بەناوى خواى بەخشندە و میهرەبان
زۆر جار موسڵمانان لەم لاو لەو لا پرسیار سەبارەت بەوە دەكەن كە ئایا ئامادە بوون، و پیرۆزبایى كردن بە بۆنەى جەژنی سەرى ساڵى زاینى (كریس مەس) كە جەژنی گاور و خاچ پەرستانە، درووستە یان نە ؟!
لە وەڵامى ئەم پرسیارەدا دەووترێت: پێشەوا (ابن القیم) ـ ڕەحمەتى خواى لێ بێت ـ كۆڕا و یەك دەنگى زانایان، و شوێنكەوتوانى هەر چوار مەزهەبەكە دەگێڕێتەوە لە سەر ئەوەى كە ئامادە بوون لە جەژنی سەرى ساڵى زاینى كە جەژنی گاور و خاچ پەرستانە حەرام و قەدەغە كراوە، هەروەكو فەرموویەتى: ((ولا يجوز للمسلمين حضور أعياد المشركين باتفاق أهل العلم الذين هم أهله. وقد صرح به الفقهاء من أتباع المذاهب الأربعة في كتبهم)) (أحكام أهل الذمة: 1 / 723 - 724)  ، واتە: حەرامە و نابێت موسڵمان ئامادەى جەژنی موشریكەكان بێت، بە كۆڕا و یەك دەنگى زانایان،ئەوانەى كە حیساب بۆ ووتەیان دەكرێت، شەرع زانان و شوێنكەوتوانى هەر چوار مەزهەبەكەش بە ڕاشكاوى لە كتێبەكانیاندا ئەوەیان باس كردووە.
شیخى پایە بەرزى ئیسلام (ابن تيمية) ەش ـ ڕەحمەتى خواى لێ بێت ـ لە (اقتضاء الصراط المستقيم مخالفة أصحاب الجحيم) و لة (مختصر الفتاوى المصرية)  دا بە قەدەغە و حەرامى دادەنێت.
لە زانایانى ئەم سەردەمەش زاناى پایە بەرزى ئیسلام (ابن باز) هەروەكو لە  (مجلة البحوث الإسلامية، العدد الخامس عشر، ص 285، موقع الشيخ عبدالعزيز بن باز) دا هاتووة، و (ابن عثيمين)، و (اللجنة الدائمة للبحوث العلمية والإفتاء)  هەمان بۆچوونیان هەیە، كە حەرامە بەشدارى ئەو بۆنە و جەژنە بكرێت، یان پیرۆزباییان لێ بكرێت بەو بۆنەیەوە، ئەمەش دەقى ئەو پرسیارەیە كە لە شێخ (ابن عثيمين) ـ ڕەحمەتى خواى لێ بێت ـ دەكرێت لەگەڵ دەقى وەڵامەكەشى: 
شێخى پایە بەرز (محمد بن صالح العثيمين)
السلام عليكم ورحمة الله وبركاته  ... وە پاشان:
پرسیار: حوكمى پیرۆز بایى كردن چیە لە بێ باوەڕان بە بۆنەى جەژنی (كریس مەس)، چونكە هەندێكیان هاوكارن لە گەڵماندا ؟ وە چۆن وەڵامیان بدەینەوە ئەگەر پێرۆزباییان لێ كردین ؟ وە ئایا دەبێت بڕۆین بۆ ئەو جێگایانەى كە ئاهەنگى تێدا دەگێڕن بەو بۆنەیەوە، وە ئایا ئەگەر كەسێك هەر شتێكى لەو شتانەى ئەنجام دا ـ كە باسكران ـ بە بێ مەبەست، بەڵكو بە مەبەستى موجامەلە یان لە بەر شەرم یان ئیحراج بوو یان هەر شتێكە ترى هاوشێوەى ئەوانە، وە ئایا دەتوانرێت خۆیان پێ بشوبهێنرێت ؟ وەڵاممان بدەنەوە خواى پەروەردگار پاداشتى خێرتان بداتەوە.
بەناوى خواى بەخشنەد و میهرەبان
وعلیكم السلام ورحمة‌ الله وبركاته
وەڵام: پیرۆز بایى كردن لە بێ باوەڕان بە بۆنەى جەژنی (كریس مەس) یان هەر جەژنێكى تر حەرام و قەدەغەیە بە كۆڕا و هاودەنگى زانایان، هەروەكو پێشەوا (ابن القیم) ـ ڕەحمەتى خواى لێ بێت ـ لە كتێبى      (أحكام أهل الذمة ‌) ەیدا كە فەرموویەتى:
((وأما التهنئة بشعائر الكفر المختصة به فحرام بالاتفاق مثل أن يهنئهم بأعيادهم وصومهم فيقول: عيد مبارك عليك أو تهنأ بهذا العيد ونحوه ؛ فهذا إن سلم قائله من الكفر فهو من المحرمات وهو بمنزلة أن يهنئه بسجوده للصليب ؛ بل ذلك أعظم إثماً عند الله وأشد مقتاً من التهنئة بشرب الخمر وقتل النفس وارتكاب الفرج الحرام ونحوه.
وكثير ممن لا قدر للدين عنده يقع في ذلك ولا يدري قبح ما فعل، فمن هنأ عبداً بمعصية أو بدعة أو كفر ؛ فقد تعرض لمقت الله وسخطه))
ووتەكەى تەواو بوو ـ بەڕەحمەت بێت ـ.
واتە: وە سەبارەت بە پیرۆزبایى كردن بە درووشمە كوفریەكان كە تایبەتن پێی، حەرامە بە كۆڕا و یەك دەنگى زانایان، وەك ئەوەى كە پیرۆزباییان لێ بكات ـ واتە: بێ باوەڕان ـ بە بۆنەى جەژنەكانیان، یان ڕۆژووگردنەكانیان، و پێیان بڵێت: جەژنتان پیرۆز بێت، خۆشبەخت بیت لەم جەژنەتدا یان هەر ووتەیەكى هاو شێوەى ئەوانە، ئەمە ئەگەر خاوەنەكەى پارێزراو بێت لە كوفر و بێ باوەڕى، ئەوا تووشى حەرامێك بووە، وەكو ئەوەیە كە پیرۆزباییان لێ بكات بە بۆنەى سوژدە بردن بۆ خاچەكانیان، بەڵكو ئەو كارەى لە لاى خواى پەروەردگار گەورەتر و خراپترە لەوەى كە پیرۆزباییان لێ بكات بە بۆنەى خواردنەوەى مەی (مەشروب)، و كوشتنى خەڵك، و داوێن پیسى، و هاوشێوەكانیان.
زۆریش لەوانەى كە ئایین لە لایان ڕێزى نیە، ئەكەونە ئەو كارەوە، و ناشزانێت ئەو كارەى چەند ناقۆڵا و ناشیاوە، بۆیە هەر كەسێك پیرۆزبایى بكات لە كەسێك بە بۆنەى تاوانێك یان بیدعەیەك یان بێ باوەڕیەك، ئەوا ئەو كەسە تووشى خەشم و قین و توڕەیى خواى پەروەردگار بووە.
بۆیە پیرۆزبایى لە بێ باوەڕان بە بۆنەى جەژنە ئایینیەكانیانەوە خەرامە و بەو شێوەیەیە كە پێشەوا (ابن القیم) باسى لێوە كرد، چونكە ئیقرار كردنى ئەو دروشمە كوفریانەیە كە ئەوانى لە سەرن، ڕازى بوونه پێی، سەرەڕاى ئەوەى كە بەو كوفرانە ڕازى نابێت بۆ خۆى، بەڵام نابێت حەرامە لە سەر موسڵمان كە ڕازى بێت بە دروشمە كوفریەكان، یان پیرۆزبایى بەبۆنەیانەوە بكات لە غەیرى خۆى، چونكە خواى پەروەردگار بەوە ڕازى نابێت، هەروەكو فەرموویەتى: [ إِن تَكْفُرُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنكُمْ وَلَا يَرْضَى لِعِبَادِهِ الْكُفْرَ وَإِن تَشْكُرُوا يَرْضَهُ لَكُمْ  ] (سورة الزمر: 7)، وە فەرموویەتى: [ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الإِسْلاَمَ دِينًا ]          (سورة المائدة: 3).
پێرۆزبایى لێكردنیان حەرامە، هاوكار بێت لە گەڵتدا لە كارەكەت یان نە.
وە ئەگەر پیرۆزباییان لێ كردین بە بۆنەى چەنەكەیەیانەوە، ئەوا وەڵامیان نادەینەوە، چونكە جەژنی ئێمە نیە، و جەژنێلێكە خواى پەروەردگار پێی ڕازى نابێت، چونكە یان جەژنێكى داهێنراوە لە ئایینەكەیان، یان شەرعەكەیان پێی هاتووە، جا ئەگەر لە ئایینەكەشیاندا هاتبێت، بەهاتنى ئایینى ئیسلامى پیۆرز ـ كە بە (محمد) دا          (صلى الله علیه وسلم) ڕەوانە كراوە بۆ هەموو خەڵك ـ ڕۆڵى نەماوە، هەروەكو خواى پەروەردگار فەرموویەتى:: [ وَمَن يَبْتَغِ غَيْرَ الإِسْلاَمِ دِينًا فَلَن يُقْبَلَ مِنْهُ وَهُوَ فِي الآخِرَةِ مِنَ الْخَاسِرِينَ ] (سورة آل عمران: 85).
وە وەڵام دانەوەشیان بەو بۆنەیەوە حەرامە، چونكە ئەمە زۆر گەورەترە لە پیرۆزبایى لێكردنیان، چونكە ئەوەیان بەشداریكردنیانە لەو بۆنەیەدا، هەروەها حەرامیشە موسڵمانان خۆیان بشوبهێنن بە بێ باوەڕان بەوەى كە ئاهەنگ بگێڕن بەو بۆنەیەوە، یان دیارى بگۆڕنەوە، یان شرینى بڵاوبكەنەوە، یان خواردن بدەن، یان كار و كاسپیان پەك بخەن بەو بۆنەیەوە، ئەوەش لە بەر ووتەى پێغەمبەرى خوا شێخى پایە بەرزى ئیسلام (ابن تيمية) لە كتێبى (اقتضاء الصراط المستقيم مخالفة أصحاب الجحيم) دا
(صلى الله عليه وسلم) " من تشبه بقوم فهو منهم " (صححه العلامة الألباني في صحيح سنن أبي داود، برقم: 4031).
فەرمویەتى: ((مشابهتهم في بعض أعيادهم توجب سرور قلوبهم بما هم عليه من الباطل، وربما أطمعهم ذلك في انتهاز الفرص واستذلال الضعفاء  )) ـ بەڕەحمەت بێت ـ ووتەكەى تەواو بوو.
وە هەركەسێك هەر شتێك لەوانە ئەنجام بدات تاوان بار دەبێت، فەرقیس نیە ئەو كارە بە مەبەستى موجامەلە بێت لەبەر خۆشەویستى یان لە بەر شەرم یان هەر شتێكى ترى هاوشێوەى ئەوانە، چونكە تەنازوول دانە لە ئایین، و پتەوكردنى دەروونیە بۆ بێ باوەڕن، و فەخركردنیان بە ئایینەكەیان  (مجموع فتاوى ورسائل فضيلة الشيخ محمد بن صالح العثيمين: جـ 3 ص 44 – 46).
والله المسؤول أن يعز المسلمين بدينهم ويرزقهم الثبات عليه وينصرهم على أعدائهم إنه قوي عزيز،
والحمد لله رب العالمين وصلى الله وسلم على نبينا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين.

فەتواكە لە نووسینى: (محمد الصالح العثيمين  ) ە لە بەروارى (25 / 5 / 1411هـ) دا.
لە وەرگێڕانى: مامۆستا (عدنان بارام) لە بەروارى (18 / ذي الحجة ‌ / 1428 هـ) دا
لەسايتى بەهەشت وةركيراوة.

[youtube]http://www.youtube.com/watch?v=h4Pym1LX … BakMbi8uGw[/youtube]

بسم الله الرحمن الرحيم
موسڵمانانی خۆشەویست: ئێمەی موسڵمان كە خوای گەورە دروستی كردووین بۆیەك مەبەست ئەویش پەرستنی یەتی بەتاك وتەنها،وە كە دروستی كردووین بەرنامەو مەنهەجێكی بۆ ناردووین لەرێگەی پێغەمبەرانەوە وە دەبێت هەموومان ئەوە بزانین كەپەرستنی خوای گەورە و شوێن كەوتنی پێغەمبەران كردەوەی دەوێت وەبۆئەوەی بزانین كردەوەكەمان بۆ خوای گەورەیەو بەگوێرەی سونەتی پێغەمبەرە (صلى الله عليه وسلم) دەبێت موحاسەبەیەكی نەفسی خۆمان بكەین،چونكە خوای گەورەومیهرەبان فەرموویەتی:: [ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَلْتَنظُرْ نَفْسٌ مَّا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ*وَلَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنسَاهُمْ أَنفُسَهُمْ أُوْلَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ*لَا يَسْتَوِي أَصْحَابُ النَّارِ وَأَصْحَابُ الْجَنَّةِ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ هُمُ الْفَائِزُونَ] الحشر(18-20)ئەم چەندئایەتە بناغە وبنچینەیەكە بۆئەوەی مرۆڤی موسڵمان موحاسەبەی نەفسی خۆی بكات،ئەونەفسەی كەفەرمانی خراپەی پێ‌ دەكات پێش ئەوەی دونیا جێ‌ بهێڵێت بەرەو قیامەت بڕوات،خوای گەورەومیهرەبان بانگمان دەكات هەموو ئەوانەی كەوا ئەهلی ئیمانن ئەوەی خوای گەورەوپێغەمبەرەكەی (صلى الله عليه وسلم) فەرمانی پێكردوون،ئەوەندەی كەبتوانین جێ‌ بەجێ‌ ی بكەن،ئەوەی كەخوای گەورەو پێغەمبەرەكەی (صلى الله عليه وسلم) ئاگاداریان كردووینەتەوە كەقەدەغەكراوە ئێمەش دەستی بۆنەبەین و وازی لێ‌ بهێنین،پاشان باهەركەسێك لەئێمە بیربكاتەوە ئەمرۆ چەندەمین رۆژتە لەم مانگەدا وبزانە چەندرۆژ لەتەمەنت كورتی كردووە،قیامەت نزیكە ودێت مرۆڤیش كەمرد ئیتر تەواو بەرەو قیامەت دەكەوێتە رێ‌،ساتێك پێش روح كێشانت لەم ژیانە دای بەڵام پاش روح كێشانت دەچیتە جیهانێكی ترەوە،چیت بۆئەو رۆژە پێش خستووە،جارێكی تر خوای گەورە دووبارەی دەكاتەوە كە لەخوابترسین وگوێرایەڵی بكەین،خوای گەورەو میهرەبان بەئاگایە وزانستی هەیەو ئەبینێت وئەبیستێت ئەوەی كەوا ئەنجامی دەدەین،ئێمەی ئیماندار وەكو ئەو كەسانە نەبین كەخوای گەورەیان بیرچۆتەوە،ئەوانەی كەوا عیبادەتی خواناكەن وئەوانەی كەوازیكری خواناكەن وئەوانەی كەوا دوورن لەزیكری خوا لەهەموو كاتێكدا وناگەرێنەوە لای خوا وتەوبە ناكەن ئەوانە ئەوكەسانەن كەخوایان لەبیرچووە،بێ‌ وەفان بەرامبەر بەخالقی خۆیان،خوای گەورەو میهرەبانیش سزایان دەدات و خۆیان لەبیرخۆیان دەباتەوە،بەڕاستی ئەگەر مرۆڤ عیبادەتی خوانەكات وزیكری خوانەكات ئەوە خۆی لەبیرچۆتەوە،لەبەر ئەوەی بەرژەوەندی خۆی نازانێت چی یە،بەرژەوەندی ئێمەی موسڵمان ئەوەیە كەبەردەوام لەسەر خێروچاكە بین وخۆمان لەخراپەكان بپارێزن،ئەوانەی كەوا بێ‌ ئاگان لەزیكری خوا ئەوانە فاسقن وئەوانە دەرچوون لەگوێ‌ رایەلی خوا،ئینجا خوای گەورەو میهرەبان دەفەرموێت ئێوەنابێت وەكو ئەوان وابن،ئەگەر بەوشێوەیەی ئەوان بوون دیارە باوەڕەكەتان تەواو نی یە،دیارە بەتەواوەتی ئەهلی ئیمان نین پاشان ئەوانەی عیبادەت ئەنجام نادەن بۆخوا وزیكری ناكەن بەوشێوەیە دەمرن بێگومان ئەوانە جێگەیان دۆزەخە،ئەوەی كەوا عیبادەتی بۆخوا ئەنجام دەدات ومەبەستی رەزامەندی خوابێت وبەگوێرەی سونەتی پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم)بێت ئەوانە جێگەیان بەهەشتە،ئەوانەی كەوا دۆزەخین یەكسان نین لەگەڵ ئەوانەی كەوا بەهەشتین،هەروەكو چۆن لەدونیادا ئەهلی ئیمان وئەهلی كوفر یەكسان نی یە بەیەك، ئەوەی كەوا ئەهلی توحید بێت یەكسان نی یە بەئەهلی شیرك،بەڵكو ئەوەی كەوا ئەهلی ئیمانە پلەی لای خوای گەورە زۆر بەرزە،ئەوانەی كەوائەهلی كوفرن ئەوانە پلەیان لای خوای گەورە زۆرنزمە وەئەگەر تەوبە نەكەن ئەوە بێگومان دۆزەخ جێگەیانە،ئەوانەی كەوا بەهەشتین ئەوانەسەربەرزن وئەوانە بەختەوەرن،ئەوانەی كەوا دۆزەخین خەسارەتمەندن چونكە خوا دەفەرموێت: [ وَمَن يَبْتَغِ غَيْرَ الإِسْلاَمِ دِيناً فَلَن يُقْبَلَ مِنْهُ وَهُوَ فِي الآخِرَةِ مِنَ الْخَاسِرِينَ] ال عمران(85)كەواتە نەفست بپارێزە،ئەونەفسەی كەوا فەرمانت پێ‌ دەكات بەتاوان،نەفست ئەگەر(مطمئن)بێت دامەزراوبێت لەسەر ئیمان ئەوە بێگومان فەرمان ناكات بەخراپەوسەرپێچی خوای پەروەردگار،یان ئەونەفسەی كەوا بەردەوام لۆمەت دەكات،ئەونەفسانەی كەوا شەو رۆژ فەرمان كردنی بەتاوانە،ئەوانە دەبێت ئاگایان لەخۆیان بێت ئینجا موحاسەبەكردنی ئەو نەفسە پێش ئەوەی كردەوەكان ئەنجام بدەیت وقسەیەك بكەیت،پێش هەموو شتێك دەبێت بزانیت ئەوەی دەتەوێت ئەنجامی بدەیت قسەبێت یان كردەوە ئایا لەشەرعی خواداهەیە،ئەگەر لەشەرعی خواهەبوو بەڵگەی قورئان وصەحیحی سونەتی پێغەمبەری خوای لەسەربوو موحاسەبەی نەفست بكە پێش ئەوەی ئەنجامی بدەیت،مەبەستت لەئەنجام دانی ئەم كارە رەزامەندی خوایە یان رەزامەندی خەڵكە،دوای ئەوە موحاسەبەی نەفست بكە لەوكەم وكوڕی یانەی كەوالەم كارەداهەبووە پڕی بكەرەوە پێش ئەوەی تەمەنكەت بەبێ‌ ئەنجام دانی كارێكی باش بەرێ‌ بكەیت،موحاسەبەی نەفست بكە كەتۆ كەسێك نیت لەخۆت بایی بوو بێت یان تۆ كەسێك نیت تووشی (عجب)بووبێت،ئایا لەوكەسانەنیت كەخاوەن زانستن بەسونەتی پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) بۆهەواو هەوەسی خۆیان ورەزامەندی خەڵكی پێچەوانەی سونەتی پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم)دەكەن، [فَلْيَحْذَرِ الَّذِينَ يُخَالِفُونَ عَنْ أَمْرِهِ أَن تُصِيبَهُمْ فِتْنَةٌ أَوْ يُصِيبَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ] النور(63)بائاگایان لەخۆیان بێت ئەوانەی كەعیلمیان هەیە بەسونەتەكانی پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) وەپاشان پێچەوانەی دەكەن،ئەوانە بائاگایان لەخۆیان بێت ئەوانە ڕووبەڕووی فیتنە دەبنەوە،گوێ‌ ڕایەڵى نەكردنی پێغەمبەرەوە (صلى الله عليه وسلم)خۆی سەرەتای فیتنەكەیە،رازی نەبوون ولادان لەسونەتی پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم)ئەوە سەرەتای فیتنەكەیە تۆ تێ‌ ی كەوتووی،لەخوابترسە پێچەوانەی پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) مەكە لەبەرخاتری رەزامەندی هەركەسێك پێچەوانەی سونەتی پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم)بكەیت لەرۆژی قیامەت دا چۆن ڕووت دێت بەرامبەر بەپێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم)سەرت بەرزبكەیتەوە،پەنا ئەگرین بەخوا بۆ رەزامەندی خەڵك پێچەوانەی سونەتی پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم) بكەیت،كەواتە باموحاسەبەی نەفسمان بكەین پێش ئەوەی ئەوچەند رۆژەكەمە ماوە لەتەمەنماندا نەهێڵین بەسەرماندا تێپەرێت،ئەوەی تاوەكو ئێستا ئەنجامت داوە پێ‌ ی رازیت شوكری خوای لەسەربكە وبەردەوام بە،ئەگەر لێ‌ ی نارازیت لەشەودا موحاسەبەی نەفست بكە لەسەر قسەوكرداری رۆژت،وە لەرۆژیشدا موحاسەبەی نەفست بكە لەسەر قسەوكرداری رۆژت ئەم كاتە كاتی خێرە ئەگەرموحاسەبەی نەفست بكەیت ئەگەر ئێستا موحاسەبەی نەفست نەكەیت ناتوانیت جارێكی تر موحاسەبەی نەفست بكەیت،چونكە دەبێت وابكەیت هەنگاو بەهەنگاو بەسەر نەفسی خۆتدا زاڵ بیت ونەفست كۆیلەت بێت نەك تۆ كۆیلەی نەفس بیت،بەدینداری یەكی صحیح خوای گەورەو میهرەبان خوای گەورە لەخۆت رازی بكە وهەلێكە لەدەستی مەدە حەقی خوای پەروەردگارت بدە حەقی خوای پەروەردگاریش بەوەدەبێت بەردەوام باوەڕت وابێت وبەدڵنیایی یەوە بزانیت كەخوای پەروەردگار چاودێرە بەسەرتەوە،ئەبینێت وئەبیستێت وئەزانێت كەتۆچی ئەنجام دەدەی،حەقی خوا بەوە دەبێت كەتۆ شوێن پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم)بكەویت پێچەوانەی پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم) مەكە،بەو شێوەیە موحاسەبەی نەفس زۆر پێویستە،چەند فتوای بەتاڵت دا وخەڵكت گومرا كرد؟!بۆ تەوبە ناكەی؟بۆ دەست هەڵناگری لەتاوان؟تاوەكو كەی خەڵك چەواشەبكرێت بەناوی دینەوە؟!ئیمامی عومەر بەپیاوێكی گووت:ئاگات لەخۆت بێت خەڵكەكەی ئەمرۆ لەچواردەورت دایە نەئەوان ونەماڵ ومنداڵت لەگەڵت دانابن،هەر تەنها خۆت بەتەنهایی وبزانە چۆن هەنگاو دەنێی؟بزانە چۆن كردەوە ئەنجام دەدەی شوێن پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم)بكەوە بەڕاستی،موحاسەبەی نەفسی خۆت بكە لەسەر ئەوكەم وكوری یانەی كەلەگوێ‌ ڕایەڵى خواو عیبادەتكردنت دا هەیە،موحاسەبەی نەفست بكە لەسەر ئەو حەرامكراوانەی كەتاوەكو ئێستا ئەنجامیان دەدەیت، وتەوبەی لێ‌ ناكەیت،باتەوبەكەت تەوبەیەكی بەردەوام بێت بۆ رۆژێك ودوو رۆژ نەبێت،تەوبەیەكی یەكجاری بێت وئیخلاصی دەوێت بۆ خوا وشوێن كەوتنی پێغەمبەری خوای دەوێت.
حنظله یەكێك بوو لەهاوەڵانی پێغەمبەری خواو یەكێكیش بوو لەنووسەرانی وەحی دەفەرمووێت:: [لقينى أبوبكر فقال:كيف أنت ياحنظله قال قلت:نافق الحنظله قال:سبحان الله ماتقول،قلت:نكون عند رسول الله يذكرنا بالنار والجنة حتى كأن رأى العين،فإذا خرجنا من عندى رسول الله عافسن الأزواج والأولاد والضيعات فنسينا كثيرا، قال أبوبكر:فوالله إن لنلقى مثل هذا فنطلقت أنا وأبوبكر حتى دخلنا على رسول الله،قلت:نافق الحنظله يارسول الله،فقال رسول الله وما ذاك، قلت:نكون عندك عافسن الأزواج والأولاد والضيعات نسينا كثيرا،فقال رسول الله والذى نفسى بيده لو تدمون على ماتكونون عندى وفذكر لصافحتكم الملائكة على فرشكم وطرقكم ولكةن يا حنظلة ساعة وساعة،ولكن ياحنظلة ساعة وساعة ولكن ياحنظلة ساعة وساعة] . واتە:ئەبو بكر گەیشت بەمن وپرسیاری كرد ئەی حنظله حاڵت چۆنە،گووتم:ترسی ئەوەم هەیە تووشی نیفاق بووبم،لێرەدا حنظله موحاسەبەی نەفسی خۆی دەكات،ئیمام ئەبو بەكری صدیق فەرمووی:پاك وبێگەردی بۆخوا تۆدەلێ‌ ی چی؟گووتم:كاتێك لەلای پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم)دانیشتبووین كەباسی دۆزەخ وسزاو ناخۆشی یەكانی وبەهەست ونازو نیعمەتەكانیمان بۆ دەكات وەكو ئەوەی بەچاوی خۆمان بیبینین،،بەڵام كاتێك مەجلیسی پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم) بەجێ‌ دەهێڵین تێكەڵ دەبین لەگەڵ خێزان ومنداڵ وماڵی دونیا دا زۆرمان بیردەچێت لەوێ‌ دا باوەرمان بەهێزە پاشان زۆرمان بیردەچێت،پێشەوا ئەبوبەكر گووتی:سوێند بەخوا ئەوە بەسەر ئێمەش دادێت،من وئەبوبەكر پێكەوە چووین بۆلای پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم)گووتم:ئەی پێغەمبەری خوا (صلى الله عليه وسلم)فەرمووی:چی ڕوودیداوە،گووتم:ئەی پێغەمبەری خوا (صلى الله عليه وسلم)ئێمە كەلای تۆ دادەنیشین باسی دۆزەخ وبەهەشتمان بۆدەكەی وەكو ئەوە وایە كەلەپێش چاومان بێت،بەڵام كەهەركات دەرچووین تێكەڵ بەخێزان ومنداڵ وماڵی دونیا بووین ورۆزیمان لەبیردەچێت،دەترسین ئەوە نیفاق بێت،پێغەمبەری خوا (صلى الله عليه وسلم)فەرمووی:سوێند بەخوایەی كەنەفسی منی بەدەستی ئەوە بەوشێوەیەی كەلەلای منن،بەوشێوەیە بەردەوام بمێننەوە وذیكری خوابكەن،مەلائیكەت لەسەر جێگەو ریگەكانتان تەوقەتان لەگەڵ دا دەكات،ئەی حنظله كاتێك بۆ زیكرو یادی خوای گەورە ومیهرەبان وە كاتێكیش بۆدونیا و حەڵاڵی خۆت ئەوە نیفاق نی یە،بەڵكو ئەو كاتەی بەدونیاوە خەریكیت فەرزەكان و واجبەكان نەفەوتێت وكەسابەتەكەت كەسابەتێكی حەڵال بێت،ئەویش هەرعیبادەتە [فَإِذَا قُضِيَتِ الصَّلَاةُ فَانتَشِرُوا فِي الْأَرْضِ وَابْتَغُوا مِن فَضْلِ اللَّهِ وَاذْكُرُوا اللَّهَ كَثِيراً لَّعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ] الجمعة(10)خوای گەورە ومیهرەبان نافەرموێت ئێوە(24)سەعاتە لەمزگەتدا بن،كەنوێژی جمعە تەواو بوو بڵاوبنەوە بەسەر زەوی دا وبرۆن بەلای كارتانەوە،بەڵام موحاسەبەی نەفسی خۆت بكە ئایا ئەم كەسابەتە حەڵاڵە تۆ دەیكەیت یان حەرامە،سوێندی درۆ مەخۆ،بەسوێندی درۆ خەڵك هەڵمەخەلەتێتنە،موحاسەبەی نەفست بكە، پێغەمبەری خوا (صلى الله عليه وسلم) سێ‌ جار بەحنظله ی فەرموو عیبادەتت لەبیرنەچێت وكەسابەتیشت لەبیرنەچێت كاتی عیبادەت عیبادەتە وكەگوێت لەبانگ بوو كاتی عیبادەتە،خوای گەورە دەفەرموێت:: [ وَابْتَغِ فِيمَا آتَاكَ اللَّهُ الدَّارَ الْآخِرَةَ وَلَا تَنسَ نَصِيبَكَ مِنَ الدُّنْيَا] القصص(77)هەوڵی سەرەكیتان بۆقیامەت بێت بەڵام بەشێكی دونیاتان لەبیرنەچێت.
ئیمامی عومەر دەفەرموێت: [حاسبوا أنفسكم قبل أن تحاسبوا وزنوا أنفسكم قبل أن توزنوا،فإنه أهون فی الحساب غدا أن تحاسبوا أنفسكم الیوم.]
موحاسەبەی نەفسی خۆتان بكەن پێش ئەوەی موحاسەبە بكرێن لەقیامەتدا،وەكردەوەكانت بكێشە پێش ئەوەی كردەوەكانت بكێشن، بێگومان ئەگەر ئەمرۆ موحاسەبەی نەفسی خۆمان بكەین و كردەوەی چاك ئەنجام بدەین خۆمان لەخراپەكان بپارێزین بۆ رۆژی قیامەتمان ئاسانە،بەردەوام تۆ موحاسەبەی نەفست بكەیت ئەمرۆ ئەوە خێرترێكە،ئینجا موحاسەبەی نەفسمان زۆر زۆر پێویستە لەهەموو كاتێكدا تەماشابكەین ئەوانەی كەوا موحاسەبەی نەفسی خۆیان ناكەن ئایا گوێ‌ رایەڵی خوادەكەن یان گوێ‌ رایەلی شەیتان!.
خوای گەورە ومیهرەبان فەرموویەتی نوێژبكەن شەیتانیش رێگرە لەنوێژ دەڵێت: دووركەونەوە لەنوێژ.
خوای گەورەومیهرەبان فەرمانی كردووە بەنەخواردنەوەی مەی وقەدەغەی كردووە وشەیتانیش فەرمانی كردووە بەخواردنەوەی.
خوای گەورەومیهرەبان فەرمانی كردووە بەئافرەتان كەخۆیان بەجل وبەرگێكی شەرعی دابپۆشن ئەوجۆرە داپۆشینەی كەمەرجەكانی لەشەرعدا هاتووە،وەشەیتانیش دەڵێت:خۆتان رووتەوە بكەن ولاشەی خۆتان جوان دەربخەن وگەنجان وپیاوان لەخشتە ببەن نەهێڵن روولەمزگەوت وباهەمیشە ڕوولەبازارەكان ببن.
خوای گەورە فەرمانی كردووە هاوەڵانی پێغەمبەری خوامان خۆش بووێت لەپێش هەموویانەوە ئیمام أبوبكر وئیمام عمر وئیمام عثمان وئیمام علی،بێگومان شەیتانیش دژی ئەوانە ئا خەڵكی هاوەڵانی یان خۆش دەوێت یان رقی یان لێ‌ یانە،خەڵكانێك هەیە وەڵامی شەیتانیان داوەتەوە ئیمام ئەبوبەكر وئیمام عمرو ئیمام عثمان بەكافر دەزانن،بەڵكو دەڵێن هەڵگەراونەتەوە لەدین وجنێویان پێدەدەن(پەنابەخوا)،موسڵمان دەبێت وریا بێت فێڵی لێ‌ نەكەن وهەڵی نەخەڵەتێنن.
خوای گەورە ومیهرەبان فەرمانی كردووە بەشوێن كەوتنی پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) وشەیتانیش فەرمان دەكات بەبیدعە!،شوێن كەوتنی پێغەمبەر كەخوای گەورە پێ‌ ی خۆشە،بیدعە وخورافیات شەیتان پێ‌ ی خۆشە.
ئایا هەموو ئەوكارانەی سەرەوە و چەندینی تر هەن ئایا خەڵكی وەڵامی خوای پەروەردگار دەدەنەوە یان وەڵامی دوژمنی سەرسەختیان دەدەنەوە كەشەیتانە،ئەوموحاسەبەیە زۆر پێویستە چونكە زۆر هەبوون لەخۆشەویستانمان ساڵێك پێش ئێستا لەگەڵماندا بوون بەڵام ئەمرۆ لەگەڵمان نی یە لەوانەیە ساڵێكی تر وەكو ئەمرۆ من یان تۆ..... لەگەڵتان نەبین وبەرەو قیامەت كەوتووینەتە رێ،بائەم هەلە لەدەستی خۆمان نەدەین بەقسەی دونیای خۆمان خەریك نەكەین،ئیلا ئەوەی كەوا پێویستە ئەوەی تر باعیبادەت بێت وبەردەوام تەوبە كردن وگەرانەوە بۆلای خوا نەبین بەكۆسپ لەرێگەی ئیسلامدا،كەسانێك كە ڕوویان كرۆدتە دینی خوا دەیانەوێت بەشێوەیەكی صحیح وڕاست خواپەرستی بكەن،كەسانێك بۆهەواو ئارەزووی خۆیان دەچن بەگژ ئەواندا،بۆچی دەچێت بۆ ئەومزگەوتە بۆچی ناچێت بۆئەم مزگەوتە موسڵمان خۆی ئازادە،موحاسەبەی بكەیت لەسەرئەوەی ئەو گەنجە بۆچی دەچێت بۆئەم مزگەوتە ونایەت بۆئەم مزگەوتە ئەوەبەڵگەیە لەسەر ئەوەی كە ئیخلاصەكەت تەواونی یە،ئەگەر ئیخلاصت تەواوبێت بەبینینی گەنجەكان كە رووخساری موسڵمانیان پێوە دیارە وە خاوەنی رەوشتی بەرزن دەبێت چاوەكانمان گەش بێتەوە وەدڵمان زۆر پێ‌ یان خۆش بێت وەدوعای خێریان بۆبكەین خوای گەورە و میهرەبان تەوفیقی هەموو لایەكمان بدات نەك بۆ بەرژەوەندی خۆت بچی بەگژی داوهەروەها سوكایەتی پێ‌ بكەیت وئەگەر دڵسۆزیت وئەگەر خەمخۆریت بچۆ ئەوانەی كە ڕووناكەنە دین وئەوانەی كەنایەنە مزگەوت دەستی ئەوانە بگرەو وبیانهێنە مزگەوت،نەك ئەوەی خوای گەورە ومیهرەبان هیدایەتی داوە وتەوفیقی داوە،دەیەوێت عیبادەتەكەی بەشێوەیەكی سونەت ئەنجام بدات لەبەرئەوەی لەگەڵ هەواو ئارەزووی تۆدا ناگونجێت بچی بەگژیاو نارەحەتی بكەی ئەگەر بەقسەیەكی تۆ ساردبۆوە ودووركەوتەوە ئەزانیت تۆ تاوانباریت كەواتە بائەوانە لەخوابترسن ورەزامەندی خوامەبەستی ئێمەی موسڵمان بێت(أولا وأخرا)وەبێگومان ئەوەی بەدڵی یەكی پاك ڕووبكاتە خوای گەورە ومیهرەبان،ئەوا خوای گەورە ومیهرەبان پشتگیری دەكات وسەری دەخات باهەموو براكانمان بزانن كە حنظله موحاسەبەی نەفسی خۆی كرد ئەو موحاسەبە كردنەی نەفسی وای كرد كە لەرۆژگاری فیتنەدا بەشداری نەكردو خۆی پاراست،ئەم رۆژگارەی كەئێمەی تێدا دەژین خەڵكی فیتنە چی زۆرە كەفیتنە دروست دەكات بۆئەوەی بەردەوام بن خۆتان لەئەهلی فیتنە بپارێزن وخۆتان بەدووربگرن لەهەموو فیتنەیەك نەك بەشداری تێدا بكەیت.
له‌سایتی ریكای ئیسلام وه‌ركیراوه‌

بسم الله الرحمن الرحیم
سوپاس و ستایش بۆ خواى گەورە وە درودو سڵاو لە سەر گیانى پێغەمبەرى خوا وە لەسەر خێزان و كەس وكارى ئیماندارو هاوەڵان و شوێن كەوتوانى تا رۆژى دوایى.
هیچ بنچینەیەكی نی یە، هەندێ زانايان بە سونەتیان زانیوە بەڵام ڕاست وایە كە سوننەت نەبێت، سوننەت نی یە خوێندنی سورەتی (الفاتحە) وە هیچ سورەتێكی تر بۆ مردوو وە جگە لە مردوویش بەڵگەیەك لە پێغەمبەرەوە صلی الله علیه وسلم نەهاتووە لەسەر شەرعیەتبونی (دروست بوونی) خوێندنی سورەتی (الفاتحە) كە خێری هەبێت بۆ مردوو وە جگە لە مردوش.
بەڵام دەیخوێنی بۆ سوود وەرگرتن و كردەوەی پێ بكەی و مانای بزانی، نەك بۆ پاداشت وەرگرتن بۆ جگە لە خۆت، بەڵكو بیخوێنە و بیزانە كە كار بەو زانینە بكەی و سودی لێ وەربگری و پاداشتی لەسەر وەربگری لای خوای گەورە.
[الشيخ عبد العزيز بن باز رحمه الله ]
له‌سایتی به‌هه‌شت وه‌ركیراوه‌.

مامؤستا عبداللطيف احمد.

[video]http://www.youtube.com/watch?v=5mzGTM9xBhA[/video]

الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه أجمعين. أما بعد:

بێگومان دروست بوونى مرۆڤه كان له لايه ن خواى باڵاده سته وه مه به ستێكى ديارى كراوى هه يه كه ئه ويش په رستن و به ندايه تى كردنى خواى گه وره يه هه روه ك خواى گه وره ده فه رمووێت)
وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ ( الذاريات: ٥٦ واته : من جنۆكه و مرۆڤه كانم دروست نه كردووه ته نها بۆ به ندايه تى كردنى من نه بێت و من بپه رستن و كڕنوش و سوژده م بۆ ببه ن.
كه واته زانيمان كه خواى گه وره ئێمه و جنۆكه كانى بۆ عيباده ت دروست كردووه بۆيه پێويسته بزانين عيباده ت چيه ؟

قال شيخ الإسلام ابن تيمية رحمه الله : ((العبادة إسم جامع لكل ما يحبه الله ويرضاه من الاقوال و الافعال الظاهرة و الباطنة)) مجموع فتاوى جزء : 1 / صفحة : 3 واته : عيباده ت ناوێكى گشت گيره بۆ هه موو ئه و شتانه ده وترێ كه خواى گه وره پێ خۆشه و پێ ى رازيه له گوفتار و ڕه فتاره ده ره كى و ناوه كيه كان.

ئيبن ته يميه (ڕه حمه تى خواى لێ بێت) دوو شتى زۆر گرنگ باس ده كات له ناو پێناسه كه ى ئه ويش ئه وه يه كه ده فه رمووێت: عيباده ت ئه وشته يه (ما يحبه الله ويرضاه) واته : خواى گه وره پێى خۆش بێت ، وه پێ ى ڕازى بێت . بۆئه وه ى ڕونتر بێت نمونه يه ك باس ده كه ين، ئه گه ر بێت و كه سێك نوێژى نيوه ڕۆ بكات وه كو چۆن پێغه مبه ر (صلی اللە علیە وسلم) چوار ڕكاعه تى كردووه ئه وا ئه و نوێژه لاى خواى گه وره خۆشه ويسته و پێشى ڕازيه ، به ڵام كه سێك هه ر نوێژى نيوه ڕۆ بكات به ڵام بيكاته پێنج ركاعه ت ياخوت شتێكى ترى بۆ زياد بكات ئه وا به م شته ناوترێت عيباده ت چونكه ڕاسته لاى خواى گه وره خۆشه ويسته چونكه نوێژه به ڵام مه رجى دووه مى تێدانيه كه ده بێت خواى گه وره پێشى ڕازى بێت كه واته هه ردووكيان به يه كه وه به ندن
چونكه زۆر جار كه سانێك به حيسابى خۆيان عيباده ت ده كه ن شتانێك ده كه ن كه مه به ستيان پێ نزيك بوو نه وه يه له خواى گه وره به ڵام ئه نجامه كه ى هيچ نيه و هيچى پێ نابڕێ به ڵكو جارى واهه يه له سه ريشى قه رزار ده بێته وه به هۆى ئه وه ى كه شتێكى كردووه به ناوى دين به ڵام دين نه بووه و پێغه مبه ر (صلی اللە علیە وسلم)

نه يكردووه و هاوه ڵه به ڕێزه كانيشى نه يان كردووه (ڕه زاى خوايان لێبێت) كه واته ئه مه عيباده ت نيه به ڵكو بيدعه يه . بۆيه زۆر پێويسته موسڵمانان بزانن ئه و مه رجانه چين كه ده بێته هۆى وه رگرتنى
كرده وه كان لاى خواى گه وره چونكه ئه گه ر ئه و مه رجانه ى كه باسى ده كه ين له هه ر عيباده تێك دا نه يه ته دى ئه وا خاوه نه كه ى ڕه نج به خه سارو ماندوو بوونه كه ى بێ سوده ، وه له وه ش ترسناكتر ئه وه يه كه ئه گه ر هاتوو ئه م شته ى تۆ ده يكه ى عيباده ت نه بێ و به ناوى دين بيكه يت ئه وا تاوان بارى چونكه شتێكى زيادكراوت له دين داهێنا كه پێيده وترێت بيدعه وه پێغه مبه ر (صلی اللە علیە وسلم)

ده فه رمووێت:
((مَن احدث في امرنا هذا ماليس منه فهو رد))( رواه البخاري: (2697) ومسلم: (1718))
واته :
هه ركه سێك شتێك دابێنێ و ئه مر و فه رمانى ئێمه ى له سه ر نه بێ و ئێمه نه مان كردبێ ئه وا ئه م شته ى به سه ر داده درێته وه و لێى وه رناگيرێ، وه دياره كه بيدعه تاوانه كه ى چيه كه پێغه مبه ر (صلی اللە علیە وسلم)
ده فه رمووێت: ((وكل بدعة ضلالة و كل ضلالة في النار))( رواه احمد برقم (14373) و مسلم (867) و النسائي (1578) و إبن ماجة (45).)
واته : هه موو داهێنراوێك له دين دا گومڕاييه وه هه موو گومڕاييه كيش بۆناو ئاگره .

بۆيه براى موسڵمان ده بێت زۆر وريابيت شتێك نه كه يت كه پێغه مبه ر (صلی اللە علیە وسلم)

وه هاوه ڵان (ڕه زاى خوايان لێ بێت) نه يان كردوه ئه وه نده بكه كه پێغه مبه ر (صلی اللە علیە وسلم)
كردوويه تى به سته ، خۆناته وێ له وان به دين تر بيت، له سه ر سوننه ت بڕۆ و واز له شته داهێنراوه كان بهێنه چونكه دڵنيابه لێت وه رناگيرێ وه قبوڵ بوونى كرده وه زۆر گرينگه نه ك ته نها كردنى چونكه هاوه ڵانى پێغه مبه ر (صلی اللە علیە وسلم)
زۆر جار ده گريان به ڕاى تۆ بۆچى گريابن؟
تاوانيان ده كرد؟
يان عيباده تيان؟
نه بوو نه خێر به ڵكو بۆئه وه ده گريان ده يان فه رموو: ده بێ خواى گه وره ئه و كرده وانه مان لێ قبوڵ
بكات كه كردوومانن كه واته زۆر گرينگه ئه وه نده ى ئێمه ده يكه ين له نوێژ و ته راويح و نوێژى سوننه ت و ڕۆژو گرتن و حه ج و عه موره كردنمان ئه وه نده مان قه بوڵ
بێت به سمانه بۆ دواڕۆژى خۆمان ئه ويش به ڕه چاوكردنى ئه م سێ مه رجانه يه كه باسى ده كه ين ان شاء الله به گوێره ى ئايه ت و فه رمووده ڕاسته كانى پێغه مبه رى خوا (صلی اللە علیە وسلم)
.

(( مه رجه كانى وه رگرتنى كرده وه ))

1ـ الايمان بالله و توحيده:

مه رجى يه كه م ئه وه يه كه ده بێ موسڵمان بێت و ئيمانى به خواو و مه لائيكه ته كان و پێغه مبه ران و په يامه ئاسمانييه كان و ڕۆژى دوايى و قه زاو قه ده ر خه يرو شه ڕرى هه بێت ، وه ده بێت كه سێكى موه حيد بێت واته هاوه ڵ و شيرك بۆ خواى گه وره بڕيارنه دات ئه بێ خواى په روه ردگار به تاك دابنێ له دروست كراوه كان و وه هه روه ها له په رستنيشدا چونكه ئه گه ر وانه بێت ئه وا كرده وه كان هه مووى به فيڕۆ ده چێت خواى گه وره ده فه رمووێت: ( وَقَدِمْنَا إِلَىٰ مَا عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْنَاهُ هَبَاءً مَّنثُورًا ) الفرقان: ٢٣ واته :
كاتێك ته ماشاى كرده وه كانمان كردن كه واديار بوو كه كرده وه كانيان باش و چاكن به ڵام ئێمه گێڕامانن به تۆزو خۆڵ له ناومان بردن وه كو ئه و تۆزه مان لێكردن كه ديارنيه ته نها كه ڕۆژ لێى دات ئينجا به ده رده كه وێ وه ئه م كرده وانه يان هيچ سودى بۆيان نابێت تاوه كو ئيمان نه هێنن به خواى تاك و ته نها شوێن ڕێبازى پێغه مبه ره كه يان نه كه ون (صلی اللە علیە وسلم) .

سوفيانى ثهقه فى ئه فه رمووێ:
پياوێك پرسيارى له پێغه مبه ر كرد (صلی اللە علیە وسلم)

و فه رمووى: يارسول الله شتێكم پێ بڵێ له ئيسلام كه له دواى تۆ پرسيار له كه سى تر نه كه م وه به سم بێت پێغه مبه ر (صلی اللە علیە وسلم)
فه رمووى: ((قل آمنت بالله ثم استقم)) رواه مسلم : (38)
واته :
بڵێ باوه ڕم به خواى گه وره هه يه و به ته نها ده يپه رستم و وه له سه ر ئه مه به رده وامبه تا ده مرى . وه خواى گه وره ده فه رمووێت:) وَلَوْ أَشْرَكُوا لَحَبِطَ عَنْهُم مَّا كَانُوا يَعْمَلُونَ ( الأنعام: ٨٨ واته :
خواى گه وره باسى پێغه مبه ران ده كات (عليهم الصلاة والسلام) ئه فه رموێ ئه گه ر هاتباو هاوه ڵ
و شه ريكيان بۆ خوا بڕيار دابا ئه وا كرده وه كانمان بۆ پوچه ڵ
ده كردنه وه و هيچمان لێ وه رنه ده گرتن چونكه خواى گه وره له گه ڵ شيرك و هاوتابڕياردان هيچ كرده وه يه ك وه رناگرێ ته نانه ت له پێغه مبه رانيش ،هه روه ها خواى گه وره ده رباره ى پێغه مبه رى خۆمان (صلی اللە علیە وسلم)
ده فه رمووێت: ( وَلَقَدْ أُوحِيَ إِلَيْكَ وَإِلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكَ لَئِنْ أَشْرَكْتَ لَيَحْبَطَنَّ عَمَلُكَ وَلَتَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ ) الزمر: ٦٥ واته :
ئه ى پێغه مبه ر (صلی اللە علیە وسلم)
ئێمه نيگامان بۆت كردووه هه روه كو چۆن بۆ پێغه مبه رانى پێش تۆمان كردوه ئه گه ر هاوه ڵ و شريك بۆ خواى گه وره بڕياربده يت ئه وا كرده وه كانت به تاڵ و پووچ ده كه ينه وه وه ده ت كه ين به كه سێكى خه ساره ت مه ندوو ده ست به تاڵ له ڕۆژى دوايى چونكه خواى گه وره له گه ڵ شيرك هيچ كرده وه يه ك وه رناگرێ ئه گه ر پێغه مبه ريش بێت. وه شيرك ئه و شته يه كه له كاتى عيباده ت كردندا شتێك بكه ى بۆ غه يرى خوا بۆنمونه داوا له غه يرى خوا بكه ى و حه يوان بۆ غه يرى خوا سه ر ببڕى و له سه ر مه رقه ده كان بۆئه وه ى به دواى بانگه وازه كه تانه وه بێت يان داواى يارمه تى له پێغه مبه رێكى مردوو يان پياو چاكێكى مردووه بكه يت .

2ـ الإخلاص:
وهو العمل لله من غير رياء و لا سمعة.

مه رجى دووه م له مه رجه كانى وه رگرتنى كرده وه كان لاى خواى گه وره (الإخلاص)ه واته ئه و كرده وه ى كه ده يكه ى ته نها مه به ستت تێييدا خواى گه وره بێت نه ك مه به ستت باسكردنى خه ڵك و پێش چاوى خه ڵكى بێت بۆ ئه وه ى باست بكه ن به چاكه .
چونكه ئه گه ر هاتوو كارى باشت كرد به ڵام مه به ستت باسكردنى خه ڵك بێت ئه وا له ڕۆژى دوايى هيچ پاداشتى له سه ر وه رناگرى و به كه ڵكت نايه ت چونكه پاداشته كه ت له دوونيا وه رگرته وه كه خه ڵك به باشه باست بكات. خواى گه وره ده فه رمووێت:( فَادْعُوهُ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ ) غافر: ٦٥ واته :
داوا له خواى گه وره بكه ن كاتێك ويستتان داواى شتێك بكه ن ،وه عيباده ت و چاكه كردنتان ته نها بۆ خواى گه وره و مه به ستان له دينداريدا ته نها ئه و بێت. بۆيه پێغه مبه رى خوا (صلی اللە علیە وسلم)
ده ى فه رموو:
(( أسعد الناس بشفاعتي يوم القيامة من قال لا إله إلا
الله خالصا من قلبه)) (رواه البخاري برقم (99)و (6570)) واته : به خته وه رترين كه س له ڕۆژى قيامه ت به رشه فاعه ت و تكاى من ده كه وێت ئه و كه سه ى كه بڵێ هيچ كه سێك شايه نى په رستن نيه به حه ق و ڕاستى جگه له الله نه بێت له ناخى دڵيه وه بێت و ته نها مه به ستى خوابێت.

3ـ الموافقة لما جاء به الرسول (صلی اللە علیە وسلم) .

مه رجى سێيه م كه به ڕاستى به مه رجێكى ئه ساسى و سه ره كى داده نێم چونكه زۆرێك له موسڵمانان لێى بێ ئاگان ده ركى پێ ناكه ن وائه زانن ئه و شته ى كه ده يكه ن ته نها پێى بڵێن عيباده ت ئه وا به سه به ڵام ره چاوه ى ئه م خاڵه سه ره كيه ناكرێ له كاتى كردنى هه رعيباده تێك ئه ويش ئه م شته ى كه ده يكه ن ده بێت (وه كو ئه وه بێت كه پێغه مبه ر (صلی اللە علیە وسلم)
هێناويه تى و كردوويه تى چونكه ئه گه ر وه كو ئه ونه بێت ئه وا وه رناگيرێ وقبوڵ
ناكرێ . خواى گه وره ده فه رمووێت ( وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانتَهُوا ) الحشر: ٧ واته : ئه وه ى كه پێغه مبه ر (صلی اللە علیە وسلم)
پێتان ده به خشێ و فه رمانتان پێده كات ئێوه وه رى بگرن و جێ به جێ ى بكه ن، وه قه ده غه ى هه رشتێكتان لێبكات ئێوه مه ى كه ن و خۆتانى لێ به دوور بگرن. وه پێغه مبه رخوا (صلی اللە علیە وسلم)
ده فه رمووێت: (من أحدث في امرنا هذا ما ليس منه فهو ردٌ) ( رواه البخاري (2697) ومسلم (1718)) واته : هه ركه سێك شتێك دابهێنێت له دينداو ئه مرو فه رمانى ئێمه ى له سه ر نه بێت ئه وا به سه رى داده درێته وه و لێى قبوڵ ناكرێ . وه له ڕيوايه تى ئيمام موسلم داهاتوه ده فه رمووێت:
(من عمل عملا ليس عليه امرنا فهو ردٌ) (رواه مسلم (1718))

واته : هه ركه سێك
كرده وه يه ك بكات و ئه مرى ئێمه ى له سه ر نه بێت و ئێمه نه مان كردبێت ئه وا به سه رى داده درێته وه و ڕه ت ده كرێته وه و ليێ وه رناگيرێ.

مه به ست له م دوو فه رموودانه ئه وه يه كه كه سێك به ناوى دين شتێك بكات و له دينيشدا نه بێت واته پێغه مبه ر (صلی اللە علیە وسلم)
و هاوه ڵانى (ڕه زاى خوايان لێبێت)

نه يان كردبێت ئه وا پێى ناوترێ عيباده ت و ديندارى چونكه ئێمه ياسايه كمان هه يه كه زانايان فه رمويانه ((الاصل في العبادة التوقيف)) واته : ئه صل له عيباده ت كردندا راوه ستانه له سه رى مه به ست ئه وه يه ده بێ به م شێوازه بێت كه پێغه مبه ر (صلی اللە علیە وسلم)
پێى هاتووه و كردوويه تى هه روه كو ئيمامى مالك (ره حمه تى خواى لێبێت) ده فه رمووێت:
((مالم يكن يومئذٍ ديناً فلا يكن اليوم ديناً))
واته : هه رشتێك ڕۆژى خۆى مه به ست زه مانى پێغه مبه ره (صلی اللە علیە وسلم)
دين نه بووبێت و پێغه مبه ر (صلی اللە علیە وسلم)
و هاوه ڵانى نه يان كردبێت ئه وا ئه مڕۆ نابێته دين به ڵكو ده بێته شتێكى داهێنراو و بيدعه ئه گه ر به ناوى دينيش بكرێت .

موسڵمانى به ڕێز ئه بێ زۆر ووريا بيت له ئه نجامدانى هه ركرده وه يه ك كه ده يكه ى ده بێ ڕه چاوى ئه م سێ مه رجانه بكه ى يه كێك له م سێ مه رجانه ى تێدانه بێت ئه وا كرده وه كه مه قبول نيه و وه رناگيرێ بۆ نموونه ده ته وێت عيباده تێك بكه ى وه كو ئه و دوو ركاعه ته ى كه به ناوى سوننه ت ده كرێ له پێش نوێژى جومعه ڕاسته ئه و كه سه ى ئه م دوو ركاعه ته ده كات مه رجى يه كه م و دووه مى تێدايه كه ئيمان و ئيخلاصه كه يه به ڵام مه رجى سێ يه مى تێدانيه كه موافه قه ى سوننه تى پێغه مبه ر
نيه
(صلی اللە علیە وسلم) چونكه پێغه مبه ر (صلی اللە علیە وسلم)
له م كاته دا ئه م دووركاعه ته ى نه كردووه بێجگه له وه هه رشتێكى تريش

له كۆتاييدا داواكارم له خواى گه وره كه له كردنى
كرده وه كانمان ته نها مه به ستمان لێى ئه و بێت و له سه ر سوننه تى پێغه مبه ربێت(صلی اللە علیە وسلم)
بۆئه وه ى كرده وه يه كى پاك و دروست و وه رگيراوبێت وه خواى گه وره له كه م و كورتيه كانمان ببورێ وه داواكارم له خواى گه وره كه ئه م نوسينه م ته نها ڕه زامه ندى ئه و بوبێت لێمى قبوڵ
بكات آمين.

و آخر دعوانا أن الحمدلله رب العالمين

وصلى الله وسلم على النبي الامي محمد و على آله وصحبه ومن تبعهم باحسان الى يوم الدين

واخر دعوانا أن الحمدلله رب العالمين وصلى الله على نبينا محمد وعلى اله وصحبه وسلم
لة سايتى فةرموودة وةركيراوة.

بسم اللە الرحمن الرحیم

الحَمْدَ للهِ والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه ومن والاه، أما بعد...

سوپاس و ستايش بۆ خواى په روه ردگار كه ته مه نى دام ئه مجاره ش به خزمه ت خوێنه رانى خۆشه ويست
بگه مه وه ، به و نيازه ى كه بابه تێك باس بكه م سودى هه بێت بۆ هه موو لايه كمان إن شاء الله.

خوشكى به ڕێز براى خۆشه ويست ...خواى په روه ردگار مرۆڤـى وا دروست كردووه كه زوو شتى له بير ئه چێته وه ، هه ر له سه ره تاى دروست بوونى پێغه مبه ر ئاده م (علیە السلام) كاتێك كه خواى په روه ردگار فه رمانى پێكرد كه له و داره نه خوات، به ڵام شه يتان فريووى داو فه رمانه كه ى خواى په روه ردگارى بيرچوو، وه له داره كه ى خوارد، هه ر به هۆى ئه و كاره وه بوو له و به هه شته پڕ له حه زوو ئاره زووه ده ركرا، هاوه ڵى خۆشه ويست )ابْنِ عَبَّاس (ڕەزای خوای لێبێت) ئه فه رمووێت: ( إنّما سُمِّي الإنْسانُ إنْساناً لأنّه عُهِدَ إليه فنَسِي)( برِوانة: تفسير الطبري: (8/465) والقرطبي: (11/223) وابن كثير: (3/225) .) .واته : نه وه ى ئادميزاد بۆيه ناونراوه )الإنْسانُ( چونكه په يمانى دا به ڵام په يمانه كه ى بيرچوو.

باوه ڕدارى خۆشه ويست ...

خواى په روه ردگار فه رمانى به پێغه مبه ره كه ى )صلی اللە علیە وسلم(كردووه كه زوو زوو بيرى باوه ڕداران بخاته وه ، چونكه بيرهێنانه وه سوود ئه گه يه نێت به باوه ڕداران ): وَذَكِّرْ فَإِنَّ الذِّكْرَى تَنفَعُ الْمُؤْمِنِينَ) (الذاريات: 55() .واته : بيريان بخه ره وه چونكه بير خستنه وه سود به باوه ڕداران ئه گه ێنێت، مرۆڤى باوه ڕدار زۆرجار كه ئايه تێكى قورئانى ده خوێنێته وه يان فه رمووده يه كى پێغه مبه ر (صلی اللە علیە وسلم) ئه بينێت باوه ڕه كه ى زياد ئه كات وه ترسى لێ ئه نيشێت، ئه ميش ئه گه ڕێته وه بۆ ئه و ئايه ته ى كه خواى په روه ردگار ئه فه رمووێت: (إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ آيَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِيمَاناً وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ) (الأنفال: .(2 واته : بيگومان باوه ڕداره ڕاسته قينه كان ئه و كه سانه ن كاتێك كه باسى خواى په روه ردگار بكرێت ترسيان لێ ئه نيشێت و دڵيان دائه چه ڵه كێت، وه كاتێكيش كه ئايه ته كانى په روه ردگاريان به سه ردا ئه خوێنرێته وه باوه ڕه كه يان زياد ئه كات وه پشت به په روه ردگاريان ئه به ستن، بێگومان باوه ڕ زياد و كه م ئه كات(بڕوانه : شرح النووي على المسلم (1/146) ئه مه ووته ى: ابن مسعود وسفيان والاوزاعى والحسن البصرى وعطاء ومجاهد وعبد الله بن المبارك، وه جگة لەوانيش .(زياد ئه كات به ئه نجامدانى فه رمانه كانى خواى په روه ردگار، وه شوێن كه وتنى سوننه ته كانى پێغه مبه رى خوا (صلی اللە علیە وسلم) وه كه ميش ئه كات به تاوان وسه رپێچى كردن، شێخ:
(عُثيمين) (رَحِمَهُ اللَّه تَعَالَى) ئه فه رمووێت): بڕوانه : شرح العقيدة الواسطية (ص .(223) ئه صل لاى ئه هلى سوننه و جه ماعه ئه وه يه كه باوه ڕ زيادو كه م ئه كات به به ڵگه ى ئه م ئايه ته ى خواى په روه ردگار كه ئه فه رمووێت: ( لِيَسْتَيْقِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ وَيَزْدَادَ الَّذِينَ آمَنُوا إِيمَاناً) (المدّثر:. (31 واته : بۆ ئه وه ى ئه وانه ى كتێبيان پێدراوه دڵنيا بن له ڕاستى ئه م قورئانه (مه به ست پێيان گاور و جوله كه يه ، چونكه له ته ورات و ئينجيلدا ئه و باسه هه يه ) وه بۆ ئه وه ى كه باوه ڕداران ئيمانيان زياتر بكات و دابمه زرێت.

ئيمامى (الْبُخَارِيّ) (رَحِمَهُ اللَّه تَعَالَى) له (صَحِيحَه) كه يدا، له سه ره تاى (كِتَابُ الإِيْمَانِ) دا ئه فه رمووێت: (الإِيمَانِ وَهُوَ قَوْلٌ وَفِعْلٌ، وَيَزِيدُ وَيَنْقُصُ) واته : باوه ڕ بريتييه له ووته و كردار وه زياد و كه م ئه كات، هه روه ها باسێكى داناوه به ناوى ( 32 - باب زِيَادَةِ الإِيمَانِ وَنُقْصَانِهِ) خواى په روه ردگار ئه فه رمووێت: (لِيَزْدَادُوا إِيمَاناً مَّعَ إِيمَانِهِمْ) (الفتح: .(4
واته : تاكو باوه ڕيان زياد بكات له گه ڵ ئه و باوه ڕه ى كه هه يانه .

پێناسه ى باوه ڕ (الإيمان): باوه ڕ
دوو پێناسه ى هه يه ، يه كه ميان له (زمانه وانيدا)، دووه ميان له (شه رعدا).

يه كه م: له زمانه وانيدا: (الإِيْمَانُ: التصديق، وفي أَسماء الله تعالى (الْمُؤْمِنُ) هو الذي يَصْدُقُ عبادَه وعْدَه أَو يُؤْمِنُهم في القيامة عذابَه فهو من الأَمانِ ضدّ الخوف) بڕوانه : لسان العرب، وتاج العروس، ومختار الصِحاح)، وه جگه له وانيش له په رتوكى زمانه وانى).

باوه ڕ : واته : به ڕاست دانان و باوه ڕ پێكردن، وه يه كێك له ناوه جوانه كانى خواى په روه ردگار )المُؤْمِنُ(. واته : به ڕاست دانه رى ئه و به ڵێنه ى كه به به نده كانى داوه ، ياخود ئه مينيان ده كات له سزاكه ى.

دووه م: له شه رعدا: الإِيْمَانُ): أَنْ تُؤْمِنَ بِاللَّهِ, وَمَلائِكَتِهِ, وَكُتُبِهِ, وَرُسُلِهِ, وَتُؤْمِنَ بِالْجَنَّةِ وَالنَّارِ, وَالْمِيزَانِ وَتُؤْمِنَ بِالْبَعْثِ بَعْدَ الْمَوْت، وَتُؤْمِنَ بِالْقَدَرِ خَيْرِهِ وَشَرِّهِ) (صحيح) برِوانة: صحيح الجامع للشيخ الألباني (رحمه الله) (2798) .. واته : باوه ڕ هێنان به خواى په روه ردگار، وه به فريشته كان وكتێبه ئاسمانييه كان و
پێغه مبه ران، وه باوه ڕبوون به به هه شت و جه هه نم و ته رازوو، وه باوه ڕبوون به زيندوو بوونه وه له دواى مردن وه باوه ڕ بوون به قه زاو قه ده ر خێرو شه ڕى.

ئايا چى بكه ين بۆ ئه وه ى كه باوه ڕمان به هێز بكه ين...؟؟؟

بۆ وه ڵامى ئه م پرسياره ئه چينه وه لاى ڕاستترين كتێب له دواى قورئانى پيرۆز كه (صحيح البخارى)يه ، ووته يه كى زێڕينى
هاوه ڵى خۆشه ويست (معاذ بن جبل) مان (ڕەزای خوای لێبێت)
بۆ ئه گێڕێته وه كه فه رموويه تى: (اجْلِسْ بِنَا نُؤْمِنْ سَاعَةً). واته : با دابنيشين پێكه وه بۆ ئه وه ى باوه ڕه كه مان تازه بكه ينه وه به وه ى كه يادى خواى په روه ردگار بكه ين وه بير له ڕۆژى دوايى بكه ينه وه .

به شێوه يه كى گشتى هۆكاره كان زۆرن له وانه ...

يه كه م: پاڕانه وه له خواى په روه ردگار:

هاوه ڵى خۆشه ويست )عبد الله بن عمرو بن العاص)
(ڕەزای خوای لێبێت( ئه فه رمووێت: پێغه مبه رى خوا )صلی اللە علیە وسلم( فه رموويه تى): إنّ الإِيْمَانِ ليَخْلَقُ في جَوف أحَدكُم كَمَا يَخْلَقُ الثوب فَاسألوا الله تَعالى: أَنْ يجدد الإِيْمَان في قُلوبِكم ) (صحيح) برِوانة: صحيح الجامع للشيخ الألباني (رحمه الله) (1590) .واته : به دڵنياى باوه ڕ به رده وام نابێت له لاشه تانداو ده رزێت )واته : كه م ده كات، يان نامێنێت) وه ك چۆن پۆشاكێك به رده وام نابێت وده رزێت، جا كه وايه داوا بكه ن له په روه ردگارتان باوه ڕه كه تان بۆ نوێ بكاته وه ، وه )عمار بن ياسر) (ڕەزای خوای لێبێت(ئه فه رمووێت: نوێژم كرد له گه ڵ پێغه مبه رى خوا (صلی اللە علیە وسلم) له پاڕانه وه كانيدا ئه يفه رموو) :
اللَّهُمَّ زَيِّنَّا بِزِينَةِ الإِيْمَان...) (صحيح( بڕوانه : صحيح الجامع للشيخ الألباني )رحمه الله ( (1301) . واته : په روه ردگار جوانمان بكه و بمان ڕازێنه وه به جوانى باوه ڕ، هه روه ها ئه يفه رموو): اللَّهُمَّ حَبِّبْ إِلَيْنَا الإِيْمَانَ وَزَيِّنْهُ فِى قُلُوبِنَا) (صحيح) رواه أحمد (15891)
بڕوانه : صحيح الأدب المفرد للإمام البخاري بتحقيق الشيخ الألباني (رحمه الله) (699) . واته : ئه ى په روه ردگار باوه ڕمان له لا خۆشه ويست بكه و دڵه كانمان بڕازێنه وه به جوانى باوه ڕ.

دووه م: شه ونوێژ: بێگومان شه و نوێژ چاكترين و باشترين نوێژه له دواى فه رزه كان، هاوه ڵى خۆشه ويست (أَبِي هُرَيْرَةَ)(ڕەزای خوای لێبێت)
ئه فه رمووێت: پێغه مبه رى خوا (صلی اللە علیە وسلم) فه رموويه تى: (أَفْضَلُ الصَّلاَةِ بَعْدَ الصَّلاَةِ الْمَكْتُوبَةِ الصَّلاَةُ فِى جَوْفِ اللَّيْلِ) رواه مسلم (2748) برِوانه : صحيح الجامع للشيخ الألباني (رحمه الله) (1116) .واته : باشترين نوێژ له دواى فه رزه كان بريتييه له شه ونوێژ، وه هۆكارێكيشه بۆ زياد بوونى باوه ڕ، وه هاوه ڵى خۆشه ويست (أَبِي أُمَامَةَ)
(ڕەزای خوای لێبێت(

ئه فه رمووێت: پێغه مبه رى خوا )صلی اللە علیە وسلم(
فه رموويه تى: (عَلَيْكُمْ بِقِيَامِ اللَّيْلِ فَإِنَّهُ دَأْبُ الصَّالِحِينَ قَبْلَكُمْ وَقُرْبَةٌ إِلَى اللَّهِ تَعالى وَمَنْهَاةٌ عَنِ الإِثْمِ وَتَكْفِيرٌ لِلسَّيِّئَاتِ) (صحيح) رواه الترمذي (3895) بڕوانه : صحيح الجامع للشيخ الألباني (رحمه الله) (4079) . واته : شه ونوێژ زۆر بكه ن چونكه له خوو ڕه وشتى پياوچاكانى پێش ئێوه يه ، وه به ئه نجامدانى نزيك ئه بنه وه له په روه ردگار، وه ڕێگره بۆ تاوان و سه رپێچى، وه هۆكارێكيشه بۆ لێخۆش بوونى تاوان.

سێ يه م: تێگه يشتن وبير لێكردنه وه له ناوه جوانه كانى خواى په روه ردگار: بێگومان تێگه يشتن له ناوه جوانه كانى خواى په روه ردگار باوه ڕ زياد ئه كات و ڕێگريشه بۆ تاوان و سه رپێچى، بۆنموونه كاتێك مرۆڤى باوه ڕدار بير له (الرَّقِيب) ئه كاته وه ئه وا ئه زانێت كه خواى په روه ردگار چاودێره به سه ر به نده كانييه وه ئاگاداره به هه موو ئه و كارو كردارانه ى كه ئه نجامى ئه دات، وه هيچ شتيك له په روه ردگار بزر نابێت، يان (الرَّزَّاق) ئه وا ئه زانێت كه خواى په روه ردگار به نده كانى دروست كردوه و ڕۆزى هه موويانى دابين كردووه .

چواره م: قورئان خوێندن و بير لێكردنه وه و به تێگه يشتن لێى: قورئان خوێندن و بير لێكردنه وه ى هۆكارێكى سه ره كييه بۆ زياد بوونى باوه ڕ، وه خواى په روه ردگار به نده كانى ئاگادار كردۆته وه كه تێگه يشتنيان هه بێت بۆ قورئان: (أَفَلاَ يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ)(النساء .(: 82 واته : ئايا بۆ بيرناكه نه وه له قورئان، بێگومان باوه ڕدار به هۆى تێگه يشتنه وه چه ندين خێرو چاكه ى ده سگير ئه بێت، وه دوريش ئه بێت له تاوان و سه رپێچى،
زاناى پايه به رز )عبدالرحمن بن ناصر السعدي) (ڕه حمه تى خواى لێ بێت ئه فه رمووێت)بڕوانه : په رتووكى (التوضيح والبيان لشجرة الإيمان (ص: 72( تأليف العلامة (عبدالرحمن بن ناصر السعدي) (رحمه الله) .:( گه وره ترين هۆكار كه باوه ڕ به هێز و زياد بكات بريتييه له بيركردنه وه و تێگه يشتن له قورئانى پيرۆز وه خواى په روه ردگار ئه فه رمووێت): إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ آيَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِيمَاناً وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ ) (الأنفال : 2) . واته : به دڵنيايى له ناو به نده كانى په روه ردگار باوه ڕدارى ڕاست ئه و كه سه يه كاتێك كه باسى خواى په روه ردگار بكرێت ترسيان لێ ئه نيشێت و دڵيان دائه چه ڵه كێ، وه كاتێكيش كه ئايه ته كانى په روه ردگاريان به سه ردا ئه خوێنرێته وه باوه ڕه كه يان زياد ئه كات و پشت به په روه ردگاريان ئه به ستن. وه زاناى پايه به رز (اِبْنُ كَثِير) (ڕه حمه تى خواى لێ بێت( ئه فه رمووێت: ئيمامى )الْبُخَارِيّ) (ڕه حمه تى خواى لێ بێت( وه زانايانى ئيسلام ئه م ئايه ته ئه كه ن به به ڵگه بۆ زياد بوونى باوه ڕ له دڵدا)بڕوانه : صحيح البخاري )رحمه الله( (كتاب الإيمان) (2/2) وة مختصر تفسير ابن كثير (رحمه الله(
(2/3) .).

پێنجه م: بيركردنه وه له دروست بوونى جيهان: بيركردنه وه له دروست بوونى ئاسمانه كان و زه وى و ئه وه ى كه تێيدايه له بونه وه رى جۆراو جۆر وه خودى مرۆڤه كان، وه چۆنێتى ده ستورو ياساى به ڕێوه بردنى ژيانيان هۆكارێكه بۆ زياد بوونى باوه ڕ، چونكه هه موويان به ڵگه ن له سه ر گه وره يى و به توانايى خواى په روه ردگار): وَاللَّهُ خَلَقَ كُلَّ دَابَّةٍ مِن مَّاء فَمِنْهُم مَّن يَمْشِي عَلَى بَطْنِهِ وَمِنْهُم مَّن يَمْشِي عَلَى رِجْلَيْنِ وَمِنْهُم مَّن يَمْشِي عَلَى أَرْبَعٍ يَخْلُقُ اللَّهُ مَا يَشَاءُ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ) (النور : 45) . واته : په روه ردگار هه موو زينده وه رێكى له ئاو دروستكردووه جا هه ندێكيان له سه ر سكيان ئه ڕۆن وه ك خشۆكه كان )مار...هتد( وه هه ندێكيان له سه ر دووپێ ئه ڕۆن وه ك )مرۆڤه كان( وه زۆرێك له )باڵنده كان( وه هه ندێكى تريشيان له سه ر چوار پێ ئه ڕۆن وه ك )مانگا، مه ڕ، بزن... هتد( وه خواى په روه ردگار چى بوێت دروستى ئه كات، وه دڵنيابن په روه ردگار ده سه ڵاتى به سه ر هه موو شتێكدا هه يه . خواى په روه ردگار ئه م نموونانه دێنێته وه بۆ خه ڵكى تا بير بكه نه وه و باوه ڕيان زياد بێت، به ڵام له ڕاستيدا ته نها زاناكان له م نموونانه تێ ده گه ن:(وَتِلْكَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ وَمَا يَعْقِلُهَا إِلَّا الْعَالِمُونَ) (العنكبوت :(43 . هه روه ها پێغه مبه رى خوا )صلی اللە علیە وسلم( فه رمانى به هاوه ڵه كان كردووه كه بير له به ديهێنراوه كانى په روه ردگار بكه نه وه ، )ابْنِ عَبَّاس (ڕەزای خوای لێبێت)
ئه فه رمووێت: پێغه مبه رى خوا (صلی اللە علیە وسلم) فه رموويه تى):
تَفَكَّرُوا فِي خَلْق الله)(( حسن) بڕوانه : صحيح الجامع للشيخ الألباني (رحمه الله) (2976) .) .واته : بيربكه نه وه له به ديهێنراوه كانى خواى په روه ردگار.

شه شه م: گوێ گرتن له قورئان: هاوه ڵى خۆشه ويست (عَبْدُ اللَّهِ بن مَسْعُود ڕەزای خوای لێبێت)
ئه فه رمووێت: پێغه مبه رى خوا (صلی اللە علیە وسلم) پێى فه رمووم: قورئانم به سه ردا بخوێنه ؟ منيش ووتم ئه ى پێغه مبه رى خوا (صلی اللە علیە وسلم) قورئان به سه ر تۆدا بخوێنم كه به سه ر تۆدا دابه زيوه ؟ پێغه مبه رى خوا (صلی اللە علیە وسلم) فه رمووى: به ڵى پێم خۆشه له جگه له خۆمه وه گوێم لێ بێ، (عَبْدُ اللَّهِ بن مَسْعُود ڕەزای خوای لێبێت)
ئه فه رمووێت: منيش سوره تى (النساء)م خوێند تاكو گه يشتمه ئه و ئايه ته ى كه خواى په روه ردگار ئه فه رمووێت: (فَكَيْفَ إِذَا جِئْنَا مِن كُلِّ أمَّةٍ بِشَهِيدٍ وَجِئْنَا بِكَ عَلَى هَـؤُلاء شَهِيداً((النساء : 41).
واته : ئه بێ حاڵى بێ باوه ڕه كان چۆن بێت له ڕۆژى دواييدا كاتێك له هه موو ئوممه تێكدا (پێغه مبه رێك) بكه ين به شاهيد به سه ريانه وه ، وه تۆشمان هێنا (ئه ى محمد (صلی اللە علیە وسلم) به شاهيد به سه ر ئوممه ته كه ته وه : پاشان پێغه مبه رى خوا (صلی اللە علیە وسلم) پێمى فه رموو: (حَسْبُك) .واته : به سه ، (عَبْدُ اللَّهِ بن مَسْعُود )(ڕەزای خوای لێبێت)ئه فه رمووێت: سه رم به رز كرده وه بينيم فرمێسك به چاوه كانيدا دێته خوارێ) رواه البخاري (5050) ومسلم (1866) .).
لة مالبةرى فةرموودة وةركيراوة