وأمنك فحامنی علی النّار، وأمّنّی عذابَك یوم تبعث عبادَك، واجعلنی من أولیائِك وأهلِ طاعتِك).
مانای: (ئه‌ی خوایه ئه‌مه حه‌ره‌می تۆیه، جێگایه‌كه خۆت پاراستوته، لاشه‌ی منیش له‌سه‌رئاگر حه‌رام بكه، له ڕۆژێكدا كه به‌نده‌كانت زیندوو ده‌كه‌یته‌وه، بمپارێزه له سزای خۆت و، بیشمگێڕه له‌وانه‌ی كه خۆشه‌ویستی تۆن و ئه‌هلی په‌رستشی تۆن).
دوعای چوونه ناو شاری مه‌ككه‌ی پیرۆز
كاتێ چوویته ناو شاری مه‌ككه‌وه، بڵێsadأللّهمَّ البلدُ بلدُك، والبیتُ بیتُك، جئتُ أطلُبُ رحمتَك، وأؤمُ ّطاعتَك متبعِا لآمرك، أسألك مسأله المضطرّ الیك المشفق من عذابك، أن تستقبلنی بعفوك، وأن تتجاوز عنّی برحمتك وأن تدخلنی جنّتك).
(ئه‌ی خوایه! ئه‌م شاره شاری تۆیه، ئه‌م ماڵه ماڵی تۆیه، منیش هاتووم داوای به‌زه‌یی تۆ ده‌كه‌م، به نیازی تاعه‌تی تۆم، دوای فه‌رمانی تۆ كه‌وتووم، ڕاِزیم به قه‌ده‌ری تۆ، خۆم داوه‌ته ده‌ست تۆ، داوات لێده‌كه‌م به‌داوای كه‌سێكی داماو بۆ لای تۆ كه له سزای تۆ ده‌ترسێت پێشوازیم لێبكه‌یت به لێخۆشبوونی خۆت و، له تاوانه‌كانم ببووریت و، بمخه‌یته به‌هه‌شته‌كه‌ی خۆت).
دوعای چوون به‌ره‌و مزگه‌وت
كاتێ به‌ره‌و مزگه‌وت ڕۆشتیت بڵێ:
(أللّهمّ اجعل فی قلبی نورا، وفی لسانی نورا، واجعل فی سمعی نورا، واجعل فی بصری نورا، واجعل من خلفی نورا، ومن أمامی نورا، واجعل من فوقی نورا، ومن تحتی نورا، أللّهمّ أعگنی نورا).
(خوایه! دڵم نوورانی بكه‌یت، زمانم نوورانی بكه‌یت، گوێكانم نوورانی بكه‌یت، چاوانم نوورانی بكه‌یت، پشت و به‌رده‌مم نوورانی بكه‌یت، سه‌رو خوارم نوورانی بكه‌یت، ئه‌ی خوایه نوورم پێببه‌خشیت).
دوعای چوونه ناو مزگه‌وت
كاتێ چوویته ناو مزگه‌وتی ((حه‌رام)) یان هه‌ر مزگه‌وتێكی تر، قاچی ڕاست پێش بخه‌و صه‌لاوات بۆ پێغه‌مبه‌ر (صلى الله علیه وسلم) بنێره‌و بڵێsadأللّهمّ افتح لی ابواب رحمتك). (خوایه ده‌رگاكانی ڕحمه‌تی خۆتم لێبكه‌یته‌وه).
كاتێكیش هاتیته ده‌ر، قاچی چه‌پت پێش بخه و به‌هه‌مان شێوه صه‌لاوات بنێره‌و ئنیجا بڵێsadأللّهمّ انـّی أسألك من فضلِك).
واته: (خوایه، داوات لێده‌كه‌م له فه‌زڵی خۆت به‌شم بده‌یت).
دوعای ناو مزگه‌وتی حه‌رام (المسجد الحرام).
له‌ناو حه‌ره‌می مزگه‌وتی مه‌ككه‌دا بڵێsadأللّهمّ انّ هذا حرمُك، وموضعُ أمنك، فحرّم لحمی وبشری ودمی ومخّی وعڤامی علی النّار).
(خوایه! ئه‌مه حه‌ره‌می تۆیه، جێگایه‌كی پارێزراوی تۆیه، گۆشت و پێستم،خوێن و مۆخ و ئێسكم، حه‌رام بكه له‌سه‌ر ئاگری دۆزه‌خ).
دوعای كاتی بینینی كه‌عبه
كاتێ ماڵی كه‌عبه‌ت بینی بڵێsadأللّهمّ زِد هذا البیتَ تشریفًا وتعظیمًا وتكریماً ومهابه‌ً، وزد من شرَّفه وكرّمه ممّن حجّه أو اعتمره تشریفا وتكریما وتعظیما وبڕّّا. أللّهمّ أنت السّلام ومنك السّلام فحیّنا بالسّلام).
(خوایه! ئه‌م به‌یته زیاتر شه‌ره‌فمه‌ندو گه‌وره و به‌ڕێزو به هه‌یبه‌ت بكه، هه‌ر كه‌سیش ڕێزی ڕێزی لێده‌گرێت له‌وانه‌ی بۆ حه‌ج و عه‌مره دێن، شه‌ره‌ف و حورمه‌ت و گه‌وره‌یی و چاكه‌یان زیاتر بكه‌یت.ئه‌ی خوایه تۆ ئاشتی ویستیت و ئاشتییش هه‌ر له تۆوه ده‌بێت، ئه‌ی خوایه به ئاشتی بمانژێنه).
دوای ئه‌مه بۆ هه‌ر مه‌به‌ستێكی چاك بیه‌وێت با دوعا بكات.
دوعای ته‌وافی كه‌عبه
كاتێك ده‌ستت به ته‌واف كرد –گه‌ر گونجا ده‌ست له به‌رده ڕه‌شه‌كه بده و ماچی بكه، گه‌ر نه‌شگونجا له به‌رانبه‌ریه‌وه دهستی بۆ هه‌ڵبڕه و بڵێsadبسم اللّه واللّه أكبر، أللّهمّ ایماناً بك وتصدیقاً بكتابك ووفا‌وً بعهدك واتّباعاً لسنّه نبیِّك).
ئه‌ی خوایه ئه‌م (ته‌وافه‌ی من) له‌به‌ر باوه‌ڕ به تۆیه ، به قورئانه‌كه‌ی تۆیه، وه‌فایه به به‌ڵێنی تۆ، شوێنكه‌وتنه بۆ پیبَغه‌مبه‌ره‌كه‌ی تۆ.
له سێ سووڕی یه‌كه‌مدا دوای ئه‌م دۆعایه بڵێsadأللّهمّ اجعله حجاًّ مبرورًا، وژنبًا مغفوراً، وسعیًا مشكوراً، وتجاره‌ً لن تبور).
(خوایه به حه‌ج (یان عه‌مره‌یه‌كی) قبووڵكراوی بگێڕه، به تاوانێكی لێبووراو،به هه‌وڵێكی وه‌رگیراو، به بازرگانیه‌كی به پیت و قازانج تێدا كراو).به‌ڵام له چوار سووڕه‌كه‌ی تردا له‌دوعای به‌رانبه‌ر (حجر الاسود) بڵێsadأللّهمّ اغفر وارحم واعف عمّا تعلم وأنت الاعزّ الاكرم).
ئه‌ی خوایه! لێم ببوره و ڕحمم پێ‌بكه و له‌و گوناهانه‌ی خۆت ده‌یزانیت خۆش ببه، تۆی خاوه‌ن ده‌سته‌ڵات و زۆر به‌ڕێز.ئه‌وه‌شت بیر نه‌چێت هه‌موو كات له نێوان ڕوكنی یه‌مانی و (حجر الاسود)دا بڵێ:[ربّنا ێ‌تنا فی الدّنیا حسنه وفی اڵاخره حسنه وقنا عژاب النّار]. (ئه‌ی خوایه له دنیا چاكه‌مان پێ‌ببه‌خشه و، له قیامه‌تیشدا هه‌ر چاكه، بیشمانپارێزه له سزای دۆزه‌خ).
زیاد له‌مانه‌ش ته‌واف هه‌لێكی زۆر گه‌وره‌یه بۆ هه‌موو جۆره پاڕانه‌وه‌یه‌كی دین و دنیا. بۆیه گه‌ره‌كه ئه‌و هه‌له گه‌وره‌یه له ده‌ست خۆ نه‌درێت، به‌تایبه‌ت له ئاستی (مُلتَزَم)دا، كه له نێوان ده‌رگای كه‌عبه و (حجر الاسود)دایه، حاجیان ده‌ستیان ده‌خه‌نه سه‌ری و ده‌پاڕێنه‌وه، هه‌روه‌ها له‌ناو (حِجر)ی ئیسماعیلدا كه دروست نیه حاجیان له كاتی ته‌وافدا پیایدا بڕۆن، به‌ڵام هه‌ندێكیان ده‌چنه ئه‌وێ و ده‌وه‌ستن بۆ دوعاو پشوو دان، به‌ڵام له بیرت بێت ناوبه‌ناو با دوعاكانت تێكه‌ڵاو بێت به سوپاسی خوای په‌روه‌ردگار و سه‌ڵاوات له دیداری پێغه‌مبه‌ر (صلى الله علیه وسلم) دوعای دوای سوننه‌تی ته‌واف دوای ته‌واوبوونی ته‌واف و نوێژی سوننه‌تی ته‌واف بڵێ: (أللّهمّ انّی عبدك وابن عبدك أتیتك بذنوبٍ كثیره وأعمال سیّئه، وهذا مقام العائذبك من النّار، فاغفرلی انّك أنت الغفور الرّحیم).
ئه‌ی خوایه! من به‌نده‌ی تۆم كوڕی به‌نده‌ی تۆم به تاوانێكی زۆرو كرده‌وه‌ی خراپه‌وه هاتووم بۆلات، ئه‌مه‌ش جێگای ئه‌و كه‌سه‌یه په‌نا ده‌گرێت به تۆ له ئاگری دۆزه‌خ، لێم ببووره به‌ڕاستی تۆ زۆر لێبوورده و به سۆزیت).
خواردنه‌وه‌ی ئاوی زه‌مزه‌م و دوعاكه‌ی
سونه‌ته له كاتی خواردنه‌وه‌ی زه‌مزه‌مدا ڕو بكه‌یته قیبله‌و به ناوی خواوه سێ جار له سه‌ر یه‌ك له‌و ئاوه بخۆیته‌وه له دوای هه‌مو جارێك ده‌فره‌كه له ده‌مت بكه‌یته‌وه‌و هه‌ناسه بده‌یت هه‌تا ته‌واو پاراو ده‌بیته‌وه هه‌روه‌ها سونه‌ته له‌كاتی خواردنه‌وه‌ی زه‌مزه‌مدا نیازی خێری دین ودنیا بهێنیت،چونكه پێغه‌مبه‌ر ()فه‌رمویه‌تی sadما‌و زمزم لما شُڕب له) ئاوی زه‌مزه‌م بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌یه كه له دڵتایه كاتی خواردنه‌وه‌ی .
وه له كاتی خواردنه‌وه ی زه‌مزه‌م ئه‌م دوعایه بخوێنه (أللّهم اجعله علماً نافعاً ورزقاً واسعاً،وریّاً وشبعاً وشفا‌وًمن كلِّ دا‌و واغسل به قلبی ، وامله من خشیتك وحكمتك) ئه‌ی خوایه بیگێره به زانستێكی به سود ، به رۆزیه‌كی فراوان،به پاراوی و تێری به شیفا له هه‌مو ده‌ردێك،دڵمی پێ بشۆره‌و پڕی بكه له ترسی خۆت و له په‌ندی جوان.
دوعای سه‌ر كێوی سه‌فاو مه‌روه
عن جابر (رچ)أن االنبّی‌َّ (خرج ألی الصفا فلما دنا من الصفا قرأ(أن الصفا والمروه من شعائرلله )(البقره 158)(أبدأبما بدأالله به)فبدأ بالصفا فرقی علیه حتی رأی البیت فا ستقبل القبله،فوحدالله وكبره وقال لااله الاالله وحده لا شریك له،له المك وله لحمد وهو علی كل شئ قدیر، لا اله الا الله وحده، أنجز وعده،ونصر عبده، وهزم الآ‌حزاب وحده،ثم دعا بین ذالك، قال مثل هذا ثلاث مرات، ثم نزل ألی المروه، ففعل علی المروه‌كما فعل علی الصفا)رواه مسلم.
جابر (رخ)ده‌فه‌رموێ: پێغه‌مبه‌ر (صلى الله علیه وسلم )رۆیشت به‌ره‌و صه‌فا كاتێ لێی نزیك بویه‌وه ئه‌م ئایه‌ته‌ی خوێند (ان الصفا والمروه من شعا ئرالله ....)(البقره 158)واتابه‌ڕاستی صه‌فاو مه‌روه له‌نیشانكرده گه‌وره‌كانی په‌رستشی خوان .
ئینجا فه‌رمووی ده‌ست پێده‌كه‌م به‌وه‌ی خوا دهستی پێكردووه واتا (له صه‌فاوه بۆمه‌روه )،ئینجا سه‌ر كه‌وته سه‌ر ته پۆڵكه‌ی صه‌فا هه‌تا چاوی به به‌یت كه‌وت .له‌وێدا ڕووی كرده قیبله‌و (الله أكبر )و(الحمدلله)ی كردو فه‌رموی: (لااله ألله وحده )هیچ خوایه‌ك نیه جگه له (ألله)تاكو ته‌نهایه هاوه‌ڵی نیه موڵك و ده‌سه‌لاأت و سوپاس وستایش هه‌ر بۆ ئه‌و زاته‌یه. به ده‌سه‌ڵاتیشه به‌سه‌ر هه‌مو شتێكدا، هیچ خوایه‌ك نیه جگه له ألله تاك و ته�
کورد لۆڤ
.
904 2010-07-07 14:48:28
بابه‌ت: رۆژ كەریم: بەداخەوە ئێمە زیاتر هونەرمەندی بێگانەمان لا خۆشەویستە (0 وه‌ڵام, نووسراو له هونه‌ری)
ماوەی 25 ساڵ دەبێت هونەرمەند رۆژ كەریم لە رێگەی گۆرانی و مۆسیقاوە، خزمەت بە هونەری كوردی دەكات، هەر كاتێك بەرهەمێكی پێشكەش كردبێت ئەگەر لە هی یەكەم باشتر و رەسەنتر نەبووبێت، ئەوا لێی كەمتر نەبووە و بوونی خۆی پێ سەلماندووە بۆ جەماوەر، هەروەها هونەرێك پێشكەش دەكات كە تێكەڵێكە لە هونەرێكی نوێ و سەردەمیانە لەگەڵ هونەری رەسەنی كوردی، رۆژ كەریم ئێستا لە دەرەوەی وڵات ژیان بەسەر دەبات بۆیە لە دەرفەتێكدا بە پێویستمان زانی ئەم دیمانەیەی لەگەڵدا ساز بكەین.
دیمانە: داریۆ
* ئێستا رۆژ كەریم چی نوێی لەبەرنامەدایە؟
_ ئێستا خەریكی تەواوكردنی كارەكانی سیدیەكی نوێم كە بەرەو تەواو بوون دەچێت، زۆربەی ئاوازەكانی هی خۆمە و زۆربەی هۆنراوەكانیش هی هێمنی شێخ عومەرن.
* هونەری كوردی لە چ ئاستێكدایە و گەشبینیت یان رەشبین؟
_ سەرەتا زۆر گەشبین بووم، بەڵام ئێستا كارەكان بەشێوەیەكی تر دەڕۆن و رێچكەیەكی تریان گرتووە، بەڕای من كارێكی زۆر ترسناكە. جوڵەیەكی هونەری زۆر جوان هەبوو لە كوردستان خەریكە ئەو جوڵەیە خامۆش دەكرێت، بەداخەوە ئەگەر بەو شێوەیە بەردەوام بێت بۆ هونەری كوردی زۆر خراپە. خەریكە هونەر لە هونەرێكی راستەقینەوە دەگۆڕێت بۆ هونەرێكی تر.
* گۆرانیە رۆمانسیەكانت زیاتر لای جەماوەر ناسراون لەو گۆرانیانەی كە خێران تۆ تێبینیت چییە؟
_ نزیكەی بیست و پێنج ساڵە بەشێوەیەكی بەردەوام گۆرانی دەڵێم و لەناو كاری هونەری دام، لەو كاتەدا هەوڵمداوە بەشێوەیەك گۆرانی بڵێم كە هونەرمەندانی تر نەیان پێكاوە. پێشتر گۆرانی نامە و پەیام بوو، ئێستا دوو لایەنەیە وەك جاران نییە. هەوڵم داوە ستایلی تایبەت بە خۆم هەبێت و ئەوەش لە گۆرانیە رۆمانسییەكانم رەنگی داوەتەوە.
* لە فەیس بووك ناوت هەیە ئایا تۆ بەشداری یان وەك هەندێ هونەرمەند كەسی دیكە ئەو ناوەی تۆی هەڵبژاردووە بۆ خۆی و تۆ ئاگات لێی نییە؟
_ بەناوی راستەقینەی خۆمەوە بەشدارم و كەسێكی دیكەش هەیە بەناوی رۆژ كەریم، بەڵام هاوڕێكانم ئامۆژگاری ئەوەیان كردووم كە بە ناوی خۆم بەشدار بم. زۆر شارەزا نیم و زۆر ئینتەرنێت بەكار ناهێنم، بەڵام وەك وتم پرۆفایلی تایبەتی خۆم هەیە.
*هەندێك لەو هونەرمەندانەی لە تاراوگە دەژین دەڵێن لە كوردستان وەك غەریبە سەیر دەكرێین، ئەوانەی كوردستانیش دەڵێن ئەوەندەی یارمەتی ئەوان دەدرێت یارمەتی ئێمە نادرێت، تۆ رات چییە دەربارەی ئەمە؟
_ بە بڕوای من ئەو هونەرمەندانەی لە كوردستان دەژین نییە مووچەی نەبێت و یارمەتی نەدرابێت. بۆچی پێویستە یارمەتی هونەرمەندانی تاراوگە بدرێت، لەبەر ئەوەی ئەوانە هونەری كوردیان بەرەو پێشەوە برد و لەگەڵ رێزم بۆ هونەرمەندانی كوردستان زۆرینەی كارە باشەكان لەسویدەوە دەردەچن و بڵاو دەبنەوە و هونەرمەندانی كورد لە سوید ئەتوانم بڵێم شۆڕشێكیان بەرپاكرد لەڕووی هونەرییەوە. بە هەمان شێوە هەقی خۆیەتی بەپێی پێویست هاوكاری هونەرمەندانی كورستانیش بكرێت، بەڵام بەداخەوە زۆربەی كارەكان رێچكەیەكی كەسی و تایبەتیان وەرگرتووە لە وەزارەتەكان و بەرپرسەكان.
*وەك كوردێك ژیانی تاراوگەت پێ چۆنە؟حەز دەكەی ئێستا لەسوید یان لە كوردستان ژیان بەسەر ببەی؟
_ زۆربەی ئەوانەی هاتوونەتە دەرەوە هەمووی بەهۆی باری ئابووری و سیاسی بووە، ئەگەر تێبینی بكەی زۆربەمان بەنیازین بێینەوە، من یەكێكم لەو كەسانەی ئاواتەخوازم بێمەوە، هەموو رۆژێك بیر لەوە دەكەینەوە بێینەوە وڵاتی خۆمان. بەڵام هاتنەوەش قسەی خۆی هەیە، من چەندین ساڵە لێرەم ژیانم بۆخۆم پێكهێناوە ئێستا بێمەوە كوردستان هیچم نییە و دروستكردنی ژیان جارێكی دیكە كارێكی قورسە. كە دێیتەوە كوردستان بەشێوەیەكی تر مامەڵەت لەگەڵ دەكەن، وەك غەریبە و بێگانە، یەكەم شت لە فڕۆكەخانە دادەبەزیت تۆ میوانی و پێت دەڵێن ئیقامەت وەرگرت. هەندێ شتت رووبەڕوو دەبێتەوە كە پێویست ناكات هەبێت.
* ئایا جگە لە كوردەكان میللەتانی تر و هاووڵاتی ئەوروپی تاچەند جەماوەری هونەرمەندانی كوردی تاراوگەن و سەرسامن پێیان؟
_زۆربەی جەماوەری ئێمە پێكهاتووە لە كورد، بەڵام بەداخەوە ئێمە واین زۆرتر هونەری بێگانەمان لا خۆشەویستە و زیاتر حەزمان لەهونەرمەندی بێگانەیە نەك كورد، لە كوردستان جەماوەری هونەرمەندی غەیرە كورد زۆرە لە كاتێكدا ئێمە لەڕووی ئاواز و هۆنراوە و گۆرانی وتنەوە زۆر پێشكەوتووین. سەبارەت بە من لەسوید زۆركەس لەكاتی ئامادەبوون لەكۆنسێرتەكان و رووبەڕووش پێیان وتوم دەنگت خۆشە و سەرسامی خۆیان دەربڕیوە بەرامبەر دەنگی من، خۆزگە جەماوەری هونەری كوردی ئەوەندە بایەخی بە هونەرمەندانی بێگانە نەدەدا.
*پێوەندیت چۆنە لەگەڵ هونەرمەندان؟
_زۆربەی هونەرمەندەكان هاوڕێی منن، ئاگاداری هەواڵی یەكترین و پێوەندیمان بەهێزە، لەوانە پەیوەند جاف و ئەژدەر و هەردی و ئەتوانم بڵێم زۆربەیان.
* كاتی خۆی لەسەر گۆرانی ریتا رەخنەی زۆرت ئاراستە كرا، ئێستا چیت هەیە دەربارەی ئەوە؟
_هەموو شتێكی نوێ رووبەڕووی رەخنە دەبێتەوە، كلیپی ریتا بۆ كاتی خۆی شتێكی نوێ بوو، پێش كات كەوت ئێستا ئەگەر سەیری بكەی زۆر كلیپی دیكە بەرهەم هاتوون و زۆر ئاساییە لای جەماوەر، ریتا كلیپێكی كۆمیدی بوو یەكەم جار بوو بەو شێوەیە كلیپێك تۆمار بكرێت، بۆیە هەندێ كەسیش ئەو قسانەیان كرد كە زیاتر بۆ ئەوە بوو خۆیان ناسراو بكەن لەسەر حیسابی من.
* ئەگەر كچێكی وەك ریتا پێت بڵێت خۆشم ئەوێی چی پێ دەڵێی؟
_ ئێستا خێزانم هەیە و خاوەنی كوڕێكم (بەپێكەنینەوە)، بەڵام هەموو قۆناغێكی تەمەن كاردانەوەی خۆی هەیە، خۆی كێشەی كلیپەكە لەوە سەریهەڵدا كە ئەوان لەمەبەستی من نەگەیشتن یان لەپەیامی كلیپەكە نەگەیشتن. گۆرانی ڤیدیۆ لەچەند رەگەزێكی سەرەكی پێكهاتووە وەك ئاواز و هۆنراوە و دابەشكردن و وێنە و مۆسیقا، كە سەیری كلیپەكە بكەی دەزانی پەیامی من چییە، بەڵام وەك وتم كەسانێك بۆ ئەوەی بناسرێن ئەو قسانەیان كرد ئەگەرنا ئێستا زۆر كلیپی تر هەن و بەو شێوەیە رەخنەی لێ ناگرن لەبەر ئەوە ئەوەی من بۆ كاتی خۆی زوو بوو، من پێش سەردەمەكە كەوتم.
* كەی دێیتەوە كوردستان؟
_ خۆشحاڵم بێمەوە كوردستان و زۆر پێم خۆشە بەیەكجاری بێمەوە، خۆزگە لایەنی هونەری ئەوەندە خامۆش ناكرێت، لێپرسراوانی كورد كاریان لەسەر زۆربەی لایەنەكان كردووە لەسیاسەت و بیناسازی و جوانكاری، كوردستان زۆر پێشكەوتووە و شانازی پێوە دەكەین، خۆزگە زیاتر بایەخ بە هونەر دەدرا، ئێستا كۆمپانیاكان زۆر روو لەكوردستان دەكەن و بەرەو پێشچوونی زۆری بەخۆیەوە بینیوە، هەق وایە هونەریش زیاتر بایەخی پێبدرێت و لەو پێشكەوتنە بێبەش نەبێت
شاره زوور پۆست
.
905 2010-07-07 14:47:28
وه‌ڵام: جوێنى بنێشت كارى مێشك چاڵاك ده‌كات (4 وه‌ڵام, نووسراو له هه‌مه‌ڕه‌نگ)
ده‌ست خۆش بۆ ئه‌م بابه‌ته به سووده
906 2010-07-07 14:44:34
وه‌ڵام: 10 نه‌ریت ده‌بنه‌هۆی ڕوخاندنی مێشک (7 وه‌ڵام, نووسراو له هه‌مه‌ڕه‌نگ)
ده‌ست خۆش
907 2010-07-07 14:42:17
بابه‌ت: وته‌ی زانایانی فه‌لسه‌فه (9 وه‌ڵام, نووسراو له وته)
*{بامی بی} عه‌شق زاڵمترين دوژمنی مرۆڤه .
*{فرانکلين } که‌مێک پشوو بده تا زووتر بگه‌يته ئامانج .
*{ ژوا ورن } پێم بڵێ کاتی خۆت چۆن به‌سه‌ر ده‌به‌يت تا پێت بڵێم چ که‌سێکی .
*{ ناپليۆن } ئه‌وينی يانی سه‌رگه‌رمييه‌ك بۆ مرۆڤی بێ ئيش و کار .
*{مارك تواين} سه‌ره‌تايی هه‌واڵ(ئومێد و ئاره‌زووه) ، کۆتاييه‌که‌شی (سه‌رکه‌وتن و ساده‌يی)يه .
*{ئيمامی عه‌لی} گه‌وره‌ترين مامۆستا تاقی کردنه‌وه‌و ئه‌زموونه .
*{سۆفاج} ژيان نرخی نيه ته‌نيا ئه‌و کاته نه‌بێ که شتێك هه‌بێت و له پێناويدا تێبکۆشی .
908 2010-07-07 14:39:33
وه‌ڵام: نان بۆ نانەواو گۆشت بۆ قەساب.. تكایە زەکەریا بەسە ئاواز کۆپی کردن!! (6 وه‌ڵام, نووسراو له هونه‌ری)
زۆر سوپاس
909 2010-07-07 14:37:14
وه‌ڵام: ئه‌ژده‌ر وه‌هبی گه‌یشته‌وه کوردستان و پێشوازی گه‌وره‌ی لێکرا. (1 وه‌ڵام, نووسراو له هونه‌ری)
ده‌ستت خۆش بیت گیان هه‌ربژیت..........
910 2010-07-07 14:33:56
وه‌ڵام: ئەرێ (زەکەریا) ئەگەر کورد نەباى چۆن دەبووى ؟؟!. (7 وه‌ڵام, نووسراو له هونه‌ری)
ده‌ستت خۆش بیت گیان هه‌ربژیت..........
911 2010-07-07 14:32:12
وه‌ڵام: ئەیوب عەلى زەویەکەى فرۆشت. (5 وه‌ڵام, نووسراو له هونه‌ری)
ده‌ست خۆش
912 2010-07-07 14:30:28
وه‌ڵام: یاریزانی ئه‌مریكی مایك تایسۆن گه‌یشته سعودیه بۆ جێبه‌جێهێنانی عه‌مره. (3 وه‌ڵام, نووسراو له هه‌مه‌ڕه‌نگ)
زۆر سوپاس
913 2010-07-07 14:25:46
وه‌ڵام: ئه‌م ئافره‌ته ماوه‌ی 60 ساڵه ئاوی نه‌خواردۆته‌وه (8 وه‌ڵام, نووسراو له هه‌مه‌ڕه‌نگ)
ده‌ستت خۆش بیت گیان هه‌ربژیت..........
914 2010-07-07 14:23:56
وه‌ڵام: باسی هه‌ڵه‌ی خۆت بکه! (7 وه‌ڵام, نووسراو له هه‌مه‌ڕه‌نگ)
ده‌ستت خۆش بیت گیان هه‌ربژیت..........
915 2010-07-07 14:22:35
وه‌ڵام: (-(بــوورجــی ئــازادی *شـــــه‌هـــیــــاد* )-) (5 وه‌ڵام, نووسراو له هه‌مه‌ڕه‌نگ)
ده‌ستت خۆش بیت ڤینۆس گیان هه‌ربژیت..........
916 2010-07-07 14:19:50
وه‌ڵام: لە پاش مردنت چی سوودت پێ ئەگەیەنێ (5 وه‌ڵام, نووسراو له ئایین)
زۆر سوپاس هاورێیان
917 2010-07-07 14:18:36
بابه‌ت: چۆنیه‌تی خۆ ئاماده‌کردن بۆ مانگی ره‌مه‌زانی پیرۆز (1 وه‌ڵام, نووسراو له ئایین)
ده‌ست خۆش هه‌ر ماندوو نه‌بی
918 2010-07-07 14:16:33
وه‌ڵام: گرنگی كات له‌لايه‌ن زانايانی سه‌له‌ف (3 وه‌ڵام, نووسراو له ئایین)
ده‌ست خۆش بۆ ئه‌م بابه‌ته جوانه
919 2010-07-07 14:15:11
وه‌ڵام: ناوه‌کانی دۆزه‌خ (5 وه‌ڵام, نووسراو له ئایین)
ده‌سته‌كانت خۆش بيت برا گیانه‌که‌م
خواىگه‌وره باداشتى خێرت بداته‌وه
له‌شت هه‌ر باش بێت
920 2010-07-07 14:12:34
وه‌ڵام: یه‌كه‌م گۆڵی پیۆڵ له مۆندیال ئیسپانیای به‌ره‌و یاری كۆتایی برد (14 وه‌ڵام, نووسراو له وه‌رزش)
ئینشالله له کۆتایشدا سه‌رده‌که‌ون. جامه‌که ده‌بات بۆ مه‌درید
ده‌ست خۆش..
921 2010-07-07 14:08:28
وه‌ڵام: یاریگەی شەهید فڕەنسۆ یارییەكانی بژاردە لەخۆ دەگرێت (8 وه‌ڵام, نووسراو له وه‌رزش)
هیوادارم زوو ته‌واو بێت
922 2010-07-07 14:06:30
وه‌ڵام: به فهرمی:تۆڵدۆ كۆتایی به كاروانی وه‌رزشی خۆی هێنا (8 وه‌ڵام, نووسراو له وه‌رزش)
گۆلچییه‌كی به‌توانا بوو
ده‌ست خۆش بۆ ئه‌م هه‌واله
923 2010-07-07 14:03:15
وه‌ڵام: وينه.ى.هونه.رمه ندان (12 وه‌ڵام, نووسراو له ئه‌لبومی وێنه‌كان)
زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌که‌ت
924 2010-07-07 14:01:28
وه‌ڵام: كوران وةرن شـــــــتى جوانم بـــوهيناون!!!!!!!!!! (14 وه‌ڵام, نووسراو له ئه‌لبومی وێنه‌كان)
سه‌هه‌ند نووسی:
ده‌ستت خۆش بێت ، جله‌کان مۆدێلی گه‌نجانه و جوانــن.
ده‌سته‌کانت هه‌ر خۆش بێت
په‌یام دۆزرایه‌وه [ 883 بۆ 924 له 1،437 ]
یانەی سەرهەنگ موحسین » پهیامهكانی Ahmad Goran
پشتبهسته به PunBB 1.4.6, پاڵپشتیی به كوردی له [مهكۆكانی وێبچن]