بەخێرهاتنی کاک ئاسۆ گیان
وە هیوای میواندارییەکی گەرم گوڕ دەکەم ، من هیچ پرسیارێکم نیه‌ تنیا هیوای ته‌مه‌ن درێژیت بۆت ده‌خوازم ئه‌زیزم

2

(5 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

ده‌ست خۆش برامه هه‌ر بژی

3

(5 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

ده‌ست خۆش برامه هه‌ر بژی

4

(9 وه‌ڵام, نووسراو له‌ شیعر)

dast xosh bram   zor jwan bo

5

(2 وه‌ڵام, نووسراو له‌ شیعر)

ده‌ستت خۆش بێت هه‌ربژی سه‌رکه‌وتو بیت گیانه‌

6

(6 وه‌ڵام, نووسراو له‌ وێنه‌‌ (وه‌رزش))

ده‌ستت خۆش بێت بۆ ئه‌م ئاگاداریه‌

7

(5 وه‌ڵام, نووسراو له‌ هه‌مه‌ڕه‌نگ)

ده‌ستت خۆش بێت بۆ دانانی ئه‌م بابه‌ته‌ جوانه‌ت

8

(4 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌تان ده‌ستی ئێوه‌ش خۆش بێت

9

(8 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌تان ده‌ستی ئێوه‌ش خۆش بێت

10

(8 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌تان ده‌ستی ئێوه‌ش خۆش بێت

11

(4 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

[center]ئیعجازىزانستى له‌ میحرابى نوێژدا


http://www.webchinupload.com/O72d4/1519309555-nwezh2.jpg



خه‌باب پێنجوێنی
له‌ توێژینه‌وه‌یه‌كى زانستدا دكتۆر(سلوى محمدرشیدى) ئه‌م دكتۆره‌ میێریه‌ هه‌ستا به‌ پێشكه‌ش كردنى لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك به‌ناوى (تأثير الصلاة على رفع الكفأة الوظيفة للقلب لدى المسلين فوق ستين سنة) ئه‌و نه‌خۆشانه‌ى كه‌ته‌مه‌نیان (60)ساڵ , وه‌ نه‌خۆشى دڵیان هه‌یه‌ , تواناى دڵیان بێگومان كه‌متره‌ له‌خه‌ڵكیتر , بۆی ده‌ركه‌وت (نوێژ) كار ئه‌كاته‌ ئه‌و توانایه‌و تواناكه‌ به‌رز ئه‌كاته‌وه‌ .
كورته‌ى ئه‌و لێكۆڵینه‌یه‌وه‌ به‌م جۆره‌ بوو : شه‌ست نه‌خۆشى هێنا له‌وانه‌ى كه‌ ته‌مه‌نیان سه‌رو (60) ساڵه‌و وه‌تواناى دڵیان لاوازه‌ , ئه‌م شه‌ست نه‌خۆشه‌ به‌ ژن و به‌ پیاوه‌وه‌ كردنى به‌دوو به‌شه‌وه‌ ، به‌ (30) كه‌سیانى وت كه‌نوێژى عیشاو ته‌راویح له‌مزگه‌وت بكه‌ن , (30)كه‌سه‌كه‌ی تر نوێژى عیشا له‌ماڵه‌وه‌ بكه‌ن، ئه‌مه‌ له‌رِه‌مه‌زاندا , بێگومان، تخگیگى دڵى هه‌موویانى وه‌رگرتوه‌ كه‌نه‌خۆشی دڵیان هه‌یه‌ تواناى دڵیان لاوازه‌و ئیشناكات وه‌ك پێویست , له‌ كۆتایى مانگى رِه‌مه‌زاندا بۆجارى دووه‌م تخگیگى دڵى بۆكردنه‌وه‌و ده‌ركه‌وت كه‌ئه‌و (سی) كه‌سه‌ى كه‌ ده‌رِۆن بۆمزگه‌وت وه‌ ته‌راویحه‌كه‌ش له‌وێ ده‌كه‌ن ئارامیه‌ك رِووى كردۆته‌ دڵیان , چاكیه‌ك رِوی كردۆته‌ دڵیان , له‌ تخگیگیهكه‌دا جیاوازیان هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وانه‌ى هه‌ڵنه‌ستاون به‌ته‌راویحه‌كه‌ . كه‌واته‌ لێكۆڵینه‌وه‌كه‌ ده‌ریخست په‌یوه‌ندیه‌ك هه‌یه‌ له‌نێوان ژماره‌ى نوێژ له‌گه‌ڵ چاك بونه‌وه‌ى دڵدا .
(د.تۆفیق)له‌زانكۆى (الاسكندریه‌), له‌ساڵى 1986 دیراسه‌یه‌كى مانجسته‌رى كرد , چه‌ندین خاڵی تیابوو تیشك ئه‌خه‌ینه‌ سه‌ر هه‌ندێكى. ئه‌م دكتۆره‌ هه‌ستا به‌ پێوانه‌ى ئه‌و پاڵه‌ په‌ستۆى خوێنه‌ى له‌سه‌ر ئه‌و دوو شاده‌ماره‌ى هه‌ردوو لاقى مرۆڤ .له‌كاتى وه‌ستاندا خوێندنى (الفاتحه‌) پاڵه‌ په‌ستۆى خوێن له‌سه‌ر دیوارى ئه‌و دوو وه‌ریده‌ گه‌وره‌یه‌ (90سم ئاو بوو) به‌پێوه‌رى ئاونه‌ك جیوه‌ , له‌ كاتى (ركوعدا) ده‌بێته‌ (49)و له‌ كاتى (سمع الله‌ لمن حمده‌) ده‌بێته‌ (86) ئه‌مه‌ پاڵه‌ په‌ستۆى خوێن له‌سه‌ر دیوار ئه‌و خوێن هێنه‌رانه‌ . له‌ سوجده‌ى یه‌كه‌مدا ده‌بێته‌ (3)و له‌ دانیشتنه‌كه‌دا .(ئه‌و دانیشتنه‌ى كه‌زۆر كه‌س نوێژى به‌تال َده‌بێته‌وه‌ , چونكه‌ له‌هه‌مو مه‌زهه‌بێك دا ئه‌مه‌ فه‌رزه‌و مه‌رجه‌ هه‌موو له‌شى ئینسان له‌جوڵه‌ بكه‌وێت (الجلسه‌ بین السجد تین) رِوكنه‌ ، (ابن القیم) ئاماژه‌ى به‌وه‌ كردووه‌ كه‌ زۆر كه‌س نوێژى به‌تاڵ ده‌بێته‌وه‌ كه‌وا له‌شى له‌ حه‌ره‌كه‌ت ناكه‌وێت ، ئه‌ گه‌ر سه‌رنج بده‌ین له‌ سوننه‌تى پێغه‌مبه‌ردا (صلى اللة علية وسلم ) چه‌ندى پێچووه‌ له‌ سوجده‌دا ئه‌وه‌نده‌شى پێچوه‌ له‌ نێوان هه‌ردوو سوجده‌كه‌دا.. فه‌رموده‌مان هه‌یه‌ كه‌ چه‌ندى دوعاى فه‌رمووه‌ له‌و دانیشتنه‌داو له‌و مه‌سافه‌یه‌دا ، وه‌ك (رب ڕغفرلی وارحمنی وڕهدنی وڕجبرنی وڕرزقنی وعافنی واعفو عنی) ، ئێمه‌ هیچ نه‌بێت ئه‌وه‌نده‌ی كه‌ فریاكه‌وتین با بڵێین (رباغفرلی , ربڕغفرلی) .
له‌ دانیشتنه‌ كه‌دا (ضغط) له‌سه‌ر ئه‌و دوو شاده‌ماره‌ ده‌بێته‌وه‌ (16) ، چوون بۆسوجده‌ى دووه‌م (ضغط ) ئه‌بێته‌ (1) واته‌ : نزیكه‌ى (سفر) ، له‌وه‌ستانه‌كه‌دا (93)و له‌ سوجده‌ى دووه‌مدا ئه‌بێته‌ (1) ، سبحان الله‌ نوێژ چ پشوویه‌ك ده‌دات به‌لاقى مرۆڤ , چه‌ ند ماندوو بێت پشووى پێ ئه‌دات , چونكه‌ له‌ كاتی سوجده‌دا ئه‌و كێشى مرۆڤه‌ دابه‌ش ده‌بێت به‌سه‌ر (ناوچه‌وان و هه‌ردوو له‌پی ده‌ست و هه‌ردوو كلاَوه‌ى ئه‌ژنۆی له‌گه‌ڵ په‌نجه‌كانى قاچیدا) .
پاڵه‌ په‌ستۆ نامێنێت له‌ سه‌ریان , له‌ رِكو ع دا ئه‌گه‌ر دیقه‌ت بده‌ین ماسولكه‌ى برِبرِه‌ى پشت گرژده‌بێته‌وه‌ , وه‌ لاقى مرۆڤ به‌تایبه‌تى ناوچه‌ى رِانى ده‌كشێت , ئه‌مه‌ رِێگرى له‌نه‌خۆشى (ده‌والى )ده‌كات , ئه‌گه‌ر به‌رِێك و پێكى موسوڵمان نوێژ بكات ئه‌و قه‌دى له‌شه‌ى گۆشه‌ى (90) پله‌ بێت له‌گه‌ڵ رِانیدا له‌و حاڵه‌ته‌دا ئه‌و ماسولكانه‌ هه‌موو رِائه‌كێشرێن و ئه‌ ونوێژكه‌ره‌ دوچارى نه‌خۆشى ده‌والى نابێت كه‌ئێستا تیشكێكی ده‌خه‌ینه‌ سه‌ر .
له‌ حاڵه‌تى رِكوعه‌كه‌دا ئه‌و ماسولكه‌یه‌ى له‌ (سكا) هه‌یه‌ پێی ده‌وترێت (العضلة المربعة البطنية) فشارێك ده‌خاته‌ سه‌ر ده‌ماره‌كانى ناو سك , له‌ هه‌مان كاتدا هه‌ردوو ێه‌مامه‌ى خوێن هه‌ێنه‌ره‌كان داده‌خرێن (واته‌ خوێن ناچێت بۆ لاقه‌كان) ته‌نها به‌ پاڵه‌ په‌ستۆیه‌كى به‌ هێزه‌وه‌ ئه‌و خوێنه‌ ده‌گه‌رِێته‌وه‌ بۆ دڵ , له‌ (سوجده‌شدا )خولى خوێن له‌گه‌ڵ هێزى رِاكێشانى زه‌ویدایه‌ , زۆر به‌ ئاسانى خوێن ده‌چێته‌ دڵه‌وه‌ چونكه‌ له‌شه‌كه‌ له‌ حاڵه‌تى سوجده‌دایه‌. سه‌ر له‌سه‌ر ئه‌رزه‌ , زۆر به‌ ئاسانى خوێن ده‌گه‌رِێته‌وه‌ بۆ دڵ و وه‌ خوێن زۆربه‌ ئاسانى خوێن له‌ دڵه‌وه‌ دیته‌ ده‌رىَ .
مه‌سه‌له‌ى نه‌خۆشه‌ ده‌والى: كه‌ره‌سته‌یه‌ك هه‌یه‌ گرنگترین پێكهێنه‌رى دیوارى خوێن هێنه‌ره‌كه‌یه‌ پێی ده‌وترێت (هایدرۆكسی پۆلین) نى ئه‌و ماده‌یه‌ ئه‌گه‌ر كه‌م بویه‌وه‌ له‌ دیوارى ده‌ماره‌كه‌دا ئه‌و ده‌ماره‌ ئیتر تێك ده‌چێت , ئه‌و ده‌مه‌ماره‌ تواناى هه‌ڵگرتنى فشارى هه‌یه‌ , ئێستا با بزانین نه‌خۆشى ده‌والى كامه‌یه‌؟؟ .
ئه‌م نه‌خۆشیه‌ ئه‌گه‌ر موسوڵمان به‌رێك و پێكى نوێژه‌كانى بكات دوچارى نابێت . به‌لاَم هه‌ندێك كه‌س رِكوعه‌كه‌ى ته‌واو نیه‌ , وه‌ستانه‌كه‌ى ته‌واو نیه‌ ، دوچارى ده‌والى ده‌بێت , له‌ دیراسه‌ى ئه‌م دكتۆره‌دا هه‌ستا به‌ پێواندنى ئه‌و ماده‌یه‌ى كه‌ پىَ ى ده‌وترێت (هایدرۆكسى پۆلین ) له‌ دیوارى خوێن هێنه‌ره‌كانى لاقدا له‌ (20) نه‌خۆشدا كه‌دوچارى ئه‌م نه‌خۆشیه‌ ببون (دوالى الساقین) ده‌ركه‌وت كه‌ هه‌ندێكیان رِێژه‌كه‌ى بریتى یه‌ له‌ (16) وه‌ هه‌ندێكیان (26)و ئه‌مه‌ش به‌(مایكرۆگرام ) ده‌پێورێت .
ئه‌مه‌ ده‌گه‌رِێته‌وه‌ بۆ ئه‌و نیمچه‌ رِكوعه‌ى كه‌ده‌یبات ئه‌گینا به‌رِێكى بیكات توشى ئه‌م ده‌رده‌ نابێت , له‌ دیراسه‌یه‌كى تریدا گه‌رِا به‌ دواى (هایدرۆكسى پۆلین ) له‌و كه‌سانه‌ى كه‌ ساغن كه‌ نه‌خۆشی (ده‌والى)یان نیه‌، ده‌ركه‌وت له‌هه‌ندێك كه‌سدا كه‌نوێژ ده‌كات (80)و هه‌ندىَ كه‌ نوێژ ناكات (63)یه‌ , ته‌نها گۆرِه‌رِ له‌ویادا بریتیه‌ له‌نوێژكردن , واته‌ له‌ كاتى نوێژ كردن ئه‌و ماسولكانه‌ رِاده‌كێشرێن و نایه‌ڵێت ئه‌و نوێژخوێنه‌ توشى ده‌والى ببێت.
بێینه‌ سه‌ر لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی تر , هۆرمۆنێك هه‌یه‌ له‌ مرۆڤدا ئه‌و رِژێنانه‌ ده‌رئه‌كات كه‌ له‌ گورچیله‌وه‌ سه‌ر ده‌رئه‌كه‌ن، ئه‌و هۆرمۆنه‌ پێی ده‌وترێت (ئه‌درى ناڵین) ئه‌م هۆرمۆنه‌ چالاكیه‌ك ده‌دات به‌ دڵ ، له‌كاتى ئیش كردندا دروست ده‌بێت , له‌حاڵه‌تى وتوو وێژى توندو هه‌ڵچون و هه‌واڵى ناخۆش و دیمه‌نى ناشرین و تووه‌رِه‌بون دروست ده‌بێت .
ئه‌م هۆرمۆنه‌ چالاكیه‌ك ده‌دات به‌ دڵ ، وه‌ له‌ ئه‌نجامى ئه‌و ده‌ردانه‌دا ترپه‌ى دڵ زیات ده‌بێت و شه‌كره‌و پاڵه‌ په‌ستۆ (ضخط) ] به‌رز ده‌بێته‌وه‌ , له‌ زیاد بوونى ئه‌م هۆرمۆنه‌دا ده‌ركه‌وت دوو لوتكه‌ى هه‌یه‌ له‌كاتى دیارى كراودا یه‌كێكیان پێش نوێژى نیوه‌رِۆیه‌و یه‌كێكیان دواى نوێژى نیوه‌رِۆیه‌ , تاقى كردنه‌وه‌یه‌ك كرا له‌سه‌ر (31) ئه‌فسه‌ر كه‌وا نیشان بگرنه‌وه‌ , ماندویانكردن بۆ ماوه‌ى (75)سه‌عات نه‌یان هێشت بنوون و , نه‌یان هێشت له‌و تاقى كردنه‌وه‌یه‌دا هیچ جۆره‌ پشویه‌ك بده‌ن ، شه‌كه‌تبون ، به‌لاَم زوو زوو تخگیگى دڵیان بۆ ده‌گرتن , هێڵكارى خوێنیان بۆگرتن , خوێنى ئه‌و (31) ئه‌فسه‌ره‌ ده‌ركه‌وت كه‌خوێنیان له‌ لوتكه‌ى رِژاندنى ئه‌دریناڵین بۆ ناو له‌شیان (لوتكه‌ى رِژاندنى ئه‌دریناڵین بۆناو خوێن بێگومان خۆى دوو ده‌قیقه‌ له‌ ناوخوێندا ئه‌مێنێته‌وه‌ , ئیتر شانه‌كانى له‌ش هه‌ڵی ده‌مژن ) دوسه‌عات زیاتر ئه‌مێنێته‌وه‌ پاشان له‌گه‌ڵ میزدا ده‌رده‌درێته‌ ده‌ره‌وه‌ ) له‌ گه‌ڵ ئه‌وه‌ى كه‌ ئه‌مانه‌ (75) سه‌عات ماندوو بون ده‌ركه‌وت له‌ نیوه‌ شه‌ودا (ئه‌ دریناڵین ) كه‌مترین برِ دێ و وه‌ زۆر هه‌ست به‌ هیلاكی و ماندو بوون و شه‌كه‌تى ده‌كه‌ن ، وه‌ له‌ كاتى پاش نیوه‌رِۆدا له‌سه‌عات (12,30)ى نیوه‌رِۆ ئه‌دریناڵینه‌كه‌ زۆر ده‌بێت , لێكۆڵنه‌وه‌ى تر هه‌یه‌ كه‌ هه‌مووى ئه‌وه‌ ده‌سه‌لمێنێت كه‌ ئه‌م هۆرمۆنه‌ له‌پاش نیوه‌رِۆ زیاد ئه‌كات و له‌كاتى عه‌سردا ئه‌گاته‌ لوتكه‌، تێكراى ده‌رپه‌رِینى خوێن له‌دڵه‌وه‌ له‌سه‌عات (3)دایه‌ ، ترپه‌ى دڵ ئه‌گاته‌ ئه‌وپه‌رِی له‌سه‌عات (4)دا ، پاڵه‌ په‌ستۆكه‌ى دواى ئه‌وه‌ به‌رز ئه‌بێته‌وه‌ ، ئه‌مه‌ له‌هه‌موو مرۆڤێكدا وایه‌ ئیتر ئه‌و مرۆڤه‌ ماندووه‌ ، نه‌خۆشه‌ ، ساغه‌ ، له‌ پشودایه‌ ، ئه‌م دیارده‌یه‌ تیایاندا رِوده‌ده‌ن ، هه‌روه‌ها وه‌ك یه‌كه‌ له‌سه‌ر هه‌ردوو رِه‌گه‌زه‌كه‌ ، ژنه‌ ، پیاوه‌ ، گه‌نجه‌ ، پیره‌ ، له‌ هه‌ر وڵاتیك بێت له‌و كاتى (بعد الزوال)دا ئه‌و دیارده‌یه‌ رِوده‌دات .. (طب) وه‌لاَمى چیه‌ بۆ ئه‌م دیارده‌یه‌؟ ئه‌ڵی َ ئه‌مه‌ په‌یوه‌سته‌ به‌ كاتژمێرێكى ناوخۆى مرۆڤه‌وه‌ كه‌ پێى ده‌وترێت (الساعات البایولوجیه‌ ) به‌ كاتژمێرى بایۆلۆجى ئه‌و ده‌ردراوه‌ دروست ده‌بێت، بۆچى دروست ده‌بێت؟ تا ئێستا زانست (علم) نازانێت بۆچى..؟ .
به‌لاَم وه‌ك پێواندن بۆیان ده‌ركه‌وه‌تووه‌ كه‌ ئه‌و هۆرمۆنه‌ زۆرترین كات كه‌ دێَته‌ خوێنه‌وه‌ و دێته‌ ناو له‌شه‌وه‌ كاتى نیوه‌رِۆیه‌و ئه‌گاته‌ لوتكه‌كه‌ى له‌ كاتى عه‌سردا ، قورئانى پیرۆز فه‌رمویه‌تى (حافظوا على الصلوات والصلاة الوسطى وقوموا للّه قانيتين) واته‌ :خواى گه‌وره‌ ئه‌مرمان پێ ئه‌كات كه‌ نوێژه‌كانمان له‌ كاتى خۆیدا بكه‌ین به‌تایبه‌ت نوێژى ناوه‌رِاست (وسطى) ] كه‌ زۆربه‌ى زانایان له‌ سه‌ر ئه‌وه‌ن كه‌ نوێژى ناوه‌رِاست نوێژى عه‌سره‌ ، ئیمامى زه‌مه‌خشه‌رى له‌كشافداو (ابن كپیر) وه‌ها ئه‌فه‌رموێت و سه‌ید قوتب وه‌ها ده‌ڵێت ، وه‌ غه‌یرى ئه‌مانه‌ش له‌سه‌ر ئه‌و رِایه‌ن ، پشتیان به‌ستووه‌ به‌ فه‌رمووده‌یه‌كى پێغه‌مبه‌رى خوا (صلى اللة علية وسلم) كه‌ له‌ رِۆژى جه‌نگى (الاحزاب )دا ده‌فه‌رموێت ( شغلونا عن الصلواة الوسطى , العصر ملأ الله قبورهم وبيوتهم ناراَ) واته‌: سه‌رقاڵیان كردین ئه‌و بێباوه‌رِانه‌ ئه‌و موشریكانه‌ له‌ نوێژى ناوه‌رِاست له‌نوێژى عه‌سر , خوا قه‌برو ماڵیان پرِ بكات له‌ ئاگر , ئه‌م فه‌رموده‌یه‌ ئه‌یسه‌لمێنێت كه‌ نوێژى ناوه‌رِاست كه‌ له‌ قورئاندا هاتووه‌ بریتیه‌ له‌ نوێژى عه‌سر .. ئه‌م هۆرمۆناتانه‌ زیاد ده‌بێت ترپه‌ى دڵ له‌ لوتكه‌دایه‌و ..هتد. له‌به‌رئه‌وه‌ خواى گه‌وره‌ ئه‌مرمان پێ ده‌كات بۆ ماوه‌یه‌ك دووركه‌وینه‌وه‌ له‌ دونیا . دووركه‌وینه‌وه‌ له‌ جه‌نجاڵى ژیان و رِوو بكه‌ینه‌ خوا با ئه‌و كاته‌ به‌سه‌لامه‌تى تێپه‌رِێت چونكه‌ هه‌چ كارێكى زیاده‌ ، هه‌چ ئیشێكى زیاده‌ ، خه‌به‌رێكى ناخوش , هه‌ڵچو نێكى ده‌رونى ، له‌و كاته‌دا هۆرمۆنه‌كه‌ زیاد ده‌بێت و دڵه‌كه‌ به‌رگه‌ى ناگرێت , له‌ لێكۆڵینه‌وه‌ى زانستى تردا زانای گه‌وره‌ وه‌كو (ئلترلطام) وه‌ك (بۆپسن) به‌ ئاماركردن بۆیان ده‌ركه‌وه‌تووه‌ كه‌ نسكۆكردن (مضاعفات) ى دڵ له‌ سه‌عات (1-3) دارِوده‌دات زیاترینى وه‌ستانى دڵه‌ (1-3)یه‌ ، جائه‌و دیراساتانه‌ ده‌یسه‌لمێنێت كه‌وا ده‌ردراوى ( ئه‌دریناڵین ) زۆره‌ له‌و كاته‌دا، له‌به‌رئه‌وه‌ پێویستى به‌ پشویه‌كه‌ دوركه‌وێته‌وه‌ له‌ سه‌ر قاڵى ژیان , خواى گه‌وره‌ فه‌رمان مان پێده‌كات كه‌ له‌و كاته‌دا دوركه‌وینه‌وه‌ , سه‌رگه‌رم بین به‌ده‌ست نوێژ شتنه‌وه‌ , ئه‌و ده‌ست نوێژه‌ پێى ده‌وه‌ترێت (جهد متوسط) ئه‌وه‌ ئه‌و چالاكى ده‌سته‌ , ئه‌و حه‌ره‌كه‌ى ده‌ست نوێژه‌ ورده‌ وه‌رده‌ هۆرمۆنى ئه‌دریناڵینه‌كه‌ كه‌م ده‌كاته‌وه‌ ئه‌و جولاَنه‌مان رِۆیشتنێكى له‌سه‌رخۆ به‌ره‌و مزگه‌وت , چاوه‌رِوان كردنى نوێژ هه‌تا مامۆستا دێت , نوێژكردنى جه‌ماعه‌ته‌كه‌ و پاشان ئه‌و وێردو ته‌سبیحاته‌ى دواى نوێژكردن , ئه‌و سونه‌تانه‌ كه‌ هه‌ن ئه‌وانه‌ هه‌موى نیوسه‌عاتێك ده‌بات , ئه‌بینیت له‌و كاته‌ ترسناكه‌ تێده‌په‌رِ ئه‌بێت , نوێژ ته‌واو ده‌بێت (ئه‌دریناڵ) داده‌به‌زێت , پاشان ئه‌و مرۆڤه‌ تواناى رِوبه‌رِو بوونه‌وه‌ى ترى لا دروست ده‌بێت چونكه‌ پاڵ په‌ستۆكه‌ى دابه‌زیوه‌ ئه‌و فشاره‌ى كه‌له‌سه‌ری بووه‌ لاچووه‌ .
ئه‌م دیارده‌یه‌ رِو ده‌دات له‌ هه‌مو مرۆڤێكداو له‌ هه‌موو شوێنێك دا و ته‌نها له‌ ده‌وروبه‌رى عه‌سردا , كه‌واته‌ بۆمان ده‌رده‌كه‌وێت ئه‌م شه‌ریعه‌ته‌ پیرۆزه‌ له‌گه‌ڵ زانستدا ده‌قا وده‌قن , هیچ جیاوازیه‌ك نیه‌ له‌گه‌ڵ لێكۆڵینه‌وه‌كانى خواو پێغه‌مبه‌ردا (صلي اللّة علية وسلم) وه‌ هه‌رچى ئه‌م شه‌ریعه‌ته‌ فه‌رمویه‌تى له‌ قورئانه‌وه‌ بێت یان له‌ره‌سوالله‌ وه‌ بێت (صلى اللّة علية وسلم ) له‌ به‌رژه‌وه‌ندى مرۆڤدایه‌.

regayrasty[/center]

12

(0 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

[center]ئیعجازی زانستی (توڕه‌بوون)

http://www.regayrasty.org/site/images/news/turabun.jpg


خه‌باب پێنجوێنی
كابرایه‌كله‌ پێغه‌مبه‌رى(صلی الله علیه‌ وسلم) پرسى ئاموَژگاریم بكه‌ ئه‌ویش پێى فه‌رموو ( تورِه‌ مه‌به‌ )سێجار ئه‌مه‌ى لىَ پرسى كه‌چى هه‌ر فه‌رمووى تورِه‌ مه‌به‌ ، هه‌ڵچوونى ده‌روونى كار ده‌كاته‌ سه‌ر دڵى ئه‌و كه‌سه‌ى تورِه‌ ده‌بێت كاریگه‌رییه‌كى دوژمنانه‌ ،زانستیانه‌ سه‌لمێنراوه‌ كه‌ هه‌ڵچون و تورِه‌ بوون ژماره‌ى لێدانى دڵ له‌ ده‌قیقه‌یه‌كدا زیاد ده‌كات به‌مه‌ش برِى ئه‌و خوێنه‌ى كه‌ له‌لایه‌ن دڵه‌وه‌ پاڵ پێوه‌ ده‌نری بوَ ناو مولوله‌كانى خوێن دوو هێنده‌ ده‌بێت ، ئه‌مه‌ش وا له‌ دڵده‌كات كه‌ برِێكى زیاتر له‌ خوێن پاڵ پێوه‌ بنێت به‌ هوَى فراوان بوونى دڵه‌وه‌ له‌به‌ر ئه‌و برِه‌ خوێنه‌ زوَره‌ى كه‌ تێیدایه‌ ، ئه‌مه‌ش ده‌بێته‌ هوَى شه‌كه‌ت بوون و رِه‌ق بوونى ماسولكه‌كانى دیوارى دڵ و پاشان به‌رزبوونه‌وه‌ى په‌ستانى خوێن وه‌ بیستنى ده‌نگى تێپه‌رِ بوونى خوێن به‌ناو مولوله‌كانى خوێندا كه‌ ئه‌مه‌ش بارێكى نا ئاساییه‌ ، تورِه‌ بوون به‌ هه‌ردوو باره‌كه‌یه‌وه‌ كه‌ بریتین له‌ 1- تورِه‌بوونى شاراوه‌ 2- ئه‌و تورِه‌بوونه‌ى كه‌ ده‌رده‌برِرێت و ئاشكرایه‌ ، كاریگه‌رى زه‌ره‌ر مه‌ندیان هه‌یه‌ له‌سه‌ر دڵ وه‌ ته‌ندرووستى به‌ گشتى ، له‌كاتى تورِه‌ى ده‌رنه‌برِاودا به‌ زیاتر دووباره‌ بوونه‌وه‌ى ئه‌م حاڵته‌ له‌ كه‌سێكدا ده‌بێته‌ هوَى به‌رز بوونه‌وه‌ى زه‌ره‌ره‌ ته‌ندرووستییه‌كان له‌و كه‌سه‌دا ، به‌لاَم له‌ حاڵه‌تى تورِه‌ى ده‌ربرِاودا و دووباره‌ بوونه‌وه‌ى ده‌ربرِینى ئه‌م تورِییه‌ ده‌بێته‌ هوَى به‌رزبوونه‌وه‌ى په‌ستانى خوێن و ئه‌گه‌رى توش بوون به‌ نه‌خوَشى كوشنده‌ى دڵ له‌ كه‌سى تورِه‌دا ، وه‌ له‌به‌ر ئه‌وه‌ى بلاَو بوونه‌وه‌ى شه‌پوَله‌كانى تورِه‌ى زه‌ره‌ره‌كان زیاد ده‌كات و له‌ كه‌سه‌كه‌ جیا نابێته‌وه‌ واى لێ ده‌كات تواناى كوَنتروَڵ كردنى بارى ده‌روونى خوَى نامێنێت و له‌ ئه‌نجامدا ئه‌و هه‌موو حاڵه‌ته‌ ناخوَشه‌ى لىَ ده‌كه‌وێته‌وه‌ كه‌ رِوَژانه‌ ده‌یبیستین .
چاره‌سه‌رى تورِه‌بوون:
1- یادكردنى خواى گه‌وره‌ .
2- بیركردنه‌وه‌ له‌و هه‌والاَنه‌ى هاتووه‌ ده‌رباره‌ى خواردنه‌وه‌ى تورِه‌یى و لىَ بوردن و له‌ سه‌رحوَیى .
3- ترساندن له‌ سزاى خواى گه‌وره‌ ، ئه‌وه‌ش به‌ ووتنى : ده‌سه‌لاَتى خواى گه‌وره‌ به‌سه‌ر منه‌وه‌ زیاتره‌ له‌ ده‌سه‌لاَتى من له‌سه‌ر ئه‌م مروَڤه‌ ، ئه‌گه‌ر تورِه‌یى خوَم ده‌رببرِم ئه‌وا خواى گه‌وره‌ تورِه‌یى خوَى ئه‌رِێژىَ به‌سه‌ر مندا له‌ رِوَژى دوایدا .
4- بیر له‌ خراپى وێنه‌ى خوَى بكاته‌وه‌ له‌ كاتى تورِه‌یدا ، كه‌ ئه‌مه‌ش له‌ كرده‌وه‌ى پێغه‌مبه‌ران و زانایان دووره‌ .
5- بیر بكاته‌وه‌ كه‌ تورِه‌یى به‌ره‌و په‌شیمانى و توَڵه‌ سه‌ندنه‌وه‌ى ئه‌بات .
6- له‌سه‌ر ئه‌و شێوازه‌ى كه‌ تیایدایه‌ بگوَرِىَ ، ئه‌گه‌ر وه‌ستابىَ دابنیشىَ ، وه‌ئه‌گه‌ر دانیشتبىَ پاڵ بكه‌وىَ ، وه‌ ده‌ست نوێژ گرىَ .
7- په‌نا به‌ خواى گه‌وره‌ بگرىَ له‌ شه‌یتان .
8- بیر له‌ پاداشتى لىَ خوَشبون له‌ خه‌ڵكى و سنگ فراوانى بكاته‌وه‌ .

له‌ زیانه‌كانى تورِه‌ بوون :
1-خواى گه‌وره‌ تورِه‌ ئه‌بىَو شه‌تانیش رِازى ئه‌بىَ.
2- خوَگرتنه‌وه‌ له‌ تورِه‌ بوون قورسه‌و گرانتره‌ له‌ به‌ره‌نگار بوونه‌وه‌ى دوژمن .
3- سه‌ر ئه‌كێشىَ بوَ دابرِن و خراپ كردنى په‌یوه‌ندى نێوان خه‌ڵكى .
4- رِق و كینه‌و ئیره‌یى دروست ده‌كات كه‌ ئه‌مه‌ش كه‌مى هوَشمه‌ندى و تێگه‌یشتنى دینه‌ .
5- زوَربه‌ى جار په‌شیمانى و داواى لىَ بوردنى له‌ دوایه‌ ، كه‌ له‌وانه‌یه‌ كاتى به‌سه‌ر چوبىَ ( واته‌ كه‌سى به‌رامبه‌ر لىَ بوردنه‌كه‌ وه‌رنه‌گرىَ ) .
6- وا له‌ كه‌سى تورِه‌ بوو ئه‌كات كه‌ سود له‌ په‌ندو وه‌ر نه‌گرىَ .
7- له‌وانه‌یه‌ كار بكاته‌ سه‌ر له‌ش ، ته‌نانه‌ت چاو كوێر ئه‌كات و گوىَ كه‌رِ ئه‌كات ، زمان لاڵ ئه‌كات وه‌ مروَڤ بىَ هێز ئه‌كات ، له‌وانه‌شه‌ ببێته‌ هوَى مردنى مروَڤه‌كان به‌ ته‌واوه‌تى .
8- دوور كه‌وتنه‌وه‌ى خه‌ڵك و ترسان له‌ نزیك بوونه‌وه‌ له‌كه‌سى تورِه‌ بوو



regay rasty[/center]

13

(8 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

[center] ئیعجازی زانستی ... مێروله‌و سه‌لماندنێکی زانستی
خه‌باب پێنجوێنی

http://www.kurdzhin.info/up/uploads/images/kurdzhin-4f712e1340.jpg

(حَتَّى إِذَا أَتَوْا عَلَى وَادِي النَّمْلِ قَالَتْ نَمْلَةٌ يَا أَيُّهَا النَّمْلُ ادْخُلُوا مَسَاكِنَكُمْ لَا يَحْطِمَنَّكُمْ سُلَيْمَانُ وَجُنُودُهُ وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ) (سورة: النمل, آية: 18)
له‌م دواییه‌دا توێژینه‌وه‌یه‌كى زانستى له‌ وولاَته‌ یه‌كگرتووه‌كانى ئه‌مریكا چه‌ند رِاستى یه‌كی قورئانیان له‌سه‌ر مێرووله‌ ده‌رخست كه‌ به‌ر له‌ نزیكه‌ى (1420) ساڵ خوداى گه‌وره‌مان له‌ قورئاندا باسى كردووه‌ له‌ چیرۆكى پێغه‌مبه‌ر سوله‌یماندا(علیه‌ السلام) ، كاتێك سوپاكه‌ى پێغه‌مبه‌ر سوله‌یمان (علیه‌ السلام) به‌ شوێنێكدا رِه‌ت ده‌بێت و له‌ سه‌ر رِێگایان شانه‌یه‌كى مێروستان هه‌یه‌ ، یه‌كێك له‌ مێرووله‌كان داوا له‌ هه‌موو مێرووله‌كانى تر ده‌كات بێنه‌وه‌ ناو شانه‌كه‌و بگه‌رِێنه‌وه‌ ژووره‌وه‌ له‌ترسى ئه‌وه‌ى نه‌وه‌كو سوپاكه‌ى پێغه‌مبه‌ر سوله‌یمان (علیه‌ السلام) به‌سه‌ریان بكه‌ون و
له‌ناویان ببه‌ن . رِوونیشه‌ كه‌ پێغه‌مبه‌ر سوله‌یمان( علیه‌ السلام) گفتوگۆى له‌گه‌ڵ هه‌موو باڵنده‌ و گیاندارێك ده‌كرد و گوىَ بیستى قسه‌كانى ئه‌وانیش ده‌بوو. جا لێره‌دا چه‌ند رِاستى یه‌ك ده‌رده‌كه‌ون و ده‌سه‌لاَت و تواناى رِه‌هاى خوایى زانستى سه‌رده‌م چۆكى له‌به‌ر ده‌دات و سوژده‌ى بۆ ده‌بات :
1-قورئان ( سىَ) جار ووشه‌ى مێروستانى ( نمل) به‌كارهێناوه‌. وه‌ك ئه‌وه‌ى پێمان بڵێت مێرووله‌كان ئه‌گه‌ر ملێوَنان جۆر و رِه‌نگ و زمانیش بن ته‌نها ( سىَ ) پۆست و پله‌یان هه‌یه‌ له‌ ناوه‌وه‌ى خۆیاندا ، كه‌ ئه‌ویش ( 3*3*3=27) ، ژماره‌ى ته‌سه‌لسولى سوره‌ته‌ قورئانیه‌كه‌یه‌ كه‌ باسى مێرووله‌ى تێدا ده‌كات سوره‌تى نمل .
2-له‌و توێژینه‌وه‌یه‌دا ئه‌وه‌ ده‌ركه‌وتووه‌ كه‌ جیهازى ئه‌منى له‌ وولاَت و فه‌رهه‌نگى ئه‌واندا ( مێینه‌) لێى به‌رپرسه‌ ، وه‌ك بڵێی وه‌زیرى ناوخۆ ( مێینه‌ ) بێت ، بۆیه‌ قورئان له‌سه‌ر زارى مێروله‌یه‌كى مێینه‌وه‌ فه‌رموویه‌تى ( وقالت نمله‌ .....).
3-قورئان ووشه‌ى ( لايحطمنكم) ى به‌كارهێناوه‌ به‌واتاى ( نه‌وه‌ك بتانشكێنن ) نه‌وه‌ك ( لایقتلنكم _ بتانكوژن ) توێژینه‌وه‌كه‌ ئه‌وه‌ى ده‌رخستووه‌ كه‌ لاشه‌ى مێرووله‌ هه‌ر جۆره‌ به‌ركه‌وتنێكى ده‌ره‌كى به‌ر بكه‌وێت یه‌كسه‌ر ده‌شكێت ، واته‌ وه‌ك لاشه‌ى گیاندارانى تر نه‌رمى نیه‌و توێژى سه‌ره‌وه‌ى لاشه‌ى توێژێكى ئێسقانیه‌ و له‌گه‌ڵ هه‌ر به‌ركه‌وتنێك ده‌شكێت.
ئه‌مانه‌و سه‌دان موعجیزه‌ى تر و هه‌زاران ساڵى تریش ژیان به‌رده‌وام بێت ئیعجازه‌ قورئانیه‌كان هه‌ر ته‌واو نابن ..

ئا : هاوكار محمد

regayrasty
[/center]

پیرۆزه‌  ده‌ستی تۆش خۆش بێت برام بۆ ئه‌م هه‌وه‌له‌ خۆشه‌

15

(4 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌تان ده‌ستی ئێوه‌ش خۆش بێت

زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌تان ده‌ستی ئێوه‌ش خۆش بێت

17

(7 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌تان ده‌ستی ئێوه‌ش خۆش بێت

18

(7 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

ده‌ستت خۆش بێت بۆ دانانی ئه‌م بابه‌ته‌ جوانه‌ خوای گه‌وه‌ر پاداشتی خێرت بداته‌وه‌

Rausht Hawlery نووسی:

ياخوا خێری لێ ببينن:) پيرۆزيان بێت.

زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌تان ده‌ستی ئێوه‌ش خۆش بێت

زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌تان ده‌ستی ئێوه‌ش خۆش بێت

[center]چیرۆكی په‌نجا
خه‌وێكی پێغه‌مبه‌ری خوا (دروودو سه‌لامی خوای له‌سه‌ر بێت)
(سمره‌ بن جندب) (خوای لێ ڕازبێت) ده‌فه‌رمووێت:زۆرجار پێغه‌مبه‌ر (دروودو سه‌لامی خوای له‌سه‌ر بێت)له‌هاوڕێكانی ده‌پرسیكامه‌تان خه‌ونی بینیوه‌؟ هه‌ركه‌س خه‌ونی بدیایه‌ بۆی ده‌گیڕایه‌وه‌ سه‌ر له‌به‌یانیه‌ك بۆ گێڕانه‌وه‌ فه‌رمووی ((ئیمشه‌و دووكه‌س هاتنه‌ لام وپێان ووتم وه‌ره‌ له‌گه‌ڵمان با بڕۆین منیش له‌گه‌ڵیان ڕۆیشتم پیاوێكمان بینی ڕاكشابوو پیاوێكی تر به‌سه‌ریه‌وه‌ وه‌ستابوو به‌ردێكی به‌ده‌سته‌وه‌ بوو ئه‌ی كێشا به‌سه‌ریا دوو كه‌رتی ده‌كرد و به‌رده‌كه‌ گلۆر ده‌بۆوه‌ ده‌چوو ده‌هێنایه‌وه‌ كه‌سه‌ری ده‌هاته‌وه‌ یه‌ك دیسانه‌وه‌ به‌هه‌مان شێوه‌ به‌رده‌كه‌یی ده‌كێشایه‌وه‌ به‌سه‌ریا منیش پرسیم:ئه‌مانه‌ چین؟ ووتیان وه‌ره‌ با بڕۆین ئێمه‌ش ڕۆیشتین پیاوێكمان بینی له‌سه‌ر گازی پشت ڕاكشابوو یه‌كێكی تر زنجیرێكی ئاسنی به‌ده‌سته‌وه‌ بوو كه‌ئه‌ی كێشا به‌ده‌موو چاویا هه‌موو ئه‌ندامه‌كانی پێشه‌وه‌یی ده‌چوونه‌ پشتی سه‌ری كه‌چاك ده‌بووه‌ هه‌مان كرداری دووباره‌ ده‌كرده‌وه‌ كه‌پرسیم ئه‌مانه‌چین؟ ووتیان وه‌ره‌ بابڕۆین ڕۆیشتین... ته‌نورێكمان بینی پڕبوو له‌پیاوو ژنی ڕووت كه‌گڕی ئاگره‌كه‌یان بۆ ده‌هات ده‌یان قیژاند ..پرسیم ئه‌وانه‌ چین؟ ووتیان وه‌ره‌ بابڕۆین ڕۆیشتین كه‌گه‌یشتینه‌ سه‌ر ڕووبارێك ئاوه‌كه‌یی سوور بوو وه‌ك خوێن پیاوێك مه‌له‌یی تیا ده‌كرد له‌قه‌راغ ئاوه‌كه‌ش پیاوێك به‌ردێكی زۆری خڕكردبۆوه‌ پیاوه‌ مه‌له‌وانه‌كه‌ كه‌ده‌هاته‌ ده‌ره‌وه‌ ده‌می ده‌كرده‌وه‌ پیاوه‌كه‌یی تر ده‌می پڕده‌كرد له‌ به‌رد ئینجا ده‌چووه‌ ناو ئاوه‌كه‌ پرسیم ئه‌مانه‌ چین؟ ووتیان وه‌ره‌ بابڕۆین ڕۆیشتین ..زپیاوێكمان بینی زۆر ناشیرین بوو ئاگرێكی كرابووه‌ به‌ده‌وری خولی ده‌خوارد پرسیم ئه‌مه‌چیه‌؟ ووتیان بڕۆ ڕۆیشتین... باخێكمان بینی له‌ناو باخه‌كه‌دا پیاوێكی زۆر درێژمان بینی چوار ده‌وری به‌مناڵ گیرابوو پرسیم ئه‌مانه‌ چین؟ ووتیان وه‌ره‌ بابڕۆین ..ڕۆیشتین .... دره‌ختێكی ئێجگار گه‌وره‌مان بینی له‌جوانیشدا نموونه‌ی نه‌بوو ووتیان وه‌ره‌ پیا سه‌ركه‌وه‌ كه‌سه‌ركه‌وتین شارێكمان به‌دی كرد وادروست كرابوو خشتێكی له‌ئاڵتوون و خشتێكی له‌زیوو بوو كه‌چووینه‌ ناوی جۆره‌ ئاده‌میزادێكمان بینی كه‌لایه‌كیان زۆر جوان بوو لاكه‌ی تریشیان تابڵێ ی ناشیرین بوو پێان ده‌وتن خۆتان فڕێ بده‌نه‌ ناو ڕووباره‌ سپی یه‌كه‌وه‌ كه‌هاتنه‌ده‌ره‌وه‌ هیچ ناشیرینی یه‌كیان نه‌مابوو ئینجا ووتیان ئێره‌ باخی (عدن)ه‌ ئه‌و خانووه‌ش ماڵی تۆیه‌ كه‌سه‌رم به‌رزكرده‌وه‌ كۆشكێكم بینی ده‌ت ووت هه‌وری سپی یه‌ ویستم بچمه‌ ناوی نه‌یان هێشت ووتیان ئێستا كاتی خۆیی نه‌هاتووه‌ .ئینجا پرسیم ئه‌وشتانه‌یی ئه‌مشه‌و بینیمن چی بوون ؟ ووتیان ئێستا كاتی خۆیه‌تی پێت بڵێین :پیاوه‌ سه‌رشكاوه‌كه‌ ئه‌وه‌ ئه‌و كه‌سه‌یه‌ كه‌پشت له‌قورئان ده‌كات و نوێژه‌فه‌رزه‌كان دووا ده‌خات. ئه‌وه‌ش كه‌ده‌موو چاوی ده‌چووه‌ پشتی سه‌ری ئه‌وه‌ ئه‌و كه‌سه‌یه‌ كه‌درۆیی گه‌وره‌ ده‌كات. پیاوو ژنه‌ ڕووته‌كانی ناو ته‌نووره‌كه‌ش ئه‌وه‌ ئه‌وكه‌سانه‌ن كه‌كاری بێ ڕه‌وشتی ئه‌نجام ده‌ده‌ن .پیاوه‌كه‌ش كه‌ده‌ورو خولی ئاگره‌كه‌یی ده‌دا ئه‌وه‌ ده‌ركه‌وانی دۆزه‌خه‌. پیاوه‌ درێژه‌كه‌ش ئه‌وه‌ ئیبراهیم بوو منالًَه‌ زۆره‌كانیش ئه‌و منالاَنه‌ن كه‌به‌مناڵی ده‌مرن (هه‌ندێك ووتیان :ئه‌ی نێرراوی خوا ئه‌ی مناڵی كافران ؟فه‌رمووی ئه‌وانیش هه‌روه‌ك مناڵی موسڵمانانن )ئه‌وانه‌ش كه‌لایه‌كیان جوان ولایه‌كیان ناشیرین بوو ئه‌وه‌ ئه‌و كه‌سانه‌ن كه‌له‌گه‌ڵ كرداری باشه‌دا خراپه‌ش ده‌كه‌ن ئیتر خوا ده‌یان بوورێت و لێیان خۆش ده‌بێت ....))
(حدیث صحیح اخرجه‌ البخاری واحمد)

ئاماده کردنی : ڕۆژان ڕه ئوف

سه‌ر چاوه‌ی   regayrasty
[/center]

[center]چیرۆكی چل نۆیه‌م
(ئیبراهیم و ئیسماعیل و هاجه‌ر و بردنیان بۆ مه‌ككه‌)
(ابن عباس) خوای لێ ڕازبێت)ده‌فه‌رمووێت ئیبراهیم (علیه‌ السلام) ئیسماعیل و هاجه‌ره‌ی دایكی بردوو لای ماڵی خوا له‌ مه‌ككه‌ داینان ئه‌و كاته‌ ئیسماعیل شیره‌ خۆره‌ بوو مه‌ككه‌ش چۆڵ و هۆڵ بووهیچ ئاوی لێ نه‌بوو هه‌مانه‌ یه‌ك خورما و جه‌وه‌نده‌یه‌ك ئاوی بۆ دانان و پاشه‌و پاش گه‌ڕایه‌وه‌ و ڕۆیشت دایكی ئیسماعیل شوینی كه‌وت و هاواری كرد: ئه‌ی ئیبراهیم تۆ چۆن له‌م شوێنه‌چۆڵ وبێ ئاوه‌دا به‌جێمان دێڵێت! چه‌ند جارێك ئه‌وه‌ی دووباره‌كرده‌وه‌ به‌لاَم ئیبراهیم ئاوڕی لێ نه‌دانه‌وه‌ پاشان هاجه‌ره‌ ووتی: ئایا خوا فه‌رمانی ئه‌وه‌ی پێ داویت؟ ووتی به‌ڵێ ئه‌ویش ووتی كه‌وابێ قه‌یدی نییه‌ خوابه‌ هانامانه‌وه‌ دێت و له‌ ناو ناچین ماوه‌یه‌ك ئیبراهیم دووركه‌وته‌وه‌ وله‌به‌ر چاویان وون بوو ڕووی كرده‌ ماڵی خوا و پاڕایه‌وه‌ (ربنا انی اسكنت من ذریتی بواد غیر ذی زرع)(ابراهیم:37)واته‌:خوایه‌ من به‌شێك له‌ خێزانه‌كه‌م له‌م دۆله‌َ ووشك بێ زه‌راعه‌ته‌دا به‌جێ هێشت . (هاجه‌ره‌)كه‌وته‌ شیردانی (اسماعیل) وجار جاره‌ له‌ ئاوه‌كه‌ی ده‌خوارده‌وه‌ تا ته‌واو بوو ئیتر تینوویه‌تی ته‌نگی به‌خۆی و مناڵه‌كه‌ی هه‌ڵچنی ده‌ی بینی وا مناڵه‌كه‌ی له‌ تینواندا جنگڵ ده‌دات چاوی به‌رایی نه‌ئه‌دا سه‌یری بكات له‌به‌رئه‌وه‌ نزیك ترین گرد ، گردی(صفا) بوو چووه‌ سه‌ری به‌م لاو ئه‌ولادا ڕوونی هیچی به‌دی نه‌كرد هاته‌ خواره‌وه‌ جله‌كانی هه‌ڵگرد و به‌ڕاكردن چووه‌ سه‌ر گرده‌ی(مروه‌) له‌وێش زۆری ڕووانی هیچی به‌دی نه‌كرد تا حه‌وت جار ئه‌مه‌ی دووباره‌كرده‌وه‌ پێغه‌مبه‌ر (دروودو سه‌لامی خوای له‌سه‌ر بێت)فه‌رمووی ئه‌وه‌یه‌ كه‌حاجی له‌كاتی حه‌ج دا ئه‌و كاره‌ دووباره‌ ده‌كه‌نه‌وه‌ )له‌سه‌ر گردی (مروه‌) گوێ ی له‌ده‌نگێك بوو له‌به‌ر خۆیه‌وه‌ ووتی: باگوێ بگرم !ئیترهه‌ستی له‌ خۆی بڕی ده‌نگه‌كه‌ دیسان هاته‌وه‌ هاجه‌ره‌ ووتی: گوێم لێته‌ ئه‌گه‌ر كارێكت له‌ده‌ست دێت فه‌رموو بیكه‌ ئیتر فریشته‌كه‌ ده‌ركه‌وت لای بیری (زمزم)ه‌وه‌ به‌ پاژنه‌ زه‌وییه‌كه‌ی هه‌ڵكه‌ند ئاو له‌ژێر پێی ده‌رپه‌ڕی (هاجه‌ره‌) له‌ خۆشیاندا به‌ده‌ست ئاوه‌كه‌ی كۆده‌كرده‌وه‌ و جه‌وه‌نده‌كه‌یی لێ پڕ ده‌كرد
پێغه‌مبه‌ر(دروودو سه‌لامی خوای له‌سه‌ر بێت)فه‌رمووی خواڕه‌حم به‌دایكی ئیسماعیل بكات ئه‌گه‌ر وای نه‌كردایه‌ ئیستا(زمزم) سه‌رچاوه‌یه‌كی ڕه‌وان ده‌بوو )هاجه‌ره‌ تیر ئاوی خوارده‌وه‌ و شیری دا به‌ مناڵه‌كه‌ی فریشته‌كه‌ ووتی: مه‌ترسن خوا به‌نده‌یی خۆیی پشت گوێ ناخات ماڵی خوا لێره‌یه‌ ئه‌م كوڕه‌و باوكی جارێكی تر سه‌ر له‌ نوێ بنیاتی ده‌نێنه‌وه‌ له‌و حاڵه‌ته‌دا بوون كاروانێكی سه‌ر به‌تیره‌ی(جرهم) به‌لایاندا تێپه‌ڕین له‌نزیك مه‌ككه‌وه‌ باڵنده‌یه‌كیان بینی به‌سه‌ر ئه‌و ناوه‌دا ده‌خولایه‌وه‌ سه‌ریان سوڕماو ووتیان ئه‌م باڵنده‌یه‌ به‌دوایی ئاودا ده‌سوڕێته‌وه‌ به‌لاَم وه‌ك ئێمه‌ بزانین هه‌رگیز ئه‌م ناوه‌ ئاوی تێدا نه‌بووه‌ دووكه‌سیان نارد ئاوه‌كه‌یان بینی گه‌ڕانه‌وه‌ هه‌واڵیان پێدان ئه‌وانیش هه‌موویان هاتن ئیسماعیل و دایكیان بینی پێیان ووت ڕێگه‌مان پێ ده‌ده‌یت لێره‌ باره‌كانمان بخه‌ین؟ ئه‌ویش ووتی به‌ڵێ به‌مه‌رجێك مافتان به‌سه‌ر ئاوه‌كه‌وه‌ نه‌بێت. ئه‌وانیش ووتیان باشه‌ به‌م شێوه‌یه‌ (هاجه‌ره‌) له‌ته‌نیایی ڕزگاری بوو كاروان چیه‌كان ناردیان ماڵ و مناڵیان هێناو خانوویان دروست كرد ئیسماعیل گه‌وره‌بوو فێری زمانی عه‌ره‌بی بوو لاوێكی قه‌شه‌نگ وجوانی لێ ده‌رچوو ئیتر ژنێكیان لێ ماره‌كرد زۆری پێ نه‌چوو (هاجه‌ره‌) مرد پاش ماوه‌یه‌كی زۆر ئیبراهیم بۆ سه‌ردانی كوڕه‌كه‌ی ڕوویی كرده‌ ( مه‌ككه‌)له‌و كاته‌دا كه‌گه‌یشت ئیسماعیل له‌ماڵ نه‌بوو له‌ ژنه‌كه‌یی پرسی له‌ كوێ یه‌؟
ووتی چۆته‌ ده‌ره‌وه‌ شتیكمان بۆ ڕاو بكات پاشان له‌باره‌یی ژیانیان پرسیاری لێ كردن ئه‌ویش ووتی حاڵمان زۆر خراپه‌ و هیچمان نییه‌.
ئیبراهیم فه‌رمووی: كه‌مێرده‌كه‌ت هاته‌وه‌ سلاَوی منی پێ ڕابگه‌یه‌نه‌و پێی بڵێ با ده‌رگایی خانووه‌كه‌ بگۆڕێت كاتێك ئیسماعیل گه‌ڕایه‌وه‌ ژنه‌كه‌ی چی ڕویدابوو بۆی گێڕایه‌وه‌ ئه‌ویش ووتی : ئه‌وه‌ باوكم بوو مه‌به‌ستیشی له‌ ده‌رگاكه‌ تۆبووه‌ كه‌وازت لێ بهێنم بچۆره‌ ماڵی باوكت ئیتر ته‌لاَقی داو ژنێكی تری هێنا پاش ماوه‌یه‌ك جارێكی تر ئیبراهیم هاته‌وه‌ بۆ سه‌ردانیان به‌ڕێكه‌وت ئه‌م جاره‌ش ئیسماعیل له‌ماڵ نه‌بوو ژنه‌كه‌ی پێ ووت ئیسماعیل چووه‌ شتێكمان بۆ په‌یدا بكات كه‌لێی پرسی باری ژیانتان چۆنه‌ ؟ ژنه‌ وه‌لاَمی دایه‌وه‌ ووتی: ژیانمان زۆر باشه‌ و له‌ خوا به‌زیادبێت هه‌موو شتێكمان هه‌یه‌ ئیبراهیم پرسی: چی ئه‌خۆن و چی ده‌خۆنه‌وه‌ به‌زۆری گۆشت ده‌خۆین و ئاو ده‌خۆینه‌وه‌ ئیبراهیم له‌ خوا پاڕایه‌وه‌ خوایه‌ به‌ره‌كه‌ت بخه‌ره‌ گۆشت و ئاویان پێغه‌مبه‌ر(دروودو سه‌لامی خوای له‌سه‌ر بێت)فه‌رمووی له‌و كاته‌دا دانه‌وێڵه‌ نه‌بوو ئه‌گینا دۆعای ئه‌ویشی بۆ ده‌كردن )پاشان ئیبراهم ژنه‌كه‌ی ڕاسپارد: كاتێك مێرده‌كه‌ت هاته‌وه‌ سلاَوی منی پێ ڕابگه‌یه‌نه‌و پێی بڵێ ده‌ست كاری ده‌رگایی خانووه‌كه‌ی نه‌كات كه‌ كاتێك ئیسماعیل گه‌ڕایه‌وه‌ ژنه‌كه‌ی چی ڕویدابوو بۆی گێڕایه‌وه‌ ئه‌ویش ووتی ئه‌وه‌ باوكم بووه‌ مه‌به‌ستی له‌ ده‌رگاكه‌ش تۆ بووه‌ كه‌نابێت وازت لێ بهێنم پاش ماوه‌یه‌كی تر ئیبراهیم هاته‌وه‌ له‌و له‌و كاته‌دا ئیسماعیل له‌نزیك (زمزم) ه‌وه‌ خه‌ریكی (تیر) تاشین بوو كه‌ چاوی پێ كه‌وت له‌به‌ری هه‌ستاو ده‌ستیان كرده‌ ملی یه‌ك ئینجا ئیبراهیم ووتی خوا فه‌رمانێكی پێ كردووم تۆش ده‌بێت یارمه‌تیم بده‌یت ئیتر هه‌ردووكیان ده‌ستیان كرد به‌بنیات نانه‌وه‌ی ماڵی خوا (كعبه‌) ئیسماعیل به‌ردی بۆ ده‌هێناو ئه‌ویش دیواره‌كه‌ی دائه‌نا كه‌ به‌رز بۆوه‌ به‌ردێكی خسته‌ ژێر پێی تا ده‌ستی بگاته‌ سه‌ره‌وه‌ به‌و شێوه‌یه‌ ته‌واویان كرد و هه‌میشه‌ ده‌پاڕانه‌وه‌ (ربنا تقبل منا انك انت السمیع العلیم )(البقره‌: 127)
(حدیث صحیح اخرجه‌ البخاری)
[/center]

زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌تان ده‌ستی ئێوه‌ش خۆش بێت

[center]چیرۆكی چل و هه‌شته‌م
جبریل وه‌حی بۆ پێغه‌مبه‌ر(دروودو سه‌لامی خوای له‌سه‌ر بێت) ده‌هێنێ
(عایشه‌) دایكی موسڵمانان (خوای لێ ڕازبێت) ده‌فه‌رمووێت سه‌ره‌تایی وه‌حی هاتن بۆ پێغه‌مبه‌ر (دروودو سه‌لامی خوای له‌سه‌ر بێت)له‌شیوه‌ی خه‌وندا بوو هه‌ر خه‌ونێكی بدیایه‌ وه‌ك سپێده‌ی به‌یان ده‌هاته‌ دی پاشان وای لێهات حه‌زی له‌شوێنی چۆڵ ده‌كرد به‌ته‌نها ده‌چووه‌ ئه‌شكه‌وتی(حراء) چه‌ند شه‌وێك ده‌مایه‌وه‌ ئینجا ده‌هاته‌وه‌ ماڵ وتێشووی ده‌برد و ده‌چووه‌ ئه‌شكه‌وته‌كه‌.. ئیتر فریشته‌ هاته‌ لای و فه‌رمانی پێكرد: بخوێنه‌ ئه‌ویش ووتی من خوێنده‌وارنیم ئه‌ویش به‌ توندی گوشی تاسێ جار ئه‌مه‌ دووباره‌ بۆوه‌ پاشان ووتی:(إقرا باسم ربك الذی خلق .. خلق الإنسان من علق .. إقرا وربك الاكرم) به‌ترسه‌وه‌ گه‌ڕایه‌وه‌ ماڵ به‌(خدیجه‌) ی خێزانی ووت: دامبپۆشه‌ دایان پۆشی پاشان چی ڕوویدا بوو بۆ (خه‌دیجه‌)ی گێڕایه‌وه‌ ئه‌ویش پێی ووت:تۆ ئه‌و كه‌سه‌ نیت كه‌ خوا ئازارت بدات تۆ سیله‌ی ڕه‌حم به‌جێ دێنیت و باری گرانت له‌سه‌ر شانه‌ و میوان به‌ڕێ ده‌كه‌یت و یارمه‌تی لێ قه‌وماوان ده‌ده‌یت.....
ئینجا (خه‌دیجه‌)له‌گه‌ڵ خۆیدا بردی بۆ ماڵی (وه‌ره‌قه‌ی كوڕی نه‌وفه‌لی) ئامۆزای(وه‌ره‌قه‌) پیاوێك بوو چوو بووه‌ سه‌ر ئاینی مه‌سیح و به‌نووسینی عیبرانی شتی ده‌نووسی و ته‌واو پیر ببوو چاویشی كوێر ببوو، خه‌دیجه‌ پێ ووت: ئامۆزا! پێم خۆشه‌ گوێ له‌ چیرۆكی ئه‌م برازایه‌ت بگریت ئیتر پێغه‌مبه‌ر (دروودو سه‌لامی خوای له‌سه‌ر بێت)چی دی بوو بۆی گێڕایه‌وه‌ ئه‌ویش ووتی ئه‌وه‌(جبریل)بووه‌ كه‌ له‌وه‌وپێش بۆلای (مووسا)ش چووه‌ بریا من نه‌مردمایه‌ ئاگام له‌وه‌ بوایه‌ كه‌ چۆن لێره‌ ده‌ربه‌ ده‌رت ده‌كه‌ن هه‌ممو پێغه‌مبه‌ران وایان ڕه‌فتار له‌گه‌ڵ كراوه‌ ئه‌گه‌ر من بمپنم یارمه‌تی یه‌كی زۆرت ده‌ده‌م ئیتر زۆری نه‌برد وه‌ره‌قه‌ مرد،و ماوه‌یه‌كیش (وه‌حی)نه‌هات...))
(حدیث صحیح متفق علیه‌)
[/center]

[center]چیرۆكی چل وحه‌وته‌م
(ته‌میمی داری و ڕووداوه‌كه‌ی جه‌ساسه‌)
(عامر بن شراحیل الشعبی)ده‌فه‌رموێت : داوام له‌فاتیمه‌ی كچی قه‌یس خوشكی(الضحاك بن قیس)كرد كه‌له‌ (كۆچه‌ره‌ پێشه‌نگه‌كان بوو) ووتم قسه‌یه‌كی وام بۆ بگێڕه‌وه‌ كه‌خۆت له‌ پێغه‌مبه‌ره‌ت (دروودو سه‌لامی خوای له‌سه‌ر بێت)بیستبێ و هی خه‌ڵكانی تر نه‌بێت ئه‌ویش ووتی باشه‌و به‌م شێوه‌یه‌ ده‌ستی پێكرد
((كاتی خۆی خێزانی كوڕی موغه‌یره‌ بووم كه‌چاكترین لاوی قوڕه‌یش بوو له‌یه‌كه‌م غه‌زایی پێغه‌مبه‌ردا شه‌هید كرا چه‌ند كه‌سێك خوازبێنیان كردم ته‌نانه‌ت پێغه‌مبه‌ر (دروودو سه‌لامی خوای له‌سه‌ر بێت)بۆ ئوسامه‌ی كوڕی زه‌ید داوای كردم منیش عه‌رزم كرد تۆ گه‌وره‌می به‌هه‌ركه‌سیكم بده‌یت ڕازیم فه‌رمووی جاری بچۆره‌ ماڵی(ام شریك) كه‌ئافره‌تێكی نان بده‌و میوان دۆست بوو هه‌میشه‌ ماڵه‌كه‌ی جمه‌ی ده‌هات ووتم : باشه‌ دووایی فه‌رمووی: باشتروایه‌ بچیته‌ ماڵی ( عبدالله‌ بن عمرو بن مكتوم)ی ئامۆزات چونكه‌ ماڵی (ام شریك) خه‌ڵكێكی زۆر ڕووی تێ ده‌كات ده‌ترسم ناڕه‌حه‌ت بێت منیش چوومه‌ ماڵی ئامۆزاكه‌م كاتێك كه‌ (عیده‌)كه‌م ته‌واو ببوو گوێم له‌ بانگ بوو چووم بۆ مزگه‌وت له‌ڕیزی ژناندا له‌گه‌ڵ پێغه‌مبه‌ر(دروودو سه‌لامی خوای له‌سه‌ر بێت)نویژم كرد. كه‌نوێژه‌كه‌ ته‌واو بوو پێغه‌مبه‌ر(دروودو سه‌لامی خوای له‌سه‌ر بێت)چووه‌ سه‌ر مینبه‌ر و به‌زه‌رده‌ خه‌نه‌یه‌كه‌وه‌ فه‌رمووی كه‌س نه‌ڕوات ده‌زانن بۆ چی كۆم كردوونه‌ته‌وه‌؟ ووتمان خواو پێغه‌مبه‌ر خۆیان ده‌زانن. ئینجا فه‌رمووی : شتێكی وا له‌ئارادا نیه‌ به‌لاَم ده‌مه‌وێت قسه‌كانی (ته‌میم )تان پێ ڕابگه‌یه‌نم ته‌میم پیاوێكی گاور بوو تازه‌ موسه‌ڵمان ببوو شتێكی بۆ گێڕامه‌وه‌ وه‌ك ئه‌و شته‌ وایه‌كه‌من پێم ڕاگه‌یاند بوون ده‌رباره‌ی (ده‌جال) ئه‌وده‌ڵێت: جارێكیان له‌گه‌ڵ سێ كه‌سی تردا سواری كه‌شتی بووین شه‌پۆلی ده‌ریا بۆ ماوه‌ی مانگێك ئێمه‌ی به‌ناو ده‌ریادا ده‌هێناو ده‌برد تاله‌ نزیك دوورگه‌یه‌كه‌وه‌ له‌نگه‌ری گرت. به‌به‌له‌م چووینه‌ ناو دورگه‌كه‌وه‌ . ده‌عبایه‌كی تووكنمان لێ په‌یدا بوو ووتمان تۆ چیت؟ ئه‌ویش ووتی من (جه‌ساسه‌م) ئینجا ووتی: بچنه‌ لای ئه‌و پیاوه‌ كه‌له‌ناو ئه‌و ێه‌رستگایه‌ دایه‌و حه‌ز له‌زانینی هه‌واڵ ده‌كات به‌په‌له‌ خۆمان گه‌یانده‌ په‌رستگاكه‌ و له‌وێ مرۆڤێكمان بینی كه‌ له‌وه‌و پێش مرۆڤی وا زه‌به‌لاحمان نه‌دیبوو هه‌ردوو ده‌ستی له‌ملی شه‌ته‌ك درابوو وه‌هه‌ردوو قاچی به‌زنجیری ئاسن به‌ڕانه‌ كانیه‌وه‌به‌سترابوو نه‌وه‌ ووتمان تۆ كێت؟ ووتی ئه‌وه‌نییه‌ گه‌یشتوونه‌ته‌ ئیره‌؟ ئه‌ی ئێوه‌ چین و له‌ كێوه‌ هاتوون؟ ووتمان ئێمه‌ عه‌ره‌بین ڕووداوی كه‌شتیه‌كه‌مان بۆ گێڕایه‌وه‌و باسی (جه‌ساس)ه‌ مان بۆ كرد كه‌ئیره‌ی پێشان داین. ئینجا ووتی هه‌واڵی دار خورماكانی(بیسان)م پێ بڵێن ئێستا به‌رده‌گرن ؟ ووتمان به‌ڵێ ووتی: ماوه‌یه‌كی تر به‌ر ناگرن ،ده‌رباره‌ی ده‌ریاچه‌ی(گبریه‌) پرسی داخۆ ئاوی تیادا ماوه‌؟ ووتمان به‌ڵێ و ئاوی زۆره‌ ووتی ماوه‌یه‌كی تر ئه‌ویش ئاوی تیا نامێنێت ئینجا هه‌واڵی پێغه‌مبه‌ری پرسی داخوا چی به‌سه‌ر هاتووه‌ ووتمان (مه‌ككه‌) به‌جێ هێشتووه‌ و ئێستا له‌ (یثرب)ه‌ و عه‌ره‌به‌كان له‌گه‌ڵیا جه‌نگان و به‌سه‌ریاندا زاڵ بوو . وه‌ ئێستا هه‌مووان له‌ فه‌رمانی ده‌رناچن ووتی: كارێكی باشیان كردووه‌ با منیش باسی خۆمتان بۆ بكه‌م من (ده‌جالم) پاش ماوه‌یه‌كی تر لێره‌ ده‌رده‌چم و به‌ناو زه‌ویدا ده‌سوڕێمه‌وه‌ له‌ ماوه‌ی چل شه‌ودا بێجگه‌ له‌ مه‌ككه‌و مه‌دینه‌ هه‌موو شوێنێك ده‌گه‌ڕێم به‌لاَم هه‌ر كاتێك بمه‌وێت بچمه‌ ئه‌و شوێنه‌ فریشته‌یه‌ك به‌شمشێرێكی ڕووته‌وه‌ ڕێگام لێ ده‌گرێت .ئینجا پێغه‌مبه‌ر(دروودو سه‌لامی خوای له‌سه‌ر بێت )فه‌رمووی: من ئه‌م باسه‌م بۆ نه‌كردن ؟ خه‌ڵكه‌كه‌ ووتیان به‌ڵێ ئینجا فه‌رمووی من ئه‌م ڕووداوه‌ی (ته‌میمم) پێ خۆشبوو چونكه‌ پشتگیری له‌ قسه‌كانی پێشووی من ده‌كات ئه‌وه‌ش بزانن ئه‌و ده‌ریایه‌ یان ده‌ریای (شام) یان ده‌ریای یه‌مه‌نه‌ لای ڕۆژهه‌لاَته‌))
(فاطیمه‌) ده‌ڵێت: منیش ئه‌وه‌م هه‌ر له‌بیر ماوه‌ كه‌ پێغه‌مبه‌رم(دروودو سه‌لامی خوای له‌سه‌ر بێت) بیستووه‌ .
(حدیث صحیح واخرجه‌ مسلیم وابو داود وابن ماجه‌ وغیرهم)
[/center]

27

(4 وه‌ڵام, نووسراو له‌ زانیاری)

زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌تان ده‌ستی ئێوه‌ش خۆش بێت

28

(5 وه‌ڵام, نووسراو له‌ هه‌مه‌ڕه‌نگ)

زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌ت ده‌ستی تۆش خۆش بێت

29

(4 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌ت ده‌ستی تۆش خۆش بێت

30

(4 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌ت ده‌ستی تۆش خۆش بێت

31

(5 وه‌ڵام, نووسراو له‌ هه‌مه‌ڕه‌نگ)

زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌ت ده‌ستی تۆش خۆش بێت

زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌ت ده‌ستی تۆش خۆش بێت

زۆر سوپاس بۆ په‌یامه‌جوانه‌که‌ت ده‌ستی تۆش خۆش بێت

34

(0 وه‌ڵام, نووسراو له‌ هه‌مه‌ڕه‌نگ)

[center]http://www.kurdistantv.net/files/articles/large/050612092110.jpg

KTV ...


به‌گوێره‌ی‌ هه‌واڵێكی‌ سایتی‌ ئه‌فكارنیوز، له‌شاری‌ (گلوسته‌ر)ی‌ باشوری‌ به‌ریتانیا مامۆستایه‌كی‌ خانه‌نیشین كه‌ خاوه‌ن پشیله‌یه‌كی‌ زیره‌كه‌ به‌ناوی‌ (chas)‌و ده‌ڵێت:" زۆرجار كه‌ خه‌ریكی‌ شیكاركردنی‌ خشته‌ یان له‌سه‌ر كۆمپیته‌ره‌كه‌م داده‌نیشتم پشیله‌كه‌م به‌دیارمه‌وه‌ داده‌نیشت‌و به ‌وردی‌ سه‌یری‌ ژماره‌‌و شێوه‌ی‌ لاپه‌ڕه‌كانی‌ ڕۆژنامه‌ یان له‌كاتی‌ كردنه‌وه‌ی‌ پاسۆردی‌ كۆمپیته‌ره‌كه‌مدا سه‌رنجی‌ زۆری‌ ده‌دات ته‌نانه‌ت جارجار به‌دیار منه‌وه‌ ده‌ستی‌ به‌هه‌ڵبه‌ز‌و دابه‌ز ده‌كات .

له‌كۆتاییدا ئه‌و پشیله‌یه‌ به‌یه‌ك جووڵه‌ تواناكانی‌ خۆی‌ نیشاندا به‌وه‌ی‌ له‌كاتێكدا كه‌ خاوه‌نه‌كه‌ی‌ خه‌ریكی‌ شیكاركردنی‌ خشته‌ی‌ ڕۆژنامه‌یه‌ك بوو پشیله‌كه‌ ده‌ستی‌ خسته‌ سه‌ر به‌شێكی‌ خشته‌كه‌‌و ئاماژه‌ی‌ بۆ په‌نجه‌كانی‌ ده‌كردو خاوه‌ن پشیله‌كه‌ش دوای‌ كه‌مێك له‌وردبوونه‌وه‌ تێگه‌یشت كه‌ وه‌ڵامی‌ پرسیاره‌كه‌ له‌و به‌شه‌ی‌ خشته‌كه‌دا ووشه‌ی‌ (په‌نجه‌)یه‌.

به‌گوێره‌ی‌ هه‌واڵه‌كه‌ش خاوه‌ن پشیله‌كه‌ هێشتاش سه‌رسامی‌ ئه‌و ڕوداوه‌یه‌‌و ده‌ڵێت:" نازانم ئه‌و پشیله‌یه‌ چۆن سه‌ركه‌وتووبوو له‌ دۆزینه‌وه‌ی‌ وه‌ڵامی‌ ئه‌و پرسیاره‌دا".


له‌ لایه‌كى تره‌وه‌ خاوه‌نی‌ قه‌ڵه‌وترین  پیشیله‌ی‌ دنیا ده‌یه‌وێت به‌به‌رنامه‌یه‌كی‌ نێوه‌ پارێز له‌كێشی‌ پشیله‌ (20) كیلۆییه‌كه‌ی‌ كه‌م بكاته‌وه‌.

به‌گوێره‌ی‌ هه‌واڵێكی‌ سایتی‌ به‌رته‌رینها، ئه‌و پشیله‌یه‌ كه‌ ناوی‌ (سپونگ)ه‌ به‌هۆی‌ توشبوونی‌ به‌نه‌خۆشی‌ قه‌ڵه‌وی‌ بێ‌ ئه‌ندازه‌، ناتوانێت وه‌كو هه‌موو پشیله‌كانی‌ دیكه‌ بجوڵێت.

قه‌ڵه‌وترین پشیله‌ی‌ جیهان به‌كێشی‌ (25) كیلۆ، مانگی‌ ڕابردوو له‌ئه‌مریكا به‌هۆی‌ زۆری‌ كێشیه‌وه‌ مرد، به‌ڵام ئێستا سپونگ نازناوی‌ قه‌ڵه‌وترین پشیله‌ی‌ دنیای‌ هه‌یه‌.

[/center]

35

(5 وه‌ڵام, نووسراو له‌ هه‌مه‌ڕه‌نگ)

[center]http://www.kurdistantv.net/files/articles/large/060612095845.jpg

KTV ...


منداڵێكی‌ به‌ریتانی‌ به‌ناوی‌ (كودی جیمس)ی ته‌مه‌ن 13 مانگ، به‌هۆی‌ تووشبوونی‌ به‌ نه‌خۆشیه‌كی‌ نادیاره‌وە، رووخساری‌ هیچ جۆره‌ ده‌ربڕینێكی‌ پێوه‌دیاری‌ نادات به‌ تایبه‌تی‌ پێكه‌نین و گریان، ئه‌م نه‌خۆشییه‌ روداوێكی‌ ده‌گمه‌نه‌ و له‌ یه‌ك ملیۆن منداڵ له‌ جیهاندا دوو منداڵ ئه‌گه‌ری تووشبوون به‌و ناخۆشییه‌ی هه‌یه‌.

دایكی‌ جیمس ده‌ڵێت: زۆر بێتاقه‌تم له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ناوبراو منداڵێكی‌ جوان و زیره‌كه‌، خه‌مبارم به‌وه‌ی‌ نابینم پێبكه‌نێت یاخود كه‌ داوای‌ شتێك بكات بگری‌، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا هه‌ست به‌وه‌ ده‌كه‌م كوڕه‌كه‌م دڵخۆشه‌، چونكه‌ هه‌نگاوی‌ گه‌وره‌ ده‌نێت تا بتوانێت كارێك بكات.

باوكیشی‌ ئاماژەی بەوەداوە، هه‌رله‌سه‌ره‌تای‌ له‌دایكبونی‌ منداڵەکەیەوە هه‌ستی به‌ جۆره‌ نه‌خۆشیه‌ك كردوه‌، كه‌ توشی‌ بووه‌ و ناتوانێت وه‌ك منداڵانی‌ تر بگری‌ و هاوار بكات، وتیشی: بردوومانه‌ بۆ لای‌ پزیشك و پشكنینمان بۆ ئه‌نجامداوه‌، ده‌ركه‌وتووه‌ رووبه‌ڕووی‌ شه‌له‌لی‌ رووخسار بووەته‌وه‌ و ناتوانێت بگری‌ و پێبكه‌نێت.




[/center]

[center]http://www.kurdistantv.net/files/articles/large/060612092825.jpg

KTV ...


به‌یانى ئه‌مڕۆ هه‌ساره‌ی زوهره‌ له‌ رووداوێكى ده‌گمه‌ندا له‌ ‌به‌رده‌م خۆردا تێپه‌ڕ بوو ، ئه‌وه‌ش یه‌كێكه‌ له‌ دیارده‌ كه‌م و ده‌گمه‌نه‌كان ، كه‌ تاكو ساڵی 2117 ئه‌م حاله‌ته‌ دووباره‌ نابێته‌وه ‌.

به‌پێی سه‌رچاوه‌و تۆماره‌ مێژووییه‌كان بۆ یه‌كه‌م جار هه‌ساره‌ی زوهره‌ له‌ساڵی (1032) به‌به‌رده‌م خۆردا تێپه‌ڕیبوو ‌، ئه‌م حاله‌ته‌ش له‌لایه‌ن زانا (ئیبن سینا)وه‌ تۆماركرابوو‌.

ئه‌ستێره‌ی زوهره‌ 243 ڕۆژی ده‌وێت هه‌تا سوڕێک به‌ ده‌وری خۆیدا ده‌كات ، واته‌ 224.7 ڕۆژی ده‌وێت بۆ ده‌ورانێک به‌ ده‌وری خۆردا ، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی یه‌ک ڕۆژی ئه‌ستێره‌ی زوهره‌ درێژتره‌ له‌ ساڵێکی سه‌ر گۆی زه‌وی .

هه‌ساره‌ی زوهره‌ دووه‌م نزیكترین هه‌ساره‌یه‌ له‌ خۆرو نزیكترین هه‌ساره‌یه‌ له‌زه‌وی و به‌شێوه‌یه‌كی ئاسایی له‌دوای خۆرهه‌ڵاتنی ئێواره‌و به‌رله‌ خۆرهه‌ڵاتنی به‌یانیان به‌چاو ده‌بیندرێت و پله‌ی گه‌رماش له‌سه‌ر هه‌ساره‌كه‌ 449 پله‌ی سه‌دى یه‌‌ .


زاناكان ده‌ڵێن  دیارده‌ی تێپه‌ڕبوونی زوهره‌ له‌ به‌رده‌م خۆردا له‌ماوه‌ی نزیكه‌ی 105 ساڵدا دووجار روو ده‌دات ، به‌جۆرێك جیاوازی نێوان جاری یه‌كه‌م و دووه‌م ته‌نها هه‌شت ساڵ ده‌بێت.

له‌ ساڵی 2004یشدا هه‌ساره‌ی زوهره‌ له‌ به‌رده‌م خۆردا تێپه‌ڕی‌ و به‌پێی وته‌ی زانایانى فه‌له‌كى  و گه‌ردون ئه‌م دیارده‌یه‌ هه‌تا ساڵی 2117 دووباره‌ نابێته‌وه‌.




[/center]

37

(4 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

[center]چیرۆكی چل و شه‌شه‌م
(ده‌رباره‌ی ده‌ججال)
((النواس بن سمعان)) (خوای لێ ڕازبێت )ده‌فه‌رمووێت:سه‌ر له‌ به‌یانی یه‌كیان پێغه‌مبه‌ر (دروودو سه‌لامی خوای له‌سه‌ر بێت) و باسی ده‌ججالی كردجارێك به‌سووكی ناوی ده‌هێنا و جارێكیش باسی مه‌ترسییه‌ زۆره‌كانی ده‌كرد وای باس ده‌كرد وامان ده‌زانی كه‌ ئه‌وه‌تا له‌ نێوان دارخورماكاندایه‌ كه‌ هه‌ستی به‌وه‌ كرد كه‌ ترسمان لێ نیشتووه‌ فه‌رمووی:
((من ده‌ترسم شتی ترناره‌حه‌تتان بكات زیاتر له‌ ده‌ججال ئه‌گه‌ر له‌سه‌رده‌می ژیانمان په‌یدا بووه‌ ئه‌وامن خۆم ده‌زانم چۆن له‌گه‌ڵیا بدوێم خۆ ئه‌گه‌ر دوای من بێت ئه‌وا هه‌ر كه‌س ده‌بێت خۆی پارێزگاری له‌خۆی بكات و خواش یارمه‌تی ده‌دات .
ده‌جال لاوێكی، موولوول وگرژه‌ چاوێكی ده‌رپه‌ڕیوه‌ به‌زۆری له‌(عبدالعزی بن قگن)ده‌چێت یه‌كێك كه‌وته‌ ئه‌و زه‌مانه‌ با ئایه‌ته‌كانی سه‌ره‌تایی (الكهف) بخوێنێت ئه‌و له‌ شوێنێكی نێوان شام وعیراقدا سه‌ر هه‌ڵئه‌دات به‌چه‌پ وڕاستدا خراپه‌و وێرانكاری ده‌كات . ده‌بێت ئارام گربن.
پرسیمان ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا ماوه‌ی مانه‌وه‌ی لوسه‌ر زه‌وی چه‌نده‌؟
فه‌رمووی چل ڕۆژه‌ ڕۆژێكیان به‌قه‌ده‌ر ساڵێكه‌ وڕۆژێكی تر ئه‌وه‌نده‌ی مانگێكه‌ ڕۆژێكیش به‌قه‌ده‌ر به‌قه‌ده‌ر هه‌فته‌یه‌كه‌ ڕۆژه‌كانی تر وه‌ك ڕۆژی ئێستایه‌ .پرسیمان له‌و ڕۆژه‌ی كه‌ به‌قه‌ده‌ر ساڵێكه‌ هه‌ر پێنج نوێژ بكه‌ین؟ فه‌رمووی نه‌خێر ده‌بێت هه‌ر بیست و چوار سه‌عات به‌ڕۆژێك دابنێن لێمان پرسی خیرانی گه‌ڕانی به‌زه‌ویدا چۆنه‌ فه‌رمووی وه‌ك بارانێكه‌ كه‌هه‌ور ڕاوی بنێ كه‌ده‌چیته‌ ناو كۆمه‌ڵێكه‌وه‌ بڕوای پێ ده‌كه‌ن، فه‌رمان به‌ئاسمان ده‌كات یه‌كسه‌ر باران دا ده‌كات و زه‌وی سه‌وز ده‌بێت مه‌ڕو مالاَتیان به‌تێرو پڕی شیری زۆره‌وه‌ دێنه‌وه‌ به‌لاَم ئه‌گه‌ر كۆمه‌ڵێك بڕوایان پێ نه‌كرد ئه‌وا تووشی گرانی و قات وقڕی ده‌بن كه‌به‌لای ویرانه‌یه‌كدا تێده‌په‌ڕێ داوا ده‌كات چی خه‌زنه‌ و پاره‌ی تیایه‌ بیخاته‌ سه‌ر زه‌وی ئیتر هه‌مووخه‌زنه‌كه‌ شوێنی ده‌كه‌وێت چۆن هه‌نگ دوای شاهه‌نگ ده‌كه‌ون .دووایی لاوێكی ساغ و سه‌لیم بانگ ده‌كات و به‌شمشێر ده‌یكات به‌دوو له‌ته‌وه‌ پاشان بانگی ده‌كات زیندووی ده‌بێته‌وه‌ به‌پێكه‌نینه‌وه‌ به‌ره‌و ڕووی دێت.
له‌م كاته‌دا (عیسای كوڕی مریه‌م) په‌یدا ده‌بێت لای مناره‌ سپی یه‌كه‌ی ڕۆژهه‌لاَتی دیمه‌شق. جلێكی جوانی له‌به‌ردایه‌ ئه‌وه‌نده‌ پاك وخاوێنه‌ وه‌ك تازه‌ له‌حه‌مام هاتبێته‌ ده‌ره‌وه‌ هه‌ر كافرێك هه‌ناسه‌یی (عیسایی) بگاتێ یه‌كسه‌ر ده‌مرێت دوایی شوێن ده‌جال ده‌كه‌وێت تاله‌ نزیك (لده‌وه‌)پێی ده‌گات و ده‌ی كوژێ پاشان ئه‌وانه‌ی دژی ده‌جال جه‌نگابوون دێنه‌ خزمه‌تی ئه‌ویش ده‌ست به‌سه‌ریاندا دێنێت باسی به‌هه‌شتیان بۆ ده‌كات ئینجا خوا هه‌واڵ به‌(عیسا) ده‌دات كه‌وا خه‌ڵكانێك په‌یدا ده‌بن كه‌س ناتوانێت دژیان بوه‌ستێت له‌به‌رئه‌وه‌ موسوڵمانه‌كان به‌ره‌له‌ كێوی (گور) دا قایم یان بكه‌ ئیتر (یاجوج ماجوج) په‌یدا ده‌بن له‌هه‌موولایه‌كه‌وه‌ هه‌ڵده‌قووڵێن پێشه‌نگه‌كه‌یان ده‌گاته‌ ده‌ریاچه‌ی(گبریه‌)هه‌موو ئاوه‌كه‌ی ده‌خۆنه‌وه‌ كاتێك ئه‌وانی تر ده‌گه‌ن سه‌یر ئه‌كه‌ن ئاوی تیا نه‌ماوه‌ و له‌به‌ر خۆیانه‌وه‌ ده‌ڵێن ڕه‌نگه‌ ڕۆژێ له‌ڕۆژان ئاوی تیا بووبێت!
عیساو هاوڕێكانی توشی گرانیه‌كی وا ده‌بن ته‌نانه‌ت سه‌ری گایه‌كیان له‌سه‌د دیناری ئێوه‌ له‌لاباشتره‌ هه‌موو ده‌پاڕێنه‌وه‌ خوا ئه‌و كافرانه‌ له‌ناو به‌رێت خواش نزاكه‌یان گیرا ده‌كات و جۆره‌ كرمێكیان لێ په‌یدا ده‌بێت هه‌موویان له‌ناو ده‌چن ئینجا عیساو هاوڕێكانی له‌ كێوه‌كه‌ دینه‌ خواره‌وه‌ سه‌یر ده‌كه‌ن زه‌وی پڕبووه‌ له‌كه‌لاكی كافره‌كان ده‌پاڕێنه‌وه‌ له‌خوا له‌وانه‌ ڕزگاریان بكات ئیتر جۆره‌ باڵنده‌یه‌ك په‌یدا ده‌بن كه‌لاكه‌كان دوور ده‌خه‌نه‌وه‌ و بارانێك ده‌بارێت زه‌وی یه‌كه‌ ده‌شواته‌وه‌ ئینجا فه‌رمان به‌ زه‌وی ده‌كات به‌روبووم ده‌ربكات و به‌ره‌كه‌تی تێ بكه‌وێت به‌جۆرێك ده‌بێت كه‌ خه‌ڵكێكی زۆر به‌هه‌نارێك تێرببن و شیری ووشترێك یان مانگایه‌ك یان مه‌ڕێك به‌شی خه‌ڵكێكی زۆر بكات له‌وكاته‌دا بایه‌ك هه‌ڵده‌كات گیانی موسوڵمانان ده‌كێشێت هه‌ر پیاو خراپه‌كان ده‌مێننه‌وه‌ وه‌ك ئاژه‌ڵ له‌یه‌ك به‌ر ئه‌بن ئیتر قیامه‌ت دێت.))
(حدیث صحیح واخرجه‌ مسلم والترمذی وابن ماجه‌ وأحمد وغیرهم)

[/center]

[center]چیرۆكی چل وپێنجه‌م
(خوا پێی خۆشه كه‌ یه‌كێك تۆبه‌ ده‌كات)
عبدالله‌ كوڕی مه‌سعوود (خوای لێ ڕازبێت )ده‌فه‌رمووێت: پێغه‌مبه‌ر (دروودو سه‌لامی خوای له‌سه‌ر بێت)فه‌رمووی:
((قه‌سه‌م به‌خوا كه‌ به‌نده‌یه‌كی گوناهبار ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ و تۆبه‌ ده‌كات خوای گه‌وره‌ ئه‌وه‌نده‌ی پێ خۆشه‌ كه‌زۆر له‌ خۆشحاڵی ئه‌و پیاوه‌ زیاتره‌ كه‌ بۆتان باس ده‌كه‌م
پیاوێك له‌بیابانێكی چۆڵ و پڕ مه‌ترسی دا حوشترێكی پێ یه‌ چی خواردن و ئاوی هه‌یه‌ له‌و حوشتره‌ی باركردووه‌ له‌ شوێنێك بۆ حه‌وانه‌وه‌ لائه‌دات و خه‌وی لێ ده‌كه‌وێت كاتێك خه‌به‌ری ده‌بێته‌وه‌ ده‌بینێ حوشتره‌كه‌ی به‌باره‌وه‌ ڕۆیشتووه‌ ماوه‌یه‌كی زۆر به‌ دووایا ده‌گه‌ڕێت زۆر تینوو ده‌بێت بڕیار ده‌دات بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ شوێنه‌كه‌ی خۆی سه‌ری ده‌خاته‌ سه‌ر باسكی و چاوه‌ڕێی مردن ده‌كات كوت و پڕحوشتره‌كه‌ به‌خۆی و باره‌وه‌ په‌یدا ده‌بێت. ده‌بێت ئه‌م پیاوه‌ چه‌ند خۆشحاڵ بێت؟ ده‌خوا زیاتر خۆشحاڵه‌ به‌تۆبه‌ی به‌نده‌كه‌ی هه‌ندیك له‌ڕاوییه‌كانی ئه‌م حه‌دیسه‌ ئه‌مه‌ش ده‌گێڕنه‌وه‌ :
كاتێك پیاوه‌كه‌ چاوی به‌ حوشتره‌كه‌ی ده‌كه‌وێته‌وه‌ خێرا په‌لاماری ده‌دات له‌ خۆشی یانا سه‌ری لێ ئه‌شێوێت و هه‌ڵه‌ ده‌كات و ده‌ڵێت خوایه‌ تۆ به‌نده‌ی منی و منیش خوای تۆم هه‌زار شكور بۆ تۆ ).
(حدیث صحیح متفق علیه)
[/center]

39

(7 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

[center]چیرۆكی چل و چواره‌م
(هاوڕێ یه‌تی له‌به‌ر خاتری خوا )
ئه‌بو هوره‌یره‌(خوای لێ ڕازبێت )ده‌فه‌رمووێت: پێغه‌مبه‌ر (دروودو سه‌لامی خوای له‌سه‌ر بێت)فه‌رمووی:
((پیاوێك بۆ سه‌ردانی هاوڕێكه‌یی به‌ره‌و ئه‌و گونده‌ كه‌وته‌ ڕێ كه‌هاوڕێكه‌ی لێ بوو به‌فه‌رمانی خوا فریشته‌یه‌ك چووه‌ سه‌ر ڕێگاكه‌ی و لێ پرسی:
بۆ كوێ ده‌چیت؟ ئه‌ویش ووتی ده‌چمه‌ سه‌ردانی هاوڕێكه‌م له‌و گونده‌ جارێكی تر لێی پرسی یه‌وه‌ ئایا هیچ چاكه‌یه‌كی له‌گه‌ڵتا كردووه‌ وا به‌په‌رۆشی بۆی؟ ووتی نه‌خێر ته‌نها له‌به‌ر خاتری خوا خۆشم ویستووه‌. ئینجا فریشته‌كه‌ ووتی من له‌لایه‌ن خواوه‌ نێرراوم تا پێت ڕابگه‌یه‌نم كه‌ خواش تۆی خۆش ده‌وێت))
(حدیث صحیح واخرجه‌ مسلم و احمد)
[/center]

40

(7 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

[center]چیرۆكی چل و سێیه‌م
(ده‌ستپاكی پیاوێك)
ئه‌بو هوره‌یره‌(خوای لێ ڕازبێت )ده‌فه‌رمووێت:له‌ پێغه‌مبه‌ره‌وه‌ (دروودو سه‌لامی خوای له‌سه‌ر بێت)بیستووه‌ ده‌فه‌رمووێت:
((پیاوێك پارچه‌ زه‌وی یه‌كی له‌یه‌كێكی تر كڕی كاتێك كه‌ زه‌ویه‌كه‌ی ئه‌كێلاَ گۆزه‌یه‌كی پڕ له‌ ئاڵتوونی تیا دۆزیه‌وه‌ یه‌كسه‌ر بردیه‌وه‌ بۆلای ئه‌و كه‌سه‌ی زه‌وییه‌كه‌ی لێ كڕی بوو پێی ووت: ئه‌مه‌ ئاڵتوونی تۆیه‌ من هه‌ر زه‌وییه‌كه‌م لێت كڕیبووه‌. خاوه‌ن زه‌وییه‌كه‌ش ووتی:نه‌خێر ئه‌مه‌ هی من نییه‌ چونكه‌ من زه‌وییه‌كه‌و چی تری تیا بێت پێم فرۆشتووی مافی منی به‌سه‌ره‌وه‌ نه‌ماوه‌ دووایی چوونه‌ لای پیاوێك تا كێشه‌كه‌یان بۆ یه‌كلایی بكاته‌وه‌ ئه‌ویش ووتی: ئێوه‌ مناڵتان هه‌یه‌؟ ووتیان به‌ڵێ یه‌كێكیان كوڕێك و ئه‌ویتر كچێكی هه‌بوو . ئینجا ووتی له‌یه‌كتریان ماره‌ بكه‌ن با خۆیان ئه‌و پاره‌ خه‌رج بكه‌ن و خێریشی لێ بكه‌ن .))
(حدیث صحیح متفق علیه)
[/center]

41

(2 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

[center]ده‌ستت خۆش بێت بۆ دانانی ئه‌و بابه‌ته‌جوانه‌
به‌هیوام به‌ر ده‌وام بیت بێ به‌شمان نه‌که‌ی له‌بابه‌ته‌جوانه‌کانت
[/center]

42

(1 وه‌ڵام, نووسراو له‌ ئایین)

[center]ده‌ستت خۆش بێت بۆ دانانی ئه‌و بابه‌ته‌جوانه‌
به‌هیوام به‌ر ده‌وام بیت بێ به‌شمان نه‌که‌ی له‌بابه‌ته‌جوانه‌کانت
[/center]