1

(15 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

ده سته کانت خوش بیت برای به ریز.

2

(16 وه‌ڵام, نووسراو له‌ یه‌كترناسین)

ئا خه ر ئاغا گيان نيو نه ما بوو ئه وه نه بي؟!!1 ئه وه چي يه؟ بو ليره ش خه لك ئازار ده ده ي ؟! چ خوشي يه كي هه يه ؟ به راستي داوات لي ده كه م نيوه كه ت بگوري. سوپاس.

3

(4 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

سوپاس ئازيز گيان. توش ماندوو نه بي.

شه‌ یدا نووسی:

[center][size=24]ده‌سته‌كانت خۆش ماندونه‌بی[/size][/center]

4

(5 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

SAWSAN نووسی:
Jaw Zard نووسی:

دەست خۆش کاک وریا هیوادارم بەردەوامم بیت لێرە

سوپاسي جه نابيشت ده كه م.

5

(5 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

سوپاس بو توش.

hanasa_slemany نووسی:

دەستخۆش  بەردەوامبیت

6

(4 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

سوپاس بو توش.

به چاوان كاكه گيان.

8

(4 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

ئامۆژگارییه‌ که‌ ی ئیمامی عومه‌ ر(خوای لێ ڕازیبێت)بۆ لێپرسراوو سه‌ ربازانی ئیسلام
بسم الله‌الرحمن الرحیم
الحمد لله‌رب العالمین الصلاة والسلام علی قا ئد المرسلین نبیینا وحبیبنا و شفیعنا محمد(صلی الله‌علیه‌وسلم) وعلی اله‌وأصحابه‌ومن تبعه‌بإ حسان إلی یوم الدین. أما بعد
هه‌ رکاتێك مسوڵمانان به‌ ره‌ و جه‌ نگێك ڕۆشتبێتن ئه‌ وا له‌ لایه‌ ن پێشه‌ واو خه‌ لیفه‌ ی ئیماندارانه‌ وه‌ چه‌ ند ووته‌ و ئامۆژگارییه‌ کی لێپرسراوو سه‌ ربازه‌ کانی ئه‌ و سوپایه‌ کراوه‌ تاوه‌ کو مسوڵمانانی ئه‌ و سوپایه‌ توشی هه‌ ڵه‌ و سه‌ رپێچی خواو پێغه‌ مبه‌ ره‌ که‌ ی و پاشان ئه‌ میره‌که‌ یان نه‌ بن له‌ و ئامۆژگارییانه‌ ش ئه‌ م ئامۆژگارییه‌ جوانه‌ ی ئیمامی عومه‌ ر(خوای لێ ڕازیبێت) مان هه‌ ڵبژارد که‌ نوسی بۆ(سعدی کوڕی ئه‌بی وه‌ قاص)وئه‌ و سه‌ ربازانه‌ ی که‌ له‌ گه‌ ڵیدا بوون که‌ ئه‌ مه‌ ده‌ قه‌ که‌ یه‌ تی: له‌ پاش سوپاس و ستایشی خوای گه‌ وره‌ ،،،،،تا کۆتایی
پاش ئه‌ وه‌:
فه‌ رمان به‌ خۆت و سه‌ ربازه‌ کانت ئه‌ که‌ م که‌ له‌ خوا بترسن له‌ هه‌ مووکات و شێوه‌ یه‌ کدا،چونکه‌ له‌ خوا ترسان چاکترین چه‌ که‌ دژی دووژمن،وه‌ به‌ هێزترین فێڵ و پیلانه‌ له‌ جه‌ نگدا،وه‌ فه‌ رمانتان پێ ده‌ که‌ م که‌ ئه‌ بێ خۆتان زۆر بپارێزن له‌ تاوان زیاتر له‌ وه‌ ی خۆتان له‌ دووژمن زیاتر ئه‌ پارێزن.
چونکه‌ تاوانی سوپا له‌ دوژمنه‌ که‌ یان ترسناك تره‌ بۆیان،وه‌ مسوڵمانان به‌ تاوانکاری دوژمنانیان سه‌ رکه‌ وتوون،وه‌ ئه‌ گه‌ر وه‌ ها نه‌ بوایه‌ ئێمه‌ توانای ئه‌ وانمان نه‌ بوو،چونکه‌ ژماره‌ مان ئه‌ وه‌ نده‌ ی ژماره‌ یان نیه‌ و چه‌ کمان ئه‌ وه‌ نده‌ ی چه‌ کیان نیه‌،جا ئه‌ گه‌ ر له‌ تاوان و گوناهدا یه‌ کسان بین،ئه‌ وان هێزیان له‌ ئێمه‌ زیاتره‌،وه‌ ئه‌ گه‌ ربه‌فه‌ زڵ و چاکه‌ مان سه‌ رنه‌ که‌ وین به‌سه‌ ریانا به‌ هێزمان سه‌ رناکه‌ وین به‌ سه‌ ریانا.
بزانن کاتێك ئه‌ ڕۆن بۆجه‌ نگ،فریشته‌ کانی خوا به‌ سه‌ رتانه‌ وه‌ ن ئه‌ زانن چی ئه‌ که‌ ن،جا ئێوه‌ ش شه‌ رمیان لی بکه‌ ن،وه‌ تاوان و سه‌ رپێچی خوا مه‌ که‌ ن له‌ کاتێکدا ئێوه‌ له‌ ڕێگه‌ ی خوادا ده‌ جه‌ نگن، وه‌ مه‌ ڵێن دوژمنه‌ که‌ مان له‌ ئێمه‌ خراپتره‌،وه‌ زاڵ نابن به‌ سه‌ رمان دا، جونکه‌ چه‌ نده‌ ها نه‌ ته‌ وه‌ هه‌ یه‌ له‌ خۆیان خراپتر زاڵکراوه‌ به‌ سه‌ ریان دا،وه‌ ك چۆن به‌ نی ئیسرائیل مه‌ جوسه‌ کان زاڵ بو بون به‌ سه‌ ریان دا کاتێك که‌ تاوانیان ئه‌ کرد،جا به‌ شوێن ئه‌ واندا بۆ کوشتنیان ماڵ به‌ ماڵیان ده‌ کرد تابیان گرن،ئه‌ وه‌ ش په‌ یمانێك بوو له‌ خواوه‌ که‌ ئه‌ بوبه‌ دی بێت بۆیان.
داوای یارمه‌ تی له‌ خوا بکه‌ ن به‌ سه‌ ر نه‌ فسی خۆتانا،وه‌ ك چۆن داوای سه‌ رکه‌ وتنی لی ده‌ که‌ ن به‌ سه‌ ر دوژمنتانا،منیش داوای ئه‌ وه‌ ئه‌ که‌ م له‌ خوا بۆ خۆم وبۆ ئێوه‌.
وه‌ دڵ نه‌ رم به‌ به‌ رامبه‌ ر به‌ مسوڵمانان له‌ ڕۆشتنیاندا،په‌ له‌ یان لێ مه‌ که‌ و ماندوویان مه‌ که‌،ته‌ ممه‌ ڵی یان پێ مه‌ که‌ له‌ شوێنێکداو پاڵ بده‌ نه‌ وه‌ بۆ ئه‌ وه‌ ی زووبگه‌ ن به‌ دوژمنیان،و سه‌ فه‌ رتوانایان که‌ م نه‌ کاته‌ وه‌،چونکه‌ ئه‌ مان به‌ ره‌ ودوژمنێك ده‌ ڕۆن که‌ جێگیره‌و خۆیان و ئه‌ سپه‌ کانیان په‌ نا داوه‌،وه‌ هه‌ مو هه‌ فته‌ یه‌ ك شه‌ و و ڕۆژێك له‌ شوینێکدا بوه‌ ستن بۆ ئه‌ وه‌ ی به‌ ته‌ واوی بحه‌ وێنه‌ وه‌،وچه‌ که‌ کانیان له‌ و شه‌ و ڕۆژه‌ دا له‌ خۆ بکه‌ نه‌ وه‌،وه‌ با شوێنه‌ که‌ یان نزیك نه‌ بێت له‌ دانیشتوانی ئه‌ و دێ یانه‌ وه‌ که‌ ئه‌ هلی سوڵح و زیممه‌ ن،وه‌ که‌ س له‌ سه‌ ربازه‌ کانت نه‌ چێته‌ ناویان ئه‌ وانه‌ نه‌ بن که‌ باوه‌ ڕت به‌ ئاینیان هه‌ یه‌،وه‌ که‌ س هیچیان لێ نه‌ سێنێ چونکه‌ ئه‌ وان حورمه‌ ت و زیممه‌ یان هه‌ یه‌، که‌ ئێوه‌ به‌ وه‌ تاقی ده‌ کرێنه‌ وه‌،وه‌ ک چۆن ئه‌ وان تاقی ئه‌ کرێنه‌ وه‌ به‌ ئارام گرتن له‌ سه‌ ری.
وه‌ هه‌ رچی ئه‌ وانه‌ ئارامیان گرت له‌ سه‌ ری بۆتان ئێوه‌ س به‌ جوانی پاداشتیان بد نه‌ وه‌،هه‌ وڵ مه‌ ده‌ ن به‌هۆی سته‌ م کردن له‌ وانه‌ ی که‌ ئه‌ هلی سوڵح و ڕێککه‌ وتنن سه‌ رکه‌ وتن به‌ ده‌ ست بینن به‌ سه‌ ر شه‌ ڕ که‌ ره‌ کاندا.
وه‌ ئه‌ گه‌ ر پێت نایه‌ خاکی دوژمنه‌ وه‌،جاسوس له‌ نێوان خۆتان و ئه‌ وان دا دابنێ،وکاروباری دوژمنت لێ نه‌ شارێته‌ وه‌،با عه‌ ره‌ ب له‌ ده‌ وروپشتت بێت،یان که‌ سانێك له‌ خه‌ ڵکی ئه‌ و سه‌ ر زه‌ ویی یه‌ که‌ دڵنیا ی له‌ ئامۆژگاری و ڕاستگۆییان،چونکه‌ درۆزن هه‌ واڵه‌ که‌ ی بێ که‌ ڵکه‌ با له‌ هه‌ ندێکی قسه‌ کانیدا ڕاست بکات،وه‌ پیاوی ناپاك و خائین جاسوسه‌ به‌ سه‌ رته‌وه‌،نه‌ ك جاسوس بێت بۆت.
وه‌ ئه‌ بێ کاتی نزیك بونه‌ وه‌ ت له‌ خاکی دوژمن پێشڕه‌و زۆر بنێریت و په‌ ل و لق له‌ جه‌ نگاوه‌ ره‌ کان بنێریته‌ نێوان خۆت و دوژمن،وه‌ ئه‌ بێ پێشڕه‌وه‌ کان که‌ م و کوڕی دوژمن ده‌ ربخه‌ ن.
وه‌ ئه‌ و پێشڕه‌ وانه‌ ش باکه‌ سانێکی خاوه‌ ن ڕاو به‌ هێز له‌ هاوه‌ ڵه‌ کانت بن،وه‌ تیژترین ئه‌ سپیان بۆ ئاماده‌ بکه‌.
تا ئه‌ گه‌ ر گه‌ شتن به‌ دوژمن،یه‌ که‌ م شت که‌ پێ یان بگات هیزێك بێت له‌ ڕای خۆت،سه‌ رکرده‌ ی لقه‌ کان با له‌ موجاهیده‌ کان بن،وه‌ له‌ و که‌ سانه‌ بن که‌ ئارام گرن له‌ جه‌ نگدا،وه‌ هیچ که‌ س له‌ به‌ رئاره‌ زووی خۆت مه‌ که‌ به‌ سه‌ رکرده‌!به‌ وه‌ ڕاو فه‌ رمانت له‌ ده‌ ست ده‌ چێتله‌ جیاتی ئه‌ وه‌ ی خۆشه‌ ویستی نزیکانی خۆت بۆ خۆت ڕابکێشی.
نه‌ پێشڕه‌ و نه‌ په‌ ل به‌ لایه‌ کدا مه‌ نێره‌که‌ ترسی شکاند ن و ترسی ئه‌ وه‌ ت هه‌ بێت که‌ شتێکیان پێ بکه‌ ن.
جا ئه‌ گه‌ ر گه‌ شتیت به‌ دوژمن دووره‌ کان و پێشڕه‌وه‌کان و په‌ له‌ کان له‌ خۆت کۆبکه‌ ره‌ وه‌ وهه‌ موو فێڵ هێزی خۆت ئاماده‌ بکه‌،له‌ پاشانداده‌ ست پێشخه‌ ری مه‌ که‌ له‌ جه‌ نگ دا،تاوه‌ کو ناچار نه‌ بیت،وه‌ تاوه‌ کو به‌ باشی هه‌ موونهێنییه‌ کانی دوژمن و سه‌ ر کرده‌ کانیان نه‌ زانی،وه‌ باش شاره‌ زای ئه‌ و خاکه‌ ببه‌ وه‌ ك شا ره‌ زایی خه‌ ڵکی سه‌ ر ئه‌ و خاکه‌،بۆ ئه‌ وه‌ ی دوژمن چی به‌ تۆ ده‌ کات تۆش به‌ دوژمنه‌ که‌ تی بکه‌ ی.
له‌ پاشاندا چاو له‌ سه‌ ر سوپاکه‌ ت دابنێ و تواناو هێزی شاراوه‌ ت ده‌ ربخه‌،وه‌ به‌ سه‌ ر هیچ دیلێکدا تێ مه‌ په‌ ڕه‌ که‌ عه‌ قدی فه‌ رمان ڕه‌وایی هه‌ بێت هه‌ تا له‌ ملی نه‌ ده‌ ی،بۆ ئه‌ وه‌ ی دوژمنانی خواو له‌ پاشان خۆت چاوترسێن بکه‌ ی.
وه‌ خوا سه‌ رو کاری فه‌ رمانی تۆو سوپاکه‌ ته‌،وه‌ سه‌ روکاری سه‌ رکه‌ وتنه‌ به‌ سه‌ ر دوژمن دا ئیتر خوا یارمه‌ تی ده‌ ر بێت.ته‌ واو
به‌ ڵێ خوێنه‌ ری خۆ شه‌ ویست ئه‌ م ئیسلامه‌ پیرۆزه‌ خاڵ به‌ ندی بۆ هه‌ مو کارێکی شوێن که‌ وتوانی کردوه‌ له‌ هه‌ موو بوارێکدا تا ببێته‌ به‌ ر چاو ڕۆشنی بۆ شوێن که‌ و ته‌ کانی و،هه‌ ر که‌ س بۆ خۆی کار نه‌ کات به‌ ڵکو هه‌ مووکاره‌ کانمان بگه‌ ڕێنینه‌ وه‌ بۆ لای خواو پێغه‌ مبه‌ ره‌ که‌ ی که‌ به‌ دڵنییا ییه‌ وه‌ ئه‌ گه‌ ر وامان کرد ئه‌وه‌ سه‌ ر که‌ وتو ده‌ بین چی له‌ دونیا چی له‌ دواڕۆژدا به‌ ڵام ئه‌ گه‌ ر ئه‌ قڵمان پێش نه‌ قڵ خست ئه‌ وا خه‌ ساره‌ ت مه‌ ندی دونیاو ئاخیره‌ تیش ده‌ بین خوا په‌ نامان بدات که‌ واته‌ ئه‌ ی نه‌ فس با کاره‌ کانمان له‌ گه‌ ڵ په‌ یامی خوادا بگونجێت چونکه‌ ئێمه‌ کار بۆ ئاخیره‌ ت ده‌ که‌ ین چیت ئه‌ نجام داوه‌ که‌ ئه‌ مڕۆ دونیایه‌ و سبه‌ ینێ قیامه‌ ت!!!
وصلی الله‌ علی نبینا وحبیبینا محمد(صلی الله‌ علیه‌ وسلم)

له‌ پێغه‌مبه‌رى خوا نوح (علیه‌السلام)فێرى گه‌شه‌پێدانى مرۆیى ببه‌

نوسه ر: احسان برهان الدین

وانه‌ى یه‌كه‌م: با كه‌شتییه‌كه‌ به‌جێت نه‌هێڵێت:

هه‌ركىَ له‌م كه‌شتییه‌دا ئه‌م هاورِێتییه‌ له‌ده‌ست بدات ، بێگومان لافاو رِایده‌ماڵێت ، ئایا خۆت فریامان ده‌خه‌یت؟(قال ساوى............المغرقین)هود/43



وانه‌ى دووه‌م:یادت نه‌چێت ئێمه‌ هه‌موومان له‌سه‌ر یه‌ك كه‌شتین:

ئه‌وانه‌ى خاوه‌نى یه‌ك ئامانج و یه‌ك بیروبۆچوونن له‌ یه‌ك جێگه‌دا ، پیویسته‌ وابیر بكه‌نه‌وه‌ كه‌ ئه‌وه‌ى بۆ تۆ زیانبه‌خشه‌ بۆ منیش زیانبه‌خشه‌ ، ئه‌وه‌شى بۆ تۆ سوود به‌خشه‌ بۆ منیش هه‌روایه‌ ،هه‌ره‌وه‌زى پێویسته‌ ، هیچ قه‌ره‌بووى كاركردن وه‌كو یه‌ك تیم ناكاته‌وه‌ ، هه‌میشه‌ ئه‌وه‌ له‌ به‌ر چاو بگره‌ كه‌ تۆ له‌م كه‌شتییه‌دا له‌ گه‌ڵمانى.



وانه‌ى سێیه‌م:رِه‌خنه‌و گاڵته‌پێكردن با كارت تێنه‌كه‌ن و په‌كتبخه‌ن، به‌ڵكو هه‌ڵسه‌ به‌ ئه‌نجامدانى ئه‌و كاره‌ى كه‌ پێت سپێردراوه‌ ، ئه‌گه‌ر نوح سه‌لامى خواى لێبێت به‌ هۆى رِه‌خنه‌و گاڵته‌جارِى خه‌ڵكه‌وه‌ له‌ درووستكردنى كه‌شتییه‌كه‌ رِابوه‌ستایه‌ ، ئێمه‌ تاكو ئه‌مرِۆ پاش تێپه‌رِبوونى هه‌زاران ساڵ باسى ئه‌و موعجیزه‌مان نه‌ده‌كرد.( وكلما مر ........................كما تسخرون)هود38.

رِه‌خنه‌ى رِووخێنه‌ر با ساردت نه‌كاته‌وه‌ له‌ به‌جێگه‌یاندنى ئه‌و ئه‌ركه‌ى كه‌ له‌سه‌ر شانته‌ ، به‌لاَم بیر له‌ حاڵى ئه‌و كه‌سه‌ بكه‌ره‌وه‌ كه‌ ئه‌مرِۆ گاڵته‌ت پىَ ده‌كات ، پاش ماوه‌یه‌ك كاتێك به‌ ئامانج ده‌گه‌یت هه‌ڵوێستى چۆن ده‌بێت ؟ئه‌وه‌ش بزانه‌ ئه‌م كاره‌ له‌ نێوان تۆو ئه‌واندا نییه‌ ، به‌ڵكو....له‌ نێوان تۆو خواى په‌روه‌ردگاردایه‌.



وانه‌ى چواره‌م:له‌ یادت نه‌چێت ئه‌م كه‌شتییه‌ له‌ لایه‌ن خه‌ڵكى كارامه‌وپسپۆرِه‌وه‌ درووست نه‌كراوه‌:

شتێكى سه‌رنج رِاكێشه‌ كه‌ كه‌شتى تایتانیك له‌ لایه‌ن چاكترین خه‌ڵكى كارامه‌و پسپۆرِه‌وه‌ درووست كرابوو ، به‌ڵام له‌ یه‌كه‌مین گه‌شتیدا نوقمى ده‌ریا بوو! به‌لاَم كه‌شتییه‌كه‌ى نوح سه‌لامى خواى لێبێت كه‌ له‌لایه‌ن خه‌ڵكێكى ناپسپۆره‌وه‌ له‌و بوارده‌دا درووست كرابوو به‌رگه‌ى گرت به‌ ئاملنجى خۆى گه‌یشت ، ئه‌وانه‌ نیه‌تیان بۆ خوا پاك كردبوویه‌وه‌ و كاره‌كه‌شیان به‌ دڵسۆزى ده‌كرد ....به‌لاَم ئایا ئێمه‌ى موسوڵمانان به‌ دڵسۆزى و لێبرِاوه‌یى كاره‌كانمان ئه‌نجام ده‌ده‌ین؟



وانه‌ى پێنجه‌م:له‌ پێناو سه‌لامه‌تى خۆتدا هاوه‌ڵى باش هه‌ڵبژێره‌:

هه‌ڵبژاردنى هاورِىَ له‌ گه‌شتدا مه‌سه‌له‌یه‌كى گرنگ وكاریگه‌ره‌، له‌وانه‌یه‌ بكه‌ویت و ئه‌و رِاستت بكاته‌وه‌ ، له‌وانه‌یه‌ مه‌سه‌له‌یه‌كت لىَ تێكه‌ڵ بێت و ئه‌و ئامۆژگارى ئاراسته‌ى باشت بكات ، ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر هیچ كێشه‌یه‌كیشت نه‌بێت ده‌بیته‌ هاوده‌مى و ده‌بێته‌ هاوده‌مت.(حتى اژا ........الا قلیل)هود40.



وانه‌ى پێنجه‌م: پلاندانان بۆ داهاتوو:

كاتێك سه‌رگه‌وره‌مان نوح سه‌لامى خواى لێبێت له‌گه‌ڵ هاوه‌لاَنیدا خه‌ریكى درووستكردنى كه‌شتییه‌كه‌ بوون باران ده‌ستى پێنه‌كردبوو، به‌لاَم ئه‌وان گوێرِایه‌ڵى فه‌رمانى خوایى بوون و دڵنیاش بوون له‌وه‌ى باران و لافاو به‌رِێوه‌یه‌ و كه‌شتییه‌كه‌شیان رِزگاریان ده‌كات. ئه‌گه‌ر تۆش له‌ داهاتوو و له‌رِێگه‌ى رِزگاربوون دڵنیایت و نه‌تتوانى پلانێك دابنه‌یت ، بىَ ئومێد مه‌به‌ ، رِێگه‌ چاره‌ى ئه‌وه‌ت هه‌یه‌ كه‌ هاوبه‌شیى كه‌سێك بكه‌یت له‌ پلانه‌كه‌یدا، به‌ڵام له‌ پێش ئه‌وه‌دا له‌ ئامانجه‌كه‌ى هاوبه‌ش به‌.



وانه‌ى حه‌وته‌م:با گێژه‌لوكه‌و گه‌رده‌لوول بىَ تاقه‌تت نه‌كه‌ن:

تۆ له‌ كه‌شتییه‌كه‌دا بێگومان تووشى رِه‌شه‌با و گێژه‌لووكه‌ ده‌بیتت ، ئه‌وه‌ شتێكى ئاساییه‌ ، مه‌ترسه‌و خه‌مبار مه‌به‌ و با وره‌ت دانه‌به‌زێت ، چونكه‌ تۆ له‌گه‌ڵ خواى گه‌وره‌ى.(وقال اركبو............................رحیم)هود41.

(قیل یا نوح...........................................الیم)



وانه‌ى هه‌شته‌م:ته‌مه‌ن گرنگ نییه‌ ، گرنگ ئه‌وه‌یه‌ چى پێشكه‌ش ده‌كه‌یت و رِۆڵت چى ده‌بێت؟

نوح سه‌لامى خواى لێبێت به‌ پیرى خه‌ریكى درووستكردنى كه‌شتییه‌كه‌ بوو....تۆ ته‌نها ته‌ندرووستى وهێزى خۆت بپارێزه‌، له‌وانه‌یه‌ له‌ته‌مه‌نى شه‌ست ساڵیدا كه‌سێك داواى كارێكى مه‌زنت لىَ بكات ، له‌و كاته‌ زۆر شانازى به‌شدار بوون ده‌كه‌یت له‌ جیاتى ئه‌وه‌ى هه‌ر له‌ دووره‌وه‌ ته‌ماشا بكه‌یت.



وانه‌ى نۆیه‌م:سه‌ركه‌وتن له‌ نێوان شه‌وورِۆژێكدا به‌ده‌ست نایه‌ت:

شوێنكه‌وتوانى نوح سه‌لامى خواى لێبێت بۆ ماوه‌یه‌كى زۆر سه‌رقاڵى درووستكردنى كه‌شتییه‌كه‌ بوون تاكو بووه‌ به‌ڵگه‌و موعجیزه‌یه‌ك سه‌ده‌كان بیگرنه‌وه‌ ، ده‌ تۆیش خۆرِاگربه‌ به‌ڵكو به‌رهه‌مى كاره‌كانت - ئه‌گه‌ر پاش ماوه‌یه‌كیش بێت- به‌یارمه‌تى خواى باڵا ده‌ست بدووریته‌وه‌.



وانه‌ى ده‌یه‌م:ئه‌گه‌ر ماندوو بوویت پشوویه‌ك بده‌:

ئه‌گه‌ر له‌كاتێكدا هه‌ه‌ستت به‌ فشارى ده‌روونى كرد، هیچ عه‌یبى تییه‌ پشوویه‌ك بده‌یت ، چونكه‌ ئاده‌میزادیكیت وا درووستكراوى ، كه‌شتییه‌كه‌ هه‌روه‌ك چۆن بوونه‌وه‌رى خێراى تێدایه‌ ، به‌هه‌مان شێوه‌ بوونه‌وه‌رى خاوى ، هه‌موو جارێك خێرایى و په‌له‌كردن مه‌رج نییه‌ ،ئه‌گه‌ر چى هه‌ندێك مه‌سه‌له‌ هه‌یه‌ پێویسن به‌ په‌له‌كردن ده‌كات ، به‌لاَم له‌ هه‌مان كاتدا هه‌ندیكَ مه‌سه‌له‌ى تر هه‌یه‌ به‌ سرووشتى خۆى كاتێكى زۆرى ده‌وێت بۆ رِاپه‌رِاندنى ، ئه‌گه‌ر وابوایه‌ نوێژى كورت و به‌په‌له‌ چاكتر ده‌بوو له‌ نوێژى له‌سه‌ر خوّو درێژ!ئیشى له‌سه‌ر خۆ له‌وانه‌یه‌ وردتر و قووڵتر و هێمن تر بێت ، بۆیه‌ هه‌میشه‌ په‌له‌ كردن مه‌كه‌ به‌رنامه‌ى خۆت بۆ هه‌موو فرمانێك ، هه‌ندێ په‌له‌ كردن خودى ئه‌و كاره‌ى كه‌ په‌له‌ى بۆ كراوه‌ تێكى ده‌دات.





وانه‌ى یانزه‌یه‌م:ئایا ئامانجێكت هه‌یه‌؟ كه‌واته‌ كارى بۆ بكه‌ تاكو ده‌توانیت:

سه‌رگه‌وره‌مان نوح علیه‌ السلام 950 ساڵ پێش هاتنى لافاوه‌كه‌ بانگه‌وازى بۆ ئایینى خوا ده‌كرد ، بىَ ئه‌وه‌ى له‌ درێژایى ئه‌م ساڵانه‌دا تووشى بىَ ئومێدى و وره‌ رِووخان ببێت! با سه‌رنج بدین ئاسان نییه‌ ده‌ سه‌ده‌ كاركردن له‌ پێناوى مه‌به‌ست و په‌یامێكدا سه‌رئه‌نجامیش ته‌نها 12 كه‌س باوه‌رِى پێهێنا ، به‌ڵام جارى واهه‌یه‌ ئێمه‌ ماوه‌یه‌كى كه‌م بۆ مه‌ستێك كاده‌كه‌ین ، ئه‌گه‌ر به‌رووبوومى باشى نه‌بێت یان كه‌م بێت به‌رهه‌مه‌كه‌ى بێزار ده‌بین و ده‌ستبه‌ردارى ده‌بین، بۆیه‌ پشوو درێژ به‌ و ت دواهه‌ناسه‌ت به‌رده‌وام له‌ سه‌ر كاركردن بۆ ئامانجى پیرۆز و....بیرت نه‌چێت:ئه‌وه‌ كارێكه‌ له‌ نێوان تۆو خواى گه‌وره‌.



وانه‌ى دوانزه‌یه‌م:گرنگ زۆریى نییه‌ ،گرنگ رِاستى رِێبازه‌:

سه‌ركه‌وتن سه‌ركه‌وتنى رِێبازه‌ نه‌ك كه‌سه‌كان ، په‌ندیش له‌ زۆریدا نییه‌ ، به‌ڵكو له‌ خودى رِێبازه‌كه‌دایه‌ كه‌ كه‌سه‌كان هه‌ڵیده‌گرن ، ئیتر ئایا كه‌م بن یان زۆر ، ئه‌و چه‌ند كه‌سه‌ى سه‌ر كه‌شتییه‌كه‌ خواى گه‌وره‌ كردنى به‌ سه‌ره‌تاى مرۆڤایتى له‌سه‌ر زه‌ویدا چونكه‌ بۆ رِێبازێكى خوایى رِاست كاریان ده‌كرد.

)ئه‌م بابه‌ته‌ له‌ گۆڤارى بره‌و بڵاوبووته‌وه‌).

10

(4 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

وه‌رگێرانى سه‌لمان هه‌له‌بجه‌

ئه صحاب كه‌هف چۆن نوستن
بۆ ئه‌وه‌ى كه‌سێ بخه‌وێت به‌ شێوه‌یه‌كى ته‌ندروست بۆ ماوه‌یه‌كى درێژ به‌ بێ ئه‌وه‌ى هیچ جۆره‌ زیانێك به‌ جه‌سته‌ى بكه‌وێت نه‌خواسما له‌وه‌ها جێگه‌یه‌كى مه‌ترسى دار دا؟ ئه‌م كۆمه‌ڵه‌ هۆكاره‌ كرابوونه‌ سبب بۆ ئه‌وه‌ى كه‌ ئه‌و كه‌سانه‌ دواى ئه‌و ماوه‌ زۆره‌ هیج جۆره‌ زیانێك به‌ لاشه‌یان نه‌كه‌وێت


هۆكاره‌كان

1-وه‌ستانى حاسه‌ى بیستن ( تعطيل حاسة السمع).

ده‌نگى ده‌ره‌وه‌ ( الصوت الخارجي) ئه‌بێته‌ هۆى وه‌ خه‌به‌رهێنانى كه‌سى خه‌وتوو وه‌ك خواى گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت(فضربنا على آذانهم في الكهف سنين عددا)الكهف/11 والضرب لێره‌دا به‌واتاى (التعطيل والمنع) واته‌ وه‌ستاندمان حاسه‌ى بیستنیان به‌شێوه‌یه‌كى كاتى حاسیه‌ى بیستن تاكه‌ جهازه‌ له‌ ناو سه‌رى مرۆچ دا كه‌ به‌شێوه‌یه‌كى به‌رده‌وام كار ده‌كات له‌ گشت كاته‌كاندا وه‌ مرۆچ ده‌به‌ستتێته‌وه‌ به‌ دنیاى ده‌ره‌وه‌.

2- وه‌ ستاندنى جیهازى جموجوڵى شه‌به‌كى((ascending reticular activating system ))

ئه‌ جهازه‌ له‌ ناو ده‌ماغدابه‌ كه‌ په‌یوه‌ندى به‌ كاسه‌ى سه‌ر ده‌ماره‌كانه‌وه‌ هه‌یه‌ كه‌ كارى ته‌وازونه‌وه‌ هه‌یه‌ له‌ ناو كاسه‌ى سه‌ردا كه‌پێك هاتووه‌ له‌ دوو به‌ش

1-په‌وه‌ندى به‌بستن هه‌یه‌ وه‌ 2-ته‌وازونى بیستنى ناوخۆو ده‌ره‌وه‌ى له‌ش ده‌كا

له‌به‌ر ئه‌وه‌ خواى گه‌وره‌ فه‌رمویه‌تى (فضربنا على آذانهم) نه‌ى وتوه‌

(فضربنا على سمعهم ) واته‌ وه‌ستاندنى دووبه‌ش وه‌ ئه‌ جهاوه‌ گرنگه‌ به‌رپرسه‌ له‌ به‌ئاگا بوون وه‌ وه‌عى ئینسان وه‌ په‌رڤه‌كردار وه‌ ئه‌كه‌ر ئه‌م اله‌ته‌ رِووى دا له‌ له‌شى ئینساندا ئه‌وه‌ ئه‌وكات دچێته‌ قوڵاى خه‌و وه‌ داده‌برِێت له‌ هه‌موو جۆره‌ كردارێك وه‌ داده‌برِرِێت له‌ جیهانى ده‌ره‌كى


خواى گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت (وَجَعَلْنَا نَوْمَكُمْ سُبَاتاً ) النبأ/8

ڕ-پارێزگارى كردن له‌ له‌ناوچونیا ه‌ ماوه‌یه‌دا كه‌ له‌ و ئه‌شكه‌وته‌دابوون به‌ گوێره‌ى مقدارخاجى(واته‌ به‌گوره‌ى ئه‌و ده‌ره‌جه‌ى حراره‌ى كه‌ بۆ ئینسانێكى ئاساى پێوسته‌ له‌ كاتى خه‌وتن و به‌ ئاگا بونى دا)

ب- وه‌ستاندنى هه‌موو ئه‌و ئیعازانه‌ى كه‌ شعورى ئینسان ئه‌و كه‌سه‌ى لىَ ئاگادار ده‌كاته‌وه‌ وه‌ك ئازار و برسێتى ماندوێتى وه‌ خه‌وبینین...

3-پاراستنى له‌شیان به‌ شێوه‌یه‌كى چاك و ته‌ندروست!وه‌ك

ڕ- وه‌رگه‌راندنیان به‌لاى راست و چه‌پدا

خواى گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت( وَتَحْسَبُهُمْ أيقاظاً وَهُمْ رُقودٌ وَنُقلّبُهُمْ ذاتَ اليْمَين وذاتَ الشّمَالِ )الكهف/18

بۆ ئه‌وه‌ى كه‌ زه‌وى زه‌ره‌ر به‌ له‌شیان نه‌گه‌یه‌نێت به‌ پێستیان وه‌ جه‌لده‌ لێیان نه‌دا ه‌ هۆى ئه‌وه‌ى كه‌ خوینیان له‌ یه‌لاوه‌ بێت وه‌ك ئه‌وه‌ى ئیستا ئه‌و كه‌سانه‌ى له‌ هۆش خۆیان ده‌چن دكتوره‌ كان ئه‌م دیواو ئه‌ودویان پێده‌كه‌ن له‌ به‌ر مه‌ترسى توش بوون به‌ جه‌لده‌ وه‌ بۆ ئه‌وه‌ى تۆشى شكوك نه‌بن كه‌ دواتر نه‌توانن حه‌ره‌ك و جوڵه‌ به‌ له‌شیان بكه‌ن

ب- كاریگه‌رى خۆر به‌ جۆرێكى وه‌ها به‌ یه‌كسان و ته‌وازون له‌ سه‌ره‌تاى رِۆژدا تاكو كوتاى رِۆژ بۆ پارێزگارى له‌ شیان له‌به‌ر شێ و گه‌نینى كۆشتى له‌شیان له‌ ناو ئه‌شكه‌وتدا

خواى گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت(وَتَرَى الشَّمس إذا طَلَعتْ تَزاورُ عن كهْفِهمَ ذاتَ الْيَمين وإذا غرَبتْ تَفْرضُهُمْ ذاتَ الشِّمال )الكهف/17

وه‌ ك ئه‌وه‌ى كه‌ هه‌موان ده‌زانین كه‌ خۆر پێویستیه‌كى كرنگى ئینسان بۆ دروست بونى چیتامین(دى) له‌ رِێگه‌ى پێستى دوووهه‌م

ج -ئه‌گه‌ر به‌وردى سه‌رنج بده‌ین له‌ ئایه‌ته‌كانى قورئانى پیرۆزدا ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ له‌ ئه‌ چێگه‌یه‌دا بوشایه‌ك له‌ سه‌قفى ( كهفه‌) دا هه‌بووه‌ كه‌ له‌ و جێگه‌وه‌ شێوه‌ یه‌كى نمونه‌ى به‌خشى بوو به‌ ناوه‌وه‌ وه‌ك له‌ ئایه‌ته‌كه‌وه‌ به‌یانى ئه‌مه‌ مان بۆ ده‌كا

(وَهُمْ في فَجْوَةٍ مِنْهُ ذلِكَ مِنْ آياتِ اللهِ مَنْ يَهْدِ اللهُ فهُوَ الْمُهتْدى وَمَنْ يُضْلِلْ فلَنْ تَجِدْ لَهُ ولياَ مُرْشداً ) الكهف /17.

د- وه‌ بونى ئه‌و ترسه‌ى كه‌ له‌ ئه‌نجامى نزیك بوونه‌وه‌ى هه‌ج كه‌س له‌ كه‌سانه‌وه‌ دروست ده‌بوو كه‌ نه‌ ده‌توانرا كه‌س نزیك ببێتوه‌ لێیان وه‌ بوونى ئه‌و سه‌گه‌ى كه‌ دیسان حیمایه‌تى ده‌كردن ده‌ی پاراستن وه‌ك له‌ قورئاندا باس كراوه‌ خواى گه‌وره‌ ده‌فه‌ر موێت (وَكلْبُهُمْ باسِط ذِراعِيْهِ بالْوَصيدِ لَوْ اطَّلعْتَ عَلْيَهمْ لَوَلَيتَ مِنْهُمْ فِراراً وَلمُلِئْتَ مِنْهُمً رُعْباَ )الكهف / 18. إضافة إلى تعطيل حاسة السمع لديهم كما ذكرنا أعلاه كحماية من الأصوات الخارجي


سه‌رجاوه‌(ئعجاز العلمى عبدالرحمن الكحیل)

شاريكي خوش ديته به ر چاو.

[right][/right]خاڵۆ رێبوار له‌ دووره‌وه‌ گوێم له‌ده‌نگی دڵسۆزیت بوو
له‌ ئاسۆی روونه‌وه‌ چاوم له‌ خه‌باتی پیرۆزت بوو.

خاڵۆرێبوار من هاوڕێتم گه‌ر لایه‌ق بم له‌گه‌ڵتادێم جێم مه‌هێڵه‌

ناتوانن رێگام پێ بگرن نه‌تاوهه‌ناو نه‌ ره‌هێڵه‌

په‌یمان بێ وه‌ک په‌یمان‌داران

وه‌ک یارانی وه‌فاداران

رێگه‌ورێبازت به‌رنه‌ده‌م

له‌م رێ‌راسه‌ لاوه‌ نه‌ده‌م

خاڵۆ رێبوار پیشانده‌ری رێی نه‌جاتی،پێشاهه‌نگی کارون خێڵی

تۆ تریفه‌ی مانگه‌شه‌وی،ئه‌ستێره‌کان به‌جێ دێڵی

خاڵۆ رێبوار بۆ سڕینی ژانی ناسۆر له‌ناو گه‌لی له‌ ژین بێ‌وه‌ر

بۆسه‌ندنی مافی ره‌وای چینی رووت وگه‌داوگێته‌ر

هاوارت کرد به‌ده‌نگی به‌رز فه‌رمووت خێرا له‌خه‌و هه‌ستن

بڕوا دارانی ده‌سته‌مۆ،ده‌سته‌وبرد که‌ن رامه‌وه‌ستن

په‌یمان بێ وه‌ک په‌یمان‌داران

وه‌ک یارانی وه‌فاداران

رێگه‌ورێبازت به‌رنه‌ده‌م

له‌م رێ راسه‌ لاوه‌ نه‌ده‌م

خاڵۆرێبوار ئه‌وه‌ هاتم به‌ده‌نگته‌وه‌ گه‌رخوا یاربێ به‌گوێت ئه‌که‌م

جا له‌ دڵما خۆشه‌ویسی بۆ ئه‌م رێگا درووس ئه‌که‌م

وه‌بێ وه‌ستان،وه‌بێ وچان له‌گه‌ڵ کاروان رێگه‌ ئه‌بڕین

په‌رده‌ی شه‌وی ره‌ش وسامناک به‌ تیشکی خواناسی ئه‌دڕین

په‌یمان بێ وه‌ک په‌یمان‌داران

وه‌ک یارانی وه‌فاداران

رێگه‌ورێبازت به‌رنه‌ده‌م

له‌م رێ راسه‌ لاوه‌ نه‌ده‌م

ئازیزه‌که‌م رێگایێ تۆ نیشانت داوه‌ لافاوێکی پێ هه‌ڵساوه‌

خه‌وش‌وخاڵان راده‌ماڵێ،رۆشنایی ده‌خاته‌ گشت ماڵێ

له‌ناوکۆڕی وه‌فادارن له‌سه‌ر زه‌وی بڕواداران

کێڵگه‌یێکت جێ‌هێڵاوه‌ به‌رهه‌می زۆری به‌دواوه‌

بڕواو هیواو ئازادیت پڕژانوه‌

خۆش‌ویستن و مێهرو وه‌فات روانوه‌

توی پرس‌وراوکاری شوورات وه‌شانوه‌

خۆڵپه‌رستی وده‌مارگرژی ودیکتاتۆریت مرانوه‌

بۆ رێی تۆ ئازار به‌گیانم چۆن به‌ره‌زای خوای ئه‌زانم

بیروفکرت قه‌ت نامرێ،مردن بۆتۆ سه‌ر ناگرێ

بیروفکرت قه‌ت نامرێ،مردن بۆتۆ سه‌ر ناگرێ

په‌یمان بێ وه‌ک په‌یمان‌داران

وه‌ک یارانی وه‌فاداران

رێگه‌ورێبازت به‌رنه‌ده‌م

له‌م رێ راسه‌ لاوه‌ نه‌ده‌م

بیروفکرت قه‌ت نامرێ،مردن بۆتۆ سه‌ر ناگرێ

بۆچوونی تۆ ئاورێکی وای له‌ دڵاندا کردوه‌ته‌وه‌

به‌فوی نه‌زان ناکوژێته‌وه‌،ناکوژێته‌وه‌،ناکوژێته‌وه‌

[right][/right]ئێوه‌ ئه‌و ماڵه‌ ده‌ناسن؟ساحێب ماڵه‌که‌ ده‌ناسن؟

رێبوارێ وا له‌ دووره‌وه‌ به‌ سرته‌وه‌ و به‌ ئیمایێ پێی گه‌یاندم.ئه‌وه‌ ماڵی کاکه‌ ئه‌حمه‌ده‌.کاکه‌ ئه‌حمه‌دی موفتی‌زاده‌.شێره‌ پیاوی رێگای عه‌مه‌ل.تاقه‌ پیاوێ که‌وا ته‌نیا له‌ خوا ئه‌ترسێت وخه‌لاس.

ده‌نگی خوشه‌.قسه‌ی جوانه‌،به‌ڵام هه‌یهۆ!من ئه‌ترسم.من زه‌لیلی گورگه‌کانم.گورگه‌لێ وا ها له‌ دروونی ناساخما.گورگه‌لێ وا هان له‌ ده‌رۆ و ئه‌وه‌ڕن بۆ خه‌ڵکی هه‌ژار.

هاوار ئه‌ی خوایه‌ چاره‌م چیه‌؟من چی بکه‌م که‌ وا دڵم له‌وانه‌یه‌ له‌ عه‌شقی ئه‌و له‌ت‌له‌ت ببێ به‌ڵام زه‌لیلی ده‌ستی گورگانم.

چاوتان لێیه‌ ئه‌و که‌سانه‌ی وا له‌گه‌ڵین چه‌نده‌ سه‌ربه‌رزوئازادن؟

چاوتان لێیه‌ کاکه‌ سه‌عدی.په‌پووله‌ی ده‌وری ئه‌م شه‌معه‌.باڵی هه‌موو سووتاون به‌ڵام ئه‌ڤینی شه‌معی خۆشه‌ویس له‌ وجوودیا هه‌ر زیاد ئه‌بێ.

خۆزگه‌م به‌خۆی.

ئیتر ئه‌ڵێم بۆ مه‌یش عه‌یبه‌.ترس به‌سه‌.درۆ به‌سه‌.هه‌تاکوو که‌ی وه‌کوو که‌وێکی هیچ نه‌زان سه‌رمان له‌ ژێر به‌فر داشارین؟هه‌تاکوو که‌ی بقونێنین تێ‌ناگه‌یین؟

هه‌تاکوو که‌ی له‌ ژێر زوڵمی گورگه‌ل بژین؟به‌سمان نیه‌؟وه‌رن چاو که‌ن له‌و نووره‌ وا باسم کرد! ئێستا ئیتر بریسکه‌ نیه‌.خۆی هه‌تاوه‌.هه‌موو وڵاتی گرتوه‌.

چاوتان لێیه‌ گورگان به‌ نووریان نه‌وێرا.

له‌ به‌ندیان خست ئه‌و سه‌رکه‌وت.له‌ پاش خۆشی له‌ یارانی‌شیان شه‌هید کرد،ئه‌و سه‌ر که‌وت. ویستیان درۆی تێکه‌ڵ بکه‌ن!به‌ڵام خوا به‌ری گرتن و رسوای کردن.

حاڵی ئه‌بن مه‌عنای ئه‌مه‌؟یان تێناگه‌ن؟یان ناتانه‌وێ تێبگه‌ن؟

ئه‌زانن ئه‌مه‌ یانی چی؟

یانی ئه‌وه‌ که‌ خوای مه‌زن به‌وان (لبّیک)ی وتووه‌.خۆشی ئه‌وێن.

ده‌با ئێمه‌یش وه‌ک ئه‌وان بین.گوێ له‌په‌ندی شێره‌پیاوی وڵاتمان گرین.با به‌ڵکو ئێمه‌یش بتوانین وه‌کوو ئه‌وان له‌باتی ره‌زای خه‌ڵک‌و گورگان،خوا له‌ خۆمان ره‌زا که‌ین.

ئیتر ئه‌و کاته‌ بزانن هه‌موو قسه‌کان کاکه‌ئه‌حمه‌دگیان ده‌بنه‌ باوه‌ڕ،هه‌موو ئیمان ده‌هێنین که‌ غه‌یری خوا،خوایێ نیه‌.

که‌س خوا نیه‌.گورگه‌ل هه‌موو فیتنه‌و درۆن.

به‌خوا دنیا ئاوا خۆشه‌.هه‌موو ‌ئیتر هه‌ر به‌هه‌شته‌.

خوایه‌ ناشوکری نه‌بێ.ئه‌وه‌ڵ له‌ تۆ به‌زیاد بێ که‌وا ئه‌م نێعمه‌ته‌ت به‌ ئیمه‌ دا.به‌م میلله‌ته‌ ره‌ش‌ورووته‌ که‌ وا دایمه‌ ژێر چه‌پۆکه‌ی هه‌موو که‌سێ بوه‌.خوایه‌ ده‌ره‌جاتی کاکه‌ ئه‌حمه‌دیش عالیی که‌ی که‌وا بوه‌ بایس هاتنه‌وه‌ی نووری تۆ بۆ وڵاتی هه‌ژاری کورده‌واری.

(ئه‌منووسراوه‌ له‌ رۆژێکانووسراوه‌ که‌ به‌وپه‌ڕیدڵ‌پڕیله‌ دنیاوبێ‌تاقه‌تیله‌ نه‌بوونیکلاسه‌کانمبه‌ یادیده‌ورانێکه‌واهێشتاکلاسدانشجووییته‌عتیلنه‌کرابووچوومبۆماڵکاکه‌ئه‌حمه‌دگیان.هه‌رچه‌نخۆمزۆربه‌خه‌جاڵه‌تبارئه‌زانیبه‌ڵامچاره‌یشمنه‌بوو.چۆنبه‌ڕاستیدڵمبێ‌تاقه‌تیئه‌وێبوو.که‌ چوومه‌ مه‌نزڵگاینووروره‌حمه‌تله‌ کورده‌واریحاڵ‌وهه‌وامگۆڕدراوله‌ دوایهاتنه‌ ده‌ره‌وه‌مله‌ سه‌رسه‌نده‌ڵیپارکێله‌ نزیکیماڵکاکه‌ئه‌حمه‌دگیاندانیشتمووه‌کهه‌میشه‌په‌نامبرده‌ قه‌ڵه‌موکاغه‌زوئه‌وه‌یبه‌ دڵماهاتنووسیم.هیوادارمتوانیبێتمقسه‌یدڵمبه‌جوانیده‌ربڕم.)

[right][/right]تاریکه‌شه‌وێ بووبێ بزه‌وبریسکه‌ی مانگ.هه‌موو جیهان لێڵ بوو.

گورگان له‌م تاریکاییه‌دا به‌ بێ‌ده‌نگی و بێ‌وزه‌ هێرشیان ئه‌برده‌ سه‌ر مرۆڤ.

له‌م شه‌وه‌ ناحه‌زه‌دا له‌ وڵاتی چه‌وساوه‌ وره‌نج‌کێشی کورده‌واری که‌ هه‌موو ماڵانی خاپور کرابوو.هه‌موو مرۆڤی به‌ چنگاڵی ناله‌باری گورگان له‌ت‌له‌ت کرابوو.

مرۆڤ ته‌نانه‌ت باوه‌ڕه‌کانی دڵیشیان ده‌رنه‌ده‌خست.

ئه‌زانی بۆ؟!ده‌لیل چی بوو؟!پێیان گوتبوون ئه‌و گورگانه‌ گوێیان له‌ ده‌نگی دڵی مرۆڤیشه‌وه‌ هه‌یه‌!ئه‌گه‌ر ئێوه‌ له‌ دڵتانا بڵێن گورگ‌گه‌ل بڕۆن ئیتر!،ئه‌وان ئه‌م ده‌نگه‌ ئه‌بیستن!

منیش ئه‌زانم زۆر سه‌یره‌ به‌ڵام چی بکه‌م؟من چی بڵێم؟مه‌گه‌ر منیش هه‌روه‌ک هه‌موو مرۆڤێ نیم؟ منیش وه‌ک هه‌موو ئه‌ترسم!

به‌ڵام راوه‌ستن ئازیزان!گوێتان لێ بوو؟ئه‌و ده‌نگی هاواره‌تان بیست؟

به‌خوا به‌ڕاسمه‌ به‌ڕێزان!گه‌مه‌م پێ مه‌که‌ن!!!گوێ بگرن.

باوه‌ڕ ناکه‌ن؟!وه‌رنه‌ سه‌ر ئه‌م ته‌پۆڵکه‌یه‌ با بیبینن.ئه‌ها نوورێ.هه‌ستن وه‌رن چاوی لێ که‌ن.ئه‌ها تاقه‌ نوورێ له‌ نێو ئه‌م هه‌موو تاریکیه‌‌دا.چاوی لێ که‌ن.

به‌خوا جوانه‌.زۆر سه‌یره‌!!!ئه‌ڵێی نووری تیشکی هه‌تاوه‌ له‌م نیوه‌شه‌وه‌دا پڕشاندوویه‌تی به‌سه‌ر زه‌وی پڕ له‌خه‌م‌و خه‌فه‌ت‌و عه‌زیه‌ت‌و تاریکی‌دا.

ئێستا ئیتر باوه‌رتان کرد؟که‌ وابوو گوێ له‌ ده‌نگی خۆشی گرن.پێم وایه‌ ده‌نگه‌که‌شی هه‌روه‌ک تیشکی نووره‌که‌ی جوان‌و خۆش بێ.

گوێتان لێیه‌ ئه‌و چی ئه‌ڵێ؟!
ئه‌ڵێ وه‌رن ئه‌ی خه‌ڵکینه‌.گوێ راگرن.هه‌موو ئه‌و گورگانه‌ درۆن!هه‌موو هیچن!هه‌موو له‌هیچیش خوارترن!حه‌موو له‌ ترسا واده‌که‌ن!

ئێجگار سه‌یره‌!!!توخوا ئه‌وه‌ من خه‌ون نابینم؟!!!

ئه‌وه‌ کێیه‌ هاوار ئه‌کاو به‌ ده‌نگی به‌رز ئه‌ڵێ گورگان هه‌موو درۆن؟!!

به‌ڵام ناوالله‌ خه‌و نیه‌.ئێوه‌ ئه‌و ده‌نگه‌ ده‌ناسن؟!!

باوه‌رناکه‌م.چۆنکا به‌ڕاستی ده‌نگێکی غه‌ریبه‌!هه‌تا ئێستا نه‌مبیستوه‌!

گوێ راگرن:ئێجگار خۆشه‌.ده‌نگی هاواری هه‌ژار ومه‌زڵومه‌.باس له‌ ئازادی مرۆڤ ئه‌کا!باس له‌ راستی ودروستی ئه‌کا!باس له‌ نه‌ترسان له‌ غه‌یری خوا ئه‌کا!زورم پێ سه‌یره‌ وائه‌ڵێ ئه‌ی خه‌ڵکینه‌ له‌ غه‌یری خوا،خوانیه‌!ترس نیه‌!گورگ‌گه‌ل هه‌موو هه‌ر ئه‌ترسن وا ئه‌وه‌ڕن!

تۆزێ راوه‌ستن تێ‌فکرم.ئه‌مه‌ نابێ قسه‌ی ئینسانی سه‌ر عه‌رز بێ.پێم وایه‌ له‌ ئاسمانه‌وه‌ بڵاو ئه‌کرێته‌وه‌.به‌ڵام ئه‌ی بۆ هه‌ر ماڵێکه‌ که‌وا نووری تێدا هه‌ڵگرساوه‌؟!

15

(0 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

[size=16][right]خۆ قه‌رارمان ئه‌وه‌ نیه‌ حه‌یاتی مۆوه‌قه‌تی روی زه‌وی ببێته‌ حه‌یاتی دائمیمان و به‌هه‌شتمان بێ.سجن المؤمن.ده‌ی با ناخۆش بێ.به‌ خوا ئینسانی عاقڵ و خۆشبه‌خت له‌ ده‌ره‌وه‌ بێت و له‌ زیندانا بێ نیه‌ به‌ شوێن خۆشیه‌وه‌.دو حاڵ پێش دێ بۆ ئینسان:جارجار لایێ ئه‌کاته‌وه‌ له‌ جسمی و له‌ ماڵی دنیاو جاه و جه‌لالی خه‌لک و ده‌م و ده‌زگای خه‌لک هه‌وه‌س ئه‌دا له‌ که‌له‌ ی به‌ڵێ منیش خۆشی بۆگزه‌رێنم.ئه‌وه‌ بچوکی ئینسانه‌،وه‌قتێکه‌ ئینسان بچوک ئه‌بێته‌وه‌ ئاوا فکر ئه‌کاته‌وه‌.وه‌قتیش وا هه‌یه‌ دڵی وعه‌قڵی دائه‌چڵه‌کێ لایێ ئه‌کاته‌وه‌ له‌ ئینسانییه‌تی خۆی.رێبوارێکم چوار رۆژ هاتوم له‌ ناو ئه‌م جسمه‌ خوێڕیه‌ که‌ سۆزی ئه‌بێته‌ خاک وخۆڵێک.له‌ به‌را ئه‌وێته‌ چتێکی بۆگه‌ن و له‌وه‌ دوا ئه‌وێته‌ خاک و خؤڵ.دوای چوار رۆژ ئه‌م جسمه‌ وێڵ ئه‌که‌م فرێی ئه‌ده‌م خه‌فه‌تێکه‌.ئه‌ڕۆم به‌ره‌و ماڵی حه‌سابی.به‌ره‌و حه‌یاتی حه‌سابی لایێک خۆی ئاوا ئه‌بینێ ،له‌ولایشه‌وه‌ خوا ئه‌بینێ،خاوه‌نی خۆی ئه‌بینێ.خالقی خۆی ئه‌بینێ. مه‌نزڵه‌ حه‌سابیه‌که‌ی ئه‌بینێ که‌ باشان هه‌موو له‌وێ جه‌من.(عه‌للامه‌:کاکه‌ ئه‌حمه‌د مۆفتی زاده‌ شریتی:دیداری 150نه‌فه‌ری)[/right][/size]

16

(0 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

ئاخ بۆ ده‌نگێ یا شمشاڵێ

                                     یاورته‌یێ گڕوگاڵێ

له‌ ئاگری دڵ وده‌روون

                                     بڕژێنێته‌ ده‌ر تۆزکاڵێ

له‌خه‌و ڕاپه‌ڕنێ خه‌فتگێ

                                     له‌ که‌فتگێ بگرێ باڵێ

رچه‌ی چه‌ن ساڵه‌ بشکێنێ

                                    بۆ ئه‌هلی هاواڵ هاواڵێ

ده‌رمان کا ده‌ردی هاوده‌ردێ

                                    یابێرێته‌ حاڵ بێحاڵێ

حاشا له‌بۆهه‌ربه‌خبه‌خی

                                    ده‌م ته‌قێنان قاڵمه‌ قاڵێ
                                                                                           كاكه ئه حمه د موفتي زاده

17

(2 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

[center][/center]خوایه‌ برژێنه‌ صه‌ڵوات وه‌ک باران                       له‌ سه‌ر مۆسته‌فا وته‌واوی یاران

صه‌ڵواتێ جوانتر له‌ خۆشه‌ویستی                         له‌ سه‌ر ڕه‌سول و هاوڕێی خۆشه‌ویستی

که‌ چرای دینی هه‌ڵکرد دوباره‌                            له‌ کۆردستانی پڕ له‌ په‌ژاره‌

دیسان له‌ کانگای ره‌حمه‌تی باری                         ره‌حمه‌تێ به‌سه‌ر کۆردوستان باری

له‌ ئه‌م وڵاته‌ی پڕ داخ و ده‌رده‌                            هه‌ڵکه‌وتوه‌ رێبوارێ هه‌لبژارده‌

خوا دڵی کرده‌ ئاوێنه‌ی سه‌فا                               تیا دیار بێ شێوه‌ی مۆسته‌فا

شێوه‌که‌ی شێوه‌ی خۆشه‌ویستیه‌                           بانگی یه‌کسانی و مرۆڤ دۆستیه‌

شێوه‌که‌ی شێوه‌ی عه‌شق و ئیمانه‌                        شێوه‌ی سه‌ربه‌رزی هه‌ردوو جیهانه‌

شێوه‌ی دڵسۆزی گه‌ل و وڵاته‌                            شێوه‌ی جوانترین رێگه‌ی خه‌باته‌

شێوه‌ی بێزاری له‌ ناحه‌ساوه‌                              شێوه‌ی باوه‌ر به‌ رۆژێ حه‌ساوه‌

له‌و لای چه‌ن وڵات و سنووره‌وه‌                        له‌ پشت هه‌زار ساڵ مێژووی دووره‌وه‌

خه‌ڵک چۆن بزانن مۆسته‌فا چۆن بوو؟!                دڵی پڕ عه‌شق و پڕ سه‌فا چۆن بوو؟!

خوا رێبوارێ ئه‌نێرێ جارجار                          نیشان با شێوه‌ی ره‌سوولی سه‌ردار

شێوه‌ی محمد وه‌ک خۆره‌تاوه‌                           شێوه‌ی ئه‌م مانگی چوارده‌ی ته‌واوه‌

شه‌وقی دڵی خوی له‌ ئه‌و گرتوه‌                        ئاوا وڵاتی رۆشن کردوه‌

خوایه‌ ئه‌م نووره‌ پڕ تین و تاو که‌                      جێگه‌ی له‌ دڵی گشت پیر ولاو که‌

سه‌رانسه‌ر وڵات رۆشن کاته‌وه‌                         سنوور تا سنوور شه‌وق بداته‌وه‌

خوایه‌ صه‌ڵوات هه‌زار هه‌زاران                       بنێره‌ له‌ سه‌ر ره‌سوولی نازدار

بنێری له‌ سه‌ر یارانی یه‌کسه‌ر                          بوبه‌کرو عمر،عثمان و حیدر

18

(15 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

سبحان الله.الله اكبر .لا اله الا الله. الحمد لله.
خووا جه زاي به خيرت بداته وه.

الحمدلله

20

(8 وه‌ڵام, نووسراو له‌ شیعر)

ده سته كانت خوش بيت

21

(5 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

لەم ساڵانەی دویدا و پاش ئەوەی کە بێ ئومێدییەکی گەورە روی لە میللەتانی موسڵمانان کرد، بەتایبەت لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا ، بەهۆی ئەوەی کە پێشەوایانی ئاینیی بەئەرکی ئاینی راستەقینەی خۆیان هەڵنەستان و بەڵکو بە شیوەیەکی گشتی، لەکەناری گرفتەکاندا ژیاون یا چاویان نووقاندووە یا بەشدار بوون لە پاساو هێنانەوە بۆ دەسەڵات و رژێمە دکتاتۆرەکانی ئەم ناوچەیەدا، چەندین بزووتنەوەی زیاتر سەرچاوە گرتوو لە کاردانەوە بۆ ئەونائومێدییە دەبینین کە نزیکەی مەترسیدارترن لە خودی نائومێدییەکە، چونکە ئەو بناغە و زەمینەیەی کە پێویستە بۆ تەکاندانێکی بەرو پێش لەم بزوتنەوانەدا بەدی ناکرێت، رووداوە سیاسییەکان زۆرینەیەک لەو بزوتنەوانە لە ناو خۆیاندا یا دەتوێننەوە و ئاراستەیان دەکەن، یا بەکاریان دە‌هێنن بۆ مەبەستی خۆیان هەرچەندە لە بنەڕەتدا ئامانجە سیاسییەکان، دژ بە  ئارمانەکانی ئەو بزووتنەوە ئاینییانەش بوون، بەڵام چوون بزووتنەوەکە رابەرایەتییەکی لێهاتووی نەبووە یان بوویەتی و تاکڕەو بووە و مەغرور، دەبینین ئەو رابەرایەتییە نەیتوانیوە پێرەوانی خۆی بەوجۆرە پەروەردە بکات کە توانای رێبڕێن و لێکدانەوەی دروستیان هەبێت بۆ حاڵەتەکان، تابتوانن پێشبینی روداوەکان بکەن، رابەرایەتییەکی لەو جۆرە لە بناغەدا باوەڕی بەوە نییە کە جگە لە خۆی، عەقڵ و بیرێکی تر هەبێت بتوانی بیر بکاتەوە و لێکدانەوە و شیکاری بۆ حاڵەتەکان هەبێت، ئەگەر کەسێکی واش بوبێت دژایەتی کراوە و تەنانەت لەناویش براوە، ئەمە نەخۆشینێکە لەگرووپ و دەستەجاتە چەپ و حیزبە تاک رەوەکانەوە سیرایەتی کردووە بۆ ناو  بزوتنەوە ئاینییەکان...١ 




     ئەم بزووتنەوانە دەبێت لەسەر بناغەی بنیادنانەوەی دروونی ئینسان و پەروەردە و تەزکیەی نەفسی تاک تاک لە پێڕەوانی دروست بووبێ، بەجۆرێکی وا کە رەفتاری هەریەک لە تاکی ئەو بزووتنەوە ئینسانییە، بەتەنیا وێنەیەکت پێدەبەخشێ لەسەرتاسەری بزووتنەوەکە، یانی تاکەکان نوێنەرایەتییەکی قوڵ و فراوانی بزووتنەوەکەن، وێنەی ئەم بزووتنەوەیە، کە لەسەر بناغەی شۆڕشێکی دەروونی تاکەکانی دروست بوبێت و بووبێتە یەک رووباری بەخوڕ و چیایەکی ىڵند لە خۆڕاگری و بەرگری، لەناو هەموو  بزووتنەوەکانی مێژووی ئیسلامی پاش وەفاتی پێغەمبەری خۆشەویست(د.خ) ئەو بزووتنەوەیەیە کە کاکە ئەحمەد موفتی زادە لە کوردستان بنیاتی نا. بەهۆی ئەوەی کە قورئان و رەفتاری قورئانیی پیاغەمبەر و نزیکانی ئەویش سەرچاوەی بەرنامەکانی کاکە ئەحمەد بوون و لەهەمان کاتدا رەنگدانەوەی قورئانیش لە رەفتار و ژیانی ئەم رابەرە کەم وێنەیەدا بەئاشکرا دەبینرا، بۆیە خوای گەورە پشتیوانی لێکرد و بزوتنەوەیەکی ڕێخست کەبە پشت بەستن بە لێکدانەوەکانی خۆی بۆ قورئان کە دەتوانین بڵێین( نزیکترین لیکدانەوەن بۆکەلامی خوا وشیکردنەوەی نوێن بۆ دەستوری ئاینی و راسکەرەوی هەڵە گەلێکن کە تەمنی هەندێکیان هەزاران ساڵەس)، هەرەها جۆری رەفتار و ئەو چوارچێوە گشتیانەش کە ئەو دایڕشتن، رۆژ لە دوای رۆژ ووزە و تینی نوێ لەم بزوتنەوە خوداییەدا بەدی دێت و به هۆی ئەو پرێنسیپی حەق سالاری و حەق گۆیەشەوە کە ئەو قوتابییەکانی پێ گۆش کردوە ، گۆڕانێکی گەورە هەستپێدەکرێت لە بیرکردنەوەی خەڵکدا بەگشتی و ئیماندارانی تینووی راستیدا بە تایبەتی...١


کاک ئەحمەد دڵنیایەک بوو بۆ کوردستان


لەو سەردەمانەدا کە ئێدی بڕیاردرابوو رژێمی شای ئێران دەبێ بڕوات ، کاکە ئەحمەد بە حوکمی کەسایەتی خۆی و باەڕی خەڵک بەم رابەرە گەورەیە، ناچار دەبێت تێکەڵ بە رووداوەکان ببێت و بۆ پاراستنی یەکیەتی میللەتانی ئێران سەرپەرشتی بزوتنەوەکە لە کوردستان و بزوتنەوەی ئەهلی سوننەت لە ئێراندا قەبوڵ دەکات، هەر لەسەرەتاوە، کاکە ئەحمەد لەهەوڵی نزیککردنەوەی گەلاندا بووە لەیەکتر و تێکۆشاوە بۆ لابردنی، بەربەستی مەزهەبی، نەتەوەیی و سیاسی لە نێوان گەلانی ئێراندا، کەسایەتییەک بەو هێزەوە کە هەیبوو، بەو ئامانجە هەموو خێرەوە کە لەبەرنامەیدا بوو،  لە بەرژەوەندی هیچ دەستەو پارتێکدا نەبوو بەتایبەتی و تەنیا لە بەرژەوەندی هەموو نەتەوەکاندا بوو لە ئێران و دەرەوی ئێران. کاک ئەحمەد یەک سیستەمی کامڵی سیاسی، ئابووری و فەرهەنگی بوو لە پلەیەکی فرە بڵندا، کە بۆ زۆر لەسەرکردایەتی ئەوکاتە و ئێستای کوردستان و ئێران و دەروەی ئێرانش، دەرک نەدەکرا  و بە مەحاڵ دەهاتە پێش چاو، لە حاڵیکدا لە زەینی خۆیاندا مەسەلەکە رۆشن و ئاشکرا بوو، دەکرێ تا ئەو رادەیە لە زەینی موبارەکیاندا ئاشکرا ببوبێ کە نمونەیەکی بەرجەستە کراوی  ئەو سیستەمەی کێشابێ، بە دەلیلی ئەوە کە زۆر جار لە فەرمایشتەکانیدا گوێمان لێدەبێت کە دەفەرموێ لەو کتێبەدا کە لە زەینمدایە، واتە کتێبەکەی بە نووسراوی لە زیندا بووە، بۆیە ئێستا ئیشارت بۆ بابەتێک دەکات لەو کتێبە، ئەمە ئیغراق و ستایشی کوێرانە نییە ، چونکە ئەو بەتوندی دژ بە بتپەرستییە بەهەموو جۆرەکانییەوە، دەمەوێ ئاماژە بەوە بکەم کە کاک ئەحمەد دڵنیاییەک  بوو کە دەکرا ئەو پارت و رێکخراوانەی کە ئەوسا رۆڵیان بوو لە کوردستاندا، لە ژێر ئەو چەتری ئەمانەتەدا بوێستانایە کە کاک ئەحمەد بۆ مەسەلی کورد بە تایبەتی و مەسەلی گەلانی ئێرانی بەگشتی هەڵدابوو، بەڵام مخابن، وەک هەموو فرسەتەکانی تریش کە پێشهاتووە، ئەمجارەش ئەم رەحمەت و بەرەکەتە گەورەیە، کە موئەید بوو بە بەزەیی و رەحمەتی خوا، وەک پێویست دەرک نەکراو، بیروڕا ئاسمانییەکانی ئەویان گۆڕیەوە بە تیۆری نەزۆکی گومان لێکراوی لە هیچ جێگەی دنیا نەسەلمێنراو، کە نەتەوە و مەسەلەکەشیان بەو حاڵەتە گەیاند کە برینەکەی تاکو ئێستاش خوێنی لەبەر دەڕوا...  ١


کام دڵنیاییە؟


سەرکردایەتی پارت و رێخراوەکان لە کوردستان لە نزیکەوە کەسایەتی کاک ئەحمەدیان دەناسی ودەیان زانی کە ئەو جگە لە رازیبوونی خوای گەورە دەربەستی هیچ رازیبوونیکی تر نەبوو، ئەو فارغ بوو لە دنیا و هەرچی مادیاتێک کە تێیدایە و بە هێزێکی مەعنەوی کەهەم دڵی سەرشار بوو لەو هێزە و هەم لە رەفتاریدا وەک خۆرێکی گەش دەدرەوشایەوە، ئەوەی بۆ خەڵک سەلماندبوو کە ئەم ئینسانە جێگای باوڕ و  پشت پێبەستنە لە هەموو بارودۆخێکدا، ئەم حاڵەتانەشی زادەی ئەوڕۆژ و بارودۆخەی ئەوکاتەی کوردستان و ئێران نەبوون، بەڵکو ئەو لە مێژبوو، رێبواری ئەم رێ ئاسمانییە بوو و توانیبووی جارێکی تر، لە مێژووی هەزارساڵەی پاش کۆچی پیاغەمبەردا، قورئان بۆ ناو کۆمەڵیک لە پێرەوانی بگەڕێنێتەوە و زەمینەی شۆڕشێکی مەعنەوی گەورە بسازێنێ، کە وەک خۆیان ئاماژەیان پێکردووە، هەر ئەوە رویدا کە خۆیان پێشبینیان کرد بوو، ئەو غافڵگیر نەبوو بە رووداوەکان و ئەمجارەیان، وەک تاکە رابەری راستگۆ لەگەڵ خوای خۆی و بەندەکانی خوادا، هەر بەو بەڵینەوە کە بەخوای دابوو چووە ناو جەرگەی مەسەلەکانەوە و بۆ هەموو گرفتەکان چارەسەری فرە بە ویژدان و ئینسانی و مەنتقی و گونجاو لەگەڵ بەرنامەی خوا و گونجاو لەگەڵ کێشەکانی ئینسانی ئەم سەردەمەی  پێشکەش کرد ، کە شەیتان سیفەتان، زارەتەرک بوون و چوونکە خواست و ئارەزووی ئەوانی دی بچوک و دنییای و مەسەلەکەیان بە جدی نەگرتبوو، مەبەستی کورتخایەن، سوودی بێدەوام وبەرژەوەندی تەسکی رابەرانی دەستە و تاقمەکان کە هەزاران رۆڵەی کوردیان کردە قوربانی، لەسەرەتاوە بوونە بەربەست لە رێگای ئامانجی سەرتاسەر پیرۆزی ئەم زانا و رابەرە هەرە مەزنەی نەتەوەکەمان و پاشان پڕکێشی ئەوەشیان کرد کە پەلاماری پێڕەوانی بدەن و دیسان لە باشترین رۆڵەکانی کورد بکەنە قوربانی، ئامانجی بێهودەیان...١


وەک وتمان، کاک ئەحمەد فرە بەر لە روداوەکان  بزوتنەوەکەی دەسپێکردبوو،  رێگاو ئامانج و مەبەستی بۆ هەمووان ئاشکرا بوو، جێگای متمانە و ئەمانەتدارێکی خەمخۆری بێوێنە بوو لە مێژووی کۆن و نوێی  نەتەوەکەی و نەتەوەکانی تری مسڵماندا، ووتەکانی ژیانی بوون، سیاسەتی نەدەکرد تا پڕ لە رەمز  و راز و نهێنی بێ، ئەمانە  ببوونە سیمای کەسایەتی ئەم ئینسانە گەورەیە وئەمانەش ئەودڵنیایانە بوون کە دەکرا هەموو نەتەوەی کورد پاڵی پێوە بدات وئاسودەبوایەت کە مەسەلەکەی لە دەستی ئەمینترین و خەمخۆرترین و دڵسۆزترین رابەری مێژووی کۆن و نوێیدایە...١


کاکە ئەحمەد جگە لەوەی کە دڵسۆزی مەسەلی ئینسان بوو، زانایەکی گەورە و توانایەکی بێوێنەی خودا  دادی هەبوو بۆ تێگەیشتن لە مەسەلەکان و پەیبردن و دەسنیشانکردنی پەیوەندی سروشتی مەسەلەکان بەیەکەوە و باسکردنی ئەم پەوەندییە فرە ناسک و نادیارانە لە باسگەلێکدا بۆ خەڵکانێک کە رەنگە تاکو ئەوکاتە کتێبێکیان نەخوێندبێتەوە، مرۆڤ کەدڵ دەدا بە  فەرمایشتەکانی ، دەکەوێتە بیری رابەری یەکەمی بزوتنەوەکە پیاغەمبەری خۆشەویستمان، کە بەرنامەی خوای بۆ کەسگەلێک شیدەکردەوە کە لە تاریکستانی نەزانیندا نوقم ببوون، بەهەمان دەستور کاکە ئەحمەد جارێکی تربەرنامەی خوای بۆ بەشەرییەت لە کوردستانەوە بەیادی مامۆستا و ئیمامی خوی پێغەمبەری خۆشەویست، دەست پێکردەوە و دڵنیا بوو کە دەگاتە ئامانج کەبریتیە لە بوونەوەی قورئان بە بەرنامەی ژیان..١


.بۆچی رابەرانی تر کاک ئەحمەدیان بۆ دەرک نەکرا؟ 


وەک باسمان کرد کاک ئەحمەد یەک کاک ئەحمەد بوو، بە نهێنی و بە ئاشکرا هەر هەمان بیروباوەڕ و دڵسۆزی و میهربانی و هەمان کەس بوو، مامەڵە و سەودای نەدەکرد بە گیان و ئایندە و ژیانی کەسەوە، هەموو مەسەلەکانی بە تەرازووی باوەڕە ئاسمانییەکەی دەپێواو لە جیهانی ئەندێشە و بیری قوڵی کاک ئەحمەددا هەمووان جێیان دەبووە، نازی هەمووانی دەکێشا، لە دڵەوە خەمخۆر بوو هەموو شتێکی بۆ هەموو کەس دەویست و بۆخۆی هیچی نەدەویست، ئامانجی ئەو لە دنیاو هەرچی لە دنیادا بوو، فرە گەورەتر بوو، ئەوە کەمایەسی  و جۆرەها کورتهێنانی بیری ئەوانی تر بوو، کە توانای دەرک کردنی ئەم زاتەیان نەبوو، ئەم جدی و رۆحێکی ئازاد و بوێر بوو، ئەوان سیاسەت باز بوون و بە شوێن پلە وپایە ودەسکەوتی کاتی دنیایی بوون و دەرکیان لە چوارچێوەی ئەو تیۆریە تەقلیدیانە کە پوچییان و لایەنی کەم ، نەگونجانیان بۆ کۆمەڵگاکانی ئێمە، لە مێژبوو ئاشکرا ببوو، تێنەدەپەڕی و بە پێجەوانەی کەسایەتی کاک ئەحمەدەوە کە هەمیشە لایەنگری حەق بوو، ئەوان هەزاران ناهەقیان بە حەق ئاراستە دەکرد و سەوداگەری بازاڕی سیاسەتێکی پیسبوون کە دەیان زانی ئەو ناحەقیانە لە فەرهەنگی زوڵاڵی حەق پەرستی کاکە ئەحمەددا چێی نابێتەوە  و ئەوان لەکاک ئەحمەد دڵنیا بوون و لە ناخەوە دەیان زانی کە ئەو لێهاتوویی رابەرایەتی نەتەوەکەی هەیە، بەڵام ئەوان لە خۆیان و مەرامیان و بەرامبەراکانیان دڵنیا نەبوون، تا ڕادەیەک لەیەکتر بە گومان بوون، کە تەنانەت ئەو یاسا فرە سادەیەی سیاسەتیان لە بیرکردبوو و لێیان شێوابوو، کە هیچ نە بێ وەک تاکتیکێکی سیاسیش بێ، ئەویان بە نوێنەری خۆیان هەڵبژاردایە و دڵنیا  بوونایە کە کەشتیەوانی ئەم مەسەلەیە فرە شارەزا و دڵسۆز و خوا پشتیوانی بوو بەڵام کوا سیاسەتبازان بەسیرەتی بینینی ئەو وردییەکاریانەیان هەیە؟


پڕکێشی ئەوان بۆ پەلاماردانی پێڕەوانی کاک ئەحمەد، ئەو بوێرییەی دا بە حکومەتی ناوەندی، کە زەفەر لە کاک ئەحمەد بێنن و خۆیی و ژمارەیەکی زۆر لە قوتابییەکانی زیندانی بکەن، چونکە کاتێ ئەوانی تر کوردستانیان بۆ دوژمنان چۆڵکرد و ئەم بەشە لە نەتەوەکەیان بە تەنیا جێهێشت، کاک ئەحمەد تەشریفی موبارەکیان برد بۆ ناو قوڵایی دەسەڵاتی حکومەت و توندتر لە جاران بەرەنگاریان بووەوە و یەک موو لە رێبازی پیرۆزی ئاسمانی خۆی نەکشاوە و جارێکی تر هێز و توانا و کەسایەتی بەخشییەوە بە نەتەوەکەی...١

فتبیّن بهذا الإیضاح المختصر لشأن هؤلاء الفرق الثلاث، الذین کانوا کلهم، غیرَ مسلمین: إنّما الکافر من فهم الحق و عرفه، ثم قام فی مواجهته عالماً متعمداً. و هذه الخصال (أی عدم قبول الحق و...) لها درجات: أغلظُها و أقواها ما کانت موجودة فی الذین سماهم الله کافرین. ولستُ على یقینِ أنّه لا یوجد فینا -‌ حتى نحن المسلمین‌-‌ شیء من تلک الخصال الکفریة، و لا أُصدّقُ أنّه لا یعرض لنا قطُّ أن نقابل الحقّ و ننکره بل أظنّ انّها موجودة فینا قلیلاً أو کثیراً.

فعلى سبیل المثال: دار بینی و بین أحدٍ من الناس جدالٌ‌ عنیفٌ، و علا الضجیج والصخب، و التهبت جذوة الأنانیة إلتهابا، و الجدال بلغ مداه، ففی هذه الأحوال تجری على لسان هذا الرجل کلمة حق، و لا اصدّق أنّ الإیمان بلغ منّی درجة من الخلوص، أقبَلُ هذا الحق فور سماعه و اقول له صدقت و بالحق نطقت.


خُذْ مثالاً آخر: إنّ اباً کریماً له علاقه عاطفیة وتربویة مع إبنه و رغم أنّ دوافعه دوافعُ خیر لإصلاحه و إرشاده، ربّما ینتهی الأمر بهما فی مسألة من المسائل إلى المجاوبة و المجادلة، ثم یأتی الإبن فی تلک المسألة بکلام حق، فنرى الأب لبواعث عدیدة کالأنانیة مثلاً، أو لئلّا تنکسر

مهابة الأبوّة أمام إبنه: أو لئلّا تصاب بالخیبة والخسران فی هذا السعی المضنی المتواصل، لا یذعن بهذا الحق، و لا یستسلم له و یقف فی مواجهته.


و ایضاً مثال آخر: فإنّ بعض الرجال لهم تصورات باطلة و آراء زائفة، و یزعمون أنّ الدرجة التی نوه بها القرآن للرجال على النساء بقوله:« وَلِلرِّجَالِ علیهنَّ دَرَجَةٌ»[1] تقتضی ایضاً أنْ تکون الحقوق متفاوتة متفاضلة، فمِن حقِّ الرجل أنْ یصیح على إمرأته، و أنْ یأمرها و ینهاها کیف یشاء، و علیها أنْ تسمع و تطیع سواءٌ کان المأمور به حقاً أو باطلاً. و یحسبون أنّ المرأة بالنسبة إلى الرجل ناقصة معیبة، و الرجل کامل سالم لیس فیه عیب و لا نقص. أفمن کان هذه تصوراته و أفکاره یمکن أن یخطر بباله، أن یسمع لإمرأته و یستسلم لها إذا قالت کلمة حق و یذعن بها، أمْ یعتقد أنّ علیه أنْ یرُدَّ علیها قولها و لو کان حقاً و صحیحاً. فهذا الرجل مع أنّه هذه مواقفه مؤمن مسلم. و مع الأسف لا یعتنی اعتناءً لازماً، کی یتبیّن له، أنّ الدرجة التی نصّ علیها القرآن للرجال على النساء، هی نفس القوامیة التی ذکرها الله فی آیة أخرى من القرآن.[2] و هی عبارة من: «الإدارة العامة للأسرة»                                 

و من الجدیر بالذّکرِ أنّ الله قبل أن یعین هذه الدرجة للرجال قال: « وَلَهُنَّ مِثْلُ الذی عَلَیْهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ»[3] یعنی أنّ للنساء حقوقات متکافئة و متناسبة مقابل ما علیهن من الواجبات و التکالیف.

الرجل و المرأة متساویان فی نظر القرآن، « هُنَّ لِبَاسٌ لَّکُمْ وَأَنْتُمْ لِبَاسٌ لَّهُنَّ » و لکن مصلحة الأسرة فی علاقاتها الإجتماعیة مع الآخرین، تقتضی أنْ تکون القِوامةُ فیها بید الرجل. کما تقتضی هذه المصلحة، أنْ تکون القِوامةُ فی إدارة المنزل بکل أعمالها بید المرأة. إنْ قبلت هی بإرادتها الحرةِ أنْ تعمل فی البیت. فعمل المرأة فی بیتها موقوف على إذنها و قبولها، و إذا قبلتْ أنْ تعمل فی البیت[4] لا یجوز للرجل أن یتدخل فی شئونها الخاصة بها، و یستبدَّ بالرأی فی کیفیة إدارة المنزل و المهن المختلفة کالطبخ و...، و مع هذا یجب على الزوجین أن یتشاورا فی کل شئونهما المختلفة و المتعلقة بحیاتهما الزوجیة، و أن یکون کل شئونهما بالتشاور و الإئتمار کما هدانا القرآن الکریم[5] فی هذا الأمر و فی کل الأمور، للتی هی أقوم.

_________________

[1]- البقرة 228


[2]- الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَآءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَبِمَآ أَنْفَقُواْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ.  النساء 34


[3] - البقرة 187


[4] - المرأة تعمل فی بیت زوجها بإحدى هذه الصور الثلاثة.


- اما مجّاناً. لأنّها ذات ثراء و مال غیر محتاجة إلى غیرها. فتقوم بخدمات البیت الداخلة کالطبخ و الغسل و الکنس، و خدمة زوجها، و حضانة أولادها و ...، تبرعاً و إحسانا.


- و اِمّا مقابل أجرة کأجرة امثالها ألّائی یعملن فی دائرة رسمیة او شرکة او معمل او ...


- و امّا شریکة لزوجها مناصفة فی ثروات یکتسبانها من یوم عقدهما للنکاح و المرأة فی الصورة الأولى و الثانیة اذا طلقت لا تستحق من مال زوجها إلاّ المهر و حق المتعه و اذا مات زوجها لا تستحق إلاّ المهر و الربع او الثمن. ولکنها فی الصورة الثالثة تستحق ما ذکرناه فی الصورة الأولى و الثانیة و نصف ما یملکانه لأنّهما شریکان


[5] - إشارة إلى آیة السادسة من سورة الطلاق: « وَأْتَمِرُواْ بَیْنَکُمْ بِمَعْرُوفٍ... »

_____________________

نعم لکل واحد منهما حقوق محددة و خاصة به، فإذا قلنا مثلاً: اَنّ إدارة المنزل حقٌّ للمرأةِ فهذا لا یعنی أنّ للمرأة فی کل الجهات حقوقاً زائدة على حقوق الرجل، و إذا قلنا إنّ الإدارة العامة حقٌ للرجل، فهذا أیضاً لا یعنی أنّ للرجل حقوقاً اضافیة على حقوق المرأة من کل الجهات. هذا تصور باطل. لأنّهما فی الحقوق و الواجبات متساویان، و لکن بحسب الإستعدادات و المؤهّلات الخاصة التی خولّها اللهُ لکل واحد منهما.


قصدی من هذا الإیضاح، انّه قلمّا یوجد رجل مسلم ملتزم، بلغ به الإیمان حدّاً، إذا وقع فی الجدال مع زوجته، و نطقت هی بکلمة حق، أن یصدّقها فور سماعها، و یذعن بها، لأنّه بهذه التصورات الباطلة والأفکار البالیة الفاسدة التی تسربت إلى ذهنه، و سلکت إلى قلبه، یظنُّ ظنَّ الجاهلیة، أنّه هو خیر و أفضل من زوجته، و یزعم تصدیقاً لبعض الروایات المفتریات، أنّ المرأة ناقصة العقل و الدین. هذه الخصال توجد فی قاطبة الناس، إلاّ الذین أخلصوا الدّین لله. و هؤلاء هم الأنبیاء و الصدیقون و العظماء من الناس، علیهم الصلوات و التسلیمات أجمعین.

هؤلاء الرجال الأفاضل المفلحون، الذین زکّوا أنفسهم، هم وحدهم لم تبق فیهم شائبة الکفر. و أمّا سائر الناس فلیسوا کذلک.

فإذا أنا أبغضتُ حقاً، او قمت فی مواجهته، او أبدیت من نفسی عدم المحبة لشیء بلا مبرّر شرعی، فإنّ هذه البوادر التی بدرت من نفسی و تبدّت إلى الظهور، تُعدُّ من خصال الکفر.

و کذلک خصال الإیمان، فإنّها موجودة ایضاً فی الذین لا نعدّهم من المسلمین، بل لا نحسبهم مؤمنین، و هم الذین ما اعتقدوا إیماناً إلهیاً، و لا إیماناً دینیاً. أی لیسوا من الرّبانیین بل من الملحدین العلمانییّن.


نعم فإنّ من هذه الخصال، موجودة فی هؤلاء کما بیّنا: فمثلاً نرى أنّ أحدهم إذا سمع حقاً، و تبیّن له انّه حقٌ، یصدّقه و یذعن به، لولم تبلغ به الحال إلى حدّ الجدال، و لم تلتهب حمیة الجاهلیة و الأنانیة فیه، مع أنّه لیس له وراء قبول هذا الحق أی منافع شخصیة. نعم کثیراً ما نرى فی الملحدین من تلک الخصال، نرى فیهم خصلة الحبّ، ألحبّ الذی لیس فیه أی شائبة من الأنانیة، و لا وراءه شیء من الأغراض الشخصیة. نقلت لإصدقائی حدیث أحد هؤلاء الملحدین، و قد کنت أعُدّه رکناً من أرکان الکفر فی إیران، و إماماً من أئمته و لکن شاهدْتُ فیه من تلک الخصال الحمیدة، مع أنّ هذه الخصال لیست من خصال الکفر بل من خصال الإیمان.

و تبیّن من هذا الإیضاح: أنّ المؤمن الذی أخلص الدّین لله تعالى نقیاً من جمیع خصال الکفر نادرٌ جداً کما أنّ الکافر الذی أطبق الکفر قلبه بحیث لا توجد فیه نقطة بیضاء، نادرٌ أیضاً

و قد علمنا: أنّ الکافر یطلق على من بلغ الکفر منه حدّاً، قد طُبع على قلبه و طُمس فیه إستعداد قبول الحق، اللّهم إلّا ما یقبله لأنانیته و...، و هذا لا إعتبار له.

هنا یسأل السائل و یقول یعنی: ینبغی أن تطلق کلمة المُسلم على من کَمُل إیمانه و لم یبق فیه أیة خصلة من خصال الکفر؟

و یصحّح الأستاذ کلامه، و یقول: ألصواب أنْ تقول:«ألمؤمن لا المسلم» لأنّ المؤمن فی مقابل الکافر لا المسلم. ثمّ یجیب سؤاله: نعم إذا أردتّ اَنْ تستعمل کلمة المؤمن بمعناه الکامل، فإنّ المراد به: مَن لم تبق فیه أیة خصلة من خصال الکفر. هذا هو المؤمن حقّا. و أهل اللغة و أصحاب الأدب یقولون: إذا استعملت الکلمة مطلقة، ینبغی أن تحمل على المعنی الکامل الجامع. و إذا أطلقنا کلمة المؤمن بهذا الوجه، فإنّ المراد به من لم یبق فیه من الخصال الکفریة السلبیة شیء.

و کذلک کلمة الکافر. فإنّه إذا إستعملناه على هذا الوجه، فإنّ المراد به: من لم یوجد فیه من الخصال الإیمانیة الإیجابیة شیء. و ینبغی الإنتباه إلى أنّ کلمة المؤمن تطلق على المرءِ، و إنْ کان ضعیفَ الإیمان، رحمة من الله و فضلاً منه.

و أمّا بالنسبة للکافر فالأمر على عکس ذلک. فإنّه لا یجوز قطعاً إطلاق کلمة الکافر، إلّا على من تبیّن له الحقُ و قام فی مواجهته و أنکره. فإطلاق کلمة الکافر على من لم یتحقق فیه هذه الشروط یعَدّ خیانة بالدّین، و خروجاً عما تقتضیه کلمة قرآنیة فی معناها الشرعی. وأضیف إلى هذا الإیضاح و أقول: لا یجوز إطلاق کلمة الکافر إلا على من تبیّن له کل الحقّ، لا بعض الحقّ (لأنّه لیس أحد منّا بریئاً من إنکار بعض الحقایق و إنْ کان ضئیلاً کما مثّلنا من قبل). نعم إنّ الکافر مَنْ تبیّن له الحقُّ‌- کلّ الحقِّ‌- واضحاً جلیاً بلا غموض و لا إبهام، و بعد هذا قام فی مواجهته و أبغضه و حاربهُ، و حاوَلَ لإطفائه بِعِدّته وعُدّته.

نعم فإذا عرض الحق‌- کلُّ الحقِّ‌- على شخص، بکماله و وضوحه و طهارته، و تبیّنت له حقیقته، و انکشفت ماهیته ثم جحده و قام فی مواجهته، فإنّه یعدّ کافراً. و هؤلاء قلیل من الناس فی کل عصر.

أخی الکریم! «لیست فی العالم الیوم منطقة عُرِضت فیها الحقایق الدّینیة جلیاً واضحاً بلا غموض، فکیف نحکم على الناس بالکفر؟. لا أعرف؟ هل فیکم مَنْ کان ذاکراً تلک الأیام: أیام أوائل عهد الثورة فی إیران؟ کثیراً ما کانوا یقولون لی، و یلحّون علىّ فی ذلک العهد الملتهب المضطرب فی کردستان: أن أحکم على العصابات والأحزاب القومیة الموجودة المضادة للثّورة الإیرانیة بالکفر فنقاتلهم على أنّهم کافرون!!!

و قد کنت أبین لهم أنّه یوجد مِنْ بین هؤلاء، مَنْ یعتقد أننّا خائنون!!! : نخون قومنا و وطننا و بنی أبناءنا، و لَرُبّما بهذه الحجّة یخالفوننا، و یعذبون إخواننا و یدفنون زملائنا أحیاءً، و یأتون بکل ما أتوا من الفتک و العذاب و القتل. و إذا کان کذلک، فإنّ من یعمل هذه الأعمال بتلک الحجّة، فإنّه یفعل العبادة، لأنّه (بزعمه) قد قام فی مواجهة الخَوَنة، فکیف أحکم على من یقتل الخَوَنة بالکفر و أصدر فتوى قتله، و أقتله فعلاً؟!!

و على هذا الأساس و من هذا المنطلق، کنت اُبیّن لهم و أقول: إخوانی! إنْ قاتلناهم فَقَتَلنا أو قُتِلنا، فنحن القاتلون. و دلیل ذلک واضح، لأنّه ما کان فی استطاعتنا، أنْ ندّعی، أنّنا عرضنا الإسلام على أحد من هؤلاء، بکماله و وضوحه و حقیقته، و... و هو بعد تبیّنه و معرفته إیاه، قام فی مواجهته و أنکره و حاربه.

فعلى هذا لم یتحقق الشرط الأوّل لهذا الحکم. و هذه حقیقة لا شک فیها، لأنّنا فی الحقیقة ما قمنا بهذه المسؤولیة، إلّا فی بعض الأوقات، و فی بعض الجلسات المحدودة للغایة، و بالنسبة لمسائل معدودة، و ذلک من بعض الزوایا، لا من جمیع الجهات. لأنّ عرض حقیقة عظیمة کدین الإسلام، و تبلیغه إلى الناس بلاغاً مبیناً، یستدعی وقتاً مناسباً و مجالاً واسعاً، لا یتمّ بیوم و یومین، أو عشرة أیام و...، لأنّه ما استطعنا نحن و لا سائر الحرکات الإسلامیة، تهیئة کل المقدمات و المؤهّلات اللازمة للقیام بتلک المسؤولیة. و هذه الشروط هی:

اوّلاً: أنْ نفهم الإسلام نحن فهماً صحیحاً جیداً. و هذا لم یتحقق بعدُ، لأنّ فی فهمنا للإسلام الصحیح أخطاء کثیرة.

ثانیاً: إفترض أنّنا فهمناه فهماً صحیحاً و هل تصدّق أنّنا بیّناه للناس، و عرضناه علیهم على الوجه الذی تقتضیه الحکمة القرآنیه؟

و بعد هذین الشرطین هناک شرط آخر، و هو أنْ نکون نحن نماذج حیة و شواهد عملیةً لما ندعوا إلیه الناس.

و نؤکد القضیة، و نکررها بعد مرات، و نقول: إنّ الشرط اللازم لأنْ نحکم على أحد بأنّه کافر، هو أنْ یعرض علیه الإسلام عرضاً کاملاً نظیفاً قبل کل شیء، بحیث لا یبقی له فیه أی إبهام و لا غموض. أو بعبارة أخرى شایعة على ألسنة الناس‌-‌ ‌و إنْ لم یعلموا مرادها‌- : أنْ تقام علیه الحجة. ولکن ما المراد بإقامة الحجة على الناس فی نظر الإسلام، و کیف تتمّ هذه الحجة؟ نقول: أنْ یتضح الحق للمرء کاملاً، و یتبیّن له أنّه هو الحق بلا ریب، و یصبح کالذین یقول عنهم القرآن: «وَکانواْ مُسْتَبْصِرِینَ»[1] یعنی أنّ وضوح الحقّ بلغ مبلغاً، کان المرء یراه باُمّ عینیه، فإذا صار کما قلنا، ثم أنکره، و قام فی مواجهته فإنّه بلاریبٍ یصیر کافراً.


أیّها الأخ العزیز: إنّ هذه الشروط لم تتحقّق بعدُ فی هذا العصر. فإذا لم یتحقق الشرط، فکیف یتحقّق المشروط؟ و هو الحکم على کل من قام فی مواجهته بأنّه کافر.

_____________

[1]- العنکبوت 38

«الحرب فی الإسلام»

هذا الموضوع الذی سألت عنه فی بدایة البحث یعنی: ما هی حقیقة الحروب التی وقعت فی عهد النبی‌-صلى الله علیه وسلم- و فی عهد الخلفاء الراشدین، لاسیما فی عهد ابی‌بکر الصدیق - سلام الله علیه - بین المسلمین و بین الذین کانوا یعیشون فی المجتمع الإسلامی، -‌لأنّهم رفضوا بعض الأحکام الإسلامیة‌- و بینهم و بین الذین کانوا غیر مسلمین، و یقیمون خارج المجتمع الإسلامی؟ أقول لابد أنْ اُشیر أوّلاً: أنّ هذا الموضوع یحتاج إلى توضیح و تفصیل أکثر من هذا.

فإنّ العنوان العام لهذا الموضوع، هو «السیاسة الدولیة للإسلام» و هی عبارة عن: أنّ الإسلام کیف یتعامل مع غیر المسلمین، و أنّ الحاکمیة الإسلامیة کیف تتعامل مع الحکومات غیر الإسلامیة؟ و فی خلال البحث أشرتُ إلى قضیة هامة من بین القضایا التی تتعلّق بهذا الموضوع، و هو: أنّ الحرب بین الإسلام و الکفر لم تقع فی یوم من الأیام و لَنْ تقع أصلاً. یعنی: أنّ الإسلام لا یحارب شخصاً أو مجتمعاً، لأنّهما غیر مسلمین. حتى و لا یحاربهما لأنّهما کافران. و أعنی بالکافر، الکافر بمعناه الرئیسی، و هو الذی تبیّن له الحقّ و فهمه، و بعد هذا قام فی مواجهته. و هؤلاء الکافرون قلیلون جداً فی کل عصر.

و فی عصرنا هذا لا یکاد یوجد کافر، و أنا على یقین بأنّه مضت قرون کثیرة ما وُجد فیها کافر أیضاً. و الدلیل على ذلک واضح: لأنّ الإسلام لم یعرض على الناس على الوجه الصحیح. یعنی: أنّ الشرط الأول لإقامة الحجة، لم یتحقّق بعدُ فکیف بالشروط الأخرى؟

هذا و إذا حکمنا بعد تحقّق الشروط على مجتمع. بأنّه مجتمع کفرٍ، فإنّه لا یعنی أنّ الناس کلهم فی هذا المجتمع کافرون. بل المراد أنّ الحکام و الزعماء الذین یحکمون هذا المجتمع، و یتخذون موقفاً عدائیاً حیال الإسلام، و یحشدون و یهیئون الجیوشَ و یحرّضونهم على قتال المسلمین هم الکافرون حقّا. و أیضا إذا حکمنا على جیشهم بأنّه جیش الکفر، هذا هو الآخر، لا یعنی أنّ آحاد الجیش واحداً فواحداً کافرون، و تسمیتنا إیّاهم بجیش الکفر، لدخولهم فی معسکر الکفر، و لأنّهم یقاتلون فیه. و على کل حال، لو کان هناک مجتمع کافر، أو فرد کافر بمعناهما الرئیسی، فإنّ الإسلام لا یحاربهما لأنّهما کافران.

هذا و کنتم سمعتم بناءً لعرف خطأ، أنّ غیر المسلمین کلهم کافرون، هذا خطأ فاحشٌ، لأنّنا بیّنا أنّ مصطلح «غیر المسلمین» عام و مصطلح «الکافر» خاص. و فی نطاق هذا الغلط یقولون: إنّ الکافرین -‌و هم غیر المسلمین فی الحقیقة‌- ثلاث فرق:

1- الکافر الحربی أو المحارب. (و هذا اکثر استعمالاً من قسمیه، و بلغت شهرته بین الناس مبلغاً یتفوه به فی الغناء الکردی)

2- الکافر الذمی

3- الکافر المعاهد. (و هذا الأخیر غیر معروف عند أکثر الناس، ولکن الأوّل و الثانی مشهوران).

و الآن لا شأن لی أنْ أُبین وجه خطأ إستعمال «الکافر» هناک، و الصحیح: أنّ غیر المسلمین‌- ‌کافرین أو غیر کافرین‌- ثلاثة أقسام:

الحربی: و هو من یحارب الإسلام.

والذمّی: و هو من یعیش بین المسلمین و فی بلدهم.

والمعاهد: و هو من یقیم فی منطقة مستقلة خارج بلاد المسلمین، و لا یحارب الإسلام و أهله، بل تّم بینه و بین الحاکمیة الإسلامیة توقیع معاهدات، و عقد إتفاقیات کثیرة، و على مستویات مختلفة: و أقلّها إتفاقیة معاهدة السلام و ترک المخاصمة بین الجانبین، و أبسط من هذا عقد إتفاقیة الهدنة و عدم الإعتداء بینهما.

و هذا أبسط و أضیق المعاهدات نطاقاً من بین المعاهدات الدولیة. و ربّما یفتح هذا طریقاً أمامنا: یفضی فی النهایة إلى معاهدة الثنائیة و الحلف العسکری، ثم إلى معاهدات أخرى.

أخی العزیز! فإنّ نفس هذا المصطلح -‌‌و هو قولهم إنّ الکافرین ثلاث فرق‌- أو بعبارته الصحیحة: أنّ غیر المسلمین ثلاث فرق، شاهد عیان على أنّ المحاربة مع الکفر لم یکن مشروعاً یوماً ما و إلاّ کیف یکون الکافر ذمّیاً، أو معاهداً.

فعلى هذا لیس فی الإسلام محاربة مع غیر المسلمین، لأنّهم غیر مسلمین حتّى و لا مع الکافرین لأنّهم کافرون.

حتّى لو کان الرجل کافراً، و المنطقة التی یقیم فیها دار کفر، فإنّ القتال معه لا یکون مشروعاً أیضاً، لأنّه یمکن أنْ تکون العلاقة بینه و بین الحاکمیة الإسلامیة علاقة معاهدة.

فإذا قلنا إنّ علاقة الحاکمیة الإسلامیة مع غیر المسلمین، و مع الکافرین، لها ثلاث صور، فإنّها ترُدّ بالضّرورة التصور الذی، یقول: إنّ الإسلام یجب علیه أنْ یقاتل الجانب الکافر أیاً کان. و القرآن بین، أنّ هناک ثلاثة أنواع من المواقف بالنسبة لغیر المسلمین: و صورة واحدة منها فقط هی القتال. و القتال واجب إذا هم قاتلونا قال تعالى: « وَقَاتِلُواْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ الذینَ یُقَاتِلُونَکُمْ وَلاَ تَعْتَدُواْ»[1] و أمّا إذا لم یقاتلونا. فلا یجوز لنا أنْ نقاتلهم. قال تعالى: « فَإِنِ انْتَهَواْ فَلاَ عُدْوَانَ إِلاَّ عَلَى الظَّالِمِینَ»[2]

یعنی إذا هم أنتهوا عن القتال فإنّه لا یجوز لکم أنْ تشنّوا علیهم هجوماً جدیداً. إلا إذا تبیّن لکم أنّهم یستمرّون فی الظلم، و أخذوا یخدعون المسلمین بکفّهم عن القتال بحسب الظاهر، و فی الواقع فتحوا جبهةً أخرى للإضرار بالمسلمین، والنیل بهم. و هذا یعنی أنّهم فی الحقیقة فی حال القتال.

فالقتال فی تلک الأحوال واجب على المسلمین.

و إذا لم یکن قتال بیننا و بین الذین یقیمون داخل البلاد الإسلامیة -‌و هم أهل الذّمة‌- و لا مع الذین یقیمون خارجها، فأقلّ إتفاقیة ممکنة بین الجانبین، إتفاقیة ترک المخاصمة، و عقد معاهدة الهدنة و إستمرار هذه الحالة رُبّما یفضی إلى عقد معاهدات أخرى ذات مستوى أرفع. تلک المصطلحات الثلاثة، أدّلة واضحة لأنْ یفهم المسلم، أنّ المسألة کما بیّنا لیست کما فهمها الکثیرون. إضافة إلى هذا: أنّ القرآن بآیاته الکثیرة شاهد على صحة ما بیّناه آنفاً.

___________________

[1] - البقره 190


[2] - البقره 193

_________________

و هنا، یلزم أنْ نذکّرکم بخطأ وقع فیه بعض المفسرین، و هکذا المترجمون -‌و لا عجب على المترجمین لأنّ الترجمة قاصرة جداً عن تأدیة المفاهیم القرآنیة العظیمة‌- فی فهم بعض آیات نزلت فی أوائل سورة التوبه فإنّهم -‌رحمهم الله‌- زعموا أنّ مشرکی مکة خاصة (لا سائر المشرکین فی بقیة المناطق) نظراً لطول مدة محاربتهم و قتالهم ضد المسلمین فی سنوات عدیدة، صاروا من الکافرین المحاربین. فعلى هذا لا یکون لهم عهد و لا حلف عند المسلمین أبداً. هذا فهم غیر صحیح لتلک الآیات، و لیس الأمر کذلک حتّى لمشرکی مکة. لأنّ المعاهدة معهم فی عهد النبی -صلى الله علیه وسلم- قبل فتحها کانت ثابتة واقعة، و أمّا بعد فتحها فلم یبق مشرک هناک بهذا المعنی و فی هذا المستوى، و لم یکن له مصداق واقعی فی الخارج حتّى نبحث عن المعاهدة فی تلک المرحلة کیف کانت. و هذا التفسیر للقرآن تفسیر خطأ، فسورة البراءة لا تقول کما یقول هؤلاء المفسرون.

و الأمر الآخر الذی أوْقع بعضَ المفسرین فی الخطأ، أنّهم حینما یفسرون آیةً من آیات القرآن لا ینظرون و لا یهتمون بالآیات الأخرى التی نزلت فی نفس الموضوع. ففی تفسیر سورة البراءة ارتکبوا نفس الخطأ. فإنّهم یفسرونها کانهم غافلون عن الآیات الأخرى التی نزلت بشأن الموضوع فی هذه السورة، و فی سائر سور القرآن.


قال الله تعالى: « بَرَآءَةٌ مِّنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى الذینَ عَاهَدْتُمْ مِّنَ الْمُشْرِکِینَ»[1] فإنّ ظاهر الآیة تعلن إنذار الله و رسوله إلى المشرکین الذین عُقدت معهم المعاهدة و الحلف فی مکة. فهذه الآیة فی أوّل السورة هو عنوان الموضوع، و الآیات الأخرى التی تأتی بعدها، إلى الآیات الخامسة عشرة و السادسة عشرة، تفصل هذا العنوان، ثم نرى بعد ذلک أنّ سائر الآیات إلى آخر السورة، تفصّل هذا الأمر باعتبارات شتّى، و فی زوایا مختلفه. و مع الأسف فإنّ المفسرین لایتدبرون، و لایدققون النظر، کی یدرکوا أنّ القرآن فی هذه الفواصل القصیرة، استثنی مرتین من هذا الحکم الکلی، حکم الذین استقاموا فی معاهداتهم و لم ینقضوا[2] العهد الذی عاهدوا علیه، حتّى أنّه نصّ فی إحدی الآیات على عنوان عهدٍ من تلک العهود، و یقول: إنّ من هؤلاء الذین استقاموا فی عهدهم نفراً کانوا عاهدوا الإسلام عند المسجد الحرام، و یقول عنهم القرآن.

___________

[1] - التوبة 1

[2] - اشارة الی الآیة الرابعه و هی: « إِلاَّ الذینَ عَاهَدتُّم مِّنَ الْمُشْرِکِینَ ثُمَّ لَمْ یَنقُصُوکُمْ شَیْئاً وَلَمْ یُظَاهِرُواْ عَلَیْکُمْ أَحَداً فَأَتِمُّواْ... »

« إِلاَّ الذینَ عَاهَدْتُمْ عِندَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ فَمَا اسْتَقَامُواْ لَکُمْ فَاسْتَقِیمُواْ لَهُمْ »[1] و على الأسف الشدید فإنّ بعض المفسرین ما إنْ رأی عنوان الموضوع فی أوّل السورة، حتّى استنتج منها و قال: «هذا إعلام عام لکل المشرکین فی مکة، بأنّ عهودهم کلها باطلة لا اعتبار لها، و أنّ المهلة التی اُوتیت لهم أربعة أشهر، و بعد انسلاخها یکون ما یکون. «فَسِیحُواْ فِی الأَرْضِ أَرْبَعَةَ أَشْهُر».[2] بینما الأمر لیس کذلک. هنا ینبغی الأنتباه إلى موضوع هامّ و هو: أنّه لیس ببعیدٍ و لا غیر طبیعی أنْ نحکم على مشرکی مکة-‌ ‌نظراً لخیاناتهم المستمرة و فس

بسم الله الرّحمن الرّحیم

الأیمان و الکفر محاضرة لفضیلة الأستاذ «کاکه احمد مفتی‌زاده»- رحمه الله تعالى- حول الإیمان والکفر


المقدّمة


الحمدلله ربِّ العالمین، وصلوات الله وسلامه، ورحمته‌ وبرکاته على خاتم ‌الأنبیاء والمرسلین محمّد وآله وأصحابه المخلصین إلى یوم الدّین.

أمّا بعد فإنّ هذه الرسالة التی بین یدی القارئ الکریم، ترجمة سؤال وجواب، لفضیلة الأستاذ «کاکه احمد مفتی‌زاده»، یعود تسجیل أصلها، إلى سنة 1413ق، وکان الأستاذ المجاهد یقضی فی تلک السنة آخر شهور حیاته المبارکة، بعد عشر سنوات قضاها فی السّجن، صابراً صامداً محتسباً، معظمها فی الزنزانات الإیرانیة الإنفرادیة.
و فی إحدى زیاراته العائلیة خارج السجن، اُتیحت فرصة فعرض علیه فیها «سؤال حول الإیمان و الکفر» فأجاب -رحمه الله‌- بما ستقرئونها إن شاء الله. من حسن الحظ أنّ اصل السؤال و الجواب، الذی اُجری باللغة الکردیة، سُجِّل تصویریاً فی تلک الظروف الصعبة وهو موجود الآن. ورغم أهمیة الموضوع (اعتباراً لملابسات خاصة) تأخّر توزیعها للعموم إلى سنة 1426 ق. و ها نحن اُولاء نقدّم للناطقین باللغة العربیة، ترجمة هذا الموضوع الهامّ، علّها أن تُروی عطاش الحقیقة بجرعة مِن بحر المعرفة الدینیة التی کانت قطرات مبارکات استنبطها کاکه أحمد مفتی‌زاده، من عیون الکتاب والسنة الذّاخرة الفیّاضة. والقارئ الکریم سوف یواجه فیها «التکرار لبعض الموضوعات بعبارات مختلفه»، و استعمال المترادفات، و الإستفادة من ضروب التعبیر من أخبار و إستفهام و...، و ضرب الأمثال المتعددة لموضوع واحد، کل هذا باسلوب واضح بسیط جدّاً، و بعبارات سهلة صریحة. و دلیل ذلک: انّه لما کانت هذه الآراء و النظریات التی طرحت فی هذا الجواب، نظریات جدیدة هامة، و فی الحقیقة لیست معروفة، و لا مألوفة حتى لدی العلماء. هذا من جهة، و من جهة أخرى کانت الموضوعات العلمیة الجلیلة، و المفاهیم الدینیه العظیمة فی ذاتها، صعبَ المنال للخواص بَلْهَ العوام، لَجَئنا إلى هذا المنهج، وأخذنا بهذا الاسلوب. و المرجو من العلماء والقراء، إلمام النظر فی المسائل المطروحة بعین الإنصاف و الرضا، لا بعین السخط والغضب. نسأل الله تعالى أنْ یُخضِرَ الجمود والمَحْلَ فی میدان المعرفة بصوب هذه الحقایق الدینیة.
بسم الله الرحمن الرحیم

سؤال: فضیلة الأستاذ کاکه احمد مفتی زاده! السلام علیکم ورحمة الله وبرکاته.

منذ زمن طویلة شغلنی سؤال، و مع الأسف لم یتیسرلی فی تلک المدة لقاءک کی اسئلک عنه والسؤال هو: أنّک فی بعض مقالاتک المسجّلة، والمحاضرات التی القیتها فی المناسبات المختلفة، قلتَ: لا اجد الیوم على وجه الأرض أحداً یجوز أن یطلق علیه اسم الکافر. هل هذا صحیح؟ و کیف یکون ذلک؟ و اضافة إلى هذا قیل إنّک قلت: لو کان هناک کافر، ما کان للإسلام أنْ یحاربه لأنّه کافر. و مع هذا نرى أنّه ورد فی التاریخ متواتراً أنّ بعض الناس ارتدّوا فی عهد ابی‌بکر - سلام الله علیه - بعد وفات النبی -صلى الله علیه وسلم- و امتنعوا عَنْ أداء الزکاة، و کان ابوبکر- سلام الله علیه - بسبب تلک المواقف من هؤلاء، أمر بقتالهم حتى قال للمسلمین: لو لم تُسایرونی فی هذا الأمر لسرت إلیهم وحدی، ولاُقاتلنّهم. أفلا یغایر هذا ما قلتَ؟ وکیف تربط بینهما؟

  بسم الله الرّحمن الرّحیم

إنّ هذا الموضوع الذی جاء ذکره فی هذا السؤال، جزءٌ من موضوع آخر اعمّ، و هو عبارة عن «السیاسة الدولیة للإسلام».

و قد کتبت سالفاً فی إحدی حواشی على کتابی «درباره کردستان» (حول قضایا کردستان) بعض أصول السیاسة الإسلامیة: الداخلیة منها و الدولیة بشیءٍ من التفصیل. و لکنّها- نظراً لأهمیة الموضوع‌- غیر کافیة لتحقیقها و استیعاب جزئیاتها. و إذا أردنا أنْ  نبیّنها و نفصّل جوانبها المختلفة، یکبر حجمها اضعاف ما کتبنا هناک. و هذا الموضوع و إنْ کان أحد الموضوعات الهامة فی الدّین، بقی مجملاً مبهماً من بین سائر المسائل الفقهیة المبسوطة فی تراثنا الإسلامی. ودلیل ذلک انّه لمّا تمّ القضاء على الحکومة الشورائیة، و استقرّت الإستبدادیة الفردیة فی المجتمع، و آل الأمر بعد ذلک إلى تنحیة «السیاسة الإسلامیة» عن الحکم تماماً، (طبعاً لست أعنی: أنّ «السیاسة الإسلامیة» مُحِیَت عن الوجود محواً کاملاً من جمیع الجهات.

و إنّما أقْصد: أنّ السیاسة الإسلامیة، لم تکن بعدُ، هی المبنى للحکم. بل إنّ الحکام کانوا یدیرون دفة الأمور، بما تشتهی اهوائهم سواء وافقت تلک الأمور، أصول السیاسة الإسلامیة فی الواقع أم خالفتها. و إن کان فی بعض الأحیان تأتی وفاقاً للسیاسة الإسلامیة «کما هی طبیعة الحاکمیة الإستبدادیة»

نعم منذُ أن فقد الإسلام هذه الحاکمیة، صار البحث عن مسألة السیاسة فی الإسلام، بحثاً هامشیاً، غیر مهتمّ بشأنه.

و لذلک إننّا حین نراجع مثلاً إلى الکتب الفقهیة، سنجد بعض موضوعاتها قد بُذِلَت فی تفصیلها و تبسیط ابوابها جهود کثیرة، و عنایة بالغة، و بعض موضوعاتها الأخرى کموضوع السیاسة الإسلامیة مثلاً، مع ضخامتها و آثارها العظیمة، بقیت مجملة للغایة. حتى لو ترى ممارسة هذا الموضوع الخطیر، فی اوساط إسلامیة قولاً و عملاً، لتجدها منقطعة الصلة بین شتاتها، و غیر مرتبطة بعضها ببعض.

و ما جاء هنا و هناک فی شأنها، من المحاولات و المجاهدات التی قام بها بعض المخلصین داخلیاً او دُوَلِیّا، و کانت فی الحقیقة مطابقة مأة بالمأة لقواعد السیاسة الإسلامیة، لم تکن واضحة ولا معروفة إلا لبعض ذوی الأهلیات الخاصة، و لاُولی البصائر العارفین بالقرآن الکریم.

هذا و لْنذکر على سبیل المثال: الحرکة المبارکة العظیمة التی نبعت من أسرة النور و الرسالة من قبل حسین بن علی -‌سلام الله علیهم أجمعین‌-حتى أنتهت إلى حادثة کربلاء.[1] فإن

___________________________

[1] فإنّ هذه المحاولة المبارکة مع عظمتها و فخامتها لم تتبیّن حقیقتها إلاّ للعارفین بالقرآن الکریم، الذین یتدبّرون آیاته، و یسلکون منهجه، و یستنبطون من ینبوعه الصّافی، و لا یتّبعون ما یقال هنا و هناک من الأقوال و الروایات المختلفة المتعارضة.

فان من یتتبع القرآن و یتلوه حق تلاوته، یعلم بالبداهة، أن لا حکم الا لله «إِنِ الْحُکْمُ إِلاَّ للَّهِ أَمَرَ أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ إِیَّاهُ ذلِکَ الدِّینُ الْقَیِّمُ»  یوسف 40

فحاکمیة الله التی تحقق کلمة التوحید، مظهرها الوحید، مجتمع إسلامی، بنی على طاعة الله، و طاعة رسوله، و اولی الأمر من المؤمنین. «یَا أَیُّهَا الذینَ آمَنُواْ أَطِیعُواْ اللَّهَ وَأَطِیعُواْ الرّسول وَأُوْلِی الأَمْرِ مِنْکُمْ»  النساء 59

و تلک لا تتحقّق إلاّ بنظام سیاسی قائم على أساس شورى اولی الأمر. فالنصوص الإسلامیة بیّنت فی مواضع کثیرة، بعبارات مختلفة، ان النظام الوحید المرضی عند الله لان تظهر فیه حاکمیته، و تعلو فیه اطاعة رسوله، نظام اسّس على حاکمیة شورى اولی الأمر، و انتخاب واحدٍ منهم رئیساً و خلیفة لدولتهم الإسلامیة. ای رئیساً لقوی التنفیذیّه. فبناءً على هذا فحکومة الإسلام، حکومة شورائیة، و دولتها، دولة خلافة. فبقیة الأنظمة و الحکومات التی بنیت على غیر هذا الأساس، - بقطع النظر عما تسمی نفسها بها- حکومات إستبدادیة غیر إسلامیة. ففی القرآن الکریم، و سنة رسوله العظیم، و عمل الخلفاء الراشدین المهدیین، و أقوالهم، دلائل واضحة تنص على حقیقة ما قلنا. فان من ینفضّ الغبار على أبصاره، و یراجع تلک المصادر، و یتدبّر ما فیها، یتفقه حقیقة ما أشرنا إلیه، و هنا لک یتجلى له: أنّ الخضوع و الإنقیاد أمام المسؤولیة الدینیة (أی العودة بالحاکمیة السیاسیة الدینیة التی صارت ملکاًٌ عضوضاً، الی حاکمیة شورى اولی الأمر) الزمَ حسین بن علی - رضی الله عنهما - على هذه الحرکة المبارکة الإستشهادیة، و هو عالمٌ بصیرٌ بکل الدواهی و المصائب التی تنتظره، و رُبّما تسُدّه عن نیل مناه. وما قاله فی جواب بعض من أراد إنصرافه عما عزم علیه و خوّفه بالقتل کقوله مثلاً: أفبالموت تخوِفُنی، و هل یعدو بکم الخطب أن تقتلونی؟ ما أدری ما أقول لکم؟ و لکن أقول کما قال أخو الأوس لإبن عمّه و لقیه و هو یرید نصرة رسول الله - صلى الله علیه وسلم - فقال له: أین تذهب؟ فإنک مقتول. فقال:

سامضی و ما بالموت عارٌ على الفتى                    إذا ما نوى حقاً و جاهد مسلما

و آسی الرجال الصالحین بنفسه                         و فارق مثبورا یغشی و یرغما

(کتاب الحسن والحسین لمحمد رضا أمین، مکتبة جامعة القاهرة ص 93.)

دلیل قاطع على صدق ما قلنا.

و الآیات الدالة على أنّ الحاکمیة لله و تلک لا تتحقق إلا فی نظام اُسّس على أساس شورى اولی الأمر کثیرة منها:

«وَمَن لَّمْ یَحْکُم بِمَآ أَنزَلَ اللَّهُ فَأُوْلَ-ئِکَ هُمُ الْکَافِرُونَ»   المائده 44

«إِنِ الْحُکْمُ إِلاَّ للَّهِ أَمَرَ أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ إِیَّاهُ ذلِکَ الدِّینُ الْقَیِّمُ»  یوسف 40

«یَا أَیُّهَا الذینَ آمَنُواْ أَطِیعُواْ اللَّهَ وَأَطِیعُواْ الرّسول وَأُوْلِی الأَمْرِ مِنْکُمْ »  النساء 59

«وَالذینَ اسْتَجَابُواْ لِرَبِّهِمْ وَأَقَامُواْ الصَّلاَةَ وَأَمْرُهُمْ شُورَى بَیْنَهُمْ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنفِقُونَ»  الشورى 38

«وَمَن یُشَاقِقِ الرّسول مِن بَعْدِ مَا تَبَیَّنَ لَهُ الْهُدَى وَیَتَّبِعْ غَیْرَ سَبِیلِ الْمُؤْمِنِینَ نُوَلِّهِ مَا تَوَلَّى وَنُصْلِهِ جَهَنَّمَ»  النساء  115

«وَإِذَا جَآءَهُمْ أَمْرٌ مِّنَ الأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذَاعُواْ بِهِ وَلَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرّسول وَإِلَى أُوْلِی الأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الذینَ یَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ»  النساء 83

و الروایات ایضاً کثیرة

- منها: عن ابی نجیح العرباض بن ساریة -رضی الله عنه- قال:

و عظَنا رسول الله - صلى الله علیه وسلم- موعظة بلیغةً وجلت منها القلوب و ذرفت منها العیون، فقلنا یا رسول الله! کانها موعظة مودع فاوصنا، قال اوصیکم بتقوی الله و السمع و الطاعة، و ان تأمر علیکم عبد حبشی، و انه من یعش منکم فسیری اختلافاً کثیرا فعلیکم بسنتی و سنة الخلفاء الراشدین المهدیین عضوا علیها بالنواجذ، و ایاکم و محدثات الأمور، فان کل بدعة ضلالة. رواه ابوداود و الترمذی و قال حدیث حسن صحیح.

و مجیی «ایاکم و محدثات الأمور» بعد جملة «فعلیکم بسنتی و سنة الخلفاء الراشدین المهدیین» التی تعنی الحاکمیة السیاسیة التی ساسها رسول الله - صلى الله علیه وسلم- و خلفاء الراشدون، تقتضی ان تحمل «ایاکم و محدثات الأمور» على عکس ما فعله رسول الله - صلى الله علیه وسلم- و خلفاء الراشدون فی امر الحاکمیة، و هی عبارة عن الحاکمیة التی لیست على سنة رسول الله - صلى الله علیه وسلم- و سنة خلفاء الراشدین. و بعبارة أخرى: حذر الرّسول ‌- صلى الله علیه وسلم- المسلمین من ایجاد البدع و إحداث الأمور فی مسألة الحاکمیة فی المجتمع الإسلامی قبل کل شیء، و امرهم أن یعضّوا بالنّواجذ النظام السیاسی الذی سار علیه الخلفاء الراشدون، و کان نظاماً قائماً على أساس شورى اولی الأمر.

- و منها: الخلافة بعدی ثلاثون سنة ثم تصیر ملکاً عضوضاً. اخرجه أحمد و اصحاب السنن و صححه ابن حبان و غیره. (فتح الباری المجلد التاسع ص683)

- و منها ما رواه أحمد و البزار عن حذیفه بن الیمان مرفوعاً: تکون النبوة فیکم ما شاء الله أن تکون، ثم تکون خلافة على منهاج النبوة، فتکون ما شاء الله أن تکون، ثم یرفعها إذا شاء، ثم تکون ملکاً عاضّاً- و فی روایة عضوضاً- (یعنی: فیه عضٌ و ظلمٌ) فتکون ما شاء الله أن تکون، ثم یرفعها إذا شاء أن یرفعها، ثم تکون ملکاً جبریاً(ملکٌ فیه قهرٌ و جبروت) فتکون ما شاء الله أن تکون، ثم یرفعها إذا شاء أن یرفعها، ثم تکون خلافة على منهاج النبوة، ثم سکت.       

و على بن ابی طالب - رضی الله عنهما - کأحد الخلفاء الراشدین المهدیین، نظراً لتلک الظروف الصعبة التی أحاطت به، و کاد ان یلتبس أمر الحاکمیة فی الإسلام على الناس، کشف النقاب عن هذا الأمر العظیم بعبارات واضحة فی کتاب کتبه إلى معاویة بن ابی سفیان، و قال:

«إنّه بایعنی القوم الذین بایعوا ابابکر، و عمر، و عثمان، على ما بایعوهم علیه، فلم یکن للشاهدان یختار، و لا للغائب أن یَردَّ، و إنّما الشورى للمهاجرین و الأنصار، فان اجتمعوا على رجل، و سموه اماماً، کان ذلک الله رضیً، فان حزج من امرهم خارج بطعن او بدعة، ردوه إلى ما خرج منه، فان ابی قاتلوه على أتباعه غیر سبیل المؤمنین، و ولاه الله ما تولى. (نهج البلاغه، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات ص494)

فإنّ من تبیّنت له هذه النصوص، و تدبر ما فیها من الحقائق، و بلغ هذا المبلغ من المعرفة یتجلى له: أنّ حسین بن علی - سلام الله علیه -، ما قام بهذه النهضة العظیمة الا لإهتدائه إلى السیاسة الإسلامیة المنصوصة فی القرآن، و ما ضحّى بنفسه الزکیة، و بأسرته العزیزة هذه التضحیة المثالیة، إلاّ لإعادة حاکمیة الإسلام على مبدأ الشورى مرةً أخرى. ولإعلان المسلمین کافةً: إن الحاکمیة الموروثیة الفردیة لاصلة لها بالإسلام من الأساس.

________________________________

مَن یتتبع القرآن، و یبحث فیه، و لایذهب وراء الروایات و الأقوال المتعارضة فیجعلها مبنیً لتصوراته، یدرک حقیقة ما حدث لحسین بن علی -‌سلام الله علیهم أجمعین‌-.

المنهج الصحیح لفهم التاریخ

ینبغی أنْ تعرف جیداً، أنّ المنهج الصحیح لفهم التاریخ فهماً صحیحاً، أنْ لا تتبّع قولاً واحداً من بین الأقوال، و لا روایة واحدة من بین الروایات، لأن هناک روآیات و أقوال أخرى، ربّما تناقض او تعارض تلک التی توهمته أنت صحیحاً، بل علیک أن تستمع إلى کل ما قاله الموافقون و المخالفون فی ذلک الموضوع، و تستخرج منها باستنباطک قدراً مشترکاً متفقاً علیه بین الموافق والمخالف، لا قدراً مشترکاً فقط، بل أقل من ذلک ای أن تُدرک: الروح السّائدة على الوقایع و الحوادث، و تجعل هذا معیاراً لدراسة الحوادث التاریخیة العظیمة بأسرها. و إلا لو أراد انسان أن تتبیّن له حقیقة حادثة تاریخیة، بل حقیقة أی تیار تاریخی عظیم، بنقل الروایات المتعارضة و الأقوال المتضاربة فقط، او نقل بعضها ناسیاً بعضها الآخر، تارکاً المنهج الذی اقترحناه، فإنّه لا محالة یقع فی الأخطاء، و ینحرف عن جادة الصواب کما قلنا.

المنهج الصحیح لتحقیق السیرة و الروایات

و فی إطار هذا المبحث ینبغی أن اشیر إلى موضوعین هامّین یحتاجان إلى وقت مناسب لکی اُبینهما بیاناً یزیل الغموض عن حقیقتهما و هما موضوعا السیرة النبویة و الروایات.[1]

____________________

[1] - فإنّ مسألة السیرة و موضوع الروایات و مکانتهما و دورهما للتعرّف على حقیقة الإسلام جعلتهما من أهمّ الموضوعات الدّینیة بعد القرآن الکریم، فالتّصور الواضح البیّن من هذا التّراث القیّم الذی اختلط بالزّائف و الزّائد، و تعدیل المواقف المائلة افراطاً و تفریطا، و ...، و فی النهایة تمییز الصحیح المقبول من السّقیم المرفوض منهما بمنهج علمی رصین له آثاره العظیمة، و دوره المبارک فی تنویر أفکار المسلمین وتقویم سلوکهم، ومعالجة أزماتهم: أزمة فکرهم و هی أولى الأزمات فی هذا العصر، و أزمة فهمهم لدینهم کرسالة سماویة جاءت لهدایة البشریة، و إنقاذها من الطغیان و العدوان، و من الذّل و الهوان.

_________________

ولابدّ أن اُشیر: أنّ المنهج الذی سلکه العلماء -‌رحمهم الله‌- فی القرون السالفة، لتمییز الصحیح عن غیره، بالنسبة لهذین الموضوعین، و مباحثاتهم بعضهم مع بعض فی هذا المجال، لا یصلهم إلى نتیجة صحیحة، (بل اظنهم -‌غفرالله لهم‌- وقعوا فی أخطاء کبیرة کثیرة) و لا یدرک حقیقة ما اقول، و لا یتبیّنه واضحاً إلا من کان عارفاً بالقرآن ملمّاً بمعانیه محیطاً بمرامیه. و لو انهم -‌رحمهم الله‌- درسوا کل الآراء، الموافقة منها و المخالفة، التی تتعلق بموضوع خاص من السیرة مثلاً وفقاً لذلک المنهج الذی اقترحته، و استنبطوا روحاً سائدة و ساریة فی کل الأقوال و الآراء الموجودة، لعلموا ما هو صحیح منها فی هذا الموضوع، و ما هو غیر صحیح، وایضاً یتبیّن لهم سلوکه و سیرته -صلى الله علیه وسلم- تجاه القضایا المختلفة.

ولکن إذا کان الباحث للسیرة، یعتمد متن الروایات المنقولة فقط، فانّه لا محالة یقع فی متاهة من الغموض و الإبهام، یتخبط فی ظلماتها بلا جدوى، و لا تتضح له الواقعة کما هی، و لا یبلغ مقصداً و فی نهایة المطاف یسأل عن نفسه محتاراً: ما هو سلوک النبی -صلى الله علیه وسلم- فی هذه الموضوعات التی تنقله السیرة، لأن هناک روآیات متعارضة، ترویه بعضها على کیفیة، و بعضها الآخر على کیفیة أخرى.

وکذلک الشأن فی الأحادیث المرویة فی کتب الروایات.

و اذا کان من القواعد المقررة: أنّ أی أحدٍ وجد أیة روایة تلقّاها حدیثاً من الرّسول -صلى الله علیه وسلم- فإنّه لا محالة یصاب بانحرافات کبیرة کثیرة، إنحرافات بعیدة عن طریق الإسلام الحقیقی، و هو طریق القرآن، لانّ السنة النبویة بأقسامها الثلاثة: القولیة و العملیة و التقریریة، مبینة للقرآن، و فی الحقیقة: بعث الرّسول -صلى الله علیه وسلم- لیبین للناس بأقواله و أعماله و تقریراته ما نُزّل إلیهم. و لو أنّ الدارس سلک هذا المنهج الذی اقترحته أنا لوصل بکل سهولة، إلى تمییز الصحیح من السقیم فی کل من السیرة و الأحادیث، بل فی کل الحوادث التی حدثتْ فی الأزمنة المختلفة، سواء کانت مرتبطة بالإسلام او غیر مرتبطة به، و هو منهج فرید لکشف الحقیقة فی الوقایع التی تقع فی هذا الزمان و التی وقعت فی الأزمنة السابقة، حتى بالنسبة للوقایع التی تحدث فی عصرک الذی تعیش فیه، فانک إذا أردت أنْ تتبیّن لک واقعة کما هی، علیک أن تدرس الآراء و الأقوال المختلفة المتعلقة بنفس الموضوع لکی تتمثّل بین یدیک صورة واضحة واقعیة من ذلک الموضوع، بل شیء أضیق نطاقاً من تلک، واقلّ من هذا الموضوع الذی قصدته، ثم لتزن بهذه الصورة الواقعیة کل ما یقال هنا و هناک.

اذاً بهذه الطریقة ای بمطالعة کل الروایات المتضاربه فی السیرة، لَتَجِدُ أصولاً أساسیةً صحیحة مقبولة، من خُلُقِ النبی -صلى الله علیه وسلم- و سلوکه فی حیاته، ثم لتقیسُ بهذا کل ما وجدته فی کتب السیرة، و لَتعرف بها جیداً ما هو صحیحٌ منها و ما هو غیر صحیح.

و بنفس هذا المنهج تتعامل مع الأحادیث المرویة فی کتب الروایة. هذه هی إشارة خاطفة إلى موضوعین هامّین ینبغی تبیینهما و تفصیلهما اذا أتیحت الفرصة إن شاء الله.


و بعد هذا، نعود إلى موضوعنا الرئیسی، و هو «السیاسة العالمیة للإسلام» فإنّ السیاسة الإسلامیة ینبغی أنْ تحقق و تفهم بنفس المنهج الذی اقترحناه لتحقیق السیرة و الأحادیث. و لکن هنا بمساندة القرآن. فإنّ دعم القرآن و تعزیزه لتحقیق هذا الموضوع، اکثر من دعمه لذلک الموضوع، لأنّ مؤازرته و مساندته للتعرّف على السیاسة الدولیة للإسلام، أقوى من مؤازرته للأحادیث و السیر. لأنّ القرآن لم ینقل لنا کل ما قاله الرّسول -صلى الله علیه وسلم- فی الحوادث المختلفة، و لا کل سلوکه فی حیاته المبارکة، إلا مقتطفات اقتضت الحکمة الإلهیة بیانها بلسان الوحی، امّا مسألة السیاسیة الإسلامیة، فإنّ القرآن الکریم اسّس أصولها و أشاد ارکانها، و حدّ حدودها العامة، بحیث یقدر الانسان أنْ یصل إلى أنموذج واضح، و صورة کلیة منها.

و لهذا فالعثور على مؤشّر حقیقی فی هذا الموضوع، اسهل من العثور علیه فی سائر الموضوعات کالأحادیث و السیر.

لأنّه - کما بینا- أنّ أصول السیاسیة الإسلامیة، خاصة العالمیة منها جاءت مفصلة مبینة فی القرآن الکریم.

و القرآن بین بالتفصیل او الإجمال، مبانیها الأساسیة و أصولها الرئیسیة.

فعلى هذا فإنّ الباحث عن مسألة السیاسة الإسلامیة، کان اَقدَرَ بمساندة القرآن على نیل غایته المنشودة، و ایسر علیه، أن یعرف کیف کانت السیاسة الإسلامیة فی حیاة النبی -صلى الله علیه وسلم- و حیاة الخلفاء الراشدین، و من جملتها ما کانت فی عهد ابی بکر - سلام الله علیه - المسألة التی اخترتها أنت لتسأل عنها. فإنّه بهذا المنهج المقترح، یستطیع أن یصل إلى معرفة حقیقة السیاسة الإسلامیة، العالمیة منها، و کذلک الداخلیة، ولکنّ العالمیة منها أکثر موضع اهتمامنا فی هذا التحقیق.

إنّ هذا المنهج للتحقیق لم یستخدم کثیراً -‌کما اشرنا‌- للتعرف على السیاسة الإسلامیة، کما لم یستخدم لتحقیق سائر القضایا. و کما قلنا من قبل فان السیاسة الإسلامیة لما افتقدت موضوعیتها و فعلیتها عملاً فی واقع الحیاة، لتجد المباحث التی جاءت فی شأنها فی الکتب المختلفه لا تأتی بنتیجة ناصعة واضحة، فالدارس لها وإنْ أتْعب نفسه و سعی لها سعیه فی تصحف الکتب لا یأتی بشیء یطمئنّ به قلبه.

حتّى و إنّ الحرکات الإسلامیة الثوریة، التی ولدت فی القعود الاخیرة فی مناطق من العالم، هذه الحرکات التی اُسِّسَت من قبل اصحابها لتجدید الإسلام، و العودة به إلى قیادة الحیاة من جدید، مع إهتمامها البالغ بهذا الموضوع، و البحث عنه هنا و هناک من قِبَلِ علمائها تجدها لا تُعطینا نتیجةً جیدة واضحة شاملة للسیاسة الدولیة للإسلام.


ولهذا إذا أردتُ أن أُجیب عن هذا السؤال (ای کیف کانت الحرب بین الإسلام و الکفر) والحال إنّ هذه القضیة، سالبة بأنتفاء الموضوع -‌إنْ صَحَّ التعبیر‌- (یعنی أنّ الحرب بین الإسلام و الکفر لم تحدث فی واقع الحیاة الإسلامیة، فکیف نبحث عنها؟ کما سنبیّنه إن شآء الله تعالى. نعم إذا أردتُ أنْ اُجیبه إجابة کاملة و أبیّنه کما هو جدیرٌ به، تحتاج إلى فرصة مناسبة متناسبه، هذا من جهة؛ و من جهة أخرى، تفتقر الإجابة على هذا السؤال إلى تأهّب وافٍ و فکر مرکّز، و مراجعة ثانیة إلى القرآن الکریم، و فی هذه الظروف التی فوجئتُ فیها بهذا السؤال، اَظُنّنی لست على إستعداد تامّ للإجابة علیه بکل تفصیلاته وجزئیاته. و رغم ذلک فإنّه لاهمیة الموضوع و خطورته، أراه خسارة أنْ أدَعَه، غیر مشیر إلى بعض زوایاه الهامة. فکان من الضروری أنْ أتناول فی الإجابة على السؤال المبانی الصحیحة للسیاسة الدّولیة للإسلام بشیء من التفصیل، بحیث لو رأها او استمع إلیها القرّاء الملمّون

25

(0 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

خاڵۆ رێبوار له‌ دووره‌وه‌ گوێم له‌ده‌نگی دڵسۆزیت بوو

له‌ ئاسۆی روونه‌وه‌ چاوم له‌ خه‌باتی پیرۆزت بوو

خاڵۆرێبوار من هاوڕێتم گه‌ر لایه‌ق بم له‌گه‌ڵتا دێم جێم مه‌هێڵه‌

ناتوانن رێگام پێ بگرن نه ‌تا وهه‌نا و نه‌ ره‌هێڵه‌





په‌یمان بێ وه‌ک په‌یمان‌داران

وه‌ک یارانی وه‌فاداران

رێگه‌ورێبازت به‌رنا‌ده‌م

له‌م رێگا سا نه وه‌ نا ‌ده‌م





خاڵۆ رێبوار پیشانده‌ری رێی نه‌جاتی،پێشاهه‌نگی کاروان خێڵی

تۆ تریفه‌ی مانگه‌شه‌وی،ئه‌ستێره‌کان به‌جێ دێڵی

خاڵۆ رێبوار بۆ سڕینی ژانی ناسۆر له‌ناو گه‌لی له‌ ژین بێ‌وه‌ر

بۆسه‌ندنی مافی ره‌وای چینی رووت وگه‌داوگێته‌ر

هاوارت کرد به‌ده‌نگی به‌رز فه‌رمووت خێرا له‌خه‌و هه‌ستن

بڕوا دارانی ده‌سته‌مۆ،ده‌سته‌وبرد که‌ن رامه‌وه‌ستن





په‌یمان بێ وه‌ک په‌یمان‌داران

وه‌ک یارانی وه‌فاداران

رێگه‌ورێبازت به‌رنا‌ده‌م

له‌م رێگا سا نه وه‌ نا ‌ده‌م





خاڵۆرێبوار ئه‌وه‌ هاتم به‌ده‌نگته‌وه‌ گه‌رخوا یاربێ به‌گوێت ئه‌که‌م

جا له‌ دڵما خۆشه‌ویسی بۆ ئه‌م رێگا درووس ئه‌که‌م

وه‌بێ وه‌ستان،وه‌بێ وچان له‌گه‌ڵ کاروان رێگه‌ ئه‌بڕین

په‌رده‌ی شه‌وی ره‌ش وسامناک به‌ تیشکی خواناسی ئه‌دڕین





په‌یمان بێ وه‌ک په‌یمان‌داران

وه‌ک یارانی وه‌فاداران

رێگه‌ورێبازت به‌رنا‌ده‌م

له‌م رێگا سا نه وه‌ نا ‌ده‌م





ئازیزه‌که‌م رێگایێ تۆ نیشانت داوه‌ لافاوێکی پێ هه‌ڵساوه‌

خه‌وش‌وخاڵان راده‌ماڵێ،رۆشنایی ده‌خاته‌ گشت ماڵێ

له‌ناوکۆڕی وه‌فادارن له‌سه‌ر زه‌وی بڕواداران

کێڵگه‌یێکت جێ‌هێڵاوه‌ به‌رهه‌می زۆری به‌دواوه‌

بڕواو هیواو ئازادیت پڕژانوه‌

خۆش‌ویستن و مێهرو وه‌فات روانوه‌

توی پرس‌وراوکاری شوورات وه‌شانوه‌

خۆڵپه‌رستی وده‌مارگرژی ودیکتاتۆریت مرانوه‌

بۆ رێی تۆ ئازار به‌گیانم چۆن به ‌ره‌زای خوای ئه‌زانم

بیروفکرت قه‌ت نامرێ،مردن بۆتۆ سه‌ر ناگرێ

بیروفکرت قه‌ت نامرێ،مردن بۆتۆ سه‌ر ناگرێ





په‌یمان بێ وه‌ک په‌یمان‌داران

وه‌ک یارانی وه‌فاداران

رێگه‌ورێبازت به‌رنا‌ده‌م

له‌م رێگا سا نه وه‌ نا ‌ده‌م





بیروفکرت قه‌ت نامرێ،مردن بۆتۆ سه‌ر ناگرێ

بۆچوونی تۆ ئاورێکی وای له‌ دڵاندا کردوه‌ته‌وه‌

به‌فوی نه‌زان ناکوژێته‌وه‌،ناکوژێته‌وه‌،ناکوژێته‌وه‌

26

(2 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

موفتی زاده

هومؤمنی ئالی فیرعه ون

زیوانه نویکانی هو به ل

ده یانه ویست

عه قیده که ت وه کو هی وان ده سته موکه ی

ده یان ویست

تویش دینه که ت

وه کو هی وان بکه یته گومه زی زیرو

ته وحیده که ت قوربانی شه خسه په رو،که ی

ده یانه ویست

له زیندانا

تف له سه ر چاوه که ی خو که ی

به لام هه یهو کاکی نه به رد

بوت سه لماندن

که نه وه ک هه ر

سه ری خویان

سه ری( ئیمام) یش دای له به رد

موفتی زاده

هو ئیبنو تیمیه ی بی ناو

سه ربازی کوردی نه ناسراو

من ده زانم

شه رخوازه گور په رسته کان

ده یانه ئه ویست

خوت بفروشی و

گه له ره ش و روته که ی خوت بخه یته داو

بو پاداشیشت چه ن سالی

بتکه نه وه زیری (ضرار)

له ئیرانا له میسرو تونس وعه ممانا

له سه رانسه ری جیهانا

گیله سونیت پی بکه ن راو

به لام ئه وه ی

هه تا ئیستات کاری گه ره و

عه سای حه زرتی موسایه

ته وحیده زیندانه که ته و

ئا ئم هه لویسته ی ئیستا یه

موفتی زاده

هو شوره سواری ئه م دینه

مو جاهیدی راسته قینه

من ده م زانی که له سری (سه به ئی ) یه کان

هه موی داخ وبو غز وقینه

بویه ئاوا

له ده وله تی ئیمامی (موسته زعه فین)

وای له زیندانی ئه وینا

به لام له ئیمه ی قوتابیت دلنیا به

تا دوله تی شیعه ماوه

موری تف ونه عله تی مه ی

له نیو چاوه

چونکه

له ولاتی وانا

له زیندانا وه ک وه لاتی کومونیستان

بو ری گرتن

له بانگه وازی ئه م دینه

جیگای خوا ویستی وه کو تو

ئاو ده ستیکی نا وزنیدانه و

زیندانه که ش ژیر زه مینه

موفتی زاده

هو شمشیره بورره نه ده که ی سه لا حه ده ین

کاتی که دیم

شا ئیسماعیلی سه فه وی

ئالای شرک وحوکمی جه هلی

له زیندانا

له به رپی توکه وت ونوی

بو خوشی له خه م وژانا

نه به رده م نه علی ها مانا

چو کی داداو

ناو چاوانی خسته زه وی

هه ناسه م له سینه برا

زانیم ئیتر

زیوانه کان

بو که فارتی به زینی

بو هه ستانی رق وقینی

فتوا ده ده ن

یا موفتی زاده ره ببانی

یا گولی بیابانی سوننی

ئیمام حوسینی سوبحانی

وا حه سرتا ده ت که نه قو چی قوربانی



(نسان 92 ماموستا کریکار)

سلاو ئازیزان.من خه لکی بوکانم.له کوردوستانی روژهه لات که ئیستا له ژیر ده سه لاتی ئیران دایه.سلاوم هه یه بو هه مووتان .خوشک و برا به ریزه کانم.خوزگه ویمه ش وه ک و ئیوه بریک مان ئازادی هه بوایه.

[email protected]
به سوپاسه وه

29

(3 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئه‌لبومی وێنه‌كان)

http://www.kurdupload.com/images/BtTq7ECw1313137608/72.gif

http://www.kurdupload.com/images/l34q1313137514/_____________________________________.gif

http://www.kurdupload.com/images/MXnZ31313137265/z1.jpg
شاری بوکان له 60 سال له مه و به ر

32

(2 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

http://www.kurdupload.com/images/4gYm1313039199/1899745-b.jpg

33

(2 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

http://www.kurdupload.com/images/4GDfMo5o1313038009/1729832-b.jpg

http://www.kurdupload.com/images/wjEjvFyH1313038493/1729839-b.jpg

http://www.kurdupload.com/images/QNIZ1313039902/1729847-b.jpg

وێنه ی ده ساڵی به ندو زیندانه
                                                            وێنه ی ئیخلاس و عه هدو په یمانه
وێنه ی ئازارو جه ور وجه فایه
                                                           وێنه ی ئیمان و شه رت و وه فایه
وێنه ی نه ترسان له غه یری خوایه
                                                           نیشانه ی حوببی ڕه سوڵ الله یه
وێنه ی هه یبه ت وغیره ت وسامه
                                                           نیشانه ی وێستان له سه رمه رامه
وێنه ی هاواری گشت مه زڵۆمانه
                                                           نیشانه ی ڕه نجی گشت مه حرومانه
وێنه ی چه ن ساڵی ته نیایی مانه
                                                           نیشانه ی غوربه ت گشت غه ریبانه
وێنه ی ژیانت باهه ردیاربێ
                                                          بــــــــۆپاشه ڕوژه هه ریادگاربیت
وێنه ت بمێنی وێنه ی ئاوێنه
                                                          بنـــــوێنی: ڕی گه ت چه نێ خاوێنه

34

(8 وه‌ڵام, نووسراو له‌ یه‌كترناسین)

من وريا له شاري بوكان زور حه ز به ئه ندام بوون ده كه م و خوشحالم به بوون له گه ل ئيوه ي به ريز دا.